İçeriğe atla

Svante Pääbo

Svante Pääbo
Svante Pääbo, 2016
Doğum20 Nisan 1955 (69 yaşında)
Stockholm, İsveç
Milliyetİsveçli
EğitimUppsala Üniversitesi (PhD)
Evlilik
Linda Vigilant (e. 2008)
Çocuk(lar)2
ÖdüllerLeibniz Ödülü (1992)
Pour le Mérite (2008)
Asturias Prensliği Ödülü (2018)
Nobel Tıp Ödülü (2022)
Kariyeri
DallarıGenetik, evrimsel antropoloji
Çalıştığı kurumMax Planck Evrimsel Antropoloji Enstitüsü

Svante Pääbo (d. 20 Nisan 1955, Stockholm), İsveçli biyolog, genetikçi ve bilim insanı. Evrimsel antropoloji alanında uzmanlaşan Pääbo,[1] paleogenetiğin kurucularından birisidir ve Neandertal genomu üzerinde yoğun bir şekilde çalışmıştır.[2][3] 2022'de "soyu tükenmiş homininlerin genomları ve insan evrimi ile ilgili keşifleri" nedeniyle Nobel Tıp Ödülü'ne layık görüldü.[4][5][6][7]

Biyografisi

Svante Pääbo, 20 Nisan 1955 tarihinde İsveç'in başkenti Stockholm'de doğdu. Annesi Estonyalı kimyager Karin Pääbo tarafından büyütülen Svante'nin babası ise 1982 Nobel Tıp Ödülü sahibi Sune Bergström'dür. Doktora derecesini 1986'da Uppsala Üniversitesi'nde adenovirüslerin E19 proteininin bağışıklık sistemini nasıl modüle ettiğine dair araştırma üzerine yaptı. Doktorasını tamamladıktan sonra Almanya'nın Leipzig şehrindeki Max Planck Enstitüsü Evrimsel Antropoloji Genetik bölümü başkanı oldu.[8][9][10] 1992 yılında, Alman Araştırma Cemiyeti tarafından verilen Almanya'nın en önemli araştırma ödülü olan Leibniz Ödülü'nü aldı.

Ağustos 2002'de Pääbo'nun araştırma birimi, eksik ya da hasarlı olması dil kabiliyetinin gelişmesinde sorunlara yol açan bir gen olan "Lisan geni" FOXP2'yi bulduklarını açıkladılar.

Pääbo, aynı zamanda ilk çağ insanları ve diğer antik topluluklar üzerine modern genetik yöntemleri kullanarak çalışmalar yürüten bir bilim dalı olan paleogenetik'in kurucusu olarak bilinir. 2006 yılında, Neandertal'lerin gen haritasının tamamının yeniden inşa edilmesi planını açıkladı. 2007 yılında Time dergisi tarafından yılın etkili 100 kişisi listesinde yer aldı.

Kaynakça

  1. ^ Svante Pääbo Google Scholar tarafından indekslenen yayınlar Bunu Vikiveri'de düzenleyin
  2. ^ Kolbert, Elizabeth. "Sleeping with the Enemy: What happened between the Neanderthals and us?". The New Yorker, 15 & 22 August 2011. ss. 64-75. 11 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2021. 
  3. ^ Pääbo, Svante (2014). Neanderthal Man: In Search of Lost Genomes. Basic Books. ISBN 978-0-465-02083-6. 
  4. ^ "The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2022". NobelPrize.org (İngilizce). 3 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2022. 
  5. ^ "Press release: The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2022". 3 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2022. 
  6. ^ Grover, Natalie; Pollard, Niklas; Ahlander, Johan (3 Ekim 2022). "Swedish geneticist wins Nobel medicine prize for decoding ancient DNA". Reuters. 3 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2022. 
  7. ^ "Nobel laureate Svante Paabo's ancient DNA discoveries shed light on what makes us human". Onmanorama (İngilizce). 6 Ekim 2022. 6 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2022. 
  8. ^ Gitschier, J. (2008). "Imagine: An Interview with Svante Pääbo". PLOS Genetics. 4 (3). PLOS. ss. e1000035. doi:10.1371/journal.pgen.1000035. PMC 2274957 $2. PMID 18369454. 
  9. ^ Zagorski, N. (2006). "Profile of Svante Pääbo". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 103 (37). ss. 13575-13577. Bibcode:2006PNAS..10313575Z. doi:10.1073/pnas.0606596103 Özgürce erişilebilir. PMC 1564240 $2. PMID 16954182. 
  10. ^ "Svante Paabo at the Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology". 19 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2011. 
  • PÄÄBO, Svante[] International Who's Who. (Uluslararası kim kimdir) 1 Eylül 2006.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Thomas Hunt Morgan</span> Amerikalı biyolog (1866 – 1945)

Thomas H. Morgan, Amerikalı zooloji ve genetik bilgini. Sirke sinekleriyle yaptığı deneyler sonucunda kromozomlara dayanan çağdaş kalıtım kuramını geliştirmiş, bu çalışmalarıyla 1933 Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'nü almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Santiago Ramón y Cajal</span> İspanyol nörobilimci (1852-1934)

Santiago Ramón y Cajal İspanyol patolog, histolog, sinirbilimci ve Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi. Cajal, beynin mikroskopik yapısıyla ilgili orijinal ve öncü niteliğindeki araştırmaları nedeniyle modern sinirbilimin babası olarak birçok kişi tarafından kabul edilmektedir. Çizim konusundaki yeteneği sayesinde beyin hücreleri ile ilgili yaptığı yüzlerce çizim bugün hâlâ eğitim amaçlı kullanılmaktadır. Sinir sisteminin yapısıyla ilgili yaptığı çalışmalardan dolayı 1906 yılında Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'nü kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Mario Capecchi</span> Nobel Ödüllü moleküler genetikçi

Mario Renato Capecchi, İtalyan asıllı Amerikalı moleküler genetikçi ve 2007 Nobel Tıp Ödülü sahibi bilim insanı. 2007 yılında Martin Evans ve Oliver Smithies ile Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülünü paylaştı. Günümüzde Utah Üniversitesinde profesörlük yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Elizabeth Blackburn</span> Avustralyalı-Amerikalı araştırmacı

Elizabeth Helen Blackburn Avustralya doğumlu Amerikalı moleküler biyolog. Kromozomların uç kısımlarında bulunan ve kromozomları koruyan telomer isimli yapılarla ilgili çalışmalarıyla bilinir. Telomer yapımında etkin telomeraz enziminin kaşifleri arasındadır. Bu çalışmalarından dolayı 2009 yılında Carol W. Greider ve Jack W. Szostak ile birlikte Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'nü kazandı. Tıbbi etik üzerine de çalışmaları vardır.

<span class="mw-page-title-main">Oliver Smithies</span>

Oliver Smithies, İngiltere doğumlu Amerikalı genetikçi. 2007 Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahiplerinden birisidir. 1955 yılında jel elektroforezi keşfetmiştir Ayrıca Mario Capecchi ve Martin Evans ile eş zamanlı olarak daha sonra gen hedeflemesi ve nakavt fare tekniklerinde kullanılacak transgenik DNA ve genomik DNA arasındaki homolog rekombinasyon tekniğini keşfetmiş, 10 Ocak 2017'de 91 yaşında ölmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Robert F. Furchgott</span> Amerikalı biyokimyager (1916 – 2009)

Robert Francis Furchgott, 1998 Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi Amerikalı biyokimyacı. Ödülü aynı yıl Louis Ignarro ve Ferid Murad ile paylaşmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Eric F. Wieschaus</span>

Eric F. Wieschaus, Amerikalı gelişimsel biyolog. 1995 yılında Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'nü Edward B. Lewis ve Christiane Nüsslein-Volhard ile birlikte "embriyonik gelişimin genetik kontrolü ile ilgili keşiflerinden dolayı" kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Baruch Samuel Blumberg</span> Amerikalı hekim (1925 – 2011)

Baruch Samuel "Barry" Blumberg Yahudi kökenli Amerikalı doktor ve 1976 yılı Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi. Nobel Ödülü'nü enfeksiyöz olduğu gösterilen ilk insan prion hastalığı olan kuru hastalığı üzerine yaptığı çalışmalarla kazanmıştır. Ayrıca 2005 yılından ölümüne kadar Amerikan Felsefe Topluluğu başkanlığını yürütmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Werner Arber</span>

Werner Arber İsviçreli mikrobiyolog ve genetikçi. Amerikalı araştırmacılar Hamilton Smith ve Daniel Nathans ile birlikte, Werner Arber 1978 yılı Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'nü restriksiyon endonükleaz enzimlerini keşfi nedeniyle kazanmıştır. Bu araştırmacıların çalışmaları rekombinant DNA teknolojisinin gelişimine öncülük etmiştir.

Daniel Nathans Amerikan Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi mikrobiyolog.

<span class="mw-page-title-main">Jules A. Hoffmann</span> Fransız biyolog (d. 1941)

Jules A. Hoffmann Lüksemburg doğumlu Fransız biyologdur. StrazburgFransa'daki Ulusal Bilimsel Araştırmalar Merkezi'nin CNRS araştırma direktörü ve yönetim kurulu üyesidir. 2007 yılında, Fransız Bilimler Akademisi'nin başkanı olmuştur. Bruce Beutler ile birlikte yaptıkları "doğuştan gelen bağışıklık sisteminin aktivasyonu" ile ilgili keşifleri sayesinde 2011 yılında Hoffmann Fizyoloji veya Tıpta Nobel ödülünün dörtte birine sahip olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Sune Bergström</span>

Sune Bergström, İsveçli bir biyokimyacı. "Prostoglandinler ve ilişkili biyolojik olarak aktif maddeleri keşiflerinden dolayı" 1982 yılında İsveçli Bengt I. Samuelsson ve Birleşik Krallık vatandaşı Sir John Robert Vane ile birlikte Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahipi olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Richard J. Roberts</span> İngiliz biyokimyacı ve moleküler biyolog

Sir Richard "Rich" John Roberts ; İngiliz biyokimyacı ve moleküler biyolog. Phillip Allen Sharp ile birlikte, ökaryot DNA'sındaki intronları ve gen bölünmesini keşiflerinden dolayı Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülünü 1993 yılında kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Denisova insanı</span> Homo cinsinden bir insansı

Denisova insanları, Homo cinsinden bir insansı olup Neandertaller ve anatomik olarak modern insanın yakın akrabası olmakla birlikte genetik olarak her iki türden ayırt edilebilir. İngiliz literatüründe Denisova hominins ya da kısaca Denisovans olarak adlandırılırlar

<span class="mw-page-title-main">Yoshinori Ohsumi</span>

Yoshinori Oshumi ; Japon biyolog ve bilim insanı.

<span class="mw-page-title-main">Denisova Mağarası</span>

Denisova Mağarası, Rusya, Sibirya'daki Altay Dağları'nda bulunan bir mağaradır. Mağara büyük paleoarkeolojik ve paleontolojik öneme sahiptir. Denisova insanının kemik parçaları ve yaklaşık GÖ 40.000'e tarihlenen kalıntılar mağarada bulunmuştur. Mağarada 32.000 yıllık bir tarih öncesi at türü de keşfedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Emmanuelle Charpentier</span>

Emmanuelle Marie Charpentier, mikrobiyoloji, genetik ve biyokimya alanlarında çalışan Fransız profesör ve araştırmacıdır. 2015 yılından beri, Almanya, Berlin'deki Max Planck Enfeksiyon Biyolojisi Enstitüsü'nde direktör olarak görev yapmaktadır. 2018'de bağımsız bir araştırma enstitüsü olan Max Planck Patojen Bilimi Birimi'ni kurdu. 2020'de Charpentier ve Jennifer Doudna, "genom düzenlemede bir yöntemin geliştirilmesi nedeniyle" Nobel Kimya Ödülü'ne layık görüldü.

<span class="mw-page-title-main">Gregg L. Semenza</span>

Gregg Leonard Semenza, Johns Hopkins Tıp Fakültesi'nde bir Çocuk Doktoru ve Genetik Tıp Profesörüdür. Hücre Mühendisliği Enstitüsü'nde vasküler program direktörü olarak görev yapmaktadır. Albert Lasker Temel Tıbbi Araştırma Ödülü'nü 2016'da aldı. Kanser hücrelerinin oksijen açısından fakir ortamlara uyum sağlamasına izin veren HIF-1'i keşfiyle tanınıyor. William Kaelin Jr. ve Peter J. Ratcliffe ile "hücrelerin oksijen varlığını nasıl algıladığı ve buna uyum sağladığına dair keşifler" için 2019 Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'nü paylaştı.

Michael Warren Young Amerikalı biyolog ve genetikçi. Otuz yılı aşkın süredir Drosophila melanogaster de genetik olarak kontrol edilen uyku ve uyanıklık modellerini araştırmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">David Julius</span> Amerikalı bilim insanı

David Julius, Amerikalı fizyolog ve bilim insanı. Kapsaisin, mentol ve sıcaklığı saptayan TRPV1 ve TRPM8 reseptörlerinin karakterizasyonu dahil, ağrı hissi ve ısının moleküler mekanizmaları üzerindeki çalışmalarıyla tanınmaktadır. San Francisco'daki Kaliforniya Üniversitesi'nde profesör olarak ders veren Julius, Artem Pataputyan ile birlikte "ısı ve temas reseptörlerinin keşfi" nedeniyle 2021 Nobel Tıp Ödülü'ne layık görüldü.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.