İçeriğe atla

Türk Devletleri Teşkilatı-Türkiye ilişkileri

Türk Devletleri Teşkilatı-Türkiye ilişkileri
Haritada gösterilen yerlerde Türk Devletleri Teşkilatı ve Türkiye

Türk Devletleri Teşkilatı
Türkiye

Türkiye, Türk Devletleri Teşkilatı'nın 4 kurucu üyesinden birisidir.[1] Teşkilatın genel sekreterliği İstanbul'da yer almaktadır. Bu zamana kadar 8 zirve ve 1 toplantı Türkiye'de yapılmıştır.[a] Türk Devletleri Teşkilatı bayrağı'nın üstünde yer alan beyaz hilâl, Türkiye'nin bayrağında yer alan hilâldir.

Türk Devletleri Teşkilatı'nın diğer dillerdeki adı: Azerice: Türk Dövlətləri Təşkilatı, Kazakça: Түрік Мемлекеттері ұйымы, Kırgızca: Түрк мамлекеттеринин уюму, Özbekçe: Turk Davlatlari Tashkiloti,Türkmence: Türk Döwletleriniň Guramasy, Macarca: a Török Államok Szervezeteİngilizce: Organization of Turkic States'dir.

Teşkilat, Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı ile karıştırılmamalıdır.

Tarihçe

1991'de Sovyetler Birliği'nin yıkılması ile beş Türk devleti bağımsızlığını kazanmıştır. Türk devletlerinin bağımsızlığını kazanmasının hemen ardından Türkiye'nin öncülüğünde 1992 yılında "Türk Dili Konuşan Ülkeler Devlet Başkanları Zirvesi" yapılmıştır.[2] Nahçıvan’da yapılan Türk Dili Konuşan Ülkeler Devlet Başkanları 9. Zirvesi’nde Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan ve Kırgızistan arasında Türk Keneşi'nin kurulduğu "Nahçıvan Anlaşması" imzalanmıştır.[2] Türk Keneşi, İstanbul'da 15-16 Eylül tarihleri arasında gerçekleşen 10. Zirvede resmen kurulmuştur.[2] İstanbul'daki kuruluş toplantısından sonraki ilk zirve Almatı'da (2011) yapılmıştır.[2] Daha sonra zirveler: Bişkek (2012), Kebele (2013), Bodrum (2014), Astana (2015), Çolpan-Ata (2018) Bakü (2019) şehirlerinde yapılmıştır. Türk Konseyi Devlet Başkanları, 10 Nisan 2020'de Koronavirüsle Mücadele gündemiyle yapılan Online Zirve'de toplanmıştır. Türk Konseyi Devlet Başkanları, 31 Mart 2021 tarihinde de Kazakistan'ın Türkistan şehrinin Türk Dünyasının Manevi Başkenti ilan edilmesi gündemiyle yine Online bir Zirve'de buluşmuşlardır. 12 Kasım 2021 tarihinde İstanbul'daki Demokrasi ve Özgürlükler Adası'nda 8. Türk Devletleri Teşkilatı İstanbul Zirvesi gerçekleştirilmiştir.

Konseye bağlı kurumlar

Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı (TÜRKSOY)

Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı (TÜRKSOY), 1993 yılında, Ankara'da kurulmuş, devletler arasında bilim, eğitim, kültür ve sanat alanlarında işbirliğinin geliştirilmesini hedefleyen, Türk dünyasının ortak değerlerinin uluslararası seviyede tanıtılarak kitlelere yayılmasını ve Türk Dili Konuşan Ülkeler arasındaki kültürel bağların derinleştirilmesini amaçlayan teşkilattır.[2]

Türk Devletleri Parlamenter Asamblesi (TÜRKPA)

Türk Devletleri Parlamenter Asamblesi (TÜRKPA) 2008 yılında İstanbul Antlaşması ile kurulmuştur.[2] Asamblenin merkezi Bakü'dür.[2] Türk Keneşi ülkeleri arasındaki işbirliğini derinleştirmek amacıyla kurulmuştur.[2]

Türk İş Konseyi

Türk İş Konseyi, 2011 yılında kurulmuştur, merkezi İstanbul'dur.[2] Konseyin kuruluş amacı dört ülkenin özel sektör kuruluşlarının birleşerek, ekonomik işbirliğini ileriye götürmesidir.[2]

Karşılaştırma

 Türk Devletleri Teşkilatı Türkiye
BayrakTürk Devletleri TeşkilatıTürkiye
Arması
Harita
Yüzölçümü 4.242.362 km2783.562 km2
Yoğunluk 39,77 km2106 km2
Nüfus 152.549.879 83.614.362
Başkent Başkent: İstanbul Türkiye

Manevi Başkent: Türkistan Kazakistan

Ankara
Resmî Dil Azerbaycanca, Kazakça, Kırgızca, Özbekçe, Türkçe ve İngilizceTürkçe
Etnik Gruplar %86 Türk[b] %7 Kürtler %3 Ruslar %1 Tacikler %3 Diğer[]
Liderler Genel Sekreter: Kubanıçbek Ömüraliyev Kırgızistan

Onursal Başkan: Nursultan Nazarbayev Kazakistan

Dönem Başkanı: Şevket Mirziyoyev Özbekistan

Cumhurbaşkanı: Recep Tayyip Erdoğan

Cumhurbaşkanı Yardımcısı: Fuat Oktay

TBMM Başkanı: Mustafa Şentop

Kuruluş 15 Ekim 2019 29 Ekim 1923
GSYİH (nominal)1,100,953 milyar $ 794,530 milyar $
GSYİH (kişi başı)5.348 $ 9.126 $

Kaynakça

  1. ^ "Türkiye Cumhuriyeti Hükumeti ile Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi Arasında Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi Sekretaryasına Dair Evsahibi Ülke Anlaşması" (PDF). www.turkkon.org. 21 Haziran 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  2. ^ a b c d e f g h i j "TÜRK KONSEYİ (Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi)". T.C. Dışişleri Bakanlığı. 5 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

Notlar

  1. ^ Zirveler: 30 Ekim 1992, Ankara 18 Ekim 1994, İstanbul 26 Nisan 2001, İstanbul 17 Kasım 2006, Antalya 21 Kasım 2008, Antalya 15 Eylül 2010, İstanbul 4 Haziran 2014, Muğla Toplantılar: 30 Ekim 2020, Ankara
  2. ^ Tüm Türkleri Kapsamaktadır (Azerbaycanlı, Türkmen, Özbek, Kazak, Kırgız, Uygur, Tatar, vs.)

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Karadeniz Ekonomik İşbirliği</span> uluslararası bir kuruluş

Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü (KEİÖ), 25 Haziran 1992 tarihinde İstanbul'da düzenlenen zirvede imzalanan anlaşma ile kurulan ve Karadeniz havzasındaki ülkelerin ekonomik iş birliğini amaçlayan uluslararası kuruluştur.

<span class="mw-page-title-main">Türk birliği</span> Turan birliği

Türk Birliği, Türk dilleri konuşan ve Türki soydan gelen toplulukların bir arada olmasını, ortak hareket etmesini, ortak siyasi ve ekonomik kararlar almasını tanımlayan fikri ve siyasi bir kavram.

<span class="mw-page-title-main">Türk Dili Konuşan Ülkeler Zirvesi</span>

Türk Dili Konuşan Ülkeler Zirvesi ya da Türkçe Konuşan Ülkeler Devlet başkanları Zirvesi, Türk dil ve lehçelerini konuşan altı Türk ülkesinin devlet başkanlarının ve üst düzey yetkililerinin katıldığı bir zirvedir. Bir diğerinin egemen eşitliğine karşılıklı saygı temeline dayanan bu zirve, ortak tarih ve kültürel yapıya sahip ülke cumhurbaşkanlarını bir araya getirmektedir. 1992 yılından beri belirli aralıklarla düzenlenen zirvede Türk dünyasının sorunları gündeme getirilmektedir. 3 Ekim 2009'da, Nahçıvan Anlaşması'yla daimî sekreteryası kurulmuş ve adı Türk Keneşi olmuştur.

Türk Kurultayı, Türk devlet ve toplulukları arasındaki dostluk, kardeşlik ve iş birliğinin geliştirilmesi amacıyla, 1993'ten beri düzenlenen etkinliklerdir.

<span class="mw-page-title-main">Türk Devletleri Teşkilatı</span> uluslararası Türk birliği

Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) veya eski adıyla Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkiye'nin üye; Macaristan, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ve Türkmenistan'ın gözlemci statüsünde yer aldığı Türk devletlerinden oluşan bir uluslararası kuruluştur. Genel amacı, Türk dilleri konuşan devletler arasında kapsamlı iş birliğini teşvik etmek olan bir hükûmetlerarası kuruluştur.

<span class="mw-page-title-main">Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Günü</span>

Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Günü veya Türk Devletleri İşbirliği Günü, her yıl 3 Ekim tarihinde kutlanmaktadır. Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan ve Kırgızistan arasında 3 Ekim 2009 tarihinde imzalanan Nahçıvan Anlaşması sonucunda, bu anlaşmanın imza tarihi olan 3 Ekim'de Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Günü ilan edilmiş ve kutlanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Türk Devletleri Parlamenter Asamblesi</span>

Türk Devletleri Parlamenter Asamblesi veya eski adıyla Türk Dili Konuşan Ülkeler Parlamenter Asamblesi (TÜRKPA), 21 Kasım 2008 tarihinde kurulan ve temeli Türk Dili Konuşan Ülkeler Parlamenter Asamblesi'ne dair anlaşmaya dayanan parlamentolar arası iş birliğidir.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Kıbrıs ve Ekonomik İşbirliği Teşkilatı</span>

Kuzey Kıbrıs ve Ekonomik İşbirliği Teşkilatı, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ile Ekonomik İşbirliği Teşkilatı arasında uluslararası süregelen ilişkileri içerir. Sadece Türkiye tarafından tanınan KKTC daha önceden farklı statü ve isimlerde temsil edildiği örgütte, Ekim 2012'den bu yana Kıbrıs Türk Devleti adıyla gözlemci üye olarak yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı</span> uluslararası kültürel örgüt

Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı (TÜRKSOY), Türk dil ailesine ait dilleri konuşan Türk nüfusuna sahip ülkeler ve topluluklar arası uluslararası kültür örgütüdür. Eski adı "Türk Kültür ve Sanatları Ortak Yönetimi"'dir.

Türk Akademisi veya eski adıyla Uluslararası Türk Akademisi, 25 Mayıs 2010'da Kazakistan'ın başkenti Astana'da kurulan bilimsel araştırma merkezi. Başlangıçta Türk Akademisi A.Ş. adı altında Kazakistan Cumhuriyeti Eğitim ve Bilim Bakanlığı'na bağlı olarak kurulan akademi, 23 Ağustos 2012'de Bişkek'te gerçekleştirilen Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi II. Zirvesi'nde uluslararası akademi statüsüne kavuşmuştur. Uluslararası Türk Akademisi'nin başkanı Prof. Dr. Darhan Kuandıkoğlu Kıdırali'dir.

Beksultan Cakiyev, Kırgız edebiyat araştırmacısı ve yazardır.

1. Türk Keneşi Almatı Zirvesi, Türk Keneşi'nin ilk zirvesidir. 20-21 Ekim 2011 tarihlerinde Ekonomik ve Ticari İşbirliği temasıyla Almatı, Kazakistan'da düzenlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kırgızistan-Türkiye ilişkileri</span>

Kırgızistan-Türkiye ilişkileri, Kırgızistan'ın, SSCB'den ayrılıp bağımsızlığını ilan etmesi ve Türkiye'nin, Kırgızistan'ı tanıyan ilk devlet olması ile 16 Aralık 1991'de başlamıştır. İki ülke arasında 29 Ocak 1992'de diplomatik ilişkiler gelişmeye başlamıştır. 1992 yılı içerisinde iki ülke de başkentlerinde Büyükelçilik açmıştır. Türkiye Büyükelçiliği, Bişkek'te, Kırgızistan Büyükelçiliği ise Ankara'da açılmıştır. Kırgızistan 7 bağımsız Türk devletinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan-Kırgızistan ilişkileri</span>

Azerbaycan-Kırgızistan ilişkileri - Azerbaycan ve Kırgızistan arasındaki ikili ilişkiler. Her iki ülke de BM üyesidir. Azerbaycan ve Kırgızistan arasındaki diplomatik ilişkiler 19 Ocak 1993'te kuruldu.

<span class="mw-page-title-main">9. Türk Devletleri Teşkilatı Semerkant Zirvesi</span>

Dokuzuncu Türk Devletleri Teşkilatı Zirvesi, Türk Devletleri Teşkilatı Semerkant Zirvesi ya da resmî adıyla Türk Devletleri Örgütü Devlet Başkanları Konseyi Toplantısı zirvesi, Türk Devletleri Teşkilatı'nın 11 Kasım 2022 tarihinde Özbekistan'ın Semerkant şehrinde düzenlediği zirvedir.

Aşağıda 1992 ve 2010 yılları arasında düzenlenen Türk Dili Konuşan Ülkeler Devlet Başkanları Zirveleri listelenmiştir. Bu zirveleri 2011-2021 yılları arasında Türk Keneşi zirveleri ve 2022 yılından itibaren Türk Devletleri Teşkilatı zirveleri takip etmiştir.

Ramil Hasan Azerbaycanlı bir diplomattır. Temmuz 2014-Temmuz 2018 tarihleri arasında Türk Devletleri Teşkilatı Genel Sekreteri olarak görev yapmıştır. Türk Dili Konuşan Ülkeler Parlamenterler Meclisi'nin (TÜRKPA) genel sekreterliğini de yapmıştır.

Aşağıda 1992 ve 2010 yılları arasında düzenlenen Türk Keneşi Devlet Başkanları Zirveleri listelenmiştir. 1992-2010 yılları arasında Türk Dili Konuşan Ülkeler zirveleri yılları arasında gerçekleştirilmiştir. 2022 yılından beri Türk Devletleri Teşkilatı zirveleri olarak düzenlenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Aksakallar Konseyi</span>

Aksakallar Konseyi veya Aksakallar Heyeti, Türk Devletleri Teşkilatının devletler arası danışma yapma adına kurduğu önemli organıdır.

<span class="mw-page-title-main">Türk Kültür ve Mirası Vakfı</span>

Türk Kültür ve Mirası Vakfı, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının girişimiyle Kazakistan Cumhuriyeti, Kırgız Cumhuriyeti ve Türkiye Cumhuriyeti cumhurbaşkanlarının desteğiyle kurulmuştur. Vakfın tüzüğü 23 Ağustos 2012 tarihinde Türk Dili Konuşan Devletler İşbirliği Konseyi'nin Bişkek zirvesinde kabul edilmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.