Tâcülmülk - Turkipedia

Tâcülmülk ﺗﺎﺝ ﺍﻟﻤﻠﻙ
Büyük Selçuklu İmparatorluğu Veziri
Görev süresi Ekim 1092 - 17 Ocak 1093
Hükümdar	I. Melikşah I. Mahmud
Yerine geldiği	Nizâmülmülk
Kişisel bilgiler
Doğum	1046 Fars, Büyük Selçuklu İmparatorluğu
Ölüm	Şubat 1093
Dini	İslam

Tâcülmülk veya tam adıyla Ebü’l-Ganâim Tâcülmülk İbn Dârüst Merzübân b. Hüsrev Fîrûz-ı Şirâzî, (Farsça: ﺗﺎﺝ ﺍﻟﻤﻠﻙ, d. 1046, Fars - ö. Şubat 1093), Büyük Selçuklu İmparatorluğu veziri.

İranlı vezir ailesinden gelen Tâcülmülk Büyük Selçuklu İmparatorluğu'nun kumandanlarından Serheng Savtegin'in hizmetinde bulunduktan sonra Selçuklu sarayına girdi ve çeşitli görevlerde bulunduktan sonra Terken Hatun'un vezirliğine yükseldi. Kendisine rakip olarak gördüğü Nizâmülmülk aleyhine çalışmalar yürütüp Sultan I. Melikşah'ı Nizâmülmülk aleyhine kışkırtmaya çalışarak gözden düşürmeye çalıştı. Nizâmülmülk'ün fakih ve sufîlere yaptığı yardımla İstanbul'un dahi fethedilebileceğini söylemesi üzerine Melikşah, Nizâmülmülk'ü azletmeye karar verdi ve bu kararını Nizâmülmülk'e bildirdi ancak Melikşah vezirini azletmeden Bağdat'a yürüdü. Bu seyahat sırasında Nizâmülmülk, Nihavend yakınlarında bir bâtınî fedai tarafından öldürüldü. Bazı kaynaklar katili bu cinayete azmettirenler arasında Tâcülmülk’ün adınıda zikreder.^[1]^[2]

Nizâmülmülk'ün ölümünün ardından I. Melikşah, Tâcülmülk'ü vezir tayin etti. I. Melikşah'ın kısa bir süre sonra ölümünün ardından Terken Hatun ile anlaşarak çocuk yaştaki Mahmud'u sultan ilan ettiler ve Tâcülmülk vezirliğe getirildi. Berkyaruk ile Terken Hatun'un arasında yapılan savaşta Terken Hatun'un ordusunun başında yer alan Tâcülmülk yenilgiden sonra kaçarken yakalandı. Berkyaruk, kabiliyetli bir vezir olduğu için Tâcülmülk'ü vezir tayin etmek istedi ancak Nizâmülmülk'ün ölümünde parmağı olduğunu düşünen Nizâmülmülk'ün oğlu ve naibi, taraftarlarına Tâcülmülk'ün öldürülmesi gerektiğini söylediler. Sonunda Şubat 1093'te Tâcülmülk öldürülüp cesedi parçalandı.^[3]

Tâcülmülk, Bağdat'ta Tâciyye Medresesi'ni yaptırmıştır.

Kaynakça

^ İbn Hallikân, Vefeyât, II, 131
^ İbnü’l Adîm, Bugyetü’t-taleb, s. 87
^ TDV İslam Ansiklopedisi, cilt: 39, sayfa: 360

Siyasi görevi
Önce gelen: Nizâmülmülk	Büyük Selçuklu İmparatorluğu Veziri Ekim 1092 - 17 Ocak 1093	Sonra gelen: ?

Selçuklu vezirleri
Büyük Selçuklu (1029-1157)	Kündürî Nizâmülmülk Tâcülmülk Müeyyidülmülk Fahrülmülk
Anadolu Selçuklu (1077-1307)	İhtiyârüddin Hasan Muzafferüddin Burucirdi Sâhib Ata Fahreddin Ali

İlgili Araştırma Makaleleri

Suriye Selçukluları, 1092-1117 tarihleri arasında Suriye bölgesini yönetmiş Türk devletidir.

<span class="mw-page-title-main">I. Melikşah</span> 3. Büyük Selçuklu Devleti Sultanı

I. Melikşah, Türk, Büyük Selçuklu İmparatorluğu hükümdarı.

I. Mahmud, beş yaşında iken 1092-1093 döneminde Büyük Selçuklu Devleti hükümdarı ve 1093-1094'te İsfahan ve Fars bölgesi tâbî hükümdarı ilân edildi.

Ahmed Sencer veya Sultan Sencer ya da Muizzeddin Ahmed Sencer, 1097-1118 tarihleri arası Horasan Selçuklu Sultanı, 1118-1157 döneminde Büyük Selçuklu Sultanı.

<span class="mw-page-title-main">Berkyaruk</span> Büyük Selçuklu Devleti sultanı

Berkyaruk (Temmuz 1081 - 22 Aralık 1104), Büyük Selçuklu hükümdarı I. Melikşah'ın oğlu ve 1092-1104 yılları arasında Büyük Selçuklu Devleti'nin hükümdarıdır.

Muhammed Tapar ya da Gıyaseddîn Muhammed Tapar Büyük Selçuklu Sultanı ve Melikşah'ın oğlu.

Kürboğa ; Büyük Selçuklu Devleti'nin Musul atabeyi ve deneyimli bir kumandandı. Bazı kaynaklarda "Kerboğa", "Kurboğa", "Gürboğa" olarak da anılmaktadır.

I. Tutuş veya Tacüddevle Ebu Said Tutuş Büyük Selçuklu Devleti hükümdarı Alp Arslan'ın oğlu ve birinci Suriye Selçuklu Devleti hükümdarı.

Nizâmülmülk veya gerçek adıyla Ebu Ali Kıvamuddin Hasan bin Ali bin İshak et-Tûsî, Büyük Selçuklu İmparatorluğu'nun baş veziri ve Siyâsetnâme adlı eserin yazarı olan Fars devlet adamı ve siyaset bilimcisidir. Devlet yönetiminde bir hayli etkili olan Nizâmülmülk; Alp Arslan ve Melikşah dönemlerinde vezirlik yapmıştır. "Nizâmülmülk" ismi, "devletin düzeni" anlamına gelir.

Aksungur El-Hacib, tam adıyla Kasım ad-Davla Ebu Said Aksunkur el-Hacib, Aq Sunqur al-Hajib ya da Aksungur el-Hacip, Büyük Selçuklu Devleti altında, Sultan Melikşah saltanat dönemi'nde, 1086 - 1094 arasında, Selçuklu Halep Emirliği yapan yönetici.

Terken Hatun veya Celâliye Hatun, Selçuklu hükümdarı I. Melikşah'ın eşi ve I. Mahmud'un annesi.

Müeyyidülmülk veya tam adıyla Ebu Bekr Ubeydullah bin Nizâmilmülk bin Ali et-Tusî,, Büyük Selçuklu İmparatorluğu veziri, Nizâmülmülk'ün oğlu.

Zübeyde Hatun, Büyük Selçuklu İmparatorluğu Sultanı Melikşah'ın eşi, Berkyaruk'un annesidir.

Fahrülmülk veya tam adıyla Ebül Feth Ali bin Nizâmülmülk et-Tûsî,, Büyük Selçuklu İmparatorluğu veziri, Nizâmülmülk'ün oğlu.

Diyaülmülk Ahmed bin Nizâmülmülk, Büyük Selçuklu İmparatorluğu ve daha sonra Abbasiler'in İranlı veziri. Selçuklu Devleti'nin ünlü veziri Nizâmülmülk'ün oğludur.

Porsuk ya da Bursuk olarak da bilinir, Büyük Selçuklu İmparatorluğu hizmetinde bir Türk generalidir.

Melik/Sultan I. Turanşah ibn Kavurd Bey, Kirman Selçuklu Devleti'nin hükümdarı.

Tâceddîn Seferiyye ya da Seferiyye Hâtun olarak bilinen Tâceddîn Hâtun, Büyük Selçuklu Devleti'nin 3. hükümdarı Melikşah'ın eşi, Sultan Muhammed Tapar ve Sultan Ahmed Sencer'in annesidir.

Arslan Argun'un Babası Büyük Selçuklu Sultanı Alparslan'dır. Ahbârüd Devleti's Selçukıyye'de 1066 yılında Büyük Selçuklu Sultanı Alparslan'ın Cend'deki dedesi Selçuk Bey'in mezarını ziyarete gittiğinde oğlu Arslan Argun'a Harezm melikliğini verdiğini anlatılır. Lakin Arslan Argun'un 1097 yılında 26 yaşında öldüğünü düşünürsek Arslan Argun 1071 yılında doğmuştur. Bu yoldan gidersek 1066 yılında Alparslan'ın Harezm melik olarak atadığı evladı en büyük oğlu Ayaz'dır. Çünkü Ayaz 1066 yılında yapılan sefere refakat etmiştir.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.