İçeriğe atla

Sırçan Tepe Höyüğü

Arkeolojik Höyük
Adı:Sırçan Tepe Höyüğü
il:Aksaray
İlçe:Merkez
Köy:Bebek
Türü:Höyük
Tahribat:
Tescil durumu:Tescilli[1]
Tescil No ve derece:297 / 1, 3
Tescil tarihi:22.09.1995
Araştırma yöntemi:Yüzey araştırması

Sırçan Tepe Höyüğü, Aksaray ilinin kuzeydoğusunda, Bebek Köyü'nün 500 metre kuzeyinde yer alan bir höyüktür. Tepe, 196 metre çapında ve 4 metre yüksekliğindedir.[2] Höyük, eski bir krater ağzı olduğu düşünülen ovanın güneybatısını sınırlayan Kılavuz Tepesi eteğinde, Geçit Deresi alt sekisinde olup ufak ve yayvan bir höyüktür.[3]

Araştırmalar

Sırçan Tepe, 1994 yılında araştırma başkanlığını İstanbul Üniversitesi Prehistorya Anabilim Dalı'ndan Prof. Dr. Ufuk Esin'in yaptığı Aşıklı Höyük / Aksaray Projesi kapsamında iki bağımsız çalışmadan biri olan ve aynı Anabilimdalı'ndan Prof. Dr. Sevil Gülçur yönetimindeki Aksaray, Nevşehir, Niğde İlleri 1994 Yüzey Araştırmaları sırasında saptanmıştır.[4]

Tabakalanma

Bu yüzey araştırmaları sırasından oldukça yoğun biçimde Çanak Çömleksiz Neolitik Çağ'a tarihlenen obsidiyen aletler, Kalkolitik Çağ ve Erken Tunç Çağı'na tarihlenebilecek az sayıda çanak çömlek parçaları toplanmıştır.[5]

Buluntular

Yonga üzeri kazıyıcılar, sayı olarak en çok ele geçen yontmataş aletlerdir. Diğer aletler sırtlı dilgiler, kullanılmış / düzeltili dilgiler, kullanılmış / düzeltili yongalar, dilgi üzeri kazıyıcılar, çekirdek üzeri kazıyıcılar, çentikli dilgiler ve uçlardır. Obsidiyen yanı sıra çakmak taşından bir çekirdek ve birkaç parça yumru da ele geçmiştir.[2]

Değerlendirme ve tarihleme

Höyükte gözlenen yontmataş alet endüstrisi, civardaki Aşıklı Höyük, Musular Höyük ve Yellibelen yerleşmeleriyle paralellik göstermektedir. Byblos uçlarının benzerleri ve baskı tekniğiyle yapılmış ok uçları Aşıklı'dan daha geç bir evreye ait görülmekte fakat Musular ve Yellibelen'le denk düşmektedir.[2] Diğer yandan Musular ve Yellibelen Aşıklı merkez yerleşmesine bağlı yerleşmelerken Sırçan Tepe bağımsız bir yerleşme olarak görülmektedir.[6]

Günümüz Aksaray İli sınırları içinde Çanak Çömleksiz Neolitik Dönem'i temsil eden bir dizi yerleşme ve bunların civarında çok sayıda obsidiyen işliği bilinmektedir. Bu işliklerde obsidiyen çıkarılıp, çoğu kez yarı işlenmiş hale getirilmektedir. Bu yarı işlenmiş malzemenin sadece yakın yerleşmelerle değil, uzak bölgelerle de takasa konu olduğu anlaşılmaktadır. Buluntular üzerindeki araştırmalar, Ürdün'deki Eriha yerleşmesinde de Aksaray civarından giden malzemeyi saptamıştır.[7]

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ "TAY – Yerleşme Ayrıntıları". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2012. 
  2. ^ a b c "TAY – Yerleşme Dönem Ayrıntıları". 15 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2012. 
  3. ^ Sevil Gülçur, Aksaray, Nevşehir, Niğde İlleri 1994 Yüzey Araştırmaları[] Sh.: 113-114
  4. ^ Sevil Gülçur, Sh.: 105
  5. ^ Sevil Gülçur, Sh.: 114
  6. ^ Fatma Karamısır Yıldız, Orta Anadolu Aksaray Yöresi Kültepe, Toptepe, Geyral ve Alayhan Höyükleri Çanak Çömleklerinin İncelenmesi 1 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. İstanbul Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi – Sh.: 28
  7. ^ "Aksaray İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü". 13 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2012. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Akarçay Tepe Höyük ya da Akarçay Höyük, Şanlıurfa il merkezinin batısında, Birecik ilçesinin 15 km. güneyinde bulunan bir höyüktür. Yaklaşık 350 x 150 metre büyüklüğündeki höyük 6 metre yüksekliktedir. Çanak çömlek yayılımına göre yerleşmenin 2,9 hektarlık bir alana yayıldığı belirtilmektedir.

Tepecik - Çiftlik Höyüğü, Niğde İl merkezinin kuzeybatısında Çiftlik İlçesi'nin 1 km doğusunda, Melendiz Dağları'nın hemen doğusundaki küçük bir vadi içinde yer alan bir höyüktür. Tepe, 200 metre çapında 4-5 metre yüksekliğindedir. İçinde bulunduğu ova, bir yandan su kaynakları zengin ve verimli topraklar sunarken, diğer yandan yakındaki obsidiyen kaynakları höyük açısından uygun bir çevre sağlamaktadır. Höyüğün bulunduğu ova, Mio-Pliosen ile Pleistosen devrelerde oluşmuş bir krater ovasıdır. Krater, Pleistosen dönemde bir göl halindeydi ve Holosen başlarından itibaren dolmayı sürdürerek bir ova haline geldi. Yerleşmenin başladığı MÖ 6. – 7. binyıllarda kısmen göldü ve yerleşme bir göl kenarında ya da yakınında yer alıyordu.

Gülağaçlı Höyüğü, Aksaray İl merkezinin doğusunda, Melendiz Çayı üzerindeki Mamasın Barajı Gölü kıyısında bulunan bir höyüktür. Tepenin diğer adı Porsuklu Tepedir. Günümüzde baraj gölü üzerine uzanan bir yarımada şeklinde olup suların yüksek olduğu yıllarda ada haline gelmektedir. Barajdan önce Melendiz Çayı ve Karasu Çayı, tepenin güneydoğu yamaç açığında birleşmekteydi.

Kömürcü / Kaletepe Höyüğü, Niğde İli, Çiftlik İlçesi'ne bağlı Kömürcü Köyü yakınlarındaki Kaletepe olarak bilinen kayalık tepede yer alan bir höyüktür. Göllü Dağı'nın doğu yamacındaki höyük 150 x 150 metre boyutlarındadır. İki yanından birer dere akmaktadır.

Sumaki Höyük, Batman ili'ni Beşiri İlçesi batısında, Dicle'nin bir kolu eski adı Garzan olan Yanarsu Nehri'nin bir koluna bakan kireçtaşı sırtta yer alan bir höyüktür. Tepe, 250 x 150 metre boyutlarındadır.

Gölde Höyük, Burdur İl merkezinin yaklaşık olarak 30 km. güneyinde, eski adı Gölde olan Yeşildağ Köyü'nün içinde yer alan bir höyüktür. Höyük Kestel Dağı'nın güneybatı yönündeki uzantısı olan 1.580 rakımlı Kızıltepe'nin eteklerinde, yüksek dağlarla çevrili bir plato üzerindedir. Alagöz Pınarı'ndan çıkan ve Burdur Gölü'ne dökülmeden önce Bozçay ile birleşen Geçdin Deresi'nin aktığı Gölde Boğazı olarak bilinen derin bir koyağa bakmaktadır. Yerleşme, Burdur civarındaki yerleşmelerden farklı olarak çam ağaçlarıyla kaplı yüksek bir platoda kurulmuştur. Bu durum, höyük lokalizasyonu konusundaki düşüncelerin tümüyle aksine bir durum olarak görülmektedir. Yerleşme, dağ yollarından gidildiğinde hem Hacılar Höyük hem de Kuruçay Höyük'e 18 km. mesafededir. Bu mesafe her üç yerleşmenin birbirini kültürel olarak etkilemesi yönünden oldukça kısa bir mesafedir. Bununla birlikte, Gölde Höyük'te yüzey araştırmalarıyla ele geçen en geç buluntu Geç Neolitik Çağ'a aittir.

Coşkuntepe, Çanakkale İl merkezinin güneyinde, Ayvacık İlçesi'nin güney-güneydoğusunda, Bademli Köyü'nün 4 km. güneybatısında yer alan bir yerleşmedir. Yerleşme, Ege Denizi'ne ve Midilli Adası'na dönük dik bir yamaç üzerindeki kayalık yükselti üzerindedir. Denizden yükseklği 230 metredir. Asarlık / Palamedyum Harebeleri'ne çok yakın konumdadır. Denizden 1,5 km. içeride olan yerleşmenin üç tarafı yamaçla çevrili olup sadece kuzey kesimden yaklaşma vermektedir. Bu haliyle savunmaya elverişli bir konumdadır. Yüzeydeki çanak çömlek dağılımına göre 100 metrekarelik bir alana yayılmış olduğu düşünülmektedir. MÖ 6000 dolaylarına tarihlenen neolitik yerleşme, Batı Anadolu'nun en batısında yer alan Neolitik Çağ yerleşmesi olarak görülmektedir.

Süberde / Görüklük Tepe Höyüğü, Konya İl merkezinin güneybatısında, Seydişehir İlçesi'nin 11 km. güneydoğusunda, Gölyüzü (Süberde) Köyü'nün 500 metre doğusunda yer alan bir höyüktür. Tepe, Suğla Gölü'nün kuzeybatı kıyısında kalker bir yükselti üzerinde, 700 x 70 metre boyutlarında olup göl seviyesinden 30 metre yüksekliktedir. Esasen söz konusu kalker tepenin adı Görüklük Tepe'dir. Yine de arkeolojik yayınlarda en yakın yerleşimin adıyla Süberde Höyüğü olarak geçmektedir. Yerleşimin, yüzeydeki buluntulara dayanılarak 5 dönümlük bir araziye yayıldığı ileri sürülmektedir.

Musular, Aksaray İli, Aksaray İlçesi, Kızılkaya Köyü'nün yaklaşık 1 km. güneyinde, Musular Mekii'nde yer alan bir düz yerleşmedir. Hasan Dağı ve Melendiz Dağı'nın kuzeyine düşen volkanik bir arazide Ihlara Vadisi'nin verimli ovasında, Melendiz Çayı'nın batı kıyısındadır. Aşıklı Höyük'ün 300-400 metre batısında yer almaktadır.

Aziziye Höyük, Burdur İl merkezinin güneyinde, Aziziye Köyü'nün kabaca 600 metre batısında yer alan bir höyüktür. Tepe, 200 x 150 metre boyutlarında olup ova seviyesinden 8 metre yüksekliktedir. Gölde Höyük'nün 10 km. güneyine düşmektedir.

Levzin Höyük, Adıyaman il merkezinin güneybatısında, Besni İlçesi'nin 25 km. güneyinde, Yoldüzü Köyü'nün 1,4 km. güneyinde yer alan bir höyüktür. Çakırhöyük (Keysun) Ovası'ndaki höyük yaklaşık 5-6 metre yükseklikte olup 15 dönümlük bir alanı kaplamaktadır.

Erbaba Höyüğü, Konya İl merkezinin batısında, Beyşehir İlçesi'nin 10 km. kuzey-kuzeybatısında, Gölkaşı Köyü'nün 2,5 km. kuzeydoğusuna yer alan günümüzden yaklaşık 7500 yıl öncesine tarihlenen Neolitik Çağ höyüğüdür. Beyşehir Gölü'nün 1,5 km. doğusunda deniz seviyesinden 1105 m yüksekliğindeki doğal bir doğal bir tepe üzerindeki höyük 80 metre çapındadır. Höyüğün, köylülerce değişik kesimlerinden toprak çekilerek kısmen tahrip olduğu belirtilmektedir.

Araptepe Höyüğü, İzmir İl merkezinin kuzeyinde, Menemen İlçesi'nin yaklaşık olarak 13 km. kuzeybatısında, Eski Foça'ya giden yol üzerinde yer alan bir höyüktür. Helvacı Höyücek Höyüğü'nün 2 km. kadar batısında, Bekirler Düz Yerleşmesi'nin 500-600 metre kuzeyindedir. Helvacı Köyü'nün batısındadır. Helvacı Ovası'ndaki yerleşme, daha çok dağlara yakındır.

Helvacı Höyücek Höyüğü, İzmir il merkezinin kuzeybatısında, Menemen İlçesinin kuzey-kuzeybatısında, Helvacı Köyü'nün 4 km. batı-güneybatısında yer alan bir höyüktür. Çevrede Höyücek ya da Üyücek adıyla bilinmekte olup, aynı addaki yerleşmelerden ayırabilmek için bu ad verilmiştir. Bununla birlikte bazı yayınlarda Höyücek, bazı yayınlarda da Helvacı olarak geçmektedir. Aşağı Gediz Ovası'nın batı kesiminde küçük bir tepe görünümündedir. Günümüzde denizden 18 km. içerdeki yerleşmenin iskan edildiği tarihlerde Gediz Nehri'ne daha yakın ve muhtemelen deniz kenarında olduğu düşünülmektedir. Kaçak kazılar ve yol yapımıyla kısmen tahrip olmuş durumdadır.

Değirmenlik Mevkii, Çanakkale il sınırları içinde, Gelibolu Yarımadası'nın Çanakkale Boğazı kıyısında, Eceabat İlçesi'nin 8 km. kadar kuzeydoğusunda, Akbaş Şehitliği'nin 100 metre güneyinde yer alan bir höyüktür. Gelibolu – Eceabat karayolunun hemen güneyinde, denize bakan bir yar üzerindedir. Yüzeyden toplanan malzemeye bakılarak yerleşmenin 100 x 50 metrelik bir alana yayılmış olduğu ileri sürülebilmektedir. Yüzey buluntularına dayanılarak 9 bin öncesine tarihlenen bir yerleşme olduğu belirtilmektedir.

Girik Tepe, Adıyaman il merkezinin güneyinde, Karababa Dağı'nın kuzeybatısında, Bebek Köyü'nün 3,3 km. güneybatısına düşen bir höyüktür. Fırat Vadisi'ne uzanan dar bir vadinin kuzey kesiminde yer almaktadır.

Kumartepe, Şanlıurfa il merkezinin 1,5 km kuzeybatısında, Bozova İlçesi'nin kuzeydoğusunda, İğdeli Köyü'nün kuzeyinde yer alan bir düz yerleşmedir. Günümüzde Atatürk Baraj Gölü altında kalmıştır. Barajın yapımından önce Fırat'ın güney kıyısında, İncesu Vadisi ile Fırat Vadisi'nin birleştiği yerdeydi.

Kumluktepe Höyüğü, Kayseri il merkezinin güneybatısında, İncesu İlçe merkezinin 1,5 km. kuzeydoğusunda, Kayseri – Niğde demiryolunun güneyinde, İncesu tren istasyonunun 250 metre güneyinde yer alan bir höyüktür. Tepe, yaklaşık 150 metre çapında ve 5 metre yüksekliktedir. Yerleşme bazı yayınlarda İncesu Höyüğü ve Kumtepe Höyüğü olarak geçmektedir.

Kanlıtaş Höyük, Eskişehir il merkezinin kuzeyinde, Aşağıkuzfındık Köyü'nün 1 km. doğusunda, "Kanlıtaş Mevkii" olarak bilinen yörede yer alan bir höyüktür. Yerleşme, vadinin ortasındaki kayalık bir yükseltinin kuzey yamacındadır. Tepe, 30 metre çapında olup 4 - 7 metre yüksekliktedir.

Ilıcapınar Höyüğü, Konya il merkezinin kuzeydoğusunda, Cihanbeyli İlçesi'nin yaklaşık olarak 11 km. güneyinde, Ilıcapınar Köyü'nün doğusunda yer alan bir höyüktür. Yerleşme, Konya'dan Cihanbeyli'ye giden yoldan Yapalı Köyü sapağından ileride, Bolluk Gölü'nün kuzey köşesindedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.