İçeriğe atla

Türk (Müslümanlar için kullanılan terim)

Türk (Yunanca: Τούρκοι/Tourkoi, Sırp-Hırvatça: Turci/Турци, Arnavutça: turk) etnik adı, etnik-dilsel geçmişlerine bakılmaksızın bölgedeki tüm Müslüman yerleşimcileri belirtmek için Müslüman olmayan Balkan halkları tarafından yaygın olarak kullanılmıştır. Ancak bunların çoğunluğu gerçekten de etnik Türklerdi.[1] Osmanlı İmparatorluğu'nda İslam inancı resmi dindi ve Müslümanlar gayrimüslimlerden farklı haklara sahipti.[2] Müslüman olmayan etnik-dini gruplar, farklı millet grupları olarak tanımlanıyordu.[2]

Türk kelimesi aynı zamanda Osmanlı yönetimi sırasında İslamlaştırılmış bölgedeki tüm grupları, özellikle de Müslüman Arnavutlar ve Slav Müslümanları (çoğunlukla Boşnaklar) belirtmek için de kullanılmıştır.[2] Balkan Hristiyanları için İslam'a geçmek Türkleşmek, "Osmanlı yönetimine boyun eğmek ve Osmanlı yaşam tarzını benimsemek", dolayısıyla "Türk olmak" ile eş anlamlıydı.[2] Güney Slav dillerinde, Boşnaklara karşı daha saldırgan görülen türev terimler de vardır, örneğin poturiti, poturčiti ve poturica (hepsi esasen "Türk" veya "Türkleştirmek" anlamına gelir).[2][3] Slav Müslümanlar, Osmanlı İmparatorluğu'ndaki en baskın okul olan Sünni İslam'ın Hanefi mezhebini takip eder.[4] Ayrıca Balkanlar'daki Ortodoks Hristiyan Romanlar, Müslüman Romanlara Xoraxane derler, bu kelimenin Balkan Roman dilindeki anlamı basitçe Müslüman/Türk'tür.[5]

Michael Sells tarafından ortaya atılan Christoslavism dini ideolojisine göre, din, yüzyıllar boyunca Güneydoğu Avrupa'daki çalkantılı etnik çatışmalar sırasında ittifakların ve etnik kimliğin sürdürülmesinde, Orta Çağ'dan itibaren önemli bir rol oynamıştır. Sells, Hırvat Roma Katolik ve Sırp Doğu Ortodoks etnik ve milliyetçi hareketlerinde görüldüğü gibi, "Slavların doğası gereği Hristiyan olduğuna ve Hristiyanlıktan herhangi bir dönüşümün Slav ırkına ihanet olduğuna dair bir inancın" var olduğunu varsayar.[6] Slav Müslümanlar, bu nedenle, İslam'a geçerek "Türk oldukları" için etnik akraba olarak görülmediler.[7]

Yunanistan'da Yunan Müslümanları için de aynı inanç vardı; onlar esasen "Türk olmuşlardı." Tourkalvanoi ("Türk-Arnavutlar") ise ülkede önemli bir azınlık olan Müslüman Arnavutlar için yaygın bir terim haline geldi.[8] Bu terimlerin hepsi artık kendi dillerinde ve atıfta bulundukları gruplar tarafından aşağılayıcı etnik hakaretler olarak kabul ediliyor.

I. Dünya Savaşı'nın sona ermesi ve Osmanlı İmparatorluğu'nun dağılmasının ardından, Osmanlı Müslümanlarının çoğu modern Türk vatandaşlığının bir parçası haline getirildi.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Mentzel 2000, s. 8.
  2. ^ a b c d e Antonello Biagini; Giovanna Motta (19 Haziran 2014). Empires and Nations from the Eighteenth to the Twentieth Century: Volume 1. Cambridge Scholars Publishing. ss. 143-. ISBN 978-1-4438-6193-9. 
  3. ^ Mient Jan Faber (1996). The Balkans: A Religious Backyard of Europe. Longo Editore. s. 125. ISBN 978-88-8063-091-3. 
  4. ^ Sabrina P. Ramet (1989). Religion and Nationalism in Soviet and East European Politics. Duke University Press. ss. 380-. ISBN 978-0-8223-0891-1. 1 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2024. 
  5. ^ "Xoraxane Roma". 27 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2024. 
  6. ^ Steven L. Jacobs (2009). Confronting Genocide: Judaism, Christianity, Islam. Lexington Books. ss. 82-. ISBN 978-0-7391-3589-1. 
  7. ^ Omer Bartov; Phyllis Mack (1 Ocak 2001). In God's Name: Genocide and Religion in the Twentieth Century. Berghahn Books. ss. 183-. ISBN 978-1-57181-302-2. 
  8. ^ Megalommatis, M. Cosmas (1994). "Turkish-Greek Relations and the Balkans: A Historian's Evaluation of Today's Problems". Cyprus Foundation. s. 28. 

Sources

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Arnavutlar</span> etnik grup

Arnavutlar veya Arnavudlar, ortak bir Arnavut soyunu, kültürünü, tarihini ve dilini paylaşan, Balkan Yarımadası'na özgü bir etnik gruptur. Çoğunlukla Arnavutluk, Kosova, Kuzey Makedonya, Karadağ, Sırbistan'ın yanı sıra Hırvatistan, Yunanistan, İtalya ve Türkiye'de yaşıyorlar. Ayrıca Avrupa, Amerika ve Okyanusya'da yerleşik çeşitli topluluklardan oluşan büyük bir diaspora oluşturuyorlar.

<span class="mw-page-title-main">Etnik temizlik</span> bir etnik gruba mensup insanların zorla yerinden edilmesini amaçlayan değişik siyasal politikalar

Etnik temizlik, bir etnik gruba mensup insanların zorla yerinden edilmesini amaçlayan değişik siyasal politikaları ifade eder. Genellikle, zorla göç ettirme, belirli bir nüfusun yerini değiştirme gibi uygulamaların sonucunda ortaya çıkar. Bu terim, etnosid ve jenosid ile yakından ilişkilidir.

<span class="mw-page-title-main">Slavlar</span> Avrupa kökenli bazı etnik toplulukların ortak adı

Slavlar veya İslavlar, Avrupa'da yaşayan en kalabalık etnik topluluk. Daha çok Avrupa'nın doğusunda ve güneydoğusunda yaşarlar. Ayrıca Asya'nın kuzey kesimlerinde de yaşamaktadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Makedonlar</span> Güney Slav etnik grubu

Makedonlar, Balkan Yarımadası'nda çoğunlukla Kuzey Makedonya Cumhuriyeti'nde yaşayan bir Güney Slav etnik grubudur. Güney Slav dili olan Makedoncayı konuşurlar. Makedon etnik unsurunun yaklaşık üçte ikisi Kuzey Makedonya Cumhuriyeti'nde yaşar. Ancak diğer ülkelerde bir dizi topluluklar da vardır.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Arnavutluk</span> Katolik, Müslüman ve Ortodoks Arnavutların bağımsızlık ve birliğini savunan siyasi görüş

Büyük Arnavutluk, irredentist ve milliyetçi bir kavramdır, Arnavutların kendi ulusal vatanları olduklarının düşündükleri toprakları birleştirmeyi amaçlar. Arnavut nüfusunun bu bölgelerdeki günümüzdeki veya tarihsel varlığına ilişkin iddialara dayanmaktadır. Mevcut Arnavutluk'a ek olarak, terim komşu ülkelerdeki bölgelere ilişkin iddiaları içermektedir, alanlar arasında Kosova, Sırbistan'ın Preşova Vadisi, güney Karadağ'daki bölgeler, kuzeybatı Yunanistan, ve Kuzey Makedonya'nın bir batı kısmı yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Çam Arnavutları</span>

Çam Arnavutları, Yunanistan'ın kuzeybatısında Epir bölgesinde yaşayan halk.

<span class="mw-page-title-main">Narda Despotluğu</span>

Narda Despotluğu, Yunanistan'ın Epir bölgesinde Arnavutlar tarafından kurulan bir devlet. Kuruluşu 1359 senesinde Arnavutların Epir Despotluğu'nu Achelous Muharebesi'nde yenmesiyle gerçekleşti. 1374'te Angelokastron ve Lepanto Despotluğu ile birleşti. Devlet 1416 yılında Epir despotu I. Carlo Tocco'nun eline geçti ve yıkıldı. Despotluğun başkenti Narda şehri ve ilk Despot Peter Losha'ydı. Devletin en geniş sınırları güneyde Korint körfezinden kuzeyde Acheron nehrine kadar olan bölgeydi.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Makedonya'da İslam</span>

Kuzey Makedonya'da İslam, ülkede Hristiyanlık'tan sonra en çok takipçisi olan dindir. 2002 yılında yapılan nüfus sayımına göre 2.022.547 vatandaştan 674.015'i Müslümandır. Bu oran toplam nüfusun %33,33'ünü teşkil etmektedir. Bu oranlara göre Kuzey Makedonya; Türkiye, Kosova, Arnavutluk ve Bosna Hersek ardından en fazla Müslüman vatandaşı barındıran 5. Avrupa ülkesidir.

Müslümanlar ya da Müslimani, Yugoslavya'da devleti oluşturan altı halktan biri olarak sınıflandırılmış bir etnik gruptur. Bu terim 1971'de Yugoslavya vatandaşı Slav Müslümanlar için resmi bir tanımı olarak kabul edildi, bu nedenle başta Bosna Hersek’in modern Boşnakları olmak üzere, Goralılar ve Torbeşler gibi farklı etnik kökenlere sahip Güney Slav kökenli İslami halkları tek bir topluluk olarak bir araya getirdi. Bu tanım, Arnavutlar, Türkler ve Romanlar gibi Slav olmayan Müslümanları içermiyordu.

Ortodoks Hristiyanlık Karadağ'daki baskın din şekli olmasına rağmen, hem İslam hem de Katolik Hristiyanlığın çok sayıda inananı var. Baskın Kilise, Sırp Ortodoks Kilisesi'dir, ancak Karadağ Ortodoks Kilisesi'ni oluşturan izler mevcut.

Arnavut milliyetçiliği, ilk kez 19. yüzyılda Arnavut millî uyanışı sırasında etnik Arnavutların ürettiği milliyetçi fikir ve kavramların genel bir adıdır. Arnavut milliyetçiliği, coğrafi olarak genişletilmiş bir Arnavut devletinin veya büyük Arnavut nüfusunu barındıran bitişik Balkan topraklarını kapsayan Büyük Arnavutluk'un oluşturulması fikirlerini de içeren Arnavutçuluk ve Pan-Arnavutçuluk gibi benzer kavramlarla da ilişkilidir.

<span class="mw-page-title-main">Sırbistan'da İslam</span>

Beş yüzyıl süren Osmanlı yönetimi sırasında İslam Sırbistan'a yayılmıştır. Sırbistan'daki Müslümanlar çoğunlukla Boşnaklar, Arnavutlar, Romanlar, etnik Müslümanlar, Goralılar ve Sırplar gibi grupların üyelerinden oluşmaktadır.

Karadağ'da İslam Hristiyanlıktan sonra ülkedeki en büyük ikinci dindir. 2011 nüfus sayımına göre, Karadağ'daki 118.477 Müslüman toplam nüfusun %20'sini oluşturmaktadır. Karadağlı Müslümanlar çoğunlukla Sünni mezhebe mensuptur. Pew Araştırma Merkezi'nin tahminine göre 2020 itibarıyla Müslümanların nüfusu 130.000'dir.

<span class="mw-page-title-main">Hırvatistan'da İslam</span>

İslam, Hristiyanlıktan sonra Hırvatistan'daki en büyük ikinci inançtır. 2011 nüfus sayımına göre ülke nüfusunun %1.47'si Müslüman iken, %91.06 Hristiyan ve %4.57 dindar olmayan, ateistler, agnostikler ve şüpheciler bulunmaktadır.

Kosova, 1455'ten 1912'ye kadar, başlangıçta Rumeli Eyaleti'nin bir parçası olarak ve 1864'ten ayrı bir Kosova Vilayeti olarak Osmanlı İmparatorluğu'nun bir parçasıydı.

<span class="mw-page-title-main">Millet-i Rûm</span>

Rūm milleti ya da "Roma milleti", Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Doğu Ortodoks Hristiyan cemaatinin adıydı. Cemaat, Osmanlı siyasi sistemine tabi olmasına rağmen, belirli bir iç özerkliği vardı.

<span class="mw-page-title-main">Kosova Boşnakları</span>

Boşnaklar, Kosova'da yaşayan Slav Müslüman bir etnik grup. 2011 yılı nüfus sayımına göre, Kosova'daki Boşnak nüfusu 27.553 kişiden ibaret. Nüfus sayımının Kosova Sırpları tarafından boykot edilmesi nedeniyle Sırplar, nüfus sayımı sonuçlarında yeterince temsil edilmemektedir; dolayısıyla Boşnaklar, Kosova Arnavutlarından sonra Kosova'daki en büyük ikinci etnik grup olarak kayda geçmiştir. Bu Boşnakların büyük çoğunluğu İslam dininin Sünnî koluna mensuptur.

Kuzey Makedonya'daki Arnavut milliyetçiliği, köklerini, Doğu Krizine (1878) bir yanıt olarak ortaya çıkan ve Balkanlar'da Osmanlı Arnavutlarının yaşadığı toprakların komşu ülkeler arasında bölünmesini öneren daha geniş Arnavut milliyetçi hareketinde izler. Geç Osmanlı döneminin geri kalanında, Arnavut milliyetçileri ile Osmanlı İmparatorluğu arasında sosyo-kültürel haklar konusunda çeşitli anlaşmazlıklar doruğa ulaştı. Osmanlı yenilgisiyle sona eren Balkan Savaşları (1912–13), bölge üzerindeki Sırp ve daha sonra Yugoslav egemenliği, devlet ve sosyopolitik haklar bağlamında Arnavut dilini, kültürünü ve kimliğini vurgulayan Kuzey Makedonya'ya özgü bir Arnavut milliyetçiliği üretti. Pan-Arnavutluk duyguları da mevcuttur ve tarihsel olarak, Batı Makedonya'nın İkinci Dünya Savaşı sırasında İtalyan Mihver kuvvetleri tarafından Arnavutluk'un himayesinde birleştirilmesiyle ancak bir kez elde edilmiştir.

Osmanlı İmparatorluğu'nda Batılı milliyetçilik anlayışının yükselişi, Osmanlı millet anlayışının çöküşüne neden oldu. Osmanlı İmparatorluğu'nda hakim olan ve dini merkeze aldığı için mevcut millet kavramından farklı olan millet anlayışı, Osmanlı İmparatorluğu'nun gerilemesinde kilit bir faktör oldu.

Arnavutluk'un İslamlaşması, 1385'ten itibaren Osmanlı'nın bölgeyi fethetmesi sonucunda meydana gelmiştir. Osmanlılar, yönetimleri ve orduları aracılığıyla çeşitli politikalar ve vergi teşvikleri, ticaret ağları ve ulusötesi dini bağlantılar yoluyla İslam'ı Arnavutluk'a getirmişlerdir. Osmanlı yönetiminin ilk birkaç yüzyılında, İslam'ın Arnavutluk'taki yayılması yavaş olmuş ve kısmen Osmanlı'nın toplumsal ve askeri entegrasyonunun artması, jeopolitik faktörler ve kilise yapılarının çöküşü nedeniyle on yedinci ve on sekizinci yüzyıllarda esas olarak yoğunlaşmıştır. Bu, Arnavutluk'taki Arnavutların büyük ölçüde Hristiyan bir nüfustan esas olarak Sünni Müslüman olan bir nüfusa dönüşmesi ve belirli bölgelerde önemli etnik Arnavut Hristiyan azınlıkları muhafaza etmesiyle Arnavutluk tarihindeki en önemli gelişmelerden birisi olmuştur. Sünni İslam'ın Arnavut etno-dilbilimsel bölgesindeki en büyük inanç olduğu, ancak diğer inançların da bölgesel bir yama içinde mevcut olduğu durum, Osmanlı'nın son döneminde Arnavutluk'un siyasi gelişiminin şekillenmesinde büyük bir etki oynamıştır. Dini değişikliklerin yanı sıra İslam'a geçiş, Arnavutları ve Arnavut kültürünü şekillendiren ve etkileyen diğer sosyal ve kültürel dönüşümleri de beraberinde getirmiştir.