İçeriğe atla

Svetibari

Svetibari, Artvin ilinin merkez ilçesinin sınırları içinde bir yerleşimdir. Günümüzde "Subaşı" adıyla Seyitler köyünün bir mahallesidir.

Tarihçe

Svetibari, tarihsel Gürcistan'ın güneybatı bölümünü oluşturan bölgelerden biri olan Klarceti'de yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi 16. yüzyılın ilk yarısından itibaren Gürcülerden ele geçirmiştir. Gürcüce bir yer adı olan Svetibari (სვეტიბარი), "Sveti düzü" anlamına gelir. Bu adın Sveti düzlük kesimi olmasından geldiği anlaşılmaktadır. Gürcüce "bari" (ბარი), düz / düzlük anlamına gelir. Bu yer adı Türkçeye Svetbar / Süvetbar (صوطبار) olarak girmiştir. Nitekim bu yer adı Muvahhid Zeki'nin kitabında "Süvet Düzü" olarak da geçe.[1]

Svetibari'nin Gürcüce bir ad taşıyor olması, Osmanlı dönemi öncesinden kalma bir yerleşim olduğunu göstermektedir. Ancak köy hakkında eski dönemlere ait kayıtlar gün yüzüne çıkmamıştır. Bununla birlikte Muvahhid Zeki Artvin vilayeti üzerine kitabında Gürcü kralı I. Aşot zamanında Arapların bütün Mesheti bölgesini istila ederek Artvin kentinin doğusunda, Nikola olarak da bilinen "Süvet Düzü"ne geldiklerini yazar.[2] Bu bilgi Svetibari'nin eski adının veya bir diğer adının Nikola olduğunu göstermektedir.

Svetibari, 19. yüzyılın ikinci yarısında Trabzon vilayetinin dört sancağından biri olan Lazistan sancağına bağlı Livana kazası sınırlar içinde yer alıyordu. Bununla birlikte 1876 Trabzon vilayeti salnamesinde ayrı bir köy olarak geçmemektedir. Bu sırada, Lomaşeni gibi Svetibari'nin de Sveti köyünün mahallelerinden biri olduğu anlaşılmaktadır. Sveti köyünde ise, 19 hanede 116 kişi yaşıyordu.[3]

Svetibari, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin Sveti-Bar (Свети-баръ) olarak kaydettiği yerleşim, 1886 nüfus sayımına göre Artvin sancağının Artvin kazasına bağlıydı. Köyün nüfusu, 39'u erkek ve 39'u kadın olmak üzere 78 kişiden oluşuyordu. Bu nüfusun tamamı "Türk" olarak kaydedilmişti. Bu sırada Svetibari köyü Lomaşeni (ლომაშენი), Mahludze (მახლუძე) ve Çarbieti (ჭარბიეთი) mahallelerini de kapsıyordu.[4]

Svetibari köyü, Birinci Dünya Savaşı'nın sonunda Rusların bölgeden çekilmesinin ardından bir süre Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. Bu durum, 7 Mayıs 1920 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla da Sovyet Rusya tarafından kabul edildi. Ancak Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında, 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Antlaşması uyarınca Svetibari Türkiye'ye bırakıldı.[5]

Svetibari veya Svetbar, Türkçe olmadığı için köyün adı 1925 yılında Subaşı olarak değiştirildi. 1926 tarihli nüfus tespitinde Subaşı (Svetibari), Milletbağı (Lomaşeni) ve Seyitler (Sveti) köylerinin nüfusu birlikte kaydedilmiştir. Bu üç yerleşimin nüfusu, 81'i erkek ve 70'i kadın olmak üzere 151 kişiden oluşuyordu. Bu üç yerleşim daha sonra Seyitler adı altında tek köy haline getirilmişti.[6] Nitekim 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Subaşı ve Milletbağı köy olarak kaydedilmemiştir.[7] Svetibari, günümüzde de "Subaşı" adıyla bu köyün bir mahallesidir.

Kaynakça

  1. ^ "Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 112". 6 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2022. 
  2. ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 2010 (birinci basım: 1927), s. 217.]
  3. ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; VIII. cilt, s. 355, ISBN 9789157871117.
  4. ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), "Artvin okrugu", sıra no: 1347, Tiflis, 1893". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2022. 
  5. ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2022. 
  6. ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 2010 (birinci basım: 1927), s. 140, 146.]
  7. ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 77.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Tepeköy, Şavşat</span>

Tepeköy, Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Ahlat, Artvin</span>

Ahlat, Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Köseler, Artvin</span>

Köseler, Artvin ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Seyitler, Artvin</span>

Seyitler, Artvin ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Zeytinlik, Artvin</span>

Zeytinlik, Artvin ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Ballı, Ardanuç</span> Ardanuçta bir köy

Ballı, Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Kayadibi, Borçka</span>

Kayadibi, Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Muratlı, Borçka</span> Borçkada bir köy

Muratlı, Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Akpınar, Borçka</span> Artvin köyü

Akpınar, Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Petek, Murgul</span> Artvin köyü

Petek, Artvin ilinin Murgul ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Çavdarlı, Şavşat</span>

Çavdarlı, Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Yukarıkoyunlu</span> Artvin, Türkiyede bir köy

Yukarıkoyunlu, Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı bir köydür.

Nigia, Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı eski bir yerleşimdir. Günümüzde Esentepe adıyla Borçka ilçesinin İbrikli köyünün mahallesidir. Nigia, Borçka kasabası ile İbrikli köyü arasında yer alır.

Sabauri, tarihsel Klarceti bölgesindeki yerleşim yerlerinden biridir. Günümüzde Artvin ilinin Borçka ilçesinde yer alır. Bazı kaynaklarda Sabauri Karşıköy’ün, bazı kaynaklarda ise Karşıköy’ün bir mahallesi olan Yeşildere’nin eski adı olarak geçer.

<span class="mw-page-title-main">Zedoban</span>

Zedoban, Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı bir köydür. Karşıköy’e bağlı Dereiçi (Kintsureti) ve Yükseköy (Zedubani) mahallelerinin birleştirilmesi sonucunda 2017'de kurulmuştur.

Urdzuma, Artvin ilinin Merkez ilçesinin sınırları içinde eski bir yerleşimdir. Günümüzde "Uzundere" adıyla Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı Ormanlı köyünün bir mahallesidir.

Kvintauri, Artvin ilinde bugünkü Borçka sınırları içinde eski bir yerleşimdir. Günümüzde "Çifteler" adıyla Balcı köyünün bir mahallesidir.

Dakvara, tarihsel Klarceti bölgesinin köylerinden biridir. Ancak köy statüsünden çıkarılmış ve Küçükköy adıyla Borçka kasabasının bir mahalle olarak bağlanmıştır.

Petruli, Artvin ilinin Borçka ilçesinde eskiden ayrı bir köy olan yerleşimdir. Günümüzde Kiremitçi adıyla, Borçka ilçesine bağlı İbrikli köyünün bir mahallesidir. Petruli köyü, 1937 tarihli Sovyet haritasına göre, güneydoğusunda yer alır.

Lomaşeni, Artvin ilinin merkez ilçesinin sınırları içinde bir yerleşimdir. Günümüzde "Bahçeciler" adıyla Seyitler köyünün bir mahallesi olan Lomaşeni, eskiden bağlarıyla ünlüydü. Tarihsel Gürcü coğrafyasında yetişen Lomaşenisi adlı zeytin türü adını bu köyden alır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.