İçeriğe atla

Türk Devlet ve Toplulukları Dostluk Kardeşlik ve İşbirliği Kurultayı

Türk Kurultayı, Türk devlet ve toplulukları arasındaki dostluk, kardeşlik ve iş birliğinin geliştirilmesi amacıyla, 1993'ten beri düzenlenen etkinliklerdir.

Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA) ile Türk Devlet ve Toplulukları Dostluk, Kardeşlik ve İşbirliği Vakfının (TÜDEV) iş birliğinde düzenlenen Dünya Ekonomik Forumu benzeri bir forumdur. Kurultayın onuncusu 18-20 Eylül 2006'da Antalya'da, On birincisi Kasım 2007'de Bakü'de düzenlenmiştir.

Tarihçe

Sovyetler Birliği'nin 1991 yılında dağılmasının ardından Kafkaslar'da Azeriler, Orta Asya'da Kazaklar, Kırgızlar, Özbekler ve Türkmenler bağımsızlıklarını kazanarak ulusal devletlerini kurmuşlardır.

Türkçe konuşan ülkeler arasında tarihten gelen ortak kültür ve yakınlık, birbirinden bağımsız hareket etmelerini engellemektedir. Bu nedenle, bu ülkeler arası çeşitli alanlarda iş birliğinin sağlanması ve fikir telakkileri yapılması konusunda, TÜDEV ve TİKA 1993 yılından itibaren Türk kurultayları düzenlemeye başlamıştır.

Kurultaya bağımsız Türki devletler yanında, Rusya Federasyonu içerisinde bulunan özerk cumhuriyetler ile bölgeler katılmaktadır. Çin ve İran'daki Türk toplulukları yanında Balkanlar ve diğer bölgelerdeki Türk azınlıkları da delege göndermektedir. Tarihten gelen akrabalık nedeniyle Moğolistan ve diğer Moğol topluluklar da iştirak etmektedir. Hatta ABD'de yaşayan Meluncanlar da toplantıda yer almaktadırlar.[]

Bugüne kadar 11 kurultay gerçekleştirilmiş olup, ilk on kurultay Türkiye'nin Antalya, Samsun, İzmir gibi çeşitli şehirlerinde yapılmıştır. Kurultay (forum) 2001 yılına kadar aralıksız olarak her yıl yapılmış ancak 2006'ya kadar 5 yıl ara verilmiştir. En son 2007 yılında Bakü'de gerçekleştirilerek ilk defa Türkiye dışında düzenlenmiştir.

Bazı yıllarda KKTC tarafından düzenlenmek istenmiş ancak diğer Türki ülkeler bu konuya mesafeli durmuşlardır.[] 12. kurultayın Bişkek'te yapılması öngörülmüştür.

Kurultayın başlama anında demir dövülmesi geleneksel ritüeli haline gelmiştir. Türkçe Konuşan Ülkeler Zirvesi daimi sekretaryasının kurulması ardından kurultayın merkezinin de belirlenmesi ve iki yılda bir yapılmak üzere kurumsallaştırılması öngörülmektedir.

Kurultaya ülkelerden bürokratlar, uzmanlar, akademisyenler, iş adamları ve sivil toplum kuruluşlarının temsilcileri katılmaktadır.

10. Kurultay (İstanbul)

16-18 Eylül 2006 tarihleri arasında Antalya'da yapılan kurultaya çeşitli ülkelerden 600'den fazla delege katılmıştır. Ancak Türkmenistan ile Özbekistan düşük düzeyde katılmışlardır. 10. Kurultayda üzerinde durulan konu, Türklerin tarihsel aktör olduğundan hareketle, bölgede nesne değil özne olması gerektiği ve bunun ortaklıktan geçtiği olmuştur. Türklerin tarihte derinliği olan, tarihe istikamet veren bir toplum olduğu vurgulanmıştır.[1]


Öneriler[2]

Commonwealth gibi Türkçe konuşan ülkeler topluluğu oluşturulması önerisi. (bkz. Türk Konseyi )
Ortak Türk Tarihi müfredatı ve ortak alfabe oluşturulması önerisi. (Türk Dünyası Akademisi kuruldu )
Başta enerji alanında ekonomik iş birliği yaparak ülkelerin birbirine bağlanması önerisi. (bkz. BTC-Aktau )
Kazakistan delegesinin Parlemantolararası Konsey oluşturulması teklifi. (bkz. TÜRKPA )
Kazakistan delegesinin Akil adamlar Heyeti oluşturulması önerisi. (Kuruldu )

11. Kurultay (Bakü)

İlk defa Türkiye dışında yapılan kurultaya 200 civarında delege katılmıştır. Türkmenistan'dan düşük katılım gerçekleşmiş, Özbekistan'dan katılım olmamıştır. Böyle olmakla beraber Azerbaycan, Kazakistan ve Kırgızıstan ile Türkiye ne olursa olsun dört devlet olarak yola devam edileceği toplantının ana gündemi olmuştur.[3] İstikrara kavuşmuş, iç bütünlüğünü tamamlamış, bölgesel sorunlara ortak bir refleksle hızlı şekilde cevap veren bir Türk Dünyası Topluluğu'nun tüm insanlığın yararına olacak ve küresel barışa da hizmet edeceği görüşünde birleşilmiştir.

Öneriler

Kazak ve Türkiye delegesinin Türkçe Konuşan Ülkeler Zirvesi daimi sekreteryasının ivedilikle oluşturulması önerisi (bkz. Türk Konseyi )
Tüm ülkelerce, Türk dünyasının ortak sesi olmak üzere TRT Türk kanalının "Türk dünyasının ortak televizyonuna" dönüştürülmesi önerisi. (bkz. TRT Avaz )
Azerbaycan delegesi, uluslararası platformlarda daha fazla etkinlik sağlamak amacıyla Türkçe konuşan devletler topluluğu kurulması önerisi ve bunun için yeteri kadar servetimiz ve tabii kaynaklarımız var vurgusu

11. Kurultay bildirisinde, Türk dili konuşan ülkelerin parlamenter asamblesinin kurulması için gerekli görüşmelerin tamamlanması, Türk halklarının maruz kaldığı terör ve soykırımların, uluslararası kamuoyuna anlatılmalı ve terörle mücadele konusunda iş birliğine gidilmesi üzerinde bulunularak. KKTC tehciri konusunda ve Ermeni soykırımı iddialarına karşı, iş birliği geliştirilmesi, Orta Asya ülkeleri arasındaki sınır sorunlarının ivedilikle giderilmesi gerektiği vurgulandı.

Türklerin edilgen olduğu Doğu Türkistan, Batı Trakya, Makedonya, Kırım Türkleri ile Çuvaş, Tatar, Nogay ve diğer devletlerde yaşayan Türklerin korunması için çaba gösterilmesi gerektiği Avrupa ve Amerika'daki Türk diasporaları teşkilatları arasında iletişim ve birlik artırılması gerektiği hususunda önemle duruldu. Orta Asya'ya kadar uzanan demir yolu hattının hızla bitirilmesi temennisinde bulunuldu.

Kurultayın yapısı

Bürokrattan akademisyenlere, sivil toplum ve düşünce kuruluşlarından, ticaret ve sanayi odalarına ve medya temsilcilerine kadar çeşitli sektörlerdeki kişilerin bir araya getirilerek Türk Dünyası hakkında görüş alışverişi yapmaktır. Bu alanda,

  • Türk devlet ve topluluklarının modern anlamda ekonomik gelişmelerini ve refahlarını sağlamak,
  • Uluslararası platformlarda dayanışmalarını güçlendirmek,
  • Kültürel bağlarını derinleştirmek,
  • Somut iş birliği alanlarını kamu kesimini de içine katarak gerçekleştirme yolunda atılacak adımları belirlemek,
  • Halen yürütülen müşterek çalışmaları ve projeleri daha etkin hale getirmek,
  • Kısa ve orta vadede uygulanabilir yeni iş birliği alanlarını ortaya çıkarmak.

Kurultayda, bürokratlar, uzmanlar, akademisyenler, iş adamları ve sivil toplum kuruluşlarının temsilcileri katılmaktadır. Kamu ve sivil alandaki mevcut iş birliği çalışmaları gözden geçirilerek, bunların daha etkili ve verimli hale getirilmesi ile yakın gelecekte yapılabilecek yeni iş birliği alanlarının oluşturulması hedeflenmektedir.

Kurultayda faaliyet gösteren komisyonlar:

  • Uluslararası İlişkiler,
  • Medya ve İletişim Komisyonu,
  • İktisadi, Ticari, Mali İlişkiler ve Turizm Komisyonu,
  • Kültür Komisyonu,
  • Eğitim/Öğretim, Bilim ve Teknoloji Komisyonu,
  • Gençlik Komisyonu,
  • Toplum Yönetimi ve Hukuk Komisyonu'dur.

Katılımcılar

Türklerin yaşadığı coğrafya

Toplantılar

Kaynakça

  1. ^ http://www.tika.gov.tr/TR/Icerik_Detay.asp?Icerik=588[]
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Şubat 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2009. 
  3. ^ http://www.baremdergisi.com/news_print.php?id=7500[]

Ayrıca bakınız

Ortak organizasyonlar

Diğer

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Türkmenistan</span> Orta Asyada yer alan bir ülke

Türkmenistan, Orta Asya'da bağımsız bir Türk devletidir. Kuzeybatısında Kazakistan, kuzeyinde ve doğusunda Özbekistan, güneydoğusunda Afganistan, güneybatısında İran bulunan; batısında Hazar Denizi olan Ülkenin başkenti, aynı zamanda en gelişmiş şehri olan Aşkabat'tır. Ülkenin 7 milyon nüfusu ile Orta Asya cumhuriyetleri arasında nüfusu en düşük olan devlet Türkmenistan'dır. Ülkenin çoğunluğu ise Karakum Çölü'yle kaplıdır.

<span class="mw-page-title-main">Bağımsız Devletler Topluluğu</span> bölgesel hükümetler arası organizasyon

Bağımsız Devletler Topluluğu, 8 Aralık 1991 tarihinde Rusya, Ukrayna ve Belarus arasında imzalanan anlaşma ile kurulmuş devletler topluluğudur. Anlaşma ile Sovyetler Birliği resmen yıkılmış oldu. 21 Aralık 1991 tarihinde de Estonya, Letonya, Litvanya, Ukrayna ve Gürcistan hariç tüm eski Sovyet Cumhuriyetleri bu anlaşmayı imzaladı.

<span class="mw-page-title-main">Erk Partisi</span>

Erk Partisi Özbekistan’da rejim muhalifi siyasi partidir. “ERK Demokratik Partisi” olarak da bilinir. Başkanı halen ülke dışında sürgünde bulunan Muhammed Salih ’tir.

<span class="mw-page-title-main">Orta Asya</span> Asyanın okyanuslardan uzak iç kesimi

Orta Asya, dar anlamıyla geçmişte Sovyetler Birliği'nin parçası olan beş ülkeyi tanımlar. Geniş anlamda ise Afganistan, Pakistan'ın kuzeyi, Çin'in batısı, Moğolistan ve Rusya'nın bir kısmı ile kuzeydoğu İran'ı içeren bölge ve bölgeyi tanımlamak için kullanılan coğrafi terim. Asya'nın dünya okyanuslarından uzak iç kesimini belirtmek için kullanılır, bölgenin bu denizlere kapalı oluşu başlıca ana özelliğidir. Orta Asya, aynı zamanda Türk halklarının anayurdudur.

<span class="mw-page-title-main">Türk birliği</span> Turan birliği

Türk Birliği, Türk dilleri konuşan ve Türki soydan gelen toplulukların bir arada olmasını, ortak hareket etmesini, ortak siyasi ve ekonomik kararlar almasını tanımlayan fikri ve siyasi bir kavram.

<span class="mw-page-title-main">Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı</span> Birleşmiş Milletlerin küresel kalkınma ağı

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP), Birleşmiş Milletler'in küresel kalkınma ağı oluşturmak için kurduğu bir programdır. Özellikle gelişmekte olan ülkelere odaklanarak, insanların daha iyi yaşam standartlarına sahip olmaları için gerekli olan bilgi, deneyim ve kaynakları sağlar. UNDP, bu amaç doğrultusunda hükûmetler, sivil toplum kuruluşları, akademi ve iş çevreleri ile iş birliği yaparak kalkınma çalışmaları yapar.

<span class="mw-page-title-main">Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı</span> Türk kamusal dış yardım kuruluşu

Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı ya da kısaca TİKA, Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı'na bağlı olan kurum yurt dışı ofisleri aracılığıyla Türkiye'nin dış yardımlarını organize eder. Restorasyon, sağlık, eğitim, tarım ve hayvancılık, idari ve sivil altyapıların geliştirilmesi gibi birçok alanda faaliyet göstermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Türk Dili Konuşan Ülkeler Zirvesi</span>

Türk Dili Konuşan Ülkeler Zirvesi ya da Türkçe Konuşan Ülkeler Devlet başkanları Zirvesi, Türk dil ve lehçelerini konuşan altı Türk ülkesinin devlet başkanlarının ve üst düzey yetkililerinin katıldığı bir zirvedir. Bir diğerinin egemen eşitliğine karşılıklı saygı temeline dayanan bu zirve, ortak tarih ve kültürel yapıya sahip ülke cumhurbaşkanlarını bir araya getirmektedir. 1992 yılından beri belirli aralıklarla düzenlenen zirvede Türk dünyasının sorunları gündeme getirilmektedir. 3 Ekim 2009'da, Nahçıvan Anlaşması'yla daimî sekreteryası kurulmuş ve adı Türk Keneşi olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Orta Asya Birliği</span>

Orta Asya Birliği, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Türkmenistan ve Özbekistan olmak üzere beş eski Sovyet Orta Asya cumhuriyetlerini kapsayan, 26 Nisan 2007 tarihinde Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev tarafından önerilip kurulan bir örgüttür. Bugüne kadar Kazakistan ve Kırgızistan devlet başkanları iki devlet arasında bir "Uluslararası Yüksek Kurulu" oluşturmak için bir anlaşma imzaladı. Buna ek olarak Kazakistan, Özbekistan ve Kırgızistan, Ebedi Dostluk Antlaşması imzalamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Buhara Yahudileri</span>

Buhara Yahudileri, Farsçanın bir lehçesi olan Buhori dilini konuşan Orta Asya'daki Yahudilerdir. İsimleri, zamanında oldukça büyük bir Yahudi cemaati olan Buhara Emirliği'nden gelir. Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla cemaatin çoğunluğu İsrail ve ABD'ye bir kısmı da Avrupa ve Avustralya'ya göç etti.

Bağımsız Devletler Topluluğu'na Teknik Yardım ya da TACIS, Avrupa Komisyonu'nun eski Bağımsız Devletler Topluluğu üyesi ülkelere, demokratik pazar merkezli ekonomik sisteme uyum sağlayabilmeleri amacıyla yaptığı hibe ve teknik yardım programıdır. Daha sonraları Moğolistan da bu yardım programına dâhil edilmiş ve program Avrupa Yardım ve İş Birliği Ofisi'nin bünyesine katılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Türk Devletleri Teşkilatı</span> uluslararası Türk birliği

Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) veya eski adıyla Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkiye'nin üye; Macaristan, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ve Türkmenistan'ın gözlemci statüsünde yer aldığı Türk devletlerinden oluşan bir uluslararası kuruluştur. Genel amacı, Türk dilleri konuşan devletler arasında kapsamlı iş birliğini teşvik etmek olan bir hükûmetlerarası kuruluştur.

<span class="mw-page-title-main">GUAM Demokrasi ve Ekonomik Kalkınma Örgütü</span> 1997de kurulan demokrasi ve ekonomik kalkınma örgütü

GUAM Demokrasi ve Ekonomik Kalkınma Örgütü; Gürcistan, Ukrayna, Azerbaycan ve Moldova gibi ülkelerin bulunduğu örgüttür. 10 Ekim 1997 yılında kurulmuştur. 1999-2005 yıllarında Özbekistan da örgüte katılmıştır. Örgütün adı, üye ülkelerin İngilizce isimlerinin baş harflerinin birleştirilmesi ile oluşturulmuştur. Özbekistan'ın üye olduğu dönemde örgüt GUUAM adını taşıyordu. Örgüte üye ülkeler Gürcistan, Azerbaycan, Ukrayna, Moldovadır, örgüte sonradan Özbekistan'da katılmıştır. Türkiye ve Letonya ise gözlemci ülkeler arasında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Birinci Doğu Halkları Kurultayı</span>

Birinci Doğu Halkları Kurultayı, 1- 7 Eylül 1920 tarihleri arasında Bakü’de gerçekleşen, Komintern tarafından organize edilmiş bir uluslararası toplantıdır.

Eski Sovyet ülkeleri ya da Rus politik tabiriyle Yakın çevre, Sovyetler Birliği'nin Aralık 1991 tarihinde dağılması sonucu ortaya çıkan 15 bağımsız ülkedir. Bunlardan en büyüğü olan Rusya, Sovyetler Birliği'nin ardılı olarak kabul edilir. İlk olarak 11 Mart 1990 tarihinde Litvanya bağımsızlığını ilan etmiş olup bunu daha sonra Ağustos 1991'de Estonya ve Letonya takip etti. Geriye kalan 12 cumhuriyet sonradan ayrıldı. 12 devlet Bağımsız Devletler Topluluğu'nu kurdu ve çoğunluğu KGAÖ'ye katılmış olup Baltık ülkeleri ise NATO ve Avrupa Birliği'ne katıldı.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Kurultay</span>

Büyük Kurultay veya kısaca Kurultay, Orta Asya Türk kökenli halklarının geleneksel etkinliğidir ve Ağustos ayının ilk haftasında Macaristan'ın Bugac kentinde gerçekleşir. Bu etkinliğin amacı, Macarlar ile kültürel akrabaları, doğu Türk halkları ve Altay halkları arasındaki Avrasya bozkırının ortak göçebe at kültürü ve geleneklerinin birliğini güçlendirmektir. İlk Kurultay, 2007 yılında Kazakistan'ın Torgai bölgesinde gerçekleştirildi. Macaristan'daki ilk Kurultay 2008'de yapıldı. Bu etkinlikler Altay öz farkındalığının yeniden canlanmasına çok katkıda bulundu.

<span class="mw-page-title-main">Katılımcı demokrasi</span>

Katılımcı demokrasi, siyasi sistemlerin işleyişindeki bileşenlerin geniş katılımını vurgulayan bir siyasi teoridir. Bu teoriye göre demokrasinin etimolojik kökleri, halkın iktidarda söz sahibi olduğunu ve dolayısıyla demokrasinin katılımcı olması gerektiğini vurgular. Bununla birlikte, katılımcı demokrasi, geleneksel temsili demokrasiye göre daha kapsamlı sivil katılım biçimlerini ve daha fazla siyasi temsili savunma eğilimindedir. Katılımcı demokrasinin yaygın olduğu toplumlar herhangi bir olay karşısında kolayca örgütlenebilir bunun yanında otoriter rejimlerin kuvvetli olduğu toplumlarda halk kolayca birleşemez.

Aşağıda 1992 ve 2010 yılları arasında düzenlenen Türk Dili Konuşan Ülkeler Devlet Başkanları Zirveleri listelenmiştir. Bu zirveleri 2011-2021 yılları arasında Türk Keneşi zirveleri ve 2022 yılından itibaren Türk Devletleri Teşkilatı zirveleri takip etmiştir.

Dünya Türkler Kurultayı, Türk halklarının uluslararası bir örgütüdür. Dünya Türkler Kurultayı kendisini "kültürel ve manevi entegrasyon için tüm Türk halkını birleştirmek üzere tasarlanmış uluslararası, siyasi olmayan bir platform" olarak tanımlıyor. Her yıl düzenlenen Dünya Türkler Kurultayı'nın ilki Temmuz 2017'de düzenlendi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.