İçeriğe atla

Szlachta

Polonya Krallığı'na bağlı voyvodalıklar, Litvanya Büyük Dükalığı ve 17. ve 18. yüzyılda Lehistan-Litvanya Birliği'nin kostümleriyle Szlachtalar (soylular).

Szlachta (Lehçe telaffuz: [szlachta], endonim: Soylu), Polonya Krallığı ve Litvanya Büyük Dükalığı'nda yasal olarak ayrıcalıklı bir soylu sınıftı. 1569'da Lublin Birliği'nden sonra, Büyük Dükalık ve komşu Krallık tek bir devlet, Lehistan-Litvanya Birliği oldu. Szlachta'nın kökenleri belirsizdir ve bu belirsizlik birkaç teorinin konusudur.[1]

Geleneksel olarak üyeleri, genellikle "malikane" ya da halk biçiminde toprak sahipleriydi.[2] Soylular, 18. yüzyılın sonlarında Lehistan-Litvanya Birliği'nin gerilemesi ve sona ermesine kadar tüm tarihi boyunca önemli siyasi ve yasal ayrıcalıklar kazandı. Orduya subay sağlamalarının yanı sıra, başlıca yurttaşlık yükümlülükleri arasında hükümdarı seçmek, mahkemede danışmanlık ve fahri rollere sahiptiler, örneğin Stolnik - "Kralın Kiler Ustası" veya asistanı Podstoli ve eyaletlerin kendi hükûmeti vardı. Sejm'de (Ulusal Parlamento) ve yerel Sejmiki meclislerinde seçilmiş temsilciler olarak görev yaptılar, yetkilileri atadılar ve il düzeyinde vergi artırımı da dahil olmak üzere adli ve mali yönetimi sağladılar.[3][4]

Soylular, Polonya Krallığı'nda Büyük Kral III. Casimir döneminde 1333 ile 1370 yılları arasında önemli kurumsal ayrıcalıklar kazanmaya başladı.[5] 1413'te, Litvanya Büyük Dükalığı ile Polonya Krallığı arasındaki bir dizi geçici kişisel birliğin ardından, mevcut Litvan-Ruten soyluları bu sınıfa resmen dahil edildi. Lehistan-Litvanya Topluluğu (1569-1795) gelişip bölgesel olarak genişledikçe, Prusya Dükalığı ve Livonya liderlerini de içerecek şekilde büyüdü.[6] 1772'den 1795'e kadar Polonya'nın bölünmeleri sırasında, soylular bu yasal ayrıcalıkları ve sosyal statülerini kaybetmeye başlarken, elit kesim, bir süre daha bölünen ülkelerde söz sahibi olmaya devam etti.[7]

Szlachta üyeleri, zenginlik ve siyasi nüfuz nedeniyle büyük ölçüde eşitsiz bir statüye sahip olsalar da, seçkinler ve ortak soylular arasında çok az resmi ayrım vardı.[8]

Kaynakça

  1. ^ Davies, Norman (1982). God's Playground: A History of Poland, Volume I - The Origins to 1795. Columbia University Press. ISBN 0-231-05351-7. 
  2. ^ Szulc, Halina. (1995) Morfogeneza Osiedli Wiejskich w Polsce. published by Continuo. 83-86682-00-0. esp. p.59. In Polish but with a decent Summary in English about patterns of rural settlement in Poland since the Middle Ages. http://rcin.org.pl/igipz/Content/685/Wa51_5218_r1995-nr163_Prace-Geogr.pdf 9 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. [accessed 2018-11-08]
  3. ^ Góralski, Zbigniew (1998). Urzędy i godności w dawnej Polsce. LSW. ISBN 83-205-4533-1.  (Pol.)
  4. ^ Topór-Jakubowski, Theodore. "It's Time to End the Myth That Polish Immigrants Were Peasants". West European Grand Priory, International Order of St Stanislas. Croxteth House, Liverpool, Lancashire county, Merseyside, North West England, ENGLAND, UNITED KINGDOM: Order of St Stanislas. 4 Temmuz 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2014. 
  5. ^ Robert Strybel, Maria Strybel. Polish Heritage Cookery 20 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Wildfowl and Game). Hippocrene Books. 2005.
  6. ^ "Historia Ogara Polskiego" (Lehçe). 16 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2018.  retrieved 2015-11-24.
  7. ^ Bajer, Peter Paul (2008). "Scotsmen and the Polish nobility from the sixteenth century to eighteenth century". Unger, Richard (Ed.). Britain and Poland-Lithuania: Contact and Comparison from the Middle Ages to 1795. ss. 331. 
  8. ^ "Polityka caratu wobec drobnej szlachty przed powstaniem listopadowym" (PDF). 3 Kasım 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2019. 

Konuyla ilgili yayınlar

  • Aleksander Brückner, Słownik etymologiczny języka polskiego (Etymological Dictionary of the Polish Language), first edition, Kraków, Krakowska Spółka Wydawnicza, 1927 (9th edition, Warsaw, Wiedza Powszechna, 2000).
  • (İngilizce) Górecki, Piotr (1992). Economy, Society, and Lordship in Medieval Poland: 1100-1250. New York, NEW YORK: Holmes and Meier Publishers, Inc. ISBN 0-8419-1318-8. OCLC 25787903. 
  • Manteuffel, Tadeusz (1982), The Formation of the Polish State: The Period of Ducal Rule, 963–1194, Detroit, MICHIGAN, U.S.A.: Wayne State University Press, ISBN 978-0-8143-1682-5 .
  • Żernicki-Szeliga Emilian v., Der Polnische Adel und die demselben hinzugetretenen andersländischen Adelsfamilien, General-Verzeichnis. Published by Verlag v. Henri Grand. Hamburg 1900. https://archive.org/details/derpolnischeade00szegoog (Ger).

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Polonyalılar</span> Polonya halkından veya bu halkın soyundan olan kimse

Polonyalılar veya Lehler, ortak bir tarihi, kültürü paylaşan, Lehçe dilini konuşan ve Polonya'da doğmuş veya sonradan vatandaşı olup, kültüre adapte olmuş kişilerin bulunduğu topluluk. Polonyalıların Polonya'daki nüfusu, 37.394.000 olarak tahmin edilmektedir. Bunların yalnızca 36.522.000 kadarı Lehçe konuşandır. Avrupa, Amerika ve Avustralasya'da geniş bir Polonyalı diasporası bulunmaktadır. Günümüzde Polonyalıların en yoğun olduğu Polonya kentleri Varşova ve Silezya'dır.

<span class="mw-page-title-main">Polonya-Litvanya Birliği</span> 1569-1795 Avrupada iki konfederasyonlu monarşi

Polonya-Litvanya Birliği, Birinci Polonya Cumhuriyeti, İki Ulus Cumhuriyeti, İki Ulus Birliği veya İki Halk Birliği, 17. yüzyıl Avrupası'nın en güçlü ülkelerinden biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Jagiellon Hanedanı</span>

Jagiellon Hanedanı, 14.-16. yüzyıllar arasında Orta Avrupa'da hüküm sürmüş Litvanya kökenli bir kraliyet ailesidir. Hüküm sürdükleri topraklar günümüzdeki Polonya, Litvanya, Belarus, Ukrayna, Letonya, Estonya, Kaliningrad, Rusya'nın bazı bölümleri, Macaristan, Çekya ve Slovakya'yı kapsamaktadır. Hanedanın üyeleri çeşitli dönemlerde Litvanya Grandükü, Lehistan kralı (1386-1572), Macaristan kralı ve Bohemya kralı (1471-1526) görevini yapmışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Litvanya Büyük Dükalığı</span> 1236dan 1795e kadar var olmuş bir Avrupa devleti

Litvanya Büyük Düklüğü, Avrupa'da 13. yüzyıl ile 1795 arasında varlığını sürdürmüş bir devlettir. Aukštaitija bölgesindeki çok tanrılı Baltık kabilelerinden biri olan Litvanlar tarafından kuruldu. Daha sonra Kiev Knezliği'nin büyük bir kısmını ve diğer Slav topraklarını ele geçirdi. Böylece bugünkü Belarus, Letonya, Litvanya'nın tamamı ile Moldova, Polonya, Rusya ve Ukrayna'nın bir kısmını kapsar hâle gelmişti. 15. yüzyılda en geniş sınırlara ulaştığında Avrupa'daki en geniş sınırlara sahip ülke konumundaydı. Etnisite ve din açısından çeşitliliğin var olduğu ülkede, kültür unsurları oldukça geniş bir yelpaze oluşturuyordu.

Polonya Anayasası, 2 Nisan 1997'de kabul edilmiş olup Polonya’da halen yürürlükte olan anayasadır. Resmi adıyla Polonya Cumhuriyeti Anayasası, Komünizm’in etkisine son vermek için 1992’de getirilen geçici değişiklikleri kaldırmış ve “sosyal adalet ilkelerini uygulayan bir hukuk devleti” kurmuştur. Polonya Millet Meclisi tarafından 2 Nisan 1997'de kabul edilmiş, 25 Mayıs 1997'de halkoylamasıyla onaylanmış ve 17 Ekim 1997'de yürürlüğe girmiştir.

Lublin Birliği Litvanya Büyük Dükalığı ve Polonya Krallığı arasında yapılan, ulus birleşmesine ve seçimli monarşiye dayalı Litvan-Leh birliği.

<span class="mw-page-title-main">II. Jan Kazimierz Waza</span>

II. Jan Kasimir Polonya kralı ve Litvanya büyük dükü.

<i>Sejm</i> Polonya Parlamentosunun alt kanadı

Sejm, Polonya Cumhuriyeti'nin Polonya Parlamentosu'nun alt meclisidir. 460 kişiden genel oy hakkı ile seçilmiş ve "Polonya Cumhuriyeti'nin Sejm'inin Mareşali" olarak bilinen konuşmacı tarafından yönetilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Tufan (tarih)</span>

Tufan terimi, Lehistan-Litvanya Birliği'nde 17. yüzyıl ortalarında gerçekleşen bir dizi sefer için kullanılmaktadır. Bu savaşlar sırasında Lehistan-Litvanya Birliği nüfusunun üçte birini ve büyük güç statüsünü kaybetmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Polonya'nın parçalanması</span> Polonya-Litvanya Birliğinin 18. yüzyıl sonundaki üç zorunlu bölünmesi

Polonya'nın parçalanması, Lehistan-Litvanya Birliği'nin 18. yüzyılın sonunda Rus İmparatorluğu, Prusya ve Avusturya İmparatorluğu tarafından parçalanmasıdır. Bu parçalanma 123 yıl boyunca egemen olan Lehistan ve Litvanya'nın ortadan kaldırılmasıyla sonuçlanarak devletin varlığını sona erdirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">III. Zygmunt Waza</span> İsveç kralı (hd. 1592-1599), Litvanya ve Polonya Büyük Dükü (hd. 1587-1632)

III. Sigismund Vasa 1587'den 1632'ye kadar Polonya-Litvanya Birliği ve Litvanya Büyük Dükalığı hükümdarı, 1592'den 1599'da kadar İsveç kralı ve Finlandiya Büyük Dükü.

<span class="mw-page-title-main">Sejm (Lehistan-Litvanya Birliği)</span>

General Sejm, Lehistan-Litvanya Birliği'nin iki meclisli parlamentosuydu. Lehistan Krallığı ve Litvanya Büyük Dükalığı'nın birleşmesinden sonra, 1569 yılında Lublin Birliği tarafından kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Kodaman</span>

Kodaman, "büyük", doğuştan soylu veya diğer nitelikleriyle yüksek sosyal konumda olan kişilere verilen unvan. Orta Çağ'a atıfta bulunulduğunda, terim genellikle soylu toprak sahiplerini; kont, dük ve prens gibi savaş efendilerini ve Polonya'da szlachta unvanlarıyla karşılaştırılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Polonya'daki Türkler</span>

Polonya'daki Türkler, Polonya'da yaşayan ve ülkenin daha küçük azınlık gruplarından birini oluşturan Türk etnik kökenlilere denir.

<span class="mw-page-title-main">Polonya'da İslam</span>

Polonya'da sürekli bir İslam varlığı 14. yüzyılda başladı. Polonya'da İslam'ın başlangıcı, Lipka Tatarları ile ilişkilendirilir.

<span class="mw-page-title-main">Polonya-Ukrayna ilişkileri</span>

Polonya-Ukrayna ilişkileri, Ukrayna'nın 1990'ların başında Sovyetler Birliği'nden bağımsızlığını kazanmasından kısa bir süre sonra yeniden canlandı. O zamandan beri hem gelişiyor hem de bazen kötüye gidiyor. Polonya-Ukrayna ilişkilerinde zaman zaman ortak tarihlerinden ötürü çeşitli tartışmalar yeniden ortaya çıkıyor, ancak bu durum Polonya ve Ukrayna'nın ikili ilişkileri üzerinde büyük bir etkiye sahip değil.

<span class="mw-page-title-main">Leh Altın Çağı</span>

Leh Altın Çağı, Polonya'daki Rönesans dönemi ve Litvanya Büyük Dükalığı idi ve kabaca Eski Kral I. Zygmunt ve oğlu, Jagiellon Hanedanı hükümdarlarının sonuncusu olan II. Zygmunt August'un 1572'deki ölümüne kadar olan yönetim dönemine karşılık gelir. Bazı tarihçiler, Polonya Altın Çağı'nın, Lehistan-Litvanya Birliği'nin Hmelnitski Ayaklanması ve İsveç ve Rus işgalleri tarafından harap edildiği 17. yüzyılın ortalarına kadar devam ettiğini düşünüyor. Altın Çağı boyunca, Lehistan-Litvanya Birliği'nin kuzeyde Estonya'dan doğuda Moldavya'ya ve batıda Bohemya'ya kadar uzanan Avrupa'nın en büyük krallıklarından biri haline geldi.

<span class="mw-page-title-main">Polonya'nın ikinci parçalanması</span>

Polonya'nın ikinci parçalanması, 1793 yılında Polonya'nın parçalanmasının ikinci aşamasıdır. İkinci parçalanma, 1792 Polonya-Rus Savaşı ve 1792 Targowicka Konfederasyonu'nun ardından gerçekleşti ve bölgesel hak sahipleri olan Rus İmparatorluğu ve Prusya Krallığı tarafından onaylandı. Bölünme, baskı altındaki Polonya parlamentosu (Sejm) tarafından 1793'te Polonya'nın üçüncü parçalanması olan kaçınılmaz olarak tamamen ilhakını önlemek için kısa ömürlü bir girişimde onaylandı.

Lehistan sefiri yoldadır ya da Lehistan sefiri henüz gelmedi, kendisi yoldadır, Polonya'daki şehir efsanesinden bir satırdır ve yine efsaneye göre Osmanlı İmparatorluğu padişahı tarafından yabancı diplomatların kabul seremonisi sırasında protokol şefinin yanıtı olarak duyurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Bar Konfederasyonu</span>

Bar Konfederasyonu, 1768'de Podolya'daki Bar kalesinde, Lehistan-Litvanya Birliği'nin iç ve dış bağımsızlığını Rus siyasi etkisine ve Kral II. Stanisław August Poniatowski ile Leh birliğinin zengin kodamanlarının gücünü sınırlamaya çalışan Polonyalı reformculara karşı savunmak için kurulan bir Lehistan-Litvanya soyluları (szlachta) birliğiydi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.