İçeriğe atla

Sırt sepeti

Kenya'da sırt sepeti ile çay toplayan kadınlar

Sırt sepeti, sırt üstü taşınan bir sepet türüdür. Çay, mısır, fındık, yaprak ve elle toplanabilen ürünlerin yaygın olduğu yerlerde günümüzde de kullanılmaktadır.

Etimoloji

Doğu Karadeniz bölgesinde kalaf olarak bilinen sırt sepeti, Dîvânu Lugâti't-Türk'te "kürin" olarak geçmektedir.[1] Lazcada sırt sepeti olarak kullanılan "tikina" ve "kalati" kelimeleri, Gürcücede bebek anlamına kalan "iina" kelimesinden türemiştir. Kuru yaprak taşımak amacıyla kullanılan kofin, Anadolu'da köfün/köhün, Ordu'da köğün, Yunancada kofini adıyla bilinmektedir. Kofin kelimesi, Antik Yunancada sepet anlamına gelen kofinos kelimesinden türemiştir.[2] Batı Rize'de orta boy sırt sepetine metroşike, metuşi veya metruş denmektedir.

Güney Kafkasya ve Doğu Karadeniz

Kalaf

Laz kadınları, yüzyıllardır ağır yükleri taşımak için fındık dallarından örülü olan[3] kalati; meyve, fındık ve çay taşımak içinse tikina adlı sepetleri kullanmaktadır.[4] Kalati, Türkçede kalaf, Doğu Hemşincesinde galat, Batı Hemşincesinde gidal, Ermenicede gıtots/kıtüts, Tonya Rumcasında kalaz ve Maçka Rumcasında kofin olarak, Tikina ise Hemşincede digina olarak adlandırılır.[5] Kalati'nin bir boy küçüğü ise Trabzon'da sepetçik anlamına gelen kalafika veya galafika olarak isimlendirilir.

Arka sepeti

Giresun,[6] Trabzon, Gümüşhane ve Bayburt'ta da da tutma sapı bulunmayan arka sepetleri kullanılmaktadır.[7]

Şelek

Samsun, Ordu, Giresun ve Batı Trabzon'da kullanılan yayvan ve yassı arka sepetlerine şelek denir.

Kofin

Kuru yaprak taşımak amacıyla kullanılan bir sırt sepetidir. Çoğunlukla fındık çubuklarından yapılır.

Kaynakça

  1. ^ Çetinoğlu, Oğuz (2019). KAŞGÂRLI MAHMUD ve DÎVÂNU LUGATİ’T-TÜRK. Bilgeoğuz Yayinlari. s. 244. 30 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2020. 
  2. ^ Özhan Öztürk (29 Ağustos 2017). "Sepet çeşitleri ve isimleri (Karadeniz bölgesi)". ozhanozturk.com. 3 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2020. 
  3. ^ Sarı, Eren (2018). "AHA". AHA, 19. AHA. 3 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2020. 
  4. ^ Bellér-Hann, Ildikó (2015). Negotiating Identities: Work, Religion, Gender, and the Mobilisation of Tradition among the Uyghur in the 1990s. LIT Verlag Münster. s. 98. ISBN 3643907451. 30 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2020. 
  5. ^ Müslüm Kabadayı. "Diller arası etkileşim üzerine". insanbu.com. 30 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2020. 
  6. ^ Bilir, Ali (2001). Geçmişten günümüze tüm yönleriyle Görele. Simurg. s. 440. ISBN 9757172502. 3 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2020. 
  7. ^ Öztürk, Özhan (2005). Karadeniz: ansiklopedik sözlük. Heyamola Yayınları. s. 102. ISBN 9756121009. 1 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Karadeniz</span> Avrupa ve Asya arasında yer alan bir iç deniz

Karadeniz, güneydoğu Avrupa ile Anadolu yarımadası arasında yer alan, kuzeyinde Ukrayna, kuzeydoğusunda Rusya, doğusunda Gürcistan; güneyinde Türkiye, batısında Romanya ve Bulgaristanla çevrili, Atlas Okyanusu'na Akdeniz, Ege Denizi ve Marmara Denizi aracılığıyla bağlanan bir iç denizdir. İstanbul Boğazı vasıtasıyla Marmara, Kerç Boğazı vasıtasıyla ise Azak Denizi'ne bağlanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Giresun</span> Giresun ilinin merkezi olan şehir

Giresun, Karadeniz Bölgesi'nin Doğu Karadeniz bölümünde yer alan Giresun ilinin merkezidir. Giresun, Osmanlı'daki idari bölgelerden biri olan Vilayet-i Çepni'nin merkeziydi. Giresun'un yerli nüfusunu Çepniler oluşturmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Tulum (çalgı)</span> Karadeniz bölgesine özgü üflemeli çalgı

Tulum, Anadolu'nun kuzeydoğusunda Rize, Artvin, Ardahan, Erzurum ve Gümüşhane'de kullanılan nefesli bir halk çalgısı. Balkan yarımadası ve İskoçya'da kullanılan gaydadan en önemli farklı pes sesleri kontrol edebilen boruya sahip olmamasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Sayvancık, Beşikdüzü</span>

Sayvancık, Trabzon ilinin Beşikdüzü ilçesine bağlı bir mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">Pontus Rumcası</span> Helencenin bir lehçesi

Pontus Rumcası, 1923 Türkiye-Yunanistan nüfus mübâdelesine değin Kandıra ile Batum arasında yaşayan Rumlar tarafından konuşulmuş, günümüzde Anadolu'da sadece Trabzon'a ve Rize'nin İkizdere ilçesine bağlı bazı köylerin yanı sıra, Yunanistan'a gönderilen Ortodoks Hristiyan mübâdillerin yaşadığı kentlerde konuşulmaya devam edilen Rumcanın bir lehçesidir. Pontus Rumcası, Pontiaka ve Karadeniz Rumcası adlarıyla da bilinmektedir. Osmanlı dönemi ve sonrasında Karadenizli Rumların göç ettiği Gürcistan, Kırım ve Stalin döneminde sürüldükleri Rusya ile Kazakistan'da Hristiyan Pontuslular tarafından hâlen konuşulmaktadır.

Kadırga Yaylası, Gümüşhane'nin Kürtün ilçesi sınırları Zigana Dağları üzerinde, Zigana Geçidi'nin doğu yakasında bulunan bir yaylanın adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kuymak</span> Karadeniz mutfağına özgü mısırunu-peynir yemeği

Kuymak, Samsun'dan Ardahan'a yani Ordu, Giresun, Gümüşhane, Trabzon, Rize, Bayburt, Artvin, Çorum, Sivas, Tokat, Amasya ve Erzurum'un Oltu, İspir ve Tortum ilçelerinde yaygın olan, Karadeniz Bölgesi'ne ait bir yemek. Gürcistan, Dağıstan, Azerbaycan ve Kafkasya'nın bazı bölgelerinde de çok popülerdir. Mısır unu, tereyağı ve genellikle minci adı verilen tuzlu çökelek kullanılarak yapılan mısır lapasının adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Horon</span> Doğu Karadeniz bölgesinde kemençe veya tulum ile oynanan halk oyunu

Horon, Doğu Karadeniz Bölgesi'nde oynanan geleneksel halk danslarının genel adıdır. Sinop'ta, Samsun, Ordu, Giresun, Trabzon, Rize, Artvin, Gümüşhane, Bayburt'un Aydıntepe ilçesi, Erzurum'un İspir, Tortum ve Olur ilçelerinde ve Doğu Karadeniz'den göçenlerden dolayı Sakarya'da oynanan çevik hareketli oyunlardır.

<span class="mw-page-title-main">Serander</span>

Serander Karadeniz Bölgesi'nde genelde kiler ya da tahıl ambarı olarak kullanılan tahtalardan yapılan genellikle dört nadiren altı, sekiz hatta on iki direkli küçük ahşap yapıların adıdır. Göçler vasıtasıyla Batı Karadeniz yerleşimlerinde günlük kullanımdadır. Bina batı Gürcistan'da da yaygındır.

<span class="mw-page-title-main">Yeşilbük, Ortahisar</span>

Yeşilbük, Trabzon ilinin Ortahisar ilçesine bağlı bir mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">Akarsu, Maçka</span>

Akarsu, Trabzon ilinin Maçka ilçesine bağlı bir mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">Kırantaş, Maçka</span>

Kırantaş, Trabzon ilinin Maçka ilçesine bağlı bir mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">Karalahana</span>

Karalahana ya da yaprak lahana, turpgillerden (Brassicaceae), geniş ve kalınca kat kat yaprakları olan, kış sebzesi olarak yetiştirilen ve yaprakları koyu yeşil olan bir lahana çeşididir. Karadeniz halkının temel besin maddesidir. Yaz-kış yenilen bu sebzenin adı Eski Yunanca'daki lahana "yenilebilen sebze" kelimesinden gelmekte ve bölgede (Lazca); Lu farklı yörelerdeki adlarıyla Kelem, Pancar, Pezük (Gürcüce); Şaviphali, ; Kara Mancar olarak da bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Yalı, Ortahisar</span>

Yalı, Trabzon ilinin Ortahisar ilçesine bağlı bir mahalledir. Yerleşimin eski adı olan Faroz Kesmesi ile tanınmaya başlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kalpak</span> ters döndürülmüş kesik koni şeklindeki başlık

Kalpak, ters döndürülmüş kesik koni şeklinde, genellikle kürk, kumaş veya deriden imal edilen bir başlık türüdür. Genellikle Türkiye'de, Kafkasya'da, İran'da, Rusya'da ve Orta Asya ülkelerinde kullanılır. Tarihsel olarak çeşitli Türk topluluklarında yaygın olarak kullanılmıştır. Kalpak kışın başı sıcak tutmak, yazın ise başı güneşten korumak için kullanılır. Kışın kullanılan kalpaklar daha kalın, yazın kullanılanlar daha ince kumaşlardan, gölgelik için kullanılanlar ise daha geniş olmak üzere, mevsimlere göre farklı kalpak türleri bulunmaktadır.

Ahriyan, Şalpazarı'nda yaşayan Çepni Türklerinin, Tonya ve Beşikdüzü'nda yaşayan halkı tanımlamak için kullandığı, sıfat olarak kullanıldığı "zulmedici" veya "kalpsiz" anlamlarına gelen, hakaretvari veya küçümseme amaçlı kullanılan bir kelimedir. Kelime, bölgenin yerlilerini ve "Türk olmayan" halkı ifade eder.

Ağasar Deresi, Akhisar Deresi veya Aksa Deresi, Trabzon'un Şalpazarı ilçesinde doğan, Trabzon'un Beşikdüzü ilçesinden geçerek Karadeniz'e karışan bir nehirdir. İlçenin en önemli derelerinden olan Ağasar'ın çevresinde 29 köy konumlanmıştır. Bu köylerde ağırlık olarak Çepniler yaşamaktadır. Derenin yıllık ortalama debisi 88 hm³'tür.

Minci veya Minzi Trabzon ve Rize başta olmak üzere Artvin, Giresun, Ordu ve Bafra'da sütün yağının alınmasıyla yapılan çökelek peyniridir. Sade olarak tüketilebildiği gibi muhlama ve börek yapımında da kullanılmaktadır. İnci minzi, koyun minzisi, ayran minzisi ve tuzlu minzi olmak üzere 4 temel çeşidi vardır.

<span class="mw-page-title-main">Likapa reçeli</span>

Likapa reçeli veya Yaban mersini reçeli, Türk mutfağında yer alan bir reçel türüdür. Hambeles reçelinden farklıdır. Vaccinium myrtillus bitkisinin meyvesinden yapılır. Doğu Karadeniz ' de Giresun, Trabzon, Rize ve Artvin illerinde likapa reçeli yapılır.

Kofrakol Yaylası veya Kohrakol Yaylası, Trabzon'un Maçka ilçesinde konumlanmış bir yayladır. Yazlık (Livera) köyü sınırları içerisine yer alan yayla, Maçka ilçe merkezine 27 kilometre uzaklıktadır. Yamaç paraşütü kalkış alanlarına ev sahipliği yapan yaylanın rakımı 2.050 metredir. Yayladan Sümela Manastırı net bir şekilde görülmektedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.