İçeriğe atla

Systema Naturae'nin 10. baskısı

Systema Naturae eserinin 10. baskısının kapak sayfası.

Systema Naturae'nin 10. baskısı, Carl Linnaeus tarafından yazılan ve 1758 ila 1759 yıllarında yayımlanan, zoolojik sınıflandırmanın başlangıç noktası olarak kabul edilen bir kitaptır.[1] Bu kitapta Linnaeus hayvanlar için ikili adlandırma yöntemini sunmaktadır. Linnaeus bitkiler için sınıflandırma yöntemini 1753 yılında yayımladığı Species Plantarum adlı eserinde yapmıştır.

Başlangıç noktası

Biyoloji kataloglarının çoğu 1758 yılından önce içerdikleri taksonlar için, Systema Naturae'nin daha önceki basımları da dahil olmak üzere çeşitli eserlerden derledikleri çok sözcüklü adlandırmaları kullanmaktaydı. Hayvanlar âlemi için ikili adlandırma yöntemini tutarlı olarak kullanan ilk eser Systema Naturae'nin 10. baskısıdır. Uluslararası Zoolojik Adlandırma Komisyonu bu nedenle 1 Ocak 1758 tarihini zoolojik sınıflandırmanın "başlangıç noktası" olarak seçmiş ve Systema Naturae'nin 10. baskısının bu tarihte basılmış gibi referans alınmasını önermiştir.[2] Kurallara uygun olarak verilmiş olsa dahi bu tarihten önce yayımlanmış bilimsel sınıflandırma için kullanılan adlar geçerli sayılmamaktadır. 10. baskıdan daha önce olduğu ve öncelik kazandığı kabul edilen tek eser Carl Alexander Clerck'in 1757'de yayımlanmış olan Svenska Spindlar (İsveççe) ya da Aranei Suecici (Latince) adlı eseridir ve yine bu eser de 1 Ocak 1758 tarihinde basılmış gibi referans alınmaktadır.[2]

Notlar

  1. ^ Gordh, Gordon; Beardsley, John W. (1999). "Taxonomy and biological control". Bellows, T. S.; Fisher, T. W. (Ed.). Handbook of Biological Control: Principles and Applications of Biological Control. Academic Press. ss. 45-55. ISBN 978-0-12-257305-7. 
  2. ^ a b "Article 3". International Code of Zoological Nomenclature (4.4isbn=0-85301-006-4 bas.). 1999. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2016. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

Biyolojik sınıflandırmada alt tür, bir türün dağılım alanı içinde farklı bölümlenmelerde yaşayan ve birbirlerinden morfolojik özelliklerinin farklılıkları ile ayrılan iki ya da daha fazla popülasyondan her biri için kullanılan terimdir. Tek bir alt tür kendi başına tanınamaz: Bir türün ya hiç alt türü yoktur ya da soyu tükenmiş dahi olsa en az iki alt türü olabilir. Bilimsel literatürde alt tür için subsp. ya da ssp. kısaltması kullanılır.

Biyolojide taksonomi , ortak özelliklere dayalı olarak biyolojik organizma gruplarını adlandırma, tanımlama (sınırlandırma) ve sınıflandırma bilimsel çalışmasıdır. Organizmalar taksonlar halinde gruplandırılır ve bu gruplara taksonomik bir seviye verilir; belirli bir seviyedeki gruplar daha yüksek rütbeli daha kapsayıcı bir grup oluşturmak için toplanabilir, böylece taksonomik bir hiyerarşi oluşturulur. Modern kullanımdaki başlıca sıralamalar üst âlem, âlem, şube, sınıf, takım, familya, cins ve türdür. İsveçli botanikçi Carl Linnaeus, organizmaları kategorize etmek için Linnaean taksonomisi olarak bilinen sıralı bir sistem ve organizmaları adlandırmak için ikili adlandırma geliştirdiği için mevcut taksonomi sisteminin kurucusu olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Carl Linnaeus</span> İsveçli botanikçi, hekim ve zoolog (1707-1778)

Carl Linnaeus, İsveçli biyolog, hekim ve fizikçidir.

<span class="mw-page-title-main">Levrek</span>

Dicentrarchus labrax veya Levrek, Dicentrarchus cinsine bağlı bir balık familyasıdır.

İkili adlandırma ya da binomial nomenklatür, tür adlarının iki kelimeden oluşacak biçimde gösterilmesi sistemidir. Carl Linnaeus (1707-1778) bitki ve hayvanların isimlendirilmesi için ikili adlandırma yani, 2 sözcükten oluşan bir sistem geliştirmiştir. Bu sistem bugün bazı değişikliklere uğramış ise de, prensipler hâlâ binomial nomenklatür kuralları çerçevesinde hâlen geçerliliğini korumaktadır.

<i>Phoenicopterus</i>

Phoenicopterus flamingo familyası Phoenicopteridae içinde yer alan bir kuş cinsidir.

Sınıf, , Eki: -opsida

Şube (Bölüm) Eki:-phyta

<span class="mw-page-title-main">Kurt</span> Avrasya ve Kuzey Amerikaya özgü memeli

Kurt veya bozkurt, Avrasya ve Kuzey Amerika'ya özgü ve Canis cinsinden iri bir memelidir. Otuzdan fazla Canis lupus alt türü tanınmakta ve bozkurt denildiğinde günlük konuşma dilinde evcilleştirilmemiş ve yabani alt türler anlaşılmaktadır. Ortalama ağırlığı erkeklerde 40 kg, dişilerde de 37 kg olan kurtlar, köpekgiller (Canidae) familyasının yaşayan en iri üyeleridir. Boyları 105 ila 160 cm arasında değişirken omuz yükseklikleri de 80 ila 85 cm arasındadır. Kurtlar diğer Canis türlerinden daha az sivri kulakları ve ağız ile burunlarıyla olduğu kadar daha uzun kuyrukları ve daha kısa gövdeleri ile de ayırt edilir. Yine de kır kurdu ile altın çakal gibi daha küçük Canis türleri ile yakın akraba oldukları için birlikte üreyerek doğurgan melezler ortaya çıkarabilir. Kurdun çizgili kürkleri genellikle beyaz, kahverengi, gri ve siyah alacalıdır ancak Arktik bölgelerde yaşayan alt türleri hemen hemen tamamen beyaz kürklü olabilmektedir.

<i>Papio hamadryas</i> primat türü

Papio hamadryas Papio cinsine bağlı bir hayvan türüdür. Mısır, Sudan, Eritre, Habeşistan, Somali, Suudi Arabistan ve Yemen'de yaşarlar. Diğer bütün babunlarda olduğu gibi bu türde de seksüel dimorfizm vardır. Erkeğinin başının etrafında aslan yelesini andıran uzun tüyler varken dişide bu tüyler bulunmamaktadır. Yarı-çöl arazilerde yaşar.

<i>Systema Naturae</i> Carolus Linnaeusun başlıca eseri

Systema Naturae (Latince) İsveçli botanikçi, zoolog ve doktor Carolus Linnaeus'un (1707–1778) en önemli eserlerinden biridir ve Linnaeus Taksonomisini öne sürer. Günümüzde ikili adlandırma olarak bilinen bu sistem aslında Linnaeus'tan 200 yıl önce Gaspard ve Johann Bauhin kardeşler tarafından kısmen geliştirilmiş olsa da Linnaeus kitabında bu sistemi tutarlı olarak kullanan ilk kişidir. Kitabın ilk basımı 1735 yılında yapılmıştır. En önemli baskı sayılan kitabın 1758 yılında yapılan 10. baskısının tam adı Latince Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locistir ve Türkçeye şöyle çevrilir: "Sınıflara, takımlara, cinslere ve türlere göre; mizaçları, farklılıkları, sinonimleri ve yerleri ile birlikte; doğanın üç âlemi içinde doğanın sistematiği".

Biyolojik sınıflandırma sisteminde taksonomik seviye takson adı verilen bir grup canlının taksonomik hiyerarşi için göreceli olarak bulundukları sıradır. Taksonomik seviyeye örnek olarak tür, cins, familya, takım, sınıf, şube, âlem ve üst âlem verilebilir.

<i>Species Plantarum</i> Carl Linnaeusun eseri

Species Plantarum, Carl Linnaeus tarafından 1753'te yayımlanan ve o dönemde bilinen tüm bitki türlerinin cinslere göre sınıflandırıldığı bir eserdir. Eser, ikili adlandırma sistemini tutarlı bir şekilde uygulayan ilk çalışmadır ve bitkilerin bilimsel olarak isimlendirilmesi için başlangıç noktası olmuştur.

<i>Pyrausta cingulata</i>

Pyrausta cingulata, Crambidae familyasına ait bir güve türüdür. Carl Linnaeus tarafından 1758'de Systema Naturae'nin 10. baskısında tanımlanmıştır. Avrupa'da bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Linnaean taksonomi</span> sınıflandırma sistemi

Linnaean taksonomi iki ilgili kavramdan biri anlamına gelir:

  1. Systema Naturae (1735) ve sonraki çalışmalarında ortaya koyduğu gibi, L. tarafından oluşturulan özel biyolojik sınıflandırma (taksonomi) formu. Linnaeus taksonomisinde üç Alem bulunmaktadır ve bunlar da, Takımlar, Cinsler ve Türlere bölünmüştür.
  2. Genel olarak organizmaların sıralama temelli sınıflandırması için bir terim. Yani, kelimenin geleneksel anlamıyla taksonomi: sıralamaya dayalı bilimsel sınıflandırmadır. Bu sıralama Linnaeus'a atfedilir; ancak sınıflandırma Platon ve Aristoteles'e kadar uzanır. Beri taraftan günümüzdeki nihail hali de L. tarafından verilmemiştir.
<i>Amazona collaria</i> Kuş türü

Jamaika amazonu olarak da bilinen sarı gagalı amazon ya da sarı gagalı papağan, Psittacidae ailesinden bir papağan türüdür. Kısa kuyruklu, pembe boğazlı ve boyunlu, ağırlıklı olarak yeşil renkli bir papağandır. Doğal yaşam alanlarının subtropikal veya tropikal nemli ova ormanları, subtropikal veya tropikal mangrov ormanları, subtropikal veya tropikal nemli dağ ormanları, plantasyonları ve kırsal bahçeler olduğu Jamaika'ya endemiktir. Habitat kaybı ve evcil hayvan ticareti nedeniyle yabani kuşların yasadışı bir şekilde tuzağa düşürülmesi tehdidi altındadır.

<span class="mw-page-title-main">Tepeli devekuşu</span> tepeli deve kuşları türlerini içeren bir kuş cinsidir

Tepeli deve kuşu ya da latince ismi ile Casuarius, tepeli deve kuşları türlerini içeren bir kuş cinsidir. Taksonomide koşucu kuşlar alt sınıfı arasında gösterilirler. Yeni Gine'nin tropik ormanlarında, Aru adalarında ve kuzeydoğu Avusturalya'nın yerel türleri arasındadır.

<span class="mw-page-title-main">Beyaz yüzlü kapuçin</span> Yeni Dünya maymunu

Beyaz yüzlü kapuçin, beyaz omuzlu kapuçin, kapuçingiller (Cebidae) familyasından orta büyüklükte bir Yeni Dünya maymunudur. Panama'nın doğu uç kısmına ve Güney Amerika'nın batı Kolombiya ve kuzeybatı Ekvador'daki kuzey-batı ucu kısmına özgüdür.

<i>Dulus dominicus</i>

Dulus dominicus, Passeriformes takımı içinde sınıflandırılan monotipik Dulidae familyasının Dulus monotipik cinsi içinde bulunan tek kuş türüdür. Karayiplerde Hispaniola adasına endemiktir. Bombycillidae familyasına yakın akrabadır.

<i>Ateles paniscus</i> Yeni Dünya maymunu türü

Ateles paniscus, Kuzey Brezilya, Fransız Guyanası, Surinam, Guyana ve Venezuela'ya özgü bir örümcek maymunu türüdür.