İçeriğe atla

Türk Kadın Yolu

Türk Kadın Yolu
KategorilerKadın dergisi · siyasi dergi
SıklıkHaftalık
YayımcıTürk Kadınlar Birliği
KurucuNezihe Muhiddin
İlk sayı1925
Son sayı
— Sayı		1927
30
ÜlkeTürkiye
DilOsmanlı Türkçesi

Türk Kadın Yolu, 1925-1927 yılları arasında yayımlanan ve Türk Kadınlar Birliği'nin yayın organı olan haftalık kadın dergisidir. 30 sayı çıkan dergide yeni kurulan Cumhuriyet rejiminin sağladıkları ile Mustafa Kemâl övgüsü hâkim söylemdi.

Hakkında

Nezihe Muhiddin öncülüğünde bir araya gelen kadın çevreleri kadınların oy hakkı için mücadele edecek bir bileşim için Haziran 1923'te harekete geçmişti. Yeni tesis edilen Cumhuriyet rejiminin sınıfsız halk politikası nedeniyle Kadınlar Halk Fırkası oluşumuna müsaade edilmezken Türk Kadınlar Birliği adı uygun görülmüş ve Türk Kadın Yolu dergisi bunun bir tezahürü olarak zuhur etmişti. 16 Temmuz 1925-1 Ağustos 1927 tarihleri arasında 30 sayı olarak yayınlanan dergi iki yıl boyunca hükûmetten de 300 lira yardım aldı. 16 Eylül 1925'te ise derginin basımında kullanılacak Avrupa menşeli 30 bin kiloluk kağıdın ülkeye girişinde gümrük resmî muafiyeti tanınmıştı.[1]

Nezihi Muhiddin'in GY'lik görevini yürüttüğü derginin ilk iki sayısı Kadın Yolu adıyla çıkmıştı ve derginin haftalık olarak çıkacağı duyurulmuştu. Derginin genel muhtevası dünyadan kadın haberleri, edebiyatçılardan yazılar, mutfak kültürü, mülakatlar, karikatür, demokrasi ve feminizm gibi çeşitli alanlardayken dernekten de haberler veriliyordu. Hamid ve Mahdumları Matbaası’nda basılan derginin müellif kadrosunda ise Şükûfe Nihal, Efzayiş Yusuf, Yaşar Nezihe, Hüseyin Rahmi, Abdullah Cevdet, Kemalettin Şükrü, Mehmet Şevki gibi isimler ile daha genç yaşta olan Hatice Refik, Pakize Ahmed, Saadet Esad, Esma Zafir, Muhsine Salih, Enver Behnan, Yaşar Nabi, Fahrettin Kerim gibi isimler yer alıyordu.[1]

Söylem

Dergideki siyasi söylemde Osmanlı İmparatorluğu'ndan kopma ve kimi zaman imparatorluk bakiyesini reddetme, kadim olanı eleştirme ve Mustafa Kemal'i bu geçiş döneminin halaskârı olarak görme hâkimdir. Dolayısıyla dönemin manzarası dergide fazlasıyla belirgindir. Cumhuriyet devrimi gerçek bir devrim olarak görülürken aynı nitelikte görülmeyen İlan-ı Meşrutiyet'le kıyaslanıyordu. Nezhihe Muhiddin'e göre İlan-ı Meşrutiyet kadınlara erkeklere olduğu gibi özgürlük sahası yaratmamıştı.[2] Yeni hâkim olan Türklük ideolojinin tezahürü de en çok Enver Behnan imzalı yazılarda görülmektedir. Kadınlar hakkındaki yazılarında ise, kadınlar üzerindeki tahakümün şehirden kırsala gidildikçe azaldığı ve Türkmenler ve Yörükler'de kadın algısının daha değerli olduğu fikrinde olduğu görülmektedir.[3]

Dergiye göre Cumhuriyet kazanımları miras, şahitlik, aile hukuku, sosyal hayat ve evlilik gibi muhtelif alanlarda eşit konumlar sağlamıştı. Muhuddin'e göre Cumhuriyet devrimi "Türk’ün yüksek semasında ebediyet nuruyla parlayan necim ve hilalimize bir zamanlar musallat olan muzlim ve kesif bulutları yırtıp parçalayan" bir niteliğe haizdi. Onun yazılarında bu tonlama büyük bir yüceltmeyle sunulmaktayken[4] Pakize Ahmed de aynı konumdadır.[5] Yaşar Nabi ise geçmiş özlemle eski adetleri korumak isteyenler eğitim yoluyla yenilikleri anlayabilecek duruma getirilmeliydi. Batı medeniyet sahasını yanlış yorumlayan kitle de Nayır için tehlikelidir ve ona göre "asrilik doğru anlaşılmalı, medeniyet doğru yorumlanmalıdır."[6]

Kaynakça

  1. ^ a b Koç 2018, s. 592.
  2. ^ Koç 2018, s. 600.
  3. ^ Koç 2018, s. 598.
  4. ^ Koç 2018, s. 601.
  5. ^ Koç 2018, s. 606.
  6. ^ Koç 2018, s. 602-603.
Genel

İlgili Araştırma Makaleleri

Yaşar Nabi Nayır, Türk şair, yazar ve yayıncıydı.

<span class="mw-page-title-main">Şükûfe Nihal</span> Türk şair

Şükûfe Nihal Başar, Türk şair, öğretmen, eylemci ve aktivisttir.

Fahrettin Gökay, Türk bürokrat ve siyasetçi. İstanbul Valisi ve İstanbul milletvekili olarak görev yaptı.

Enver Behnan Şapolyo, Türk tarihçi.

Beş Hececiler'e tepki olarak ortaya çıkan Cumhuriyet dönemi edebî topluluğu.

<span class="mw-page-title-main">Hüseyin Rahmi Gürpınar</span> Türk yazar, politikacı ve gazeteci

Hüseyin Rahmi Gürpınar, Türk romancı ve gazeteci.

Varlık, 15 Temmuz 1933'te Yaşar Nabi Nayır tarafından yayımlanmaya başlanan aylık sanat ve edebiyat dergisidir.

Tekin Sönmez, Türk roman, öykü, deneme yazarı, gazeteci, şair, fotoğraf sanatçısı, sinevizyon editörüdür.

<span class="mw-page-title-main">Nezihe Muhiddin</span> Türk kadın hakları savunucusu

Nezihe Muhiddin Tepedelengil, Osmanlı-Türk düşünür, gazeteci, yazar, kadın hakları savunucusu.

Mehmet Şevki Yazman, Türk siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Kadınlar Halk Fırkası</span>

Kadınlar Halk Fırkası (KHF) ya da Türk Kadınlar Birliği, Cumhuriyet Halk Fırkası'ndan önce Nezihe Muhiddin öncülüğünde kurulan, Türkiye’deki ilk siyasal parti girişimlerinden biri.

<span class="mw-page-title-main">Yaşar Nezihe</span> şair

Yaşar Nezihe Bükülmez, Osmanlı Türkü şair.

Türkiye'de feminizm kavramının literatüre girişi, Türk milliyetçiliğinin ve Türkçülüğün düşünce babalarından Ziya Gökalp'in "Türkçülüğün Esasları" adlı kitabının "Türk Feminizmi" adlı bölümünde "feminizm" kavramına övücü bir dille değinmesiyle oldu. Jön Türkler ve İttihat & Terakki Cemiyeti içerisinde oldukça yetkili olan; Ziya Gökalp, Ahmet Rıza, İbrahim Hilmi ve Enver Beylerin başını çektiği Türk milliyetçisi kanat kadınların özgürleşmesinin milletin bir bütün olarak özgürleşmesindeki önemine dikkat çekerek kadınların eğitimine yönelik oldukça yoğun çabalar harcadılar. Bu çabalar sonucunda kadınlar için İnas Sanâyi-i Nefîse Mektebi ve İnâs Darülfünunu gibi üniversite düzeyinde eğitim veren kurumlar yanında İstanbul'da ve Anadolu'da kız liseleri açılmasını sağladılar. Ayrıca yine bu milliyetçi kanat Türkiye tarihindeki ilk feminist kadın derneği olan Teali-i Nisvan Cemiyeti ile dönemi için oldukça sert taleplerde bulunan Osmanlı Müdafaa-i Hukuk-ı Nisvan Cemiyeti'nin ve kadınların iş gücüne katılımı için mücadele yürüten Osmanlı Kadınları Çalıştırma Cemiyeti'nin kuruluşuna önayak oldular. Ek olarak günlük yaşamda kadınları rahatlatmak için kadınlara uygulanan tek başına faytona binememek ve giyim-kuşam kısıtlamaları gibi bazı yasakları da kaldırdılar.

<i>Kadınlar Dünyası</i> Türkçe yayımlanan feminist kadın dergisi

Kadınlar Dünyası, Balkan Savaşları sonrasında 4 Nisan 1913 tarihinde yayın hayatına başlayan ve 1921'e kadar yayında kalan kadın dergisi.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı Müdafaa-i Hukuk-ı Nisvan Cemiyeti</span> Osmanlı İmparatorluğu’nda kadın haklarını savunma derneği

Osmanlı Müdafaa-i Hukuk-ı Nisvan Cemiyeti, Osmanlı feministlerinin kadın haklarını savunmak için 28 Mayıs 1913 tarihinde kurdukları feminist özellikteki cemiyettir. Cemiyetin çıkış noktası Kadınlar Dünyası adlı dergiydi. Derginin 55. sayısında cemiyetin kuruluşu duyurulmuş, sonrasında dergi ve cemiyetin çalışmaları birlikte yürütülmüştür. Her ikisinin de imtiyaz sahibi kişisi Nuriye Ulviye Mevlan Civelek idi. Cemiyetin üç temel amacı kadınların giyimine yönelik kuralların yeniden düzenlenmesi, kadınların çalışma hayatına girmesi ve kadınların eğitiminin iyileştirilmesidir. Bu üç amaç, sonraki sayılarında Kadınlar Dünyası dergisinin ağırlık verdiği konuları teşkil eder. Boşanma hakkının kadınlara da verilmesi ve mirastan eşit şekilde pay alım gibi ancak Cumhuriyet döneminde gerçekleşecek uygulamaları savunan cemiyet dönemine göre en radikal kadın cemiyetiydi.

Fehime Nüzhet, Meşrutiyet dönemi kadın yazarlarından biri. Servet-i Fünûn ve II. Meşrutiyet dönemi şair veyazarlarından Şair Celâl Sahir Erozan'ın annesidir. İran bölgesinde Sünni faaliyetlerin artmasında etkili olan ve kendisine III. Ahmed tarafından Şirvan hanlığı takdim edilen Hacı Davud Han'ın soyundan gelmektedir. Fehime Nüzhet II. Meşrutiyet sonrasında Osmanlı'da ivme kazanan kadın hareketlerinin öncü isimlerinden biridir. Kadınların kimlik mücadelesinde öne çıkan faaliyetlerde bulunmuştur. Cemiyet ortamlarında konuşmalar ile tiyatro ve şiir gibi edebi türdeki çalışmalarıyla ülkenin kurtarılması için aktif bir kimlik ortaya koydu. Balkan Savaşları'nda gönüllü olarak bulundu ve çeşitli hastanelerin finansmanına yardımcı oldu. Müdâfaa-i Milliye Kadınlar Heyeti'nin Darülfünun'da orduya yardım amaçlı düzenlediği toplantıda Nimet Hanım, Fatma Aliye, Nakiye Elgün, Halide Edip, Nigâr Bint-i Osman, İhsan Raif, Gülsüm Kemolova ve Nezihe Muhlis gibi kadınlarla beraber milliyetçi duyguları ön planda tutan söylevlerde bulundu. Çeşitli dergilerde Türk kadının bilinçlenmesi için yazılar kaleme aldı. Tiyatro eserlerinde sosyolojik ve siyasi ortamdan izler yansıttı. "Adalet Yerini Buldu" adlı oyunu II. Meşrutiyet'in ilanından bir yıl sonra perdeye aktarıldı. Kadıköy ve Ortaköy'de bulunan tiyatrolarda da oyunlarını sergiledi. Bazı söylevleri ile İttihatçı izlenimler verdi.

Osmanlı İmparatorluğu'nda feminizm genel olarak II. Meşrutiyet sonrasındaki göreceli özgürlük ortamında ivme kazandı. Daha öncesinde ise dinsel ve geleneksel nedenlerden dolayı kısıtlı olan kadın yaşamı Tanzimat ile değişime uğramıştı. Tanzimat döneminde yetişen eğitimli kadınlar sonraki kuşaklarda Osmanlı'da hak arayışlarına girdi. II. Meşrutiyet döneminde ise örgütlü hareket edilmeye başlandı ve çeşitli kadın cemiyetleri kurulup kadın dergileri çıkarıldı. 19. Yüzyılda Avrupa feminizmi oy hakkını savunup bu konuda mücadele verirken Osmanlı kadını daha fazla özgürlük, iş olanağı, eğitim ve sosyal yaşam mücadelesi veriyordu. Özellikle Kadınlar Dünyası adlı dergi ile Osmanlı Müdafaa-i Hukuk-ı Nisvan Cemiyeti feminizm bağlamında Osmanlı'da uç noktalardaydı. Ülkeye geç gelen milliyetçilik anlayışı doğrultusunda da bazı kadınlar eski Türklerde var olan kadın-erkek eşitliğini verdikleri mücadelede dile getiriyordu.

Ali Enver Ercan, Türk şair, eski Türkiye Yazarlar Sendikası Başkanı. Varlık dergisinin genel yayın yönetmeni, Yasak Meyve Yayınları ve Eşik Cini dergisinin imtiyaz sahibiydi.

<i>Demet</i> (dergi)

Demet, II. Meşrutiyet sonrasında çıkan haftalık kadın dergisi. Toplamda 7 sayı çıkan dergide çocuk eğitimi, moda dünyası, Osmanlı kadınının bilinçlendirilmesine yönelik içerikler yayımlanıyordu. İlk sayılarında yazarların çoğu İttihatçı Jön Türklerdi. Derginin sahibi ve imtiyazlı kişisi Celâl Sahir (Erozan) idi. Şefika Kurnaz'a göre ağırlıkla şiir ve hikâyelere yer veren bir edebiyat dergisi mahiyetindeydi. Kadınlığa dair fikir yazıları ise oldukça azdı. Meşruti yönetimi destekleyen dergideki 44 imzadan sadece 11'i kadın yazarlara aitti. Bu yazarlar arasında "Halide Salih" imzasıyla Halide Edib Adıvar, Selim Sırrı Tarcan, Mithat Cemal Kuntay, Cenap Şahabettin, "Enis Avni" imzasıyla Aka Gündüz ve Tahsin Nahit gibi isimler yer almaktaydı.

Mehâsin, 14 Eylül 1908 ile 25 Kasım 1909 arasında yayımlanan Osmanlı Devleti'nin ilk renkli ve resimli kadın dergisidir. Dergide kadınlar için düzenlenmiş konferans metinleri yayımlamıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.