İçeriğe atla

Sırrı Süreyya Önder

Sırrı Süreyya Önder
Türkiye Büyük Millet Meclisi
24. 25. 26. ve 28. Dönem Milletvekili
Görevde
Makama geliş
2 Haziran 2023
Seçim bölgesi2023 – İstanbul (I)
Görev süresi
28 Haziran 2011 - 16 Mayıs 2018
Seçim bölgesi2011 – İstanbul (II)
Haziran 2015 – Ankara (I)
Kasım 2015 – Ankara (I)
Kişisel bilgiler
Doğum 7 Temmuz 1962 (62 yaşında)
Adıyaman, Türkiye
Partisi Barış ve Demokrasi Partisi (2011-2013)
Halkların Demokratik Partisi (2013-2023)
Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (2023-günümüz)
Mesleği Yönetmen, Senarist, Yapımcı, Oyuncu, Gazeteci ve Siyasetçi

Sırrı Süreyya Önder (7 Temmuz 1962, Adıyaman), Türk yönetmen, senarist, yapımcı, oyuncu, gazeteci ve siyasetçidir.

Yönetmenlik, senaristlik, oyunculuk, müzik yapımcılığı ve ulusal basında köşe yazarlığı yaptı. Emek, Demokrasi ve Özgürlük Bloku (BDP'nin desteklediği bağımsızlar) saflarında katıldığı 2011 genel seçimlerinde, İstanbul 2. bölgeden milletvekili seçildi.[1] 2014 yerel seçimlerinde HDP'nin İstanbul Büyükşehir Belediyesi başkan adayı oldu, ancak kazanamadı. HDP saflarında katıldığı Haziran 2015 genel seçimlerinde ve Kasım 2015 genel seçimlerinde ise Ankara 1. bölgeden milletvekili seçildi. TBMM 24. Dönem İstanbul, 25. Dönem ve 26. Dönem Ankara milletvekili olarak görev yaptı. 2023 Türkiye genel seçimlerinde DEM Parti'den 28. dönem İstanbul milletvekili seçildi.[2]

Hayatı

Sırrı Süreyya Önder, 1962 yılında Adıyaman ilinin merkez ilçesinde, Türkmen kökenli bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelmiştir.[3][4] Berber ve arzuhalci olan babası, 1960'lı yıllarda Türkiye İşçi Partisi'nin Adıyaman kurucusu ve il başkanı olmuştur. Sekiz yaşındayken babası sirozdan ölen Önder, annesi ve dört kardeşi ile dedesinin evine taşındı ve bu dönemde bir fotoğrafçıda çırak olarak çalışmaya başladı. Fotoğrafçılıktan aldığı ücretin ailesini geçindirmeye yetmemesi üzerine 16 yaşını bitirdikten sonra Sıtma Savaş ve Eradikasyon Teşkilatı'na mevsimlik işçi olarak girdi. Milliyetçi Cephe Hükûmeti kurulunca bu işini kaybeden Önder, bir lastik tamirci dükkânı açtı.[3]

Eğitim yılları ve siyasi yaşamı

1978 yılında Adıyaman Lisesi'nde lise iki öğrencisi iken Maraş Katliamı'nı protesto ettiği için tutuklanarak cezaevine giren Önder, tahliye olduktan sonra üniversite sınavında yaptığı ilk tercihi olan Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'ni kazanarak Ankara'ya gitti. 12 Eylül Darbesi yapıldığında Ankara'daydı. İlk tutuklama furyasında hapse girdi. Uzunca bir yargılama sürecinin ardından 12 yıl hapse mahkûm edildi. Afişlerle aranmaya başladığı zaman Ankara'nın Altındağ ilçesinde bir gecekonduda saklanan Önder, geçmiş yıllarda beraber işkence gördüğü bir arkadaşının, saklandığı yeri ihbar etmesi ile yakalanmış ve 105 gün DAL adı verilen bir yerde tutulmuştur. 105 günlük tutukluluk ardından mahkûmiyeti sona ermiştir. Açlık grevi gibi protestolar ve eylemler nedeniyle infazlarının yakılması sonucu çeşitli cezaevlerinde yedi yıl hapis yattı.

Önder'in 2013 Taksim Gezi Parkı direnişine karıştığı ve biber gazı fişeğinin isabet etmesi sonucu hastaneye kaldırıldığı bildirildi.[5] Abdullah Öcalan ile Türk Hükûmeti arasında 28 Şubat 2015'te Dolmabahçe Mutabakatı'na yol açan diyalogu kolaylaştıran HDP'li siyasetçilerden oluşan bir heyetin parçasıydı.[6] Önder, 2013 yılında Nevruz kutlamaları sırasında yaptığı konuşma nedeniyle 3 Aralık 2018'de 43 ay hapis cezasına çarptırıldı. 6 Aralık 2018'de Kocaeli'de cezaevine girdi.[7] Önder, bir gün önce Anayasa Mahkemesi'nin ifade özgürlüğünün ihlal edildiğine karar vermesi üzerine 4 Ekim 2019'da serbest bırakıldı.[8] 17 Mart 2021'de Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Bekir Şahin, Kürdistan İşçi Partisi (PKK) ile örgütsel birlik içinde olduğu gerekçesiyle Önder ve 686 diğer HDP'liye 5 yıl siyasetten men ve HDP'nin kapatılması için Anayasa Mahkemesi'ne dava açtı.[9]

16 Mayıs 2024'te görülen Kobani Davası'nda, Önder için beraat kararı verildi.[10]

Yazarlık

Önder, gazeteciliğe Ocak 2010 - Mart 2010 tarihleri arasında BirGün gazetesinde köşe yazıları yazarak başladı. Ekim 2010'dan sonra Radikal gazetesinde, 2011 Mayıs - Haziran aylarında Özgür Gündem gazetesinde köşe yazarlığı yaptı.

Kitap

Yıl Kitap Yazar
2009 Beynelmilel Sırrı Süreyya Önder

Filmografi

Dizi

Yıl Dizi Görevi
2005 - 2008 Emret KomutanımSenarist
2008 Kalpsiz AdamSenaryo Danışmanı

Film

Uzun Metraj

Yıl Film Görevi
2006BeynelmilelYönetmen, Senarist, Müzik, Oyuncu
Sis ve GeceOyuncu
2007 MutlulukUyarlama
2008O... ÇocuklarıSenarist
2009Ada: Zombilerin DüğünüOyuncu
Ejder KapanıOyuncu
2010MarOyuncu
2012YeraltıOyuncu
F Tipi filmYönetmen, Senarist
2012 FeraahfezaOyuncu
2013Düğün DernekOyuncu
2014İtirazım VarSenarist, Oyuncu
2015 İçimdeki SesKendisi
2017 14 TirmehOyuncu
2018 ManyakOyuncu

Kısa Film

Yıl Adı Görevi
2007 Taş Yok Mu Taş Yönetmen, Senarist, Yapımcı, Oyuncu

Ödüller

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2015. 
  2. ^ "Sırrı Süreyya ÖNDER". TBMM. 7 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2023. 
  3. ^ a b Önder, Sırrı Süreyya (16 Nisan 2011). "'Bana bir avans verin size nasıl vekillik yapılır göstereyim'". Ezgi Başaran tarafından görüşme yapıldı. Radikal. 11 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2011. 
  4. ^ "Sırrı Süreyya Önder: Ben kürt kökenli değilim". ensonhaber.com. 19 Nisan 2011. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2012. 
  5. ^ Letsch, Constanze (1 Haziran 2013). "Turkey protests spread after violence in Istanbul over park demolition". Guardian. 23 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2013. 
  6. ^ Phillips, David L. (23 Mayıs 2017). An Uncertain Ally: Turkey Under Erdogan's Dictatorship (İngilizce). Taylor & Francis. s. 68. ISBN 9781351623940. 
  7. ^ "Sırrı Süreyya Önder in Prison". Bianet. 6 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  8. ^ "Former lawmaker from pro-Kurdish HDP released after top court ruling". IPA NEWS (İngilizce). 4 Ekim 2019. 6 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2019. 
  9. ^ "Turkish prosecutor seeks political ban on 687 pro-Kurdish politicians". www.duvarenglish.com. 18 Mart 2021. 12 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2021. 
  10. ^ "Kobani Davası'nda TBMM Başkanvekili Sırrı Süreyya Önder beraat etti". Son Dakika. 16 Mayıs 2024. 16 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2024. 
Vikisöz'de Sırrı Süreyya Önder ile ilgili sözleri bulabilirsiniz.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Çetin Altan</span> Türk yazar, gazeteci, köşe yazarı, oyun yazarı, siyasetçi

Çetin Altan, Türk yazar, gazeteci, köşe yazarı, oyun yazarı, siyasetçidir.

Gürcan Dağdaş, Türk siyasetçidir.

<span class="mw-page-title-main">1954 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 10. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

1954 Türkiye genel seçimleri, 2 Mayıs 1954 tarihinde TBMM'de görev yapacak 10. dönem milletvekilleri için yapılan seçimlerdir.

<i>Beynelmilel</i> (film) 2006 yapımı Türk filmi

Beynelmilel, Sırrı Süreyya Önder ve Muharrem Gülmez'in yönettiği sinema filmi. 2006 yılında çekilen film, gösterime Ocak 2007'de girdi. Filmde 12 Eylül 1980 sonrası sıkıyönetiminin, doğuda yerel halk ve çalgıcı sınıfı (gevende) üzerine etkileri trajikomik bir şekilde anlatılır. Film için mekanların bulunması, döneme uygun hale getirilmesi, o bölgeden oyuncular seçilmesi gibi ön hazırlık ve hazırlık çalışmaları 4 ay sürmüştür. Filmin tamamı, 7.5 haftada Tarsus'ta çekilmiştir.

Pınar Aydınlar, Türk halk müziği sanatçısı, yazar ve siyasetçidir.

<span class="mw-page-title-main">Ertuğrul Kürkcü</span> Türk siyasetçi

Ertuğrul Kürkcü, Türk sosyalist aktivist, yayıncı ve yazar. Halkların Demokratik Partisi (HDP) Onursal Başkanı, Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi (AKPM) Onursal Üyesi ve İlerici Enternasyonal Danışma Kurulu Üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Sebahat Tuncel</span> Türk siyasetçi

Sebahat Tuncel, Kürt asıllı Türk siyasetçidir. TBMM'de 23. ve 24. dönem bağımsız İstanbul Milletvekili olarak görev almış, 2013-2014 yıllarında HDP eş başkanlığı yapmıştır.

Ahmet Tan, Türk gazeteci, akademisyen ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Sırrı Sakık</span>

Sırrı Sakık Kürt asıllı Türk siyasetçi. 28. dönem, Ağrı Milletvekili

<span class="mw-page-title-main">Dengir Mir Mehmet Fırat</span> Türk avukat, çiftçi, ihracatçı ve siyasetçi

Dengir Mir Mehmet Fırat Türk avukat, çiftçi, ihracatçı ve siyasetçidir. 5 dönem milletvekilliği yapmış olan Fırat; DYP ve AK Parti'nin kurucularından, eski genel başkan yardımcılarındandı. DYP'den bir, AK Parti ve HDP'den ikişer dönem milletvekili seçildi.

<span class="mw-page-title-main">Kâmil Kırıkoğlu</span> Türk siyasetçi

Kâmil Kırıkoğlu, 1971-1973 yılları arasında CHP genel sekreterliği yapmış olan Türk siyasetçidir.

<span class="mw-page-title-main">Ayhan Bilgen</span> Türk siyasetçi

Ayhan Bilgen, Türk gazeteci ve siyasetçidir. Halkların Demokratik Partisinden eski Kars belediye başkanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Vedat Bilgin</span> Türk sosyolog, akademisyen, bürokrat, yazar, eski Türkiye Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı

Vedat Bilgin, Türk sosyolog, akademisyen, bürokrat, yazar, eski Türkiye Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı, TBMM 28. Dönem Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal İşler Komisyon Başkanı, TBMM 25, 26 ve 28. Dönem Ankara Milletvekili.

<span class="mw-page-title-main">Halkların Demokratik Partisi</span> Türkiyede bir siyasi parti

Halkların Demokratik Partisi, 15 Ekim 2012 tarihinde kurulan ve Türkiye'de faaliyet gösteren siyasi partidir. Parti tüzüğüne göre resmî kısaltması "HDP" şeklindedir. Simgesi gövde bölümü iki adet elden oluşan ağaç tasviridir. Eş genel başkanları Cahit Kırkkazak ve Sultan Özcan'dır.

<span class="mw-page-title-main">Figen Yüksekdağ</span> Türk siyasetçi

Figen Yüksekdağ Şenoğlu Türk gazeteci ve siyasetçi. 2014-2017 yılları arasında Halkların Demokratik Partisi eşbaşkanı olarak görev aldı. Ayrıca Türkiye Büyük Millet Meclisine Van'dan seçilerek, 25. ve 26. dönemlerde milletvekili olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Ayşe Acar Başaran</span> Türk politikacı

Ayşe Acar Başaran, Kürt asıllı Türk avukat ve siyasetçi. Haziran 2015, Kasım 2015 ve 2018 Türkiye genel seçimlerinde Halkların Demokratik Partisi (HDP) Batman milletvekili olarak meclise girdi. Şubat 2020'deki 4. HDP Parti Konferansı'nda HDP Kadın Meclisi sözcülüğüne getirilmiştir.

TBMM 27. dönem milletvekilleri listesi, Türkiye Büyük Millet Meclisinin 27. döneminde görev yapan, 24 Haziran 2018 tarihinde seçilen milletvekillerinin listesidir.

Oya Ersoy, avukat, siyasetçi ve Halkların Demokratik Partisi (HDP) 27. dönem İstanbul milletvekili. 2012-2018 yılları arasında Halkevleri Genel Başkanlığı görevini üstlenen Oya Ersoy, ilk defa 2018 Türkiye genel seçimleri'nde HDP İstanbul ikinci bölge milletvekili olarak meclise girmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye İşçi Partisi (2017)</span> Türkiyede bir siyasi parti

Türkiye İşçi Partisi, 7 Kasım 2017 tarihinde Erkan Baş ve Barış Atay liderliğinde kurulan ve Türkiye'de faaliyet gösteren bir siyasi partidir. Parti tüzüğüne göre resmî kısaltması "TİP" şeklindedir. Simgesi iç içe geçmiş çark, başak ve yıldızdır. TBMM'de 3 milletvekili bulunmaktadır. Genel başkanı Erkan Baş'tır. 25 Ağustos 2022 tarihinden beri Emek ve Özgürlük İttifakı bileşenidir.

Ali Kenanoğlu, Türk siyasetçi, mali müşavir ve 27. Dönem HDP İstanbul milletvekilidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.