Sylvia Rivera - Turkipedia

Sylvia Rivera (d. 2 Temmuz 1951, New York; ö. 19 Şubat 2002, New York), Amerikalı transgender eylemci idi. 1969'daki Stonewall ayaklanmalarına katılan Rivera, LGBT hakları hareketinin önde gelen ikonlarından biri olmuştur.

Biyografi

Porto Riko ve Venezuela kökenli Rivera, New York'taki Lincoln Hospital'ın önünde bir taksinin içinde "Rey" ismi ile dünyaya geldi^[1]^[2] fakat bebek iken babası onu terk etti; doğumundan üç sene sonra ise annesi intihar ederek onu öksüz bıraktı.^[3] Annesinin intiharından sonra Venezuelalı nenesi ile yaşamaya başladı. Nenesi onun kadınsı davranışlarını kısa bir sürede fark etti ve hoş görmedi ve bu nedenle Rivera on bir yaşında iken sokaklarda yaşamaya başladı. Burada kentteki drag queen topluluğu ile ilk kez temasa geçti.^[4]

27 ile 28 Haziran 1969 tarihlerinin arasındaki gecede New York'taki Stonewall Inn'de yer alan polise karşı başkaldırılara katıldı. Bu olaylar LGBT hakları hareketinin başlangıcı olarak nitelendirilir ve onur yürüyüşleri gibi etkinliklerde anılmaya devam edilmektelerdir. Rivera özellikle Christopher Street'teki Stonewall Inn'e birçok kez baskın yapmış polislere karşı ilk şişeyi atan kişi olarak bilinir, ancak bu hadiseye dair çelişkili hikâyeler ortaya çıkmıştır. Şubat 1970'te Gay Activists Alliance ("Gey Aktivistler İttifakı")'a üye oldu. Geçmişteki tecrübelerini hatırında tutan Rivera, sokakta kalan evsiz transgender kişilere yardım etmek amacı ile Marsha P. Johnson ile birlikte Street Transvestite Action Revolutionaries ("Sokak Travesti Eylem Devrimcileri"; STAR) grubunu kurdu, ancak fonlama sıkıntıları nedeniyle bu proje askıya alındı. 1970'lerin son yıllarından erken 1990'lara kadar New York'un Tarrytown mahallesinde yaşadı ve burada iken yerel bölgede drag şovları düzenledi. Gey hareketi ile temasını sürdürmesine rağmen kendini bir tek senevi onur yürüyüşlerine katılmaya sınırladı. Sonradan uyuşturucu kullanımı nedeniyle hayatı çöküp o New York'a evsiz olarak geri döndü. 1994'te gey topluluğunun içerisinde transgender kişilerin gitgide daha çok hariç tutulmalarından dolayı hayal kırıklığına uğramış Rivera, Stonewall ayaklanmalarının 25. yıldönümü sırasında onur yürüyüşü düzenleyicileri tarafından reddedilen "çocuk sevenler" ya da North American Man/Boy Love Association ("Kuzey Amerika Adam/Çocuk Sevgisi Derneği"; NAMBLA) üyelerinden oluşan bir "yasadışı" yürüyüşe öncülük etti. 24 Mayıs 1995'te Hudson Nehri'nin içine yürüyerek intihara teşebbüs etti. 1999'da Movimento Identità Transessuale ("Transseksüel Kimlikli Hareketi"; MIT) tarafından İtalya'ya davet edildi ve Rivera, Roma'daki World Pride 2000 etkinliğine katıldı. 2000'de diğer aktivistler ile STAR'ı yeniden açtı. 19 Şubat 2002 tarihinde 50 yaşında iken New York'taki St. Vincent's Manhattan Hospital'da karaciğer kanserinden öldü.

2005'teki Transgender Day of Remembrance'ta New York, Greenwich Village'deki Christopher ile Hudson caddelerinin arasındaki arakesite "Sylvia Rivera Way" ismini verdi.

Kaynakça

^ Marcus, Eric (1993). "The Drag Queen: Rey 'Sylvia Lee' Rivera". Making History: The Struggle for Gay and Lesbian Equal Rights, 1945-1990 (An Oral History) (İngilizce). New York: Harper Perennial. ss. s. 187-196. ISBN 0060167084.
^ Duberman, Martin (1994). Stonewall. New York: Plume. ISBN 0525936025.
^ Gan, Jessi. "Still at the Back of the Bus": Sylvia Rivera's Struggle 6 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. CENTRO: Journal of the Center for Puerto Rican Studies 19.1 (İlkbahar 2007): 124-139.
^ Scarpantino, Bebe ile Moore, Rusty. Transitions: Sylvia Rivera 6 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Transgender Tapestry #098, Yaz 2002.

İlgili Araştırma Makaleleri

Christopher Street Day (CSD), Avrupa'da yer alan senevî LGBT Onur kutlaması ve gösterisi.

LGBT veya GLBT ya da LGBTQ+, 1990'larda LGB kısaltmasından sonra ortaya çıktı ve 1980'lerin ortaları ile sonlarından bu yana gey sözcüğü yerine kullanılarak LGBT topluluğunu temsil etmeye başladı. Birçok etkinci, gey topluluğu kullanımının eksik bir tanımlama olduğunu düşünerek LGBT topluluğu kullanımına geçti.

Onur Yürüyüşü, her yıl Haziran ayının sonlarında Dünya genelinde kutlanan ve Stonewall ayaklanmasının yıl dönümünde gerçekleştirilen, LGBT bireyler ve LGBT bireylere destek veren kişilerin katılımıyla gerçekleşen bir dizi etkinlikler ve törenler bütünüdür. LGBT topluluğunda onur yürüyüşü veya gey onur yürüyüşü gibi isimlerle de bilinir. Bir dizi etkinliklerin ve geçiş törenlerinin gerçekleştirildiği etkinlikler Stonewall ayaklanmaları anısına gerçekleştirilmektedir.

Stonewall ayaklanmaları, ABD'nin New York şehrinin Greenwich Village semtinde yer alan Stonewall Inn adındaki bir bara 28 Haziran 1969'da yapılan bir polis baskınından sonra başlayan bir dizi gösteri ve direniş eylemleridir. Bu gösteriler ABD tarihinde eşcinsellere ve cinsel azınlıklara baskı uygulayan bir sisteme karşı ilk açık direniş olarak tanımlanmaktadır. Başta Amerika Birleşik Devletleri olmak üzere tüm dünyadaki eşcinsel hakları hareketini tetikleyen olay olarak da kabul edilir.

New York şehrindeki Stonewall Inn, 1969'da Amerika Birleşik Devletleri'ndeki gey kurtuluş hareketinin başlangıcını işaret eden Stonewall ayaklanmaları'nın yer aldığı eski kuruluştur. Greenwich Village 51-53 Christopher Street'te bulunmaktadır. Günümüzde ise ABD ABD Ulusal Tarihi Yapılar Listesi ve National Historic Landmark listelerinde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kay Lahusen</span>

Katherine Lahusen ya da Kay Tobin, LGBT hakları hareketinin ilk açık eşcinsel fotoğraf gazetecisi olarak varsayılır. Partneri Barbara Gittings, The Ladder dergisinin editörü olarak çalışır iken Lahusen'ın çektiği lezbiyenlerin fotoğrafları gazetenin 1964 ile 1966 arasındaki kapakların birçoğunda sergilendi. Lahusen 1970'te özgün Gay Activists Alliance 'ın kuruluşu ile yardım etti; Gay Newsweekly adlı bir New York merkezli haftalık gazeteye katkı sağladı ve Randy Wicker ile The Gay Crusaders'ı yazdı.

Drag queen, eğlence veya moda için genellikle abartılı feminen tavırlar ve toplumsal kadın rolleri benimseyerek kadın kıyafetleri giyen kişi. Drag queen kişilikler genellikle erkekler tarafından yaratılır.

Christopher Street, New York şehrinin gey mahallesi Greenwich Village'de bir cadde. Stonewall ayaklanmalarının yer aldıkları Stonewall Inn bu caddede bulunur ve cadde, 1970'lerdeki gey hakları hareketinin merkezi oldu. Oscar Wilde Bookshop da bu caddede bulunur. Haziran 1999'da ABD İçişleri Bakanlığı 51 ve 53 Christopher Street, caddenin kendisi ve etrafındaki caddeleri bir National Historic Landmark olarak tayin etti; bu lezbiyen, gey, biseksüel ve transgender topluluğu için önem taşıyan ilk National Historic Landmark'tır.

Compton's Cafeteria ayaklanması, Ağustos 1966'da San Francisco'nun Tenderloin mahallesinde yer aldı. Bu olay ABD tarihinin ilk kaydedilen transgender isyanlarından idi ve 1969 yılında New York şehrindeki Stonewall Inn'de yer alan Stonewall ayaklanmalarından önce yer aldı.

Gey Aktivistler İttifakı, Stonewall ayaklanmalarının ardından 21 Aralık 1969'da New York şehrinde Gay Liberation Front (GLF)'ın muhalif üyeleri tarafından kurulan bir gey hakları örgütü. İlk üyeleri arasında Jim Owles, Marty Robinson, Kay Lahusen, Arthur Bell, Arthur Evans, Sylvia Rivera, Marsha P. Johnson, Jim Coles ve Brenda Howard var idi. GAA, "tek siyasetli, siyasal olarak tarafsız, amacı 'tüm gey insanlara temel insan hakları, haysiyet ve özgürlük sağlamak" olan bir grup hâline gelmek istiyordu. GAA en çok 1970'ten 1974'e kadar etkin idi. 1980'e kadar Gay Activist isimli bir gazete yayınladılar. GAA ilk kez Church of the Holy Apostles buluştu. SoHo mahallesindeki 99 Wooster Street adresindeki "Firehouse" isimli GAA karargâhı Mayıs 1971'de işgâl edildi ve 15 Ekim 1974'te kundakçılar tarafından yakılıp kül edildi.

Zap, 1970'ler boyunca ABD'de kullanıma giren bir tür doğrudan eylemdir. Gey kurtuluş grubu Gay Activists Alliance'ın popüler ettiği zap, hem eşcinseller hem de heteroseksüellerin dikkatlerini LGBT haklarına çevirmek amacı ile bir kamu şahsiyeti utandırmak için tasarlanan gürültülü bir kamu gösteri idi.

Marsha P. Johnson, Afroamerikan drag queen ve 1960'lardan 1990'lara kadar New York şehrindeki sanat ve gey dünyalarında popüler bir şahsiyet idi.

LGBT kültürü, lezbiyen, gey, biseksüel, transgender ve queer (LGBT) kişilerin paylaştıkları ortak kültür. "Gey kültürü" terimi buna eşanlamlı olmadığı hâlde yine bu kavramı tanımlamak için kullanılır, ancak belirgin olarak eşcinsel erkeklerin kültürüne de atfedilebilir. LGBT kültürü yere ve katılımcının kimliğine göre değişir.

Randolfe Hayden "Randy" Wicker, Amerikalı yazar, eylemci ve blogcu. Erken homophile ve gey kurtuluş hareketlerine katılmasının ardından Wicker, insan klonlaması konusunda etkin oldu.

LGBT argosu ya da gey argosu, en çok lezbiyen, gey, biseksüel ve transgender (LGBT) kişilerin arasında kullanılan bir tür argo. Diğer LGBT kişiler ile kodlanmış bir şekilde iletişime girebilmek için bir vasıta olarak Endonezce, İngilizce, Japonca, Türkçe ve Zuluca gibi çeşitli dillerde kullanılmıştır.

LGBT sosyal hareketleri, cinsel azınlık|cinsel ve cinsiyet azınlıklarının toplum tarafından kabul edilmelerine dair birbiri ile ilişkili amaçlar paylaşırlar. Lezbiyen, gey, biseksüel ve transgender (LGBT) kişiler ve LGBT'lerin hak arayışını destekleyenler genelde LGBT hakları olarak kastedilen haklar için kampanya yapmışlardır. Çeşitli topluluklar gey kurtuluş, lezbiyen feminizm, queer hareketi ile transgender eylemciliği dahil olmak üzere bir sürü çeşitli biçimde hem birlikte hem de birbirinden bağımsız bir şekilde çalışmışlardır. Tüm LGBT kişileri ve menfaatlarını temsil eden herhangi bir örgüt yoktur, fakat dünya çapındaki LGBT Onur etkinliklerine eşgüdüm ve ağ iletişimi sağlayan InterPride ve LGBT ile HIV pozitif kişilere karşı işlenen insan hakları ihlâlleri ile ilgilenen ve Birleşmiş Milletler ile birlikte çalışan Uluslararası Gey ve Lezbiyen İnsan Hakları Komisyonu (IGLHRC) gibi LGBT topluluklarını ve menfaatlarını gevşek bir şekilde kapsayan uluslararası örgütler vardır.

Dünya çapında LGBT hakları örgütleri listesi. Bir bölümü genel LGBT haklarını savunurken bazıları çeşitli uzmanlık alanları dahilinde çalışmakta olan örgütlerin listesidir.

Gey kurtuluş, 1960'ların sonlarından 1970'lerin ortalarında cinsel yönelimlerini topluma ifşa eden ve eşcinsel olduğunu gururla dile getiren kimliğini açık yaşayan lezbiyen ve gey hareketidir. Coming out ve onur yürüyüşü modern LGBT hareketinin önemli bir parçası olarak kaldı, lezbiyen ve gey topluluklarının görünürlüğünün artmasını sağladı. Hareket Kuzey Amerika, Batı Avrupa, Avustralya ve Yeni Zelanda toplumlarında lezbiyen, gey, biseksüel ve transgender hareketidir.

LGBT topluluğu veya LGBT toplumu, lezbiyen, gey, biseksüel ve transgender (LGBT) bireylerin ortak çıkarları, sorunları ve hedefleri doğrultusunda birleşmesi, bir bütün haline gelmesi. LGBT olup farklı sorunları olan gruplar, topluluklar, altkültürel hareketler, gey mahalleleri ve LGBT örgütlerinden oluşmaktadır. Bu amaçla oluşturulan LGBT topluluğu eşcinsel bireylerin insan hakları hareketinin temelini attı.

The Death and Life of Marsha P. Johnson 2017 Amerikan yapımı bir belgesel filmdir. David France'ın yönettiği film, 1960'lar ile 90'lar arasında New York'ta gey kurtuluşu ve transgender hakları hareketinin önde gelen savunucularından Marsha P. Johnson ile Sylvia Rivera'nın yaşamını konu almaktadır.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.