İçeriğe atla

Tüketici fiyat endeksi

Tüketici fiyat endeksi ya da kısaca TÜFE, tipik bir tüketicinin satın aldığı belirli bir ürün ve hizmet grubunun fiyatlarındaki ortalama değişimleri gösteren bir ölçüttür. Yıllık enflasyon değerindeki değişimi ölçmek için kullanılır.

TÜFE, istatistik bilimindeki fiyat endeks sayıları ile hesaplanır. Belli bir yıl seçilir ve bu yıl temel yıl kabul edilir. Endeks değeri 100'dür. Bundan sonraki yıllar, yani cari yıllar enflasyon değerlerine göre değişkenlik gösterir ve temel alınan endekste oynamalar olur.

Yorumlanması

TÜFE'nin yorumlanabilmesi için temel bir dönemin ve karşılaştırılmak istenen dönemin belirlenmesi yeterlidir. Karşılaştırılan dönemler arasındaki toplam ya da fark, belirli bir gelire sahip olan bireyin satın alma gücünün azalıp azalmadığını gösterecektir.

Örneğin; Ocak 2005 döneminde aylık 1000 TL gelire sahip olan bireyin satın alma gücü Nisan 2008 dönemine kadar (Nisan ayı hariç) %27.38 (7.47 - .55 + 9.29 + 8.12 + .80 + 1.29 + .96 ) oranında azalmıştır. Böylece Ocak 2005 yılında aylık 1000 TL gelire sahip olan bireyin Nisan 2008'deki reel geliri 726.2 (1000 - 273.8) TL'dir. Birey, Nisan 2008 döneminde 1000 TL gelire sahip olsa bile bu onun nominal (göstermelik) geliri olacaktır. Ocak 2005 döneminin hesaplamaya katılmamasının sebebi (hesaplamada -.55 yazılmasının sebebi) ise bu dönemin temel dönem olarak kabul edilmesidir.

Ayrıca bakınız

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Enflasyon</span> mal ve hizmetlerin zaman içinde değerinin artması, hayat pahalılığı

Enflasyon veya parasal şişkinlik, ekonomideki mal ve hizmetlerin fiyatlarındaki genel artıştır. Bu genellikle tüketici fiyat endeksi (TÜFE) kullanılarak ölçülür. Genel fiyat seviyesi yükseldiğinde, her bir para birimi daha az mal ve hizmet satın alır; sonuç olarak, enflasyon paranın satın alma gücünde bir azalmaya karşılık gelir. TÜFE enflasyonunun tersi, mal ve hizmetlerin genel fiyat seviyesinde bir düşüş olan deflasyondur. Enflasyonun yaygın ölçüsü, genel bir fiyat endeksindekinin yıllık olarak yüzde değişimi olan enflasyon oranıdır. Hanelerin karşılaştığı fiyatların hepsi aynı oranda artmadığından, bu amaçla genellikle tüketici fiyat endeksi (TÜFE) kullanılır.

Toptan eşya fiyat endeksi, değişimi aylık ya da yıllık enflasyon rakamının belirlenmesinde kullanılır. 2005 yılından itibaren Türkiye İstatistik Kurumu, toptan eşya fiyat endeksinin yerine üretici fiyat endeksini kullanmaya başlamıştır.

Üretici fiyat endeksi ya da kısaltması ÜFE, belirli bir referans döneminde ülke ekonomisinde üretimi yapılan ve yurt içine satışa konu olan ürünlerin, üretici fiyatlarını zaman içinde karşılaştırarak fiyat değişikliklerini ölçen fiyat endeksidir. Aylık ve yıllık enflasyon rakamının belirlenmesinde kullanılır.

Deflatör parasal terimlerle ifade edilmiş olan bir iktisadi faktörün değerinin gerçek değere çevrilmesinde kullanılan fiyat endeksini ifade eder.

Kardinal Fayda Teorisi, mikroiktisatta, tüketici dengesi analizi için geliştirilmiş analizlerden birisidir. Ordinal Fayda Teorisinden temel farkı, faydanın ölçülebilir olduğu varsayımına dayanmasıdır. Bu durum, faydanın ölçülebilir olduğu varsayımı, uygulamada aksaklıklara neden olduğu için Ordinal Fayda Teorisi kadar kullanım alanı bulamamıştır.

Millî gelir ile ilgili iki temel kavram vardır. Bunlar Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYİH) ve Gayri Safi Millî Hasıla (GSMH) kavramlarıdır. GSYİH, bir ülkenin sınırları içerisinde hem o ülkenin yurttaşları hem de yabancılar tarafından elde edilen gelir, GSMH ise bir ülkenin yurttaşları tarafından o ülkenin sınırları içerisinde ve sınırları dışında elde edilen geliri ifade eder.

Fiyat endeksi; belirli bir istatistiksel olaya ait değerlerin, bu halde belirli tek bir mal veya hizmet veya belirli bir grup mal/hizmetle ilgili fiyatların, zamana ya da yere göre farklılık göstermelerini özetleyen bir sayısal ölçüdür. Fiyat endeksi, iktisat bilimi ve uygulaması içinde çok önemli rol oynar. Diğer taraftan fiyat endeks sayıları hesaplanması ve değerlendirilmesi istatistik biliminin önemli bir konusudur ve özel olarak yalnız fiyatların zaman içinde değişmesini inceleyen bir zaman serisi özetlemesi olarak görülür.

<span class="mw-page-title-main">Para politikası</span>

Para politikası, hükûmetin, merkez bankasının ya da para otoritesinin, ekonomiye, para arzı yönetimi ya da döviz piyasası işlemlerini kullanmak yoluyla yön vermesidir. Para teorisi, ekonomi için en uygun (optimal) para politikasının belirlenmesini sağlar.

Miktar endeks sayıları tek bir mal veya hizmet veya belirli bir grup veya hizmet için miktarların zaman içinde değişmelerini incelemek amacıyla hesaplanan her bir zaman birimi için tek bir sayı hesaplanmasını kapsayan bir zaman serisi özetleme yöntemidir. İktisat bilimi ve iktisat politikası uygulaması için bazı miktar endeksleri çok önem taşımaktadır. Örneğin, ihracat endeksi ve ithalat endeksi dış ticaret ögelerinin miktarlarının zamanla değişmesini gösteren miktar veya hacim endeks sayıları olurlar.

Fiyat endeks sayılarını hesaplamak için birçok sayıda değişik formül bulunmaktadır. Bu değişik fiyat endeks sayıları için formüllerin hepsi veri olarak fiyatlar ve miktarları kullanmaktadırlar. Ancak bu aynı verileri değişik olarak birleştirmektedir. Genel olarak bir fiyat endeksi, temel (baz) dönem fiyatlarının, diğer zaman dönemleri fiyatlarının, temel (baz) dönem miktarlarının ve diğer dönem miktarlarının değişik bileşimlerinin toplamı özet halinde bulmaktadır. Değişik fiyat endeksleri formülleri sınıflandırılırken ilk sınıflama harcamaları esas alan endeksler ve fiyat relatiflerinin ağırlıklı ortalamasını esas alan formüller şeklinde yapılabilir.

<span class="mw-page-title-main">New York Menkul Kıymetler Borsası</span>

New York Menkul Kıymetler Borsası , ABD, New York City, Aşağı Manhattan, 11 Wall Street'te bulunan menkul kıymet borsasıdır. Kasım 2010'da Dünyanın en büyük borsalarının Market capları $13.39 trilyon değeri bulan hisseye sahiptir. 2008 yılında ortalama $153 milyar günlük işlem hacmine ulaşmaktadır.

Tüketici Güven Endeksi, TGE, tüketicilerin kişisel mali durumları ve genel ekonomiye ilişkin mevcut durum değerlendirmeleri ve gelecek dönem beklentileri ile yakın gelecekteki harcama ve tasarruf eğilimlerinin ölçmeyi amaçlayan bir göstergedir.

<span class="mw-page-title-main">Big Mac Endeksi</span>

Big Mac endeksi, farklı para birimlerinin satın alma gücünü farklı ülkelerdeki bir Big Mac'in fiyatlarıyla karşılaştıran bir göstergedir. 1986 yılında haftalık İngiliz dergisi The Economist tarafından satın alma gücü paritelerine dayalı anlaşılması kolay bir para birimi karşılaştırılmasını sağlamak ile bireysel para birimlerinin aşırı ve düşük değerini göstermek için icat edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye ekonomik krizi (2018-günümüz)</span> Türkiyenin son dönem büyük ekonomik krizi

Türkiye ekonomik krizi, Türkiye'de devam eden ve finansal bulaşma etkisiyle uluslararası yansımaları olan bir ekonomik krizdir.

Türkiye'de tüketici fiyat endeksi aylık ve yıllık bazdaki artış oranları, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından her ay düzenli olarak hesaplanmakta ve yayınlanmaktadır. Yıllık enflasyon hesaplaması, aylık enflasyon hesaplamalarının yıllık bazda genişletilmesiyle yapılırken, aylık enflasyon hesaplaması aylık verilerin bileşkesinin verdiği toplam değişim dikkate alınarak yapılır.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de enflasyon</span> Türkiyenin kuruluşundan bugüne kadar olan enflasyon ve enflasyona etki eden olaylar

Türkiye'de enflasyon, Türkiye ekonomi tarihinde sürekli yapısal problemlerden birisidir. Yakın dönem Türkiye tarihinde yıllık enflasyonda 1971'den başlayarak 34 yıl süren çift haneli verilerin görüldüğü enflasyonist bir süreç yaşandı. 2000'li yıllarda tek haneli oranlara düşse de 2010'lu yılların sonunda döviz kuru ve pahalılık nedeniyle enflasyon yeniden ciddi problemlerden biri halinde geldi.

Üretici fiyat endeksi, Türkiye'de Türkiye İstatistik Kurumu tarafından 2005 yılından itibaren kullanılmaya başlanmıştır.

Ekonomik gösterge, bir ekonomik faaliyet hakkında istatistik'tir. Ekonomik göstergeler, ekonomik performansın ve gelecekteki performans tahmin analizine olanak sağlar. Ekonomik göstergelerin kullanıldığı uygulamalardan birisi İş döngüsü çalışmalarıdır. Ekonomik göstergeler çeşitli endeksleri, kazanç raporlarını ve ekonomik özetleri kapsar: örneğin işsizlik oranı, işten ayrılma oranı, konut başlangıçları, tüketici fiyat endeksi (enflasyon), Ters verim eğrisi, tüketici kaldıraç oranı, sanayi üretimi, iflaslar, gayri safi yurt içi hasıla, internet erişimi, perakende satışlar, fiyat endeksi ve para arzı değişiklikleri vb.

<span class="mw-page-title-main">Yaşam maliyeti</span>

Yaşam maliyeti belirli bir yaşam standardı sürdürme maliyetidir. Zaman içinde yaşam maliyetindeki değişiklikler yaşam maliyeti endeksi içinde işlemselleştirilebilir. Yaşam maliyeti hesaplamaları, farklı coğrafi bölgelerde belirli bir yaşam standardını korumanın maliyetini karşılaştırmak için de kullanılır. Yerler arasındaki yaşam maliyeti farklılıkları satın alma gücü paritesi oranları cinsinden ölçülebilir.

Bir sonraki Türkiye yerel seçimleri, Türkiye'deki yerel yönetimlerin belirlenmesi için 2029 yılında yapılması planlanan yerel seçimlerdir. Seçim sonucunda belediye başkanı, büyükşehir belediye başkanı, belediye meclisi üyesi, il genel meclisi üyeleri, muhtarlar ve ihtiyar heyetleri belirlenecektir.