İçeriğe atla

Türük Muharebesi

Yiwulu Muharebesi, Xin Hanedanlığının düşüşünden sonra MS 73 Şubatında Han hanedanı tarafından Hiung-nu'ya karşı başlatılan büyük bir sefer sırasında gerçekleşti. Muharebe, Dou Gu liderliğindeki Han için bir başarıydı. 73 yılında, Hiung-nu'nun kuzey sınırına yönelik sürekli saldırılarından rahatsız olan Han Hanedanı, Jiuquan'dan Hiung-nu'ya karşı bir orduya liderlik etmeleri için dört kol gönderdi, generaller Dou Gu ve Geng Chong'u görevlendirdi. Bu keşif gezisinin çoğunluğu yalnızca küçük başarılar elde etti, ancak bu savaşta Hami bölgesini ele geçirdi.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Tabgaçlar</span> Çinde yaşamış kökeni tartışmalı toplum

Tabgaçlar, Siyenpilerin bir boyu.

<span class="mw-page-title-main">Çin Seddi</span> Ayrı Çin krallıklarının inşa ettiği dünyanın en uzun savunma duvarı

Çin Seddi, Çin'in kuzeybatısı boyunca uzanan, dünyanın en uzun savunma duvarıdır. Kalıntıları Po Hay Körfezi'nde deniz kıyısında başlar. Pekin'in kuzeyinden geçerek batıya yönelir ve Huang-Ho Nehri'ni ikiye bölerek güneybatıya uzanır. Gobi Çölü'nün güneyinden batıya yönelerek devam eder.

<span class="mw-page-title-main">Sincan Uygur Özerk Bölgesi</span> Çin Halk Cumhuriyetinde özerk bölge

Sincan veya Şincan Uygur Özerk Bölgesi, Türkiye Türkçesinde yazılmış resmi Çin devlet kaynaklarında Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi veya sadece Xinjiang olarak geçer, Çin'in kuzeybatısında bulunan bir özerk bölge. Güneyde Tibet Özerk Bölgesi, güney doğuda Çinghay ve Gansu eyaletleri, doğuda Moğolistan, kuzeyde Rusya, kuzeybatıda Kazakistan ve batıda Kırgızistan, Tacikistan, Afganistan, Pakistan ve Hindistan kontrolündeki Keşmir bölgesiyle komşudur. 1.664.897,17 km² yüzölçümü ile Çin Halk Cumhuriyeti'nin en geniş idari bölgesidir. Başkenti Urumçi, resmî dilleri Uygurca ve Standart Çincedir.

<span class="mw-page-title-main">Hiung-nu</span> İlk Çağda Orta Asyada yaşamış göçebe Avrasya Türk İmparatorluğu

Hiung-nu, Türkçe tarihyazımında bilinen isimleri ile Büyük Hun İmparatorluğu veya Asya Hun İmparatorluğu, eski Çin kaynaklarına göre MÖ 3. yüzyıl ile MS 1. yüzyılın sonları arasında doğu Avrasya bozkırlarında yaşamış göçebe halklardan oluşan boylar konfederasyonudur. Bilinen ilk Türk devletidir. Hiung-nu halkı hakkındaki bütün bilgiler dağınık Çin kaynaklarına ve arkeolojik bulgulara dayanmaktadır. Dilleri hakkındaki değişik varsayımlar, Çin kaynaklarında bulunabilen çoğunluğu kişi ve unvan adları olan sözcüklere dayanmaktadır. Dillerindeki sözcüklerin Çin lehçelerindeki transkripsiyonlarına göre dillerinin Türk, İrani, Moğol, Ural, Yenisey kökenli veya yalıtık dil olduğuna ve hatta halkın çok uluslu olduğundan dilin de karışık bir dil olabileceğine dair görüşler bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Usun</span> Halk

Usun ya da Wusun ya da Vusun,, Han Hanedanı döneminde yaşamış göçebe-yarı göçebe Türk veya Hint-Avrupa kökenli bir halk. Çin kaynaklarının aktardığına göre Çin'in kuzey batısında Yüeçiler'e yakın bir bölgede yaşamış, Yüeçiler tarafından yenilgiye uğratılınca MÖ 176 yıllarında Hiung-nu'ların egemenliğine girmiş, daha sonra İli Nehri ve Issık Göl bölgesine yerleşmiş ve en azından beş yüzyıl boyunca bölgedeki gücünü korumuştur.

Güney Hiung-nu, Ho-han-ye yönetimindeki Doğu Hiung-nu'nun tekrar parçalanmasında Güney topraklarını idare eden devlettir.

Ho-han-ye, Hiung-nu'nun Tanhu'su.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Hiung-nu</span> Hun devletinin bölünmesi sonucu kurulmuş bir Türk devleti

Kuzey Hiung-nu, Ho-han-ye yönetimindeki Doğu Hiung-nu'nun tekrar parçalanmasından sonra kuzey topraklarını idare eden devlettir.

Pi, Güney Hiung-nu'nun tanhu. Doğu Hiung-nu'nun Vuçulu Joti Tanhu 'nun oğlu ve Ho-han-ye Tanhu ’nun torunu.

<span class="mw-page-title-main">Panu</span>

Panu, Kuzey Hiung-nu tanhu.

<span class="mw-page-title-main">Siyenpiler</span>

Siyenpiler veya Sien-piler, Moğolistan ve Mançurya sınırı civarında yaşamış göçebe kabile.

<span class="mw-page-title-main">Wu (Han)</span>

İmparator Wu Ti Han Hanedanı'ndan gelen Çin İmparatorluğu'nun yedinci imparatorudur. Asıl adı Liu Che olan imparator, MÖ 141 yılından başlayarak ülkeyi ölümüne dek yönetti. İmparatorluğu döneminde Çin topraklarını çok geniş sınırlara ulaştı. İmparatorluk sınırları batıda Kırgızistan'dan doğuda Kore'ye, güneyde Vietnam'a kadar uzandı. Ülke içine sık sık seferler yapan Hiung-nuları (Hunlar) sistematik çalışmalarla geri püskürttü.

Chunwei ya da Çungvi, Xia Hanedanının torunlarından olup Hiung-nuların atası olduğu aktarılan efsanevi önder.

<span class="mw-page-title-main">Han-Hiung-nu Savaşı</span> Savaş

Han-Hiung-nu Savaşı ayrıca Çin-Hiung-nu Savaşı olarak da bilinir, Çin Han İmparatorluğu ile göçebe Hiung-nu konfederasyonu arasında MÖ 133'ten MS 89'a kadar yapılan bir dizi askeri savaştı.

Altay Dağları Muharebesi, MS 89 Haziran'ında Han Hanedanı tarafından Kuzey Hiung-nu'ya karşı başlatılan büyük bir seferdi. Savaş Dou Xian yönetiminde Han Hanedanı için başarıyla sonuçlandı.

Mayi Muharebesi, aynı zamanda Mayi Komplosu (馬邑之謀) ya da Mayi Kuşatması (馬邑之圍) olarak da bilinir, Han Hanedanı tarafından Çün-Çen Şanyu liderliğindeki istilacı Hiung-nu kuvvetlerine karşı her iki taraftan da en az kayıpla gerçekleştirilen abortif bir pusu operasyonuydu. Aslında hiçbir savaş olmamasına rağmen, hukuki olarak Han Hanedanı ile Hiung-nu arasındaki barışın sonunu getirdi ve müteakip Han-Hiung-nu Savaşı'nın başlamasına yol açtı. Operasyonun başarısızlığı, Han sarayını etkili süvari kuvvetleri geliştirmeye ve saldırgan seferi askeri politikalarının geliştirme konusunda da motive etti.

<span class="mw-page-title-main">Çin'in Hiung-nu'ya karşı seferi</span>

Çin'in Hiung-nu'ya karşı seferi, MÖ 215 yılında Çin Hanedanı ile Hiung-nular arasında meydana gelen bir savaştır.

<span class="mw-page-title-main">Zhang (Han)</span>

Zhang, Çin'in Doğu Han Hanedanı'nın üçüncü imparatorudur. Saltanatı MS 75'ten MS 88 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Yanran Yazıtı</span>

Yanran Yazıtı, Doğu Han Hanedanlığı'ndan tarihçi Ban Gu tarafından bestelenen ve general Dou Xian tarafından MS 89'da Yanran Dağlarına, Dou'nun göçebe Hiung-nu imparatorluğuna karşı kazandığı zaferi anmak için oyulmuş bir yazıttır. Metin, Hou Han'ın 5. yüzyıl resmi tarih kitabında da bulunmaktadır ve yazıt, Moğolistan'ın Dundgovi Eyaletinin Gobi Çölü'nde bulunan İnil /İnel dağının güneyinde bulunan Baruun İlgen Tepeleri'ndeki araştırmacılar tarafından yeniden keşfedilmiştir.