İçeriğe atla

Türk Dili (dergi)

Türk Dili
SıklıkAylık
YayımcıTürk Dil Kurumu
İlk sayıEkim 1951
ÜlkeTürkiye
DilTürkçe
Websitetdk.gov.tr

Türk Dili, Türk Dil Kurumunun Ekim 1951'den beri çıkardığı aylık dil ve edebiyat dergisi.

Dergide deneme, şiir, hikâye, eleştiri ve benzeri edebî ürünler ile Türkçenin ve Türk edebiyatının güncel sorunlarını ele alan, bilimsel veya popüler yazılar, ayrıca çeviriler yayımlanır.[1]

2020 itibarıyla sahibi ve genel yayın yönetmeni Prof. Dr. Gürer Gülsevin; sorumlu yazı işleri müdürü Prof. Dr. Feyzi Ersoy'dur.[2]

1951 yılından 2011 yılına kadar yayımlanmış olan 717 sayısındaki makale, şiir, haber, duyuru vb.nden oluşan 20.038 metin dijital ortama aktarılmış, erişime açılmıştır.[3]

Geçmişi

Birinci Türk Dili Kurultayı'nın 5 Ekim 1932 günü yapılan son oturumunda yayımlanmasına karar verilen ve 3 Ocak 1933 günü Türk Dili Umumi Heyeti tarafından adının "Türk Dili" olmasına karar verilen dergi, Ekim 1951'den itibaren Türk Dil Kurumu tarafından yayımlanan Türk Dili dergisi ile 1952'de yayıma başlayan "Belleten" adlı dergilerin atası kabul edilir.[4] Söz konusu dergi 1933-1938 arasında otuz üç sayı çıktıktan sonra yayımına iki yıl ara vermiş, 1940 yılının Ocak ayında yeniden "Türk Dili" adıyla ve "Türkçe-Fransızca Belleten" alt başlığı ile yeniden yayımlanmıştır. 1943 sonlarında yayımına ara veren bu dergi, 1945 Haziran'ında "Türk Dili Belleten" adıyla yeniden yayımlanmaya başlamıştır.[4]

1945 Kasım'ında toplanan Türk Dili Kurultayı'nda yeni bir dergi çıkarılması önerilip kabul edilmişse de bir sonraki kurultaya kadar bu konuda bir girişim olmamıştı. 1949 yılındaki kurultayda konu yeniden gündeme geldi ve Feridun Ankara, hikâyelerde, romanlarda, gazetelerde yeni kelimelerin, terimlerin kullanılmasını sağlama, bunların benimsenmesi için dergi çıkarılmasını önerdiğini belirtti. 6. Kurultaydaki tartışmalardan sonra derginin çıkarılmasına karar verildi. Nisan 1933-Ocak 1950 arasında altmış sekiz sayı yayımlanan dergi bu kararla yerini iki ayrı dergiye bıraktı: Ekim 1951'de yayına başlayan "Türk Dili" ve 1953 yılında ilk sayısı çıkan "Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten".

Türk Dili dergisinin imtiyazı Kurum başkanı Hakkı Tarık Us tarafından, mesul müdürlüğü ise genel yazman Agâh Sırrı Levend tarafından üstlenildi. Kurum başkanları değişse de Kurum adına sahiplik görevini uzun yıllar Levend sürdürdü. 1 Kasım 1976 tarihli 302. sayıda Agah Sırrı Levend derginin sahipliğini Seha L. Meray'a bıraktı; derginin sorumlu yönetmeni ise Cahit Külebi oldu. Kasım 1976'da Şerafettin Turan, Kasım 1983'te Kemal Deriray, 1995'te Ahmet Ercilasun, 2001'de Hamza Zülfikar ve ardından Şükrü Haluk Akalın Türk Dil Kurumu adına derginin sahibi oldu.[4]

Derginin adı Falih Rıfkı Atay'ın önerisi ile "Türk Dili Aylık Fikir ve Edebiyat Dergisi" oldu.[4]

Derginin ilk sayısı için bir yazı istemek üzere Cumhurbaşkanı Celal Bayar'ı ziyaret eden Türk Dil Kurumu heyetine Bayar, Atatürk'ün üzerinde dil çalışmaları yaptığı kara tahtayı hatıra olarak hediye etmiş; beyanatı derginin ilk sayısının ikinci sayfasında yer almıştır.[4]

Derginin ilk sayısında resim, fotoğraf yoktur. İkinci sayıdan itibaren derginin hemen hemen her sayısı Hüseyin Mumcu tarafından çizilmiş birkaç resimle yayımlanmıştır. Mumcu, Türk Dili dergisine yaklaşık on yıl boyunca resimler çizmiştir.[4]

Derginin alt başlıkları

Türk Dili dergisinde "Aylık Fikir ve Edebiyat Dergisi alt başlığı on yıldan uzun süre kullanıldı, 1 Mayıs 1962 tarihli 128. sayıda alt başlık "Aylık Düşün ve Edebiyat Dergisi" olarak değişti. 145. sayıda alt başlık "Aylık Dil ve Edebiyat Dergisi"ne dönüştü. 1 Kasım 1973 tarihli 266. sayı "Türk Dili ve Yazını Özel Sayısı" olarak çıkarken, alt başlık da "Aylık Dil ve Yazın Dergisi" olarak değişti.[4]

32. yılında 384. sayı ile birlikte derginin alt başlığı "Aylık Dil Dergisi" olarak değişti. Bu alt başlık 1994'te yayımlanacak 505. sayıya kadar kullanıldı. 505. sayıda alt başlık "Dil ve Edebiyat Dergisi" oldu.[4]

Türk Dili dergisinin özel sayıları

  • Türk Dili
  • Atatürk
  • Anı
  • Ataç
  • Bilimkurgu
  • Çeviri sorunları
  • Çocuk ve İlk Gençlik Edebiyatı (2014 aralık)
  • Dilin Perdeleri (2015 kasım-aralık)
  • Ömer Seyfettin (2020 aralık)
  • Çocuk yazını
  • Deneme
  • Dil öğretimi
  • Divanu Lügat üt-Türk
  • Günlük
  • Eleştiri
  • Mektup
  • Roman
  • Tiyatro
  • Söylev
  • Türk şiiri
  • Sinema
  • Türk dili ve yazını
  • Gezi
  • Türk halk edebiyatı
  • Türk kısa oyunları
  • Türk öykücülüğü
  • Yapısalcılık
  • Türk romanında kurtuluş savaşı
  • Yazın akımları

Türk Dili dergisinin özel bölümleri

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ "Türk Dili Dergisi Yayın İlkeleri". Türk Dil Kurumu web sitesi. 2 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2017. 
  2. ^ "Türk Dili dergisi künye". Türk Dil Kurumu web sitesi, Künye. 9 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2020. 
  3. ^ "Süreli Yayınlar Veri Tabanı". Türk Dil Kurumu web sitesi. 11 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2017. 
  4. ^ a b c d e f g h Akalın, Şükrü Halûk (Nisan 2010). "Bir Tarih:Birinci Sayısından Yedi Yüzüncü Sayısına Türk Dili" (PDF). Türk Dili ve Edebiyat Dergisi. Cilt XCVIII. 11 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Ocak 2017. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Türk Dil Kurumu</span> Türkçeyi incelemek ve Türkçenin gelişmesi için çalışmak amacıyla oluşturulmuş kamu kurumu

Türk Dil Kurumu (TDK), Türkçeyi incelemek ve Türkçenin gelişmesi için çalışmak amacıyla 12 Temmuz 1932'de Mustafa Kemal Atatürk tarafından kurulan kurumdur. Türkiye'nin başkenti Ankara'da yer alan kurum, Türk dili üzerine çalışmaların yapılıp yayımlandığı bir merkezdir. Türk Dil Kurumu 1955'ten başlayarak çeşitli dallarda ödüller verdi. Ödüller her yıl 26 Eylül Dil Bayramı'nda Ankara'da yapılan törenle sahiplerine verilirdi. Ödül verilen dallar farklı yönetmeliklere göre zaman zaman değişirdi. 1983'te Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu bünyesine alındıktan sonra Türk Dil Kurumu ödülleri kaldırıldı. Günümüzde "Türk Diline Hizmet Ödülleri"ni vermektedir.

Kitap-lık, Yapı Kredi Yayınları (YKY) tarafından 1993 yılından itibaren çıkarılan edebiyat dergisi.

<span class="mw-page-title-main">Ali Püsküllüoğlu</span> Türk yazar, şair ve sözbilimci

Ali Püsküllüoğlu, Türk yazar, şair ve sözbilimcidir.

Osman Nedim Tuna, Türk dilbilimci.

Varlık, 15 Temmuz 1933'te Yaşar Nabi Nayır tarafından yayımlanmaya başlanan aylık sanat ve edebiyat dergisidir.

<i>Yel</i> (dergi)

Yel dil ve kültür dergisidir. 2006-2010 yılları arasında İzmir merkezli faal olan dergide Türkçe, edebiyat, kültür, Türk Dünyası gibi alanlarda yazılar çıkmıştır. 2006 yılının Haziran ayında yayın hayatına girmiş, 2010 yılında yayınına son verilmiştir. Dergi ilk iki sayıda Yenisey’den Tuna’ya adıyla yayınlandıktan sonra, üçüncü sayısıyla beraber Yel adını almıştır.

soL (gazete)

soL, 1 Ekim 2012 tarihinde yayın hayatına başlayan, maddi yetersizliklerden dolayı 4 Haziran 2014'te son günlük sayısını çıkaran günlük siyasi gazete. Daha sonra haftalık basılı yayına devam edecekleri açıklamada yer alırken ilk haftalık sayıları da çıkmıştır.

Hüseyin Agâh Levent, Cumhuriyet dönemi edebiyat tarihçisi ve siyasetçisi.

<i>Yedinci Sanat</i> (dergi)

Yedinci Sanat 1973 - 1975 yılları arasında Türkiye'de yayınlanmış aylık sinema dergisidir. Sinemayı sosyalist bakış açısı ile ele alan dergi 24 sayı çıkmıştı.

<i>Yeni Sinema</i> (dergi, 1966)

Yeni Sinema 1966 - 1970 yılları arasında Türkiye'de yayımlanmış aylık sinema dergisidir. Türk Sinematek Derneği'nin yayın organı olan dergi önceleri aylık olarak çıkarken yayın hayatına bazen 3 ayda bir, bazen de iki sayı bir arada çıkmak sureti ile devam etmiş ve 5 yıl içinde 30 sayı yayımlanmıştır. Yayınına 10 yıl ara verdikten sonra 1980 yılında Nisan/Mayıs aylarına ait olan 31. sayısı, Ağustos 1980'de de 32. sayısı çıktı ve dergi bir daha çıkmamak üzere kapandı.

<i>NTV Tarih</i>

NTV Tarih, Doğuş Yayın Grubu'nun aylık olarak hazırlanan popüler tarih dergisi. İlk sayısı 17 Ocak 2009'da çıkan derginin yayın yönetmenliğini Gürsel Göncü yapmaktadır.

<i>Yıllarboyu Tarih</i>

Yıllarboyu Tarih, 1978 ve 1985 yılları arasında Türkiye'de yayımlanmış aylık resimli popüler yakın tarih dergisidir.

<i>Tarih ve Toplum</i> Toplumsal Tarih

Tarih ve Toplum: Aylık Ansiklopedik Dergi, 1984 - 2003 yılları arasında Türkiye'de yayımlanmış aylık resimli tarih ve araştırma dergisidir.

<i>Videosinema</i>

Videosinema, Türkiye'de 1984-1985 yıllarında sadece 14 sayı yayımlanmış aylık sinema ve video dergisidir. İlk sayısı Haziran 1984'te piyasaya verilen derginin 14. ve son sayısı Eylül 1985'te bayilere dağıtılmıştır.

<i>Sinema</i> (dergi) Türkiyede 1994-2013 yılları arasında yayınlanmış dergi

Sinema, ilk kez 1 Ekim 1994'te "Popüler Sinema Dergisi" üst başlığı ile Türkiye'de yayımlanmaya başlayan aylık sinema dergisidir. Zaman içinde birkaç kez yayımcısı ve sahipleri değişmiş olsa da, bugüne kadar aynı isimle ve aynı formatta çıkmaya devam etmektedir. Aralık 2003 tarihli 104. sayıdan sonra dergi nüshalarına sayı numarası verilmesi uygulamasından vazgeçilmiş olmakla birlikte hesaplandığı zaman Eylül 2011 tarihi itibarıyla toplam 197 sayı yayımlanmıştır. Turkuvaz'ın dergiyi atv kanalıyla birlikte Kalyon İnşaat'a satmasıyla beraber, AutoMoto Sport, Global Enerji, Touch İstanbul, Cosmo Girl, Transport ve Aktüel dergileriyle birlikte 19 Aralık 2013'te kapatıldığı açıklanmıştır. Bu olay, medya tarafından da eleştirilmiştir.

<i>Atlas Tarih</i>

Atlas Tarih, Doğan Burda Dergi Yayıncılık tarafından Haziran 2010 tarihinde Türkiye'de yayımlanmaya başlanmış popüler tarih dergisidir. İlk birkaç sayısı aylık olarak çıkan dergi uzunca bir süredir 2 ayda bir yayımlanmaktadır.

Türk Yurdu, 1911 yılından beri yayını aralıklarla devam eden milliyetçi fikir dergisidir. Günümüzde Türk Ocakları Genel Merkezi aylık yayın organı olarak Ankara'da yayımlanmaktadır.

Kültür Haftası, Peyami Safa'nın ağabeyi İlhami Safa ile beraber 5 Ocak 1936'da yayımlamaya başladığı düşünce, kültür ve edebiyat dergisidir. Dergiyi çıkaran kişi Peyami Safa olmasına rağmen derginin mülkiyetini ve genel yayın müdürlüğünü Hafta dergisinde olduğu gibi İlhami Safa üstlenmiştir. Derginin ilk sayısı çok sayıda entelektüeli bir araya getirmiştir ve toplamda 21 sayı çıkmıştır. Toplamda dört yüksek lisans tezine de konu olmuştur.

<i>Çveneburi</i> (dergi)

Çveneburi, Stockholm ve İstanbul’da yayımlanan Gürcü kültürü dergisi. Birinci döneminde, 1977-1979 arasında yedi sayı yayımlandı. İkinci döneminde, 1993-2006 arasında ise, 59 sayı çıktı. Çveneburi Türkçe yayımlanıyordu ve dergide az sayıda Gürcüce metin de yer almıştır. Çveneburi, Türkiye'de Türkçe yayımlanan ilk Gürcü kültürü dergisidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.