Tüfek Omza (film, 1918)

Shoulder Arms

Yönetmen	Charlie Chaplin
Yapımcı	Charlie Chaplin
Senarist	Charlie Chaplin
Oyuncular	Charles Chaplin Edna Purviance Sydney Chaplin Henry Bergman
Stüdyo	First National Pictures Inc.
Türü	Sessiz film
Renk	Siyah-beyaz
Yapım yılı	20 Ekim 1918, ABD
Süre	36 dakika
Dil	İngilizce (yazılar)

Tüfek Omza ya da Şarlo Asker, (Shoulder Arms) Charles Chaplin' in yapımcılığını, yönetmenliğini ve senaryosunu üstlendiği 1918, ABD yapımı sessiz bir komedi filmidir. I. Dünya Savaşı sırasında çekilen film, Chaplin'in First National Stüdyoları ile çalışırken çektiği filmlerin ikincisidir.

Chaplin'in kahraman olmanın çok uzağındaki sakar bir askeri canlandırdığı film, Chaplin filmlerinin genel özelliği olan ve beden dili ile ifade edilen komedi türündeki kovalamaca sahnelerine sık sık başvurur. Filmin ana eksenini oluşturan tüm olaylar, asker Charlie'nin uyuyakaldığı bir anda gördüğü bir rüya olarak kurgulanmıştır.

Shoulder Arms, aslında kendi dönemi içinde sinemaya hayli büyük bir yenilik getiriyordu; zira ilk kez savaş gibi ciddi bir konu sinemada komedi unsuru olarak kullanılmıştı. Bu nedenle de Shoulder Arms'ın savaşı komedi unsuru olarak kullanan ilk komedi filmi olduğu düşünülmektedir.^[1]

Chaplin, filmin barındırdığı bazı sinemasal hatalar (anakronizm) nedeniyle eleştirilse de bu film ile büyük bir başarı kazanmıştır. (Örneğin filmde, Chaplin'in düşman hatlarındayken ağaç kılığında Almanlardan kaçtığı sahnelerde, arkadaki otoyoldan geçen arabalar görülmektedir. Almanya'da ilk otoyollar 1921'de yapıldı; yani 1918'de orada otoyol olamazdı.)

I. Dünya Savaşı bütün hızıyla sürerken Charlie de acemi bir piyade olarak Amerikan ordusunda görev yapmaktadır. Ordudaki talimler sonrasında yorgunluk içinde uykuya dalar. Uyandığında ise kendini Fransız siperlerinde Almanlara karşı savaşmaya giden bir Amerikalı asker olarak bulacaktır. Siperdeki sığnağa yerleşmesi için bir çavuş (Sydney Chaplin) onu yönlendirir. Charlie'nin asker giysilerinden fare kapanı ve rende gibi ilginç aletler sarkmaktadır. Rendeyi duvardaki bir çiviye tutturup sırtını kaşımak için kullanır. O ranzasına yerleştiği sırada, askerlere posta gelir. Postası olmayan Charlie, evden gelen mektuplar ve taze kekler ile neşelenen askerleri hüzünle izler. Askerlerden birine sevgilisinden gelen mektubu sanki kendisininmiş gibi askerin omzu üzerinden onunla birlikte okumaya devam ederken sonunda ona da bir posta gelir. Fakat onun paketinden kötü kokusu ile tanınan Limburger peyniri çıkar. Derhal gaz maskesini takan Charlie, bu peyniri düşman hatlarına fırlatarak bir gaz bombası olarak kullanır; hatta onu bir Alman subayına isabet ettirmeyi başarır. Daha sonra bir dizi seri hareketle düşman hatlarına başarılı saldırlar düzenler ve bir düzine Alman askeri esir olarak kendi bölüğüne getirir. Yorulduğunda ise siperdeki sığnağına geçer; fakat yağan yağmur nedeniyle burası yarıya kadar suyla dolmuştur. Alt ranzadaki yatağı tamamen suya gömülmüşse de çaresizlikten oraya yatar; üzerini ıslak battaniyesi ile özenle örter ve bir gramofonun ağız kısmını nefes almak için şnorkel gibi kullanarak suyun altında uykuya dalar.

Uyandığında bütün erler acil bir görev için topanmıştır. Alman hatlarına sızarak Almanların liderini ele geçirecek bir gönüllü aranmaktadır. Bu görevi tehlikelerinden habersiz kabul eden Charlie, kendini ağaç kılığında kamufle ederek Alman hatlarına geçer. Fakat oduna ihtiyacı olan Alman askerler onu bir balta ile kesmek isteyecek o da onları tek tek bayıltacaktır. Fakat yine de Almanlar onu fark eder ve peşine düşerler. Charlie, ağaç kılığında olmasının avantajını kullanmak için ağaçlık bir yere girip izini kaybettirmeye çalışır. En sonunda bir noktada onlardan ve ağaç kıyafetinden kurtulur ve yıkık dökük bir eve gelir. Evin duvarları yıkık da olsa kapıyı sıkı sıkı kapatmayı ihmal etmez ve üst katta bulduğu bir yatakta uykuya dalar. Bu sırada bir Fransız olan Edna onu bulur ve onun kanayan elini sarar. Charlie uyanır ve kendini tanıtır. Edna da Almanlardan kaçmaktadır. Bu esnada Almanlar onları bulur ve öldürmeye çalışır ama tam bu sırada ev yıkılır ve Almanlar yıkıntının altında kalır. Edna düşmana yardım ettiği için tutuklanırken Charlie onu gizlice izler. Edna bir Alman subayının odasına getirilir ama subay yalnız kaldıkları anda ona saldırır. Bacadan geçerek odaya girmeyi başaran Charlie subayı bayıltır. Aynı anda Alman imparatoru ziyarete gelir. Panik içindeki Charlie son bir hamleyle subayın kıyafetlerini giyer. Onu Alman subayı zanneden imparator, savaşı düşünmesi gerekirken bir kadınla vakit geçirdiği için ona sinirlenip odadan kovar. Edna ile oradan çıkan Charlie, Fransız siperlerinden tanıdığı, Almanlara esir düşmüş olan çavuş ile karşılaşır. Onunla bizzat ilgileneceğini söyleyip etraftaki askerlere dağılmalarının emreder. Daha sonra bu üç kişi imparatorun makam arabasındaki şoförleri etkisiz hale getirip onların yerine geçerler. Bu sayede de durumdan habersiz olan Alman imparatorunu, veliaht prensini ve bir subayı taşıyan arabayı kendi birliklerine götürerek esir almayı başarırlar. Charlie böylece görevini yerine getirip bir kahraman olmuş, Edna'nın da kalbini kazanmıştır.

Filmin son sahnesinde Charlie birkaç askerin kendini sarsması ile zar zor uyanırken görülür. Bu noktada bütün bu olayların onun yorgunluk içinde uyuyakalmasından sonra gördüğü bir rüya olduğunu anlarız. O hâlâ tüfek omza emrine bile tam uyamayan beceriksiz bir piyadedir.

• IMDb'de Tüfek Omza