İçeriğe atla

Türk Eğitim Derneği

TED (konferans) ile karıştırılmamalıdır.
Türk Eğitim Derneği
SloganTED'li olmak ayrıcalıktır!
Kuruluş31 Ocak 1928
ÜlkeTürkiye, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti
Resmî sitesiwww.ted.org.tr/

Türk Eğitim Derneği (kısaca TED), yeni kurulmuş Türkiye Cumhuriyeti'nde özel kişi ve kuruluşların eğitime katkı vermesi amacıyla 1928 yılında Ankara'da kurulmuş bir sivil toplum örgütü.

Gazi Mustafa Kemal Paşa'nın eğitime katkı çağrısı üzerine kuruldu. Başlangıçta adı "Türk Maarif Cemiyeti" olan derneğin ilk genel başkanı, dönemin başbakanı İsmet Paşa idi.

Çalışmalarını 1946 yılından itibaren "Türk Eğitim Derneği" adıyla sürdüren derneğin 2023 yılı itibarıyla kurulu ve eğitim veren 43 okulu bulunur. 1931 yılına açılan ve günümüzde TED Ankara Koleji adıyla eğitimi sürdüren okul, Türk Eğitim Derneği'nin açtığı ilk eğitim kurumudur.

Tarihçe

Kuruluş

Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu ve ilk cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Paşa'nın 1 Kasım 1925'te Türkiye Büyük Millet Meclisinin açılışında yaptığı konuşma, derneğin kuruluşuna temel olmuştur. Mustafa Kemal, konuşmasında eğitimde hedeflenen seviyeye ulaşmak için özel girişim çalışmalarına ihtiyaç olduğunu dile getirmiş ve topluma çağrıda bulunmuştu.

Gazi Mustafa Kemal'in bu konuşmasından üç yıl sonra Trabzon milletvekili Hasan Bey'in başkanlığında Cumhuriyet Halk Fırkası Merkezi'nde 31 Ocak 1928'de toplanan bir kurul, Türk Maarif Cemiyeti'nin kuruluş çalışmalarını başlatmıştır.[1] Bu kurulda yer alanlar, günümüzdeki derneğin kurucuları olarak kabul edilir. Kurulda başbakan İsmet Paşa, dokuz bakan ile birlikte 250 milletvekili vardı. Ayrıca pek çok bürokrat, ünversite rektörü ile Türk Ocağı Genel sekreteri kurulda yer almıştır.[1]

31 Ocak 1928'deki toplantısında kurul, "Türk Maarif Cemiyeti Nizamnamesi"’nin maddelerin kabul etti. Böylece amacı "Türk çocukları için yabancı dil öğrenimi veren okullar ve her çeşit kurslar açmak; kimsesizliği ve parasızlığı dolayısıyla öğrenim görmeye imkan bulamayan ahlâklı, anlayışlı ve çalışkan Türk çocuklarının okumalarını sağlamak" olan dernek, "Türk Maarif Cemiyeti " adıyla kuruldu. İlk genel başkanı, başbakan İsmet Paşa idi.

Bursa Amerikan Kız Koleji binasının alınması

Kuruluşun hemen ardından derneğin ilk faaliyetlerinde birisi, Bursa Amerikan Kız Koleji binasının satın alınması oldu. Bazı Türk öğrencilerinin öğretmenlerden etkilenerek Hristiyan oldukları iddiası üzerine kapanan Bursa Amerikan Kız Koleji'nin binasını, cumhurbaşkanın isteği üzerine Türk Maarif Cemiyeti satın almış ve bu binada Bursa Kız Lisesi hizmete girmiştir.[2]

Amblemin belirlenmesi

1929 yılı Mart ayında derneğin, günümüzde halen kullanılmakta olan amblemi belirlendi. Amblemdeki meşale, eğitimi simgeler; ay, Türk bayrağından alınmıştır. Yıldızların ise ilk yönetim kurulunun beş üyesini ölümsüzleştirmek için olduğu söylenir.[1]

Şube ve temsilcilikler

Cemiyet’in kuruluşundan sonra ülkenin pek çok yerinde şube ve temsilcilikler açıldı; kimsesiz Türk çocuklarının barınabilecekleri yurtlar ve okuların açılması için çalışmalar yürütüldü. Düzenlenen eşya piyangoları ile vatandaşların maddi desteği sağlandı.[2] Harf Devrimi'nden sonra yeni harflerin öğrenilmesine destek olmak üzere çalışmalar yapıldı.

TED Ankara Koleji

Dernek bünyesinde açılan okullardan ilki, 1930-1931 öğretim yılında Ankara'da ana okulu olarak hizmete giren okuldur. 1931-1932 öğretim yılında "Ankara İlkokulu"'nun ilkokul birinci sınıfı açıldı. Okulun ilk müdürü Niyazi Berkes idi. Okul, ortaokul ve lise sınıfları açılarak büyüdü ve günümüzde TED Ankara Koleji olarak bilinen okul haline geldi. 1937 yılında TED Ankara Koleji, "Türk Maarif Cemiyeti Yenişehir Lisesi" resmî adıyla hizmete girdi; ilk mezunlarını 1939 yılında verdi.

Diğer okul ve yurtlar, burslar

1932 yılında dernek tarafından Antep’te anaokulu, Eskişehir’de ise yatılı okul açıldı. Adana, Ankara, Çorum, Eskişehir, İstanbul ve İzmir’de yurtlar açıldı ve 1400'den fazla çocuk bu yurtlarda barındı. Cemiyet, yurt olanağıı sağlayamadığı yoksul aile çocuklarına yiyecek ve kıyafet yardımı yaptı.[2] Yol parası, yiyecek ve kitap temininde öğrencilere destek oldu; ayrıca İstanbul'da ve Avrupa’da yükseköğretim görem öğrencilere maddi yardım yaptı.

Dil eğitimi

Dernek, yabancı dil eğtimine büyük önem verdi. Yabancı okullara da bir alternatif sunmak için dil kursları açıldı. 1934'te Yenişehir Mektebi'nde ilkokul 3. sınıftan itibaren fen bilgisi ve matematik derslerinin İngilizce okutulmasına karar verildi.

Derneğin adı ve statüsü

1934'te "Türk Kültür Cemiyeti" adını alan dernek, 2 Aralık 1939 tarihli Bakanlar Kurulu Kararı ile kamuya yararlı dernek statüsü edindi. Derneğin adı 8 Haziran 1946 tarihinden itibaren "Türk Eğitim Derneği" oldu. Cemiyetin adının değişmesinde öz Türkçe bir adın verilmesi ile ilgili tartışmalar etkili oldu.[2]

TED Okulları

Türk Eğitim Derneği'nin 2023 yılı itibarıyla kurulu ve eğitim veren 43 okulu bulunmaktadır. Bunlar isim ve kuruluş tarihleri ile aşağıda belirtilmiştir:[3]

  • TED Ankara Koleji, 1930
  • TED Zonguldak Koleji, 1959
  • TED Karabük Koleji, 1964
  • TED Kayseri Koleji, 1966
  • TED Kdz. Ereğli Koleji, 1967
  • TED Batman Koleji, 1987
  • TED Aliağa Koleji, 1988
  • TED Afyon Koleji, 1999
  • TED Bursa Koleji, 2001
  • TED Isparta Koleji, 2001
  • TED Konya Koleji, 2001
  • TED Malatya Koleji, 2001
  • TED Mersin Koleji, 2003
  • TED Antalya Koleji, 2005
  • TED Samsun Koleji, 2007
  • TED Alanya Koleji, 2007
  • TED Eskişehir Koleji, 2008
  • TED Kuzey Kıbrıs Koleji, 2010
  • TED Ege Koleji, 2011
  • TED Hatay Koleji, 2012
  • TED Bodrum Koleji, 2012
  • TED Trabzon Koleji, 2014
  • TED Denizli Koleji, 2014
  • TED Adana Koleji, 2014
  • TED İzmir Koleji, 2014
  • TED Çorum Koleji, 2014
  • TED Rönesans Koleji, 2014
  • TED Kocaeli Koleji, 2015
  • TED Atakent (Halkalı) Koleji, 2015
  • TED Diyarbakır Koleji, 2015
  • TED Sivas Koleji, 2016
  • TED Şanlıurfa Koleji, 2016
  • TED Elazığ Koleji, 2016
  • TED Van Koleji, 2018
  • TED Atakent (Esenyurt kampüsü), 2019
  • TED Sakarya Koleji, 2019
  • TED Edirne Koleji, 2019
  • TED Çorlu Koleji, 2021
  • TED Bandırma, 2022
  • TED Üsküdar, 2022
  • TED Erzurum, 2022
  • TED Bolu, 2022
  • TED Düzce, 2022

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ a b c "Kuruluş Öykümüz". www.tedankara.k12.tr. 27 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2023. 
  2. ^ a b c d Sağlam, Mehmet (9 Haziran 2021). "Türk Maarif Cemiyeti (Türk Eğitim Derneği)". Atatürk Ansiklopedisi. 15 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2023. 
  3. ^ "TED Okulları – TED". www.ted.org.tr. 3 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Şemsi Efendi Mektebi, Selanik'te Muallim Şemsi Efendi tarafından 1872’de kurulan özel okuldur.

Bursa Anadolu Kız Lisesi, Bursa'da köklü bir ortaöğretim kurumudur. 2005-2006 eğitim yılında Anadolu Lisesi statüsüne giren okul, daha önceden Bursa Kız Lisesi adını taşımaktaydı. Okulun Voleybol Takımı 2003-04 öğrenim yılına kadar 18 yıl üst üste il şampiyonu olarak bir rekor kırmıştır.

Bursa Amerikan Kız Mektebi, 1876-1928 yılları arasında Bursa’da hizmet vermiş lise düzeyinde bir okuldur.

<span class="mw-page-title-main">TED Ankara Koleji</span> Ankarada kurulu vakıf okulu

Türk Eğitim Derneği (TED) Ankara Koleji Ankara'da ilk, orta ve lise öğretim düzeyinde eğitim veren bir vakıf okuludur. 1930-1931 eğitim ve öğretim yılında anaokulu ile eğitim etkinliklerine başlamış, ardından 1931, 1933 ve 1936 yıllarında açılan ilkokul, ortaokul ve lise kısımlarıyla Türkiye'nin en önemli eğitim kurumlarından biri haline gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Mehmed Esad Safvet Paşa</span> 198. Osmanlı sadrazamı

Mehmed Esat Safvet Paşa, Osmanlı hükûmetinde çeşitli nazırlıklarda ve II. Abdülhamit döneminde 4 Haziran 1878 - 4 Aralık 1878 arasında altı ay sadrazamlık görevinde bulunmuş bir Osmanlı devlet adamıdır. Tanzimat döneminin en mühim simalarındandır. Hürriyet gazetesinin kurucusu Sedat Simavi'nin dedesidir.

<span class="mw-page-title-main">Mustafa Necati</span> Türk siyasetçi, avukat ve öğretmen

Mustafa Necati, Türk siyasetçi, avukat, öğretmen.

<span class="mw-page-title-main">Tevhîd-i Tedrîsât Kanunu</span> Ülkedeki bütün eğitim kurumlarının Maarif Vekaleti’ne bağlanmasını öngören yasa

Tevhîd-i Tedrîsât Kanunu , Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından 3 Mart 1924 tarih ve 430 Kanun Numarası ile kabul edilmiş olan ve ülkedeki bütün eğitim kurumlarının Maarif Vekâleti'ne bağlanmasını öngören yasadır.

<span class="mw-page-title-main">Darüşşafaka</span> İstanbulda okul

Darüşşafaka, İstanbul'da kuruluşu 1863 yılına dayanan parasız, yatılı, karma öğretim kurumudur.

Mehmed Abdülhamid Hasancan Türk maliyeci, akademisyen ve siyasetçi. Türk Kurtuluş Savaşı'nda Ankara Hükümeti'nin İstanbul temsilcisi olarak tanınır.

Darülfünun, Arapça dar ve fünun (fenler) sözcüklerinden türetilmiş, "üniversite" anlamında kullanılan bir sözcüktür. Aynı zamanda 1900 yılında Avrupa üniversiteleri tarzında kurulan Darülfünun-ı Şahane veya İstanbul Darülfünununu ifade eder. Bu kurum 1933 reformuyla İstanbul Üniversitesi'ne dönüştürülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Müstakil Ressamlar ve Heykeltıraşlar Birliği</span>

Müstakil Ressamlar ve Heykeltıraşlar Birliği, Türkiye'de 1929-1932 ve 1936-1942 arasında etkinlikler gerçekleştirmiş bir sanatçı topluluğudur.

<span class="mw-page-title-main">Ankara Atatürk Lisesi</span> Ankarada köklü bir Anadolu lisesi

Ankara Atatürk Lisesi, Ankara'nın Sıhhiye semtinde bulunan bir Anadolu lisesidir. Okul, Ankara İdadisi adıyla 1886 yılında kurulmuş, 1908'de ismi Ankara Sultanisi olarak değiştirilmiştir. Cumhuriyetin kurulması ile birlikte 1924'te Ankara Erkek Lisesi adını almıştır. Türkiye'de Atatürk'ün adını alan ilk lisedir. Mustafa Kemal Atatürk 30 Aralık 1919'da Ankara Sultanisini ziyaret etmiş ve burada bir konuşma yapmıştır. Okul kuruluş tarihi itibarıyla Türkiye'nin ilk on lisesinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Millet mektebi</span>

Millet Mektepleri, Türkiye'de 1 Kasım 1928'de yeni harflerin kabulünden sonra halkı okuryazar kılmak amacıyla gerçekleşen eğitim seferberliği için kurulmuş dört ay süreli eğitim veren halk eğitimi kurumlarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Tezer Taşkıran</span>

Tezer Taşkıran, Azerbaycan kökenli Türk öğretmen, siyasetçi, yazar.

Kayseri Lisesi, Kayseri’de 1893 yılında hizmete girmiş; 2005-2006 öğretim yılından itibaren Anadolu Lisesi statüsünde, 2023-2024 yılından itibaren de Fen Lisesi eğitime devam etmekte olan ortaöğrenim kurumudur.

Kocatepe Mimar Kemal Lisesi, 1963 yılında Ankara'nın Çankaya ilçesinde kurulan lise düzeyindeki okul.

Mehmet Kazım Nami Duru, Türk asker, eğitimci ve siyasetçidir.

<span class="mw-page-title-main">Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü</span>

Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü eski adıyla Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu, Türkiye'de yoksul ve korunmaya muhtaç çocuklara bakım, eğitim, sağlık, kültür hizmetlerini sistemli bir biçimde sunmak için oluşturulmuş bir kurumdur.

Medeni Bilgiler, Vatandaş için Medeni Bilgiler veya Yurttaşlık Bilgileri, 1930 yılında Afet İnan'ın adıyla basılan, Mustafa Kemal Atatürk'ün yazımında bizzat yer aldığı iki ciltlik yurttaşlık bilgisi kitabı.

<span class="mw-page-title-main">Latife Bekir Çeyrekbaşı</span> Osmanlı-Türk siyasetçi, eğitimci ve aktivist

Latife Bekir Çeyrekbaşı veya Atatürk'ün verdiği soyadı ile Latife Işıkdoğdu, Osmanlı-Türk eğitimci, siyasetçi ve kadın hakları savunucusu.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.