İçeriğe atla

Tüm-Tatar Halk Merkezi

Tüm-Tatar Halk Merkezi Bayrağı

Ayrıca Tatar Sosyal Merkezi olarak bilinen Tüm-Tatar Halk Merkezi, (TTHM, BTİÜ), (Tatar Latin : Bötentatar İctimağí Üzäge, BTİÜ; Kiril : Бөтентатар Иҗтимагый Үзәге, БТИҮ; Rusça Всетатарский Общественный Центр, ВТОЦ) milliyetçi bir gündemi olan bir Tatar sosyal örgütüdür. TTHM genel merkezi Kazan, Tataristan'dadır.

Tarih

Tatar milliyetçilerinin ilk kongresi (qorıltay) Şubat 1989'da yapıldı. Yeni oluşturulan organizasyona Tatar Halk Merkezi (Tatar İctimağí Üzäge) adı verildi. TTHM'nin tüzüğü ve programı ikinci kongrede (Şubat 1991) kabul edildi. Bu kongrede örgütün adı Tüm Tatar Birlik Halk Merkezi olarak değiştirilmiş ve 35 kişilik başkanlık seçilmiştir. Daha sonra, Sovyetler Birliği'nin çöküşünden sonra, isim bir kez daha şimdi olduğu gibi değiştirildi (1992).[1]

TTHM M. Mölekev (ilk başkan), İ. Ämixanov, Fäwziä Bäyrämeva, Z. Zäynulin, R. Safin, F. Safiullin ve diğerleri tarafından kurulmuştur. Çoğu Kazan Devlet Üniversitesinden aydınlardı.[2] Şu anki başkan Rafis Kaşapov'dur.

1980'lerin sonunda - 1990'ların başında TTHM, Tataristan hükûmetinin Rusya'dan bağımsızlık ilan etmesini talep eden birçok gösteri ve halka açık toplantı düzenledi. Bu tezahürlerin çatışmalarla ve sokak kavgalarıyla sonuçlandığı tek zaman, Rus milliyetçilerinin şiddetli bir yüzleşmeye neden olan bir karşı gösteri düzenlediği 15 Ekim 1991 idi.[2]

Sonraki yıllarda, Mintimer Şeymiyev liderliğindeki Tataristan hükûmeti, TTHM'nin etnik Tatarların savunucusu olarak benzersiz rolünü önemli ölçüde zayıflatan Moskova'ya karşı daha düşmanca bir pozisyon aldı. Sonuç olarak, TTHM'nin popülaritesi nüfusun çoğunluğu arasında azalırken, cumhurbaşkanı Şeymiyev'in popülaritesi arttı. Tataristan'ın Rusya Federasyonu içindeki özel statüsü ve Şeymiyev'in Moskova'dan aldığı ekonomik tavizler, Tatar milliyetçilerinin birçok talebini gereksiz kıldı.[2]

Son birkaç yılda, TTHM geçmişte olduğu kadar aktif olmadı. En son gösterilerine katılanların çoğu emeklilerdir. Bunun tek istisnası, Kazan'ın düşüşünü anmak için her yıl Ekim ayında düzenlenen Anma Günüdür (Xäter Köne). Idel-Ural'ın her yerinden genç ve yaşlı pek çok katılımcıyı çeken bu etkinliğe bir cenaze yürüyüşü ve Tatar rock müziği konserleri eşlik ediyor.

Rusya'nın bazı bölgelerinde, Tatar Halk Merkezi'nin yerel bölümleri yerel yetkililerle işbirliği yapmakta ve çoğunlukla yerel Tatar diasporalarındaki kültürel faaliyetlere odaklanmaktadır. Bununla birlikte, Başkurdistan'da TTHM, Murtaza Rahimov'un rejimine karşı muhalefet gücü olarak önemli bir siyasi rol oynadı.

Fonksiyonlar

TTHM'nin temel amaçları; Tataristan için bağımsızlık sağlamak, bir yabancı devlet gibi Rusya Federasyonu ile diplomatik ilişkiler kurmak, Tatar dilini ve kültürünü korumak, Tatarcayı Tataristan'ın tek resmi dili veya Rusça'nın yanı sıra Rusya'da resmi bir dil yapmaktır. TTHM ayrıca Tataristan'da İslam'ı canlandırmaya, Tatar diasporalarını desteklemeye ve tüm dünyadaki etnik Tatarların haklarını korumaya çalışıyor.[1]

TTHM'nin başlıca yayınları şunlardır: Taşqın (Akarsu), Millät (Millet) ve Rusça Izvestiya TOTs (Rusça - TTHM Bildirileri). Organizasyonun yönetim organları Qorıltay (Kurultay), Ğäli Mäcles (Genel Kurul), Presidyum ve başkan. Kongreler: 1. (1989), 2. (1991), 3. ve 4. (1993), 5. (1996), 6. (1999), 7. (2002).[1]

TTHM tüzüğüne göre, kuruluş hedeflerini tamamen demokratik bir şekilde takip ediyor. Ancak bazı kaynaklar, 1990'larda bazı TTHM liderlerinin İçkerya'daki Vahhabilerle ve Afganistan'daki Taliban ile temasları olduğunu belirtiyor. Kafkasya ve Orta Asya'daki militanların saflarına katılan bazı TTHM gönüllülerine dair söylentiler ve asılsız raporlar var. Ancak bu iddialar henüz kanıtlanmadı. Aynı kaynaklar ayrıca TTHM militarize kanatları İdel ve Altınzan içerdiğini belirtmektedir.[3]

Kaynakça

  1. ^ a b c "Bötentatar İctimağí Üzäge/Бөтентатар Иҗтимагый Үзәге". Tatar Ansiklopedisi (Tatarca). Kazan: Tataristan Cumhuriyeti Bilimler Akademisi.. Tatar Ansiklopedisi Enstitüsü. 2002. 
  2. ^ a b c (Rusça) Типы национализма, общество и политика в Татарстане 1 Şubat 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "ravio" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: )
  3. ^ (Rusça)Четвертая Мировая Война - Всетатарский общественный центр 29 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Tatarca</span> Tatarlar tarafından konuşulan Türk dili

Tatarca veya İdil Tatarcası, Türk dillerinin Kıpçak grubuna bağlı bir dildir. Aynı aileden bir lehçe olan Kırım Tatarcasından ayırmak için “Kazan Tatarcası” olarak da adlandırılır. Çoğunluğu, Rusya Federasyonu içindeki Tataristan'da yaşayan Tatarlar tarafından konuşulur. Tataristan Cumhuriyeti'nin Rusça ile birlikte iki resmî dilinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Kırım Tatarları</span> Türklerin kıpçak kolundaki topluluk

Kırım Tatarları ya da Kırımlılar, anayurtları Karadeniz'in kuzeyindeki Kırım yarımadası olan Türkî halktır. 1783'te Kırım Hanlığı'nın Rusya tarafından ilhak edilmesiyle birlikte Osmanlı Devleti'ne zorunlu göçe tabi tutulmuşlar ve kendi vatanlarında azınlığa düşmüşlerdir. SSCB döneminde Stalin'in emriyle 18 Mayıs 1944'te sürgüne uğrayarak nüfuslarının yarısını yitirmişlerdir. SSCB'nin yıkılmasıyla sürüldükleri topraklardan Kırım'a geri dönmeye başlayan halk, Ukrayna'nın ana Müslüman unsurunu oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Mirsaid Sultangaliyev</span> Tatar devrimci ve teorisyen

Mirsaid Sultangaliyev, Orta Asya'daki Türk halklarını birleştirerek sosyalist bir Türkistan devleti kurmak istemiş Tatar lider ve düşünce adamı. Müslüman "ulusal komünizm"in kurucusudur.

<span class="mw-page-title-main">Tataristan</span> Doğu Avrupa ve Kuzey Asyada yer alan federe yapı

Tataristan Cumhuriyeti, Rusya'ya bağlı ve Volga Federal Bölgesi'nin coğrafi sınırları içinde bulunan federal yapıdır. Rusya Federasyonu 2010 yılı nüfus sayımına göre 3.786.488 nüfusu ve 67.836 km2 alanı olan petrol ve maden zengini devlettir.

<span class="mw-page-title-main">Besarabya</span> Güneydoğu Avrupada tarihî bölge

Besarabya, Prut ve Dinyester nehirlerinin arasında yer alan ve günümüzde Moldova'nın yer aldığı tarihî bölgedir. Terim aynı zamanda Ukrayna'nın Bucak bölgesini de kapsayabilir.

Rusya Federasyonu, 85 federe yapıya, birliğe dahil birime, bölünmüştür. Bu yapılanmanın 22 tanesi cumhuriyetlerden oluşur. Cumhuriyetlerde, toplumun çoğunluğunu etnik kökeni Rus olmayan halk oluşturur, fiziki sınırlar bu şekilde belirlenmiştir. Bir cumhuriyette yerel halkın etnik kökeni cumhuriyete isim veren milliyet olarak bilinir. On yıllarca süren Rusya içi göçler nedeniyle artık bu milliyet o cumhuriyetin nüfusunda çoğunluğu temsil etmeyebilir ama yine de o belirli etnik milliyetin cumhuriyeti olarak kabul görür.

<span class="mw-page-title-main">Kazan, Tataristan</span>

Kazan, Rusya'ya bağlı Tataristan'ın en büyük şehri ve başkentidir. Volga ve Kazanka Nehirlerinin birleştiği noktada yer alan şehir, 425,3 kilometrekarelik bir alanı kaplamakta olup, nüfusu 1,3 milyonun üzerinde ve büyük metropol bölgesinde yaklaşık 2 milyona ulaşmaktadır. Kazan, Volga Federal Bölgesi'nin yanı sıra Volga üzerindeki en kalabalık şehir olarak Rusya'nın beşinci büyük şehridir.

<span class="mw-page-title-main">Orenburg</span> Rusyanın Volga Federal Bölgesinde bulunan Orenburg Oblastının yönetim merkezi

Orenburg, Rusya'nın Volga Federal Bölgesinde bulunan Orenburg Oblastı'na bağlı şehir, aynı zamanda Oblast'ın yönetim merkezi. Başkent Moskova'nın 1478 km güneyinde Ural Nehri civarındadır. Nüfusu 542.700'dür (2005). Orenburg şehri 1920-1925 yıllarında Kazakistan'a başkentlik yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Nikolay İlminski</span>

Nikolay İvanoviç İlminskiy (1822-1891) Rus Ortodoks misyonerdir.

<span class="mw-page-title-main">Sergey Şoygu</span> Rusya Federasyonu Güvenlik Konseyi Sekreteri

Sergey Kujuget-oglu Şoygu Rus siyasetçi ve asker. 6 Kasım 2012'de Savunma Bakanlığına getirildi. Tuva bir baba ile Rus bir anneden dünyaya geldi. Kurtarıcılar ve İtfaiyeciler Spor Federasyonu Başkanlığı da yapmıştır. Rusya'nın siyasetçilerinden tek Tuva kökenli bakanıdır.

Kazan Tatarları, Tatar halkını oluşturan ana etnik gruplardan birisidir. Tatarcada Kıpçak grubunun Kazan lehçesinde Türkçe konuşulmaktadır. Kazan Tatarlarının etnik temelini Türkler ve İmenkovski kültürünün temsilcileriydi.

<span class="mw-page-title-main">Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi 6. Kongresi</span>

Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi VI. Kongresi Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi'nin (Bolşevik) 26 Temmuz - 3 Ağustos 1917 tarihleri arasında Sankt-Peterburg'da düzenlediği kongredir. Kongrede merkez komitesi seçilmiş ve yeni bir tüzük yayınlanmıştır.

Tataristan Cumhuriyeti Komünist Partisi, 14 Aralık 1991 tarihinde Sovyetler Birliği'nden bağımsızlığını ilan eden Tataristan Cumhuriyeti'nde kurulan komünist parti. 1994 tarihinden itibaren Rusya’nın özerk cumhuriyeti haline gelen Tataristan’da faaliyet göstermeye devam etmiştir. 2002 yılında Rusya Federasyonu Komünist Partisi ile birleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Fikret Tabeyev</span>

Fikret Ahmedyanoviç Tabeyev, Sovyet Tatar politikacı, büyükelçi, parti lideri. Aynı zamanda Tataristan Cumhuriyeti Komünist Partisi'nin kurucusudur.

<span class="mw-page-title-main">Acem Camii</span>

Acem Camii, Rusya'ya bağlık Tataristan'ın Kazan şehrinde bulunan katedral mimarisine sahip bir camidir. Tatarların yaşadığı tarihi bir bölge olan Eski Tatar Mahallesi'nin güney kesiminde yer alan yapı, bölgedeki bir düzine camiden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Farhad Fatkullin</span>

Farhad Fatkullin, Rusya'nın Rusça konuşmayan halkları arasında Wikimedia hareketini teşvik etme faaliyetleriyle tanınan Tataristanlı bir Rus sosyal aktivistidir. Bunun için 2018 yılının Yılın Vikipedisti ilan edildi. Genel olarak, daha önce Tataristan'ın eski Cumhurbaşkanı Mintimer Şeymiyev için hizmet veren profesyonel bir simültane tercümandır.

<span class="mw-page-title-main">Tataristan kültürü</span> etnik yaşam kültürü

Tataristan kültürü, Volga Tatar halkının kültüründen, Rus ve Avrupa kültürü'nden izler taşımaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Dünya Tatar Kongresi</span>

Dünya Tatar Kongresi (Tatarca: Бөтендөнья татар конгрессы, Bötendönya tatar kongressı), DTK, dünyanın her yerindeki Tatarları birleştiren bir kamu kuruluşudur.

<span class="mw-page-title-main">İttifak Partisi</span>

Tatar Ulusal Bağımsızlık Partisi "İttifak", Nisan 1990'da Tatar ÖSSC'de kurulmuş ve 3 Ocak 1992'de resmen tescil edilmiş bir siyasi partidir. İttifak, Tataristan'daki ilk komünist olmayan partiydi. Genellikle Tatar milliyetçi partisi olarak anılır. Adını Çarlık Rusya'sında Duma'da temsil edilen devrim öncesi Müslüman siyasi partisi olan İttifak el-Müslimin'in onuruna almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Tataristan Tarihi</span>

Rusya Federasyonu'na bağlı bir cumhuriyet olan Tataristan toprakları, tarih öncesi dönemde farklı gruplar tarafından iskan edilmiştir. İtil Bulgar Devleti bir süre Hazarlara tabi olmuştur. İtil Bulgarları Müslüman olup çeşitli Türk halklarını bünyelerine katınca İtil Tatarları olarak anılmaya başlandı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.