İçeriğe atla

TÜPRAŞ İzmit Rafinerisi

Koordinatlar: 40°45′K 29°46′D / 40.750°K 29.767°D / 40.750; 29.767
TÜPRAŞ İzmit Rafinerisi'nden bir görünüm (Temmuz 2020)

TÜPRAŞ İzmit Rafinerisi, Türkiye'nin Kocaeli ilinin Körfez ilçesinde yer alan bir petrol rafinerisidir.

Tarihçe

İzmit Rafinerisi (İPRAŞ), Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı ve Amerikan Caltex ortaklığında, yıllık bir milyon ton ham petrol işleme kapasitesiyle 1961'de hizmete girdi.[1] 1972 yılında Caltex, tüm hisselerini TPAO'ya sattı. Mayıs 1983'te TPAO, PETKUR'a bağlı bir alt şirkete dönüştürülünce İPRAŞ da PETKUR'a bağlanmış oldu. Ancak 28 Ekim 1983'te İPRAŞ feshedildi ve TÜPRAŞ'ın bir parçası hâline geldi.

Eylül 2014'te İzmit Rafinerisi'nin bulunduğu bölgede Fuel Oil Dönüşüm Tesisi faliyete geçmiştir.[2] Bu tesiste katma değeri düşük olan fuel oilin benzin, motorin, LPG gibi değerli akaryakıtlara ve petrokok ile kükürt gibi maddelere dönüşümü sağlanmaktadır.[3]

17 Ağustos 1999'da yaşanan Gölcük depreminin merkez üssü, TÜPRAŞ İzmit Rafinerisi'nin yakınlarıydı. Deprem sırasında rafinerinin 115 metrelik betonarme meşale bacası yıkıldı. Bacanın yıkılmasıyla başlayan yangın yedi akaryakıt tankına ve şarj fırınına sıçradı, 63 adet boru hattının ve elektriklerin kopmasına sebep oldu. Yerel itfaiyenin yetersiz kalması üzerine önce çevre illerden destek istendi. Ancak bazı yerlerde söndürülen yangının başka yerlerde yeniden başlaması nedeniyle kontrolü oldukça zorlaştı. Yangının, patlama riski bulunduran LPG tanklarına ilerlemesi ve rafinerinin hemen yakınlarındaki İGSAŞ ve PETKİM tesislerine de sıçrama olasılığı ortaya çıkınca, tesisteki tüm çalışanlar tahliye edildi. Ayrıca Derince ve Körfez ilçelerindeki halk da korkudan evlerini terk etti. Patlama riski oluşması üzerine hükûmet uluslararası yardım istedi. Yunanistan başta olmak üzere pek çok yabancı devlet yangın uçakları, gemiler, uzmanlar ve itfaiye ekipleri gönderdi.[4][5] Yangın 21 Ağustos'ta sona erdi. Ancak yangın çıkmayan diğer tanklarda fiziksel hasarlar oluştu; iki soğutma kulesi, damıtım üniteleri, boru hatları ve iki iskele ağır derecede hasar gördü. Patlayan borulardan denize petrol aktı ve 1,5 kilometrekarelik alan kirlendi. Yangının sona ermesinin ardından 600 metreküp atık toplandı.[6]

2019 itibarıyla rafinerinin ham petrol işleme kapasitesi 11,3 milyon tona ulaştı.[7]

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2020. 
  2. ^ "TÜPRAŞ fuel oil dönüşüm tesislerinin açılışı". Hürriyet. 15 Aralık 2014. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2014. 
  3. ^ "Fuel Oil Dönüşüm Tesisi". tupras.com.tr. TÜPRAŞ. 2 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2020. 
  4. ^ "Tüpraş felakete tüy dikti". Sabah. 19 Ağustos 1999. 20 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2020. 
  5. ^ Danış, Hüsamettin; Görgün, Mustafa (23 Mart 2005). "Marmara Depremi ve Tüpraş Yangını" (PDF). Kocaeli Üniversitesi. ss. 3-4. 13 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2020. 
  6. ^ "Zarar çok büyük". Hürriyet. 21 Temmuz 1999. 10 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2020. 
  7. ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2020. 


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Marmara Denizi</span> Karadeniz ve Ege Denizi arasındaki iç deniz

Marmara Denizi ya da Klasik Antik Çağ'ında Propontis, Karadeniz'i, Ege Denizi ve Akdeniz'e bağlayan bir iç denizdir. Karadeniz'e İstanbul Boğazı, Ege Denizi'ne Çanakkale Boğazı ile bağlanır. Türkiye'nin Asya ve Avrupa kısımlarını da birbirinden ayırır. Marmara Adasında bol miktarda mermer bulunması yüzünden adaya ve denize, Yunanca mermer anlamına gelen "Marmaros" denmiştir. Denizin bir diğer eski adı da '"Propontis"'tir. Türkiye'nin en büyük şehirlerinden İstanbul ve Kocaeli bu denizin kıyısında, diğer bir büyük şehri Bursa ise hızla deniz kıyısına doğru genişlemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Petrol</span> doğal olarak oluşan yanıcı sıvı

Petrol, neft ya da yer yağı, hidrokarbonlardan oluşmuş, sudan yoğun kıvamda, koyu renkli, arıtılmamış, kendisine özgü kokusu olan, yer altından çıkarılmış doğal yanıcı mineral yağı. Latincede taş anlamına gelen "petra" ile yağ anlamına gelen "oleum" sözcüklerinden oluşmuştur.

Türkiye Petrol Rafinerileri veya kısaca TÜPRAŞ, 1983'te Batman, İzmir, İzmit ve Kırıkkale'deki devlete ait 4 petrol rafinerisinin birleştirilmesiyle çatı şirket olarak kurulan ve 2006'da özelleştirilerek Koç Holding'e devredilen anonim şirket. Akaryakıt ürünleri, bitüm, fuel oil, jet yakıtı, gaz yağı, LPG, motor yağı gibi petrol türevlerini üretir.

<span class="mw-page-title-main">Petrol rafinerisi</span>

Petrol rafinerisi (kısaca rafineri olarak da adlandırılır), petrol endüstrisi'nde ham petrolün arıtılarak ve çeşitli işlemlerden geçirilerek nafta, benzin, dizel yakıtı, sıvılaştırılmış petrol gazı, asfalt, kerosen, bitüm, gudron, mazut, petrol koku ve fuel oil gibi kullanışlı ürünlere dönüştürüldüğü bir endüstriyel işlem tesisidir.

TÜPRAŞ İzmir Rafinerisi, İzmir'in Aliağa ilçesinde yer alan bir petrol rafinerisidir. TÜPRAŞ tarafından işletilen rafinerinin kurulmasına 1965'te karar verildi. 1969'da Sovyetler Birliği'nin teknik ve mali iş birliğiyle yapımına başlandı. Bu iş birliği anlaşması çerçevesinde Sovyetler Birliği, tesisin finansmanı için gerekli 24,5 milyon dolar krediden başka makine yağı tesisleri dışındaki bütün tesisler için gerekli mühendislik hizmetlerini ve makine donanımını da sağladı. Rafineri yıllık üç milyon ton ham petrol işleme kapasitesiyle 1972'de hizmete girdi. Makine yağı tesisleri ise 1974'te üretime geçti.

Petrol Ofisi A.Ş., Vitol Group'un sahibi olduğu, petrol ve petrol ürünleri üzerine Türkiye'de ticari faaliyet gösteren anonim şirket.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı</span> şirket

Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı, Türkiye'de bir petrol şirketidir.

PETKİM, Türkiye Petrolleri tarafından 1965 yılında İzmir'de kurulan ve 2008'de özelleştirilerek SOCAR'a devredilen petrokimya şirketi. Etilen, benzen, polipropilen gibi petrokimya türevlerini üretmektedir.

Önemli bir enerji kaynağı olan petrol, aynı zamanda kimya sanayisinin de ham maddesidir. Türkiye'deki petrol yatakları fazla zengin değildir. Mevcut petrol yatakları daha çok Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde Adıyaman, Batman ve Diyarbakır'dadır. Siirt, Şanlıurfa, Şırnak ve Mardin'de de petrol yatakları vardır. Üretilen petrol, Türkiye'nin ihtiyacının çok az bir kısmını (1/7) karşılamaktadır. Geri kalan kısmı dışarıdan karşılanmaktadır.

Batman Rafinerisi, Batman ilindeki, 1955 yılında işletmeye açılan Türkiye'nin ilk modern rafinerisidir. Kurulduğunda yıllık 330 bin ton ham petrol arıtma kapasitesine sahip iken, 1960 yılında darboğaz giderme çalışmalarıyla 580 bin ton/yıl'a ulaşmıştır. 1972 yılında yeni arıtma ünitesi eklenmesi ile üretim 1,1 milyon ton/yıl kapasiteye yükselmiştir. Kurulduğu dönemde Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı'na (TPAO) bağlı olan Batman rafinerisi, 1983'te Tüpraş A.Ş.'ye devredilmiştir.

Aliağa Limanı, İzmir ili, Aliağa ilçesi sınırlarında Çandarlı Körfezi içinde yer alan limandır. On iki sanayi tesisine ait otuz altı iskele bulunur. Toplam iskele uzunluğu 8.849 m, kapasitesi 9.999 gemi/yıl'dır. Limanda en fazla yüke sahip firmalar; TÜPRAŞ, PETKİM ve HABAŞ'tır. Nemport, Socar ve TCE EGE konteyner terminalleri bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Petrol endüstrisi</span>

Petrol endüstrisi, petrol sanayi veya petrol ve doğal gaz endüstrisi, küresel olarak petrol ve petrol ürünlerinin aranması, çıkarılması, rafine edilmesi, taşınması ve pazarlanması süreçlerini kapsayan terimdir. Sektörün en büyük hacme sahip ürünleri arasında mazot ve benzin bulunmaktadır. Petrol ayrıca ilaçlar, solventler, gübre, pestisit ve plastik gibi birçok kimyasal ürün içinde ham madde niteliği taşımaktadır. Petrol endüstrisi upstream, midstream ve downstream şeklinde üç ana bileşene ayrılmaktadır. Midstream yani orta kısım işlemler genellikle downstream kategorisine dahil edilmektedir.

bpet veya tam adıyla Balpet Petrol Ürünleri Taşımacılık Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi, 2003 yılında Mersin ilinde kurulmuş EPDK Dağıtıcı lisansına sahip şirkettir. Şirketin faaliyet alanları Türkiye geneline yayılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ufa Petrol Rafinerisi</span>

Ufa Petrol Rafinerisi, Ufa'nın ve Başkurdistan'ın büyük petrol rafinerisi ve Rusya'nın en fazla benzin çıkaran kuruluşudur.

<span class="mw-page-title-main">STAR Rafineri</span> İzmir, Türkiyede bir petrol rafinerisi

STAR Rafineri, Türkiye'nin İzmir ilinin Aliağa ilçesinde yer alan bir petrol rafinerisidir. Temeli 2011'de atılan tesis, Azerbaycan merkezli SOCAR'ın Türkiye iştiraki SOCAR Turkey Enerji A.Ş. tarafından 6,3 milyar dolar yatırımla hayata geçirildi. Bu özelliği ile özel sektör tarafından tek seferde gerçekleştirilen en büyük yatırımdır. Tesisin inşaatını Técnicas Reunidas (İspanya), Saipem (İtalya), GS Engineering ve ITOCHU (Japonya) şirketlerinin oluşturduğu konsorsiyum üstlendi. Rafinerideki ilk ham petrol 3 Ağustos 2018'de işlendi. STAR Rafineri, 2019'da Türkiye'nin en büyük beşinci sanayi kuruluşu oldu.

Anadolu Tasfiyehanesi A.Ş., Türkiye merkezli bir petrol rafinasyon şirketiydi. Şirket, 1958 yılında Niyazi Önen tarafından kurulmuştur. Şirketin merkezi ve tesisleri Mersin'in Akdeniz ilçesinde yer almaktadır.

TÜPRAŞ Kırıkkale Rafinerisi, Kırıkkale iline bağlı Hacılar beldesinde bulunan bir petrol rafinerisidir. Rafineri, TÜPRAŞ'a ait olup ülkedeki dört petrol rafinerisinden biridir. Kızılırmak Nehri'nin batı yakasında yer almakta olup 815 hektarın üzerinde bir arazide 2.134.000 m²'lik bir arazi üzerine inşa edilmiştir.

Texaco, Inc., Chevron Corporation'ın, Amerikalı petrol ürünleri yan kuruluşudur. Şirketin ana ürünü "Techronlu Texaco" yakıtıdır ve satışların temelini oluşturur. Şirket aynı zamanda Havoline motor yağı markasının da sahibidir. Texaco, 2001 yılında Chevron ile birleşene kadar bağımsız bir şirketti ve rafinaj faaliyetlerini tek başına yönetiyordu. Birleşme sürecinde istasyonlarının çoğu Shell Oil Company'ye devredildi. Firma, Beaumont, Teksas'da, Joseph S. Cullinan, Thomas J. Donoghue, Walter Benona Sharp ve Arnold Schlaet tarafından; Spindletop petrolünün keşfinin ardından 1902 yılında Teksas Oil Company, adıyla kuruldu.

Vitol Group Henk Viëtor ve Jacques Detiger tarafından 1966 yılında Rotterdam'da kurulan Hollandalı bir enerji ve emtia ticaret şirketidir. Fiziksel ticaret, lojistik ve dağıtım işinin merkezinde yer alsa da, bunları rafine etme, nakliye, terminaller, keşif ve üretim, enerji üretimi ve perakende işletmeleriyle tamamlanmaktadır. Vitol'un dünya çapında 40 ofisi vardır ve en büyük operasyonları Cenevre, Houston, Londra ve Singapur'dadır. 2018'de 231 milyar dolarlık gelirle dünyadaki en büyük bağımsız enerji şirketidir ve Fortune Global 500 listesinde dokuzuncu sırada yer alır. Vitol, emtia ticaretindeki rakiplerinin çoğu gibi kârını geniş çapta yayınlamadığından, büyük ölçüde sıralamadan çıkarılmıştır. Ancak şirket, borç verenlerine ve ticaret yaptığı bazı enerji gruplarına finansal bilgi sağlar. Şirket, yılda 350 milyon tondan fazla ham petrol sevk ediyor ve 250 süper tankerini ve sahip olduğu diğer gemilerini dünyanın dört bir yanına taşımak için kontrol etmektedir. Ortalama olarak günde 7 milyon varilden fazla petrol ve ürün işlemektedir Vitol, Amerika Birleşik Devletleri ve Çin'den sonra dünyanın üçüncü en büyük petrol tüketicisidir.

<span class="mw-page-title-main">Bakü Petrol Rafinerisi Fabrikası</span> Azerbaycan Cumhuriyetinin akaryakıt üretim sektöründeki en büyük ve en gelişmiş kuruluşu

Bakü Petrol Rafinerisi Fabrikası, Azerbaycan’ın başkenti Bakü'de bulunan bir petrol rafinerisi tesisidir. Rafineri, petrol ürünlerine yönelik yurt içi talebin tamamını karşılamakta ve ürünlerin %40'ından fazlasını ihraç etmektedir. Tesis, benzin, kerosen, gaz yağı, mazot, jet yakıtı, siyah petrol, petrol koku, bitüm, asfalt, madeni yağ olmak üzere 15 farklı ürün üretir. Fabrika, Azerbaycan Cumhuriyeti'nin milli petrol şirketi olan SOCAR'a aittir.