İçeriğe atla

Türkçülük Günü

Irkçılık-Turancılık Davası duruşması

Türkçülük Günü veya Türkçüler Günü[1], Nihal Atsız'ın yazdığı bir yazıda Sovyet casusu ve vatan haini olarak nitelendirdiği Sabahattin Ali'ye hakaretten 3 Mayıs 1944'te yargılanmasını anan bir gündür.[2][3]

II. Dünya Savaşının sonlarına yaklaşıldığı bir tarihte bir tarafta Kapitalist-Komünist Blok diğer tarafta ise mücadele ettiği Faşizm yer almaktaydı. Türkiye fiili olarak savaşın içinde yer almamasına rağmen bu siyasi akımlardan oldukça etkilenmiştir. Dış politikada yaşanan gelgitler doğal olarak iç politikaya da yansımıştır. Yaşanan tüm bu olağanüstü dönemin tezahürü denilebilecek bir olay 1944 yılında meydana gelmiştir. Bu olay Sabahattin Ali ile Nihal Atsız arasındaki hakaret davasıdır. Nihal Atsız, Orhun dergisinde devrin Başbakanı Şükrü Saraçoğluna ithafen iki mektup yayınlamıştır. Bu mektuplardan ikincisinde Sabahattin Aliye vatan haini dediği için Ali kendisine hakaret davası açmıştır. Bu dava aslında dönemin tüm siyasi çekişmelerini içinde barındırmaktadır.

Açılan davanın ikinci duruşması için Ankara tren istasyonuna gelen Atsız'ın destekçileri, Sabahattin Ali ve Nâzım Hikmet'in kitaplarını yaktılar.[4] Miting ağırlıklı olarak komünistlere karşı slogan atan Türkçü Turancılar tarafından düzenlendi.[3][5] Duruşma sırasında mahkeme salonunun yanı sıra mahkeme önünde de kalabalık oluştu.[4] Daha sonra Ulus Meydanı'na yürüyen grup, polisle çatıştı.[4] Mitingin ardından çok sayıda katılımcı tutuklandı ve bunlardan bazıları Irkçılık Turancılık davasının sanıklarıydı.[6] Tophane Askeri Cezaevi'nde tutuklu bulunan Reha Oğuz Türkkan, Nihal Atsız, Alparslan Türkeş, Nejdet Sançar ve diğerleri Atsız'a destek mitinglerini anmak için 3 Mayıs 1945'te bir toplantı düzenledi. Bu tarih Türkçülük Günü'nün kutlanmasının başlangıcı oldu.[6][7] Türkçülük günü, Türk Ocakları, Milliyetçi Hareket Partisi (Milliyetçiler Günü olarak), İyi Parti, Adalet ve Kalkınma Partisi'nin ve diğer Türk milliyetçi örgütlerinin bazı politikacıları tarafından da kutlanmaktadır.[8][9][10][11] 1967 yılında Türk Milliyetçileri Birliği, Türkçülük günü anısına bir kitap yayınladı.[12]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

Dipnot

  1. ^ "Türkçüler Günü 3 Mayıs". Türkçüler Günü. Ötüken Neşriyat. 16 Mayıs 2019. 24 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2024. 
  2. ^ Gazetesi, Evrensel. "Sabahattin Ali'ye saldırıdan Türkçülük Günü'ne". Evrensel.net. 3 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2020. 
  3. ^ a b Aytürk, Ilker (2011). "The Racist Critics of Atatürk and Kemalism, from the 1930s to the 1960s". Journal of Contemporary History. 46 (2): 317. doi:10.1177/0022009410392411. ISSN 0022-0094. 2 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2024. 
  4. ^ a b c Uzer, Umut (2016). An Intellectual History of Turkish Nationalism: Between Turkish Ethnicity and Islamic Identity (İngilizce). University of Utah Press. s. 151. ISBN 978-1-60781-465-8. 28 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2024. 
  5. ^ Akgöz, Serkan; Sançar, Nejdet (2017). 1944 Irkçılık Turancılık Davası Mahkeme Günlükleri. ISBN 9786058359550. 
  6. ^ a b "3 Mayıs Türkçülük günü nasıl ortaya çıktı? En güzel Türkçülük Günü sözleri ve mesajları haberimizde." Sabah. 3 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2020. 
  7. ^ "3 Mayıs Türkçülük Günü sözleri ve mesajları! Türkçülük Günü nasıl ortaya çıktı?". Sözcü. 26 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2020. 
  8. ^ "AKP'li Özdağ'dan Türkçülük Günü mesajı". Yeni Çağ Gazetesi. 3 Mayıs 2017. 2 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2020. 
  9. ^ "3 MAYIS TÜRKÇÜLÜK GÜNÜ KUTLU OLSUN - Mehmet ÖZ". www.turkocaklari.org.tr (İngilizce). 22 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2020. 
  10. ^ Güven, Buket (2 Mayıs 2020). "MHP Genel Başkanı Bahçeli'den '3 Mayıs Milliyetçiler Günü' günü mesajı". 3 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2024. 
  11. ^ Editör5 (3 Mayıs 2018). "İYİ Parti lideri Akşener'den '3 Mayıs Dünya Türkçülük günü' mesajı". PolitikYol Haber Sitesi. 3 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2020. 
  12. ^ Landau, Jacob M. (1995). Pan-Turkism: From Irredentism to Cooperation (İngilizce). Hurst. ISBN 978-1-85065-269-4. 

Alıntı

  • Hüseyin Nihal Atsız, "3 Mayıs 1944", 3 Mayıs 1944, 50. Yılında Türkçülük Armağanı, İzmir 1994, s. 2.
  • Nejdet Sancar, "Türkçülük Günü", 3 Mayıs 1944, 50. Yılında Türkçülük Armağanı, İzmir 1994, s. 3.
  • Reha Oğuz Türkkan, Tabutluktan Gurbete, 3.bask. 1988.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sabahattin Ali</span> Türk yazar, şair, gazeteci ve öğretmen (1907–1948)

Sabahattin Ali, Türk yazar ve şair. Edebî kişiliğini toplumcu gerçekçi bir düzleme oturtarak yaşamındaki deneyimlerini okuyucusuna yansıttı ve kendisinden sonraki Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatını etkileyen bir figür hâline geldi. Daha çok öykü türünde eserler verse de romanlarıyla ön plana çıktı; romanlarında uzun tasvirlerle ele aldığı sevgi ve aşk temasını, zaman zaman siyasi tartışmalarına gönderme yapan anlatılarla zaman zaman da toplumsal aksaklıklara yönelttiği eleştirilerle destekledi. Kuyucaklı Yusuf (1937), İçimizdeki Şeytan (1940) ve Kürk Mantolu Madonna (1943) romanları Türkiye'deki edebiyat çevrelerinin takdirini toplayarak hem 20. yüzyılda hem 21. yüzyılda etkisini sürdürdü.

<span class="mw-page-title-main">Nihal Atsız</span> Türk yazar

Hüseyin Nihâl Atsız, Türk yazar, Türkolog, şair, düşünür ve öğretmendir. Türklerin tarihini konu edindiği edebî eserleri ve tarih araştırmaları olan Atsız, Türkçü-Turancı ve ırkçı dünya görüşüne sahiptir. Yaşamının son yıllarında İslam dinini "Araplar tarafından Araplar için kurulmuş bir din" olarak nitelendirerek eleştirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Turancılık</span> Ural-Altay kökenli halkları birleştirmeyi hedefleyen pan-milliyetçi

Turancılık veya Pan-Turanizm, tüm Ural-Altay kavimlerinin birliğini savunan siyasi görüş. İlk olarak Macarlar, Finler, Estonlar ve Rusya içindeki Fin-Ugor kavimleri ile beraber Tunguzlar, Moğollar ve Türklerin bir araya getirilmesi olarak ortaya çıkmıştır. Türkçü ve Turancı olan Ziya Gökalp, Türkçülüğün Esasları isimli eserinde Turancılığın; Macarları, Moğolları, Tunguzları, Finuvaları içine alan bir kavimler karması olmadığı görüşünü belirterek Turancılığı Türk halkları ile sınırlandırmış ve Türkçülük ile aynı anlamda kullanmıştır. Turancılık bugünkü Türkî devletlerde bu şekilde benimsense de esas olarak Fin tarihçi Matthias Alexander Castrén tarafından Ural-Altay kavimlerinin birliğini sağlamak amaçlı ortaya atılmış bir görüştür.

<span class="mw-page-title-main">Türkçülük</span> Türk ulusunun kültürel-politik birliğini ve yükselmesini amaçlayan düşünce

Türkçülük, Türkizm veya Pan-Türkizm, tüm Türk halkının kültürel ve politik birliğini ve yükselmesini amaçlayan; 1880'lerde Osmanlı İmparatorluğu'nda ve o zamanlar Rus İmparatorluğu'nun bir parçası olan Azerbaycan'da yaşayan Türk aydınlarının başlattığı harekettir.

Ülkücülük, Türk-İslam Ülküsü veya Türkeşçilik, Milliyetçi Hareket Partisinin Türkçülük ve İslamcılık üzerine temellenmiş kurucu ideolojisidir.

<span class="mw-page-title-main">Nejdet Sançar</span> Türk yazar

Ahmet Nejdet Sançar (Çiftçioğlu), Türk eğitimci, yazar, düşünür, fikir adamıdır. Nihâl Atsız'ın kardeşidir.

Cihat Fethi Tevet, Türk doktor, yazar, ansiklopedist ve siyasetçidir.

Cemal Oğuz Öcal, Türk şairdir.

Reha Oğuz Türkkan, Türk hukukçu, tarihçi, yazar, Türkolog, psikolog, senarist, gelecekçi (futurist) ve Ordinaryüs Profesör. Doğum tarihini daha sonradan Türkçüler Günü olarak kutlanan 3 Mayıs olarak değiştirmiştir.

Kür Şad, Türk edebiyat tarihinin bir figürüdür. Sabahattin Ali'nin kaleme aldığı Esirler adlı piyesin ve Nihal Atsız'ın kaleme aldığı Bozkurtların Ölümü adlı romanın karakterlerinden biridir. Karakter gerçek bir kişi olan Chieh-she-shuai'dan esinlenmiştir.

Millî Türk Talebe Birliği, faaliyet gösterdiği dönemlerde birbirine zıt sağ veya sol ideolojileri benimsemiş bir öğrenci birliği. 1936 yılında izinsiz düzenlemiş olduğu "Hatay'ın ilhakını destek mitingi" nedeniyle 22 Kasım 1936 tarihinde kapatılan MTTB, 1946 yılında on yıllık bir aradan sonra Edebiyat Derneği Başkanı Reha Köseoğlu, Hukuk Derneği Başkanı Tahsin Atakan, Tıp Derneği Başkanı Rehai İslam tarafından, merkezi İstanbul'da olmak üzere, Türk Talebe Birliği adıyla tekrar kuruldu. Bu tarihten 1980'e kadar pek çok farklı görüşü içerisinde barındıran bir öğrenci hareketi olan MTTB 12 Eylül Darbesi sonrasında diğer tüm sivil toplum kuruluşları gibi kapatıldı.

<span class="mw-page-title-main">Türk milliyetçiliği</span> Türk halkını ulusal veya etnik tanımlarla yücelten ve teşvik eden bir siyasi ideoloji

Türk milliyetçiliği, ulusal veya etnik tanımlarla Türk milletinin ilerlemesini, gelişmesini amaçlayan siyasi bir görüştür. Türkçülük ile aynı olmayıp, içinde Türkçülük dahil olmak üzere çeşitli Türk milliyetçisi ideolojileri barındırır.

<span class="mw-page-title-main">Irkçılık-Turancılık Davası</span> Dava

Irkçılık-Turancılık Davası, 7 Eylül 1944'te başlayan ve 29 Mart 1945'e kadar süren, Türk siyasetinde önde gelen 23 ismin Irkçılık-Turancılık suçlamasıyla yargılandığı sürecin adıdır. Toplam 65 oturum sürmüştür. Yargılama sonucunda Zeki Velidi Togan, Hüseyin Nihal Atsız, Alparslan Türkeş, Reha Oğuz Türkkan, Cihat Savaş Fer, Nurullah Barıman, Fethi Tevetoğlu, Nejdet Sançar, Cebbar Şenel ve Cemal Oğuz Öcal çeşitli cezalara çarptırıldılar.

<span class="mw-page-title-main">Genç Atsızlar</span> Türkçü-Turancı oluşum

Genç Atsızlar, 3 Mayıs 2005'te Adana merkezli kurulmuş ve Türkçü-Turancı görüşler benimsemiş aşırı sağ gençlik organizasyonudur.

<span class="mw-page-title-main">Nihal Atsız bibliyografyası</span>

Nihal Atsız bibliyografyasında, Atsız'a ait kitaplar, şiirler gibi eserler yer almaktadır.

Hüseyin Namık Orkun, Türk tarihçi, dilbilimci.

Atsız Mecmua, adını Nihal Atsız'dan alan ve 1931 yılında yayın hayatına başlayan dergi. Aralıksız olarak 17 sayı çıkmıştır. Dergide edebiyat, tarih, milliyetçilik, Türk halk edebiyatı, sosyal konular ve çeşitli fikirler üzerine yazılar yayınlanmıştır. Derginin ana ekseni Komünizm karşıtı yazılar ile Türkçülük ve Turancılık düşüncesidir. Yazı kadrosunda Mehmet Fuad Köprülü ve Zeki Velidi Togan gibi isimlerinde de olduğu bu dergi, 25 Eylül 1932 tarihinde kapatılmıştır.

İçimizdeki Şeytanlar, Nihal Atsız'ın 1940 yılında yayımladığı on altı sayfalık çalışmasıdır. Atsız, Sabahattin Ali'nin İçimizdeki Şeytan eserine karşılık olarak İçimizdeki Şeytanlar adından bir broşür hazırlar. Atsız'a göre Sabahattin Ali, bu romanı ile milliyetperverliği kötülemeye ve Türkçüleri fena göstermeye yeltenmiştir. Broşürün 1 ve 3. sayfaları arasında kitabın özeti yer almaktadır. Atsız, kitabın özetine yer verirken yer yer Sabahattin Ali'nin yazarlığını küçümsemiştir. Atsız, broşürde ayrıca Sabahattin Ali'nin Rum kökenli olduğunu ileri sürer.

Nurullah Barıman, Türk gazeteci, yazar.

Orkun, 1950-1952 tarihleri arasında yayınlanan ve 68 sayı olarak çıkan dergi. Dergi 1950 tarihinde yayın hayatına başlamış olsa da kökeni olarak 1933'te neşredilen Orhun dergisi gösterilmiştir. 1950'de Orhun ismi yerine, yayın ekibinin doğru adlandırma olarak kabul ettikleri Orkun ismi ile yayınlanmış ve ilk derginin devamı olarak lanse edilerek on yedinci sayı ile başlatılmamıştır. Eski sayılarına ithafta bulunmayarak birinci sayı olarak devam etti. Türkçüler Yardımlaşma Derneği'nin bir yayın organı olarak çıkmış ve künyesinde sahibi olarak İsmet Tümtürk'e yer verilmiştir. Derginin başyazarlığını Hüseyin Nihal Atsız yaptı. Derginin çıkarılmasında, yayın hayatına başlamadan iki gün önce kurulan derneğin ve Türkçü çevrelerin kendi matbaalarını kurmaları etkili olmuştu.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.