Litvanya, resmî adıyla Litvanya Cumhuriyeti, Kuzey Avrupa'daki Baltık bölgesinde yer alan bir ülkedir. Baltık Devletlerinden biri olup Baltık Denizi'nin doğu kıyısında yer alır. Kuzeyde Letonya, doğu ve güneyde Belarus, güneyde Polonya ve güneybatıda Rusya ile sınırı vardır. Batıda ise İsveç ile deniz sınırı bulunur. Litvanya, 65.300 km²'lik bir alanı kaplar ve 2,86 milyon nüfusa sahiptir. Ülkenin başkenti, aynı zamanda en büyük şehri de olan Vilnius'tur. Diğer büyük şehirler sırasıyla Kaunas, Klaipėda, Šiauliai ve Panevėžys'dir. Litvanlar, etnolinguistik olarak Balt halklarının bir parçasıdır ve Hint-Avrupa dil ailesinin Baltik kolunda hayatta kalan birkaç dilden biri olan Litvanca dilini konuşurlar.
Kuzeydoğu Litvanya'da yer alan bölge, aynı zamanda kuzeybatı Belarus'un ve Letonya'nın tarihi bölgelerinin de bir kısmını kapsar. Başkent Panevėžys aynı zamanda bölgenin en geniş şehridir.
Litvanya Büyük Düklüğü, Avrupa'da 13. yüzyıl ile 1795 arasında varlığını sürdürmüş bir devlettir. Aukštaitija bölgesindeki çok tanrılı Baltık kabilelerinden biri olan Litvanlar tarafından kuruldu. Daha sonra Kiev Knezliği'nin büyük bir kısmını ve diğer Slav topraklarını ele geçirdi. Böylece bugünkü Belarus, Letonya, Litvanya'nın tamamı ile Moldova, Polonya, Rusya ve Ukrayna'nın bir kısmını kapsar hâle gelmişti. 15. yüzyılda en geniş sınırlara ulaştığında Avrupa'daki en geniş sınırlara sahip ülke konumundaydı. Etnisite ve din açısından çeşitliliğin var olduğu ülkede, kültür unsurları oldukça geniş bir yelpaze oluşturuyordu.
Litvanya, Eurovision Şarkı Yarışması'na ilk defa 1994 yılında katılmıştır. Lietuvos nacionalinis radijas ir televizija (LRT) isimli kamusal yayın kuruluşunun Avrupa Yayın Birliği'nin aktif bir üyesi olmasının ardından katılmıştır. Litvanya, 1994 yılında Estonya, Macaristan, Polonya, Romanya, Rusya ve Slovakya ile birlikte ilk defa katılmıştır.
Litvanya Futbol Federasyonu (LFF) Litvanya'da futbolu düzenleyen kurumdur.Merkezi Vilnius'tadır.Litvanya Futbol Federasyonu FIFA'ya 1923 yılında üye oldu ancak Sovyetler Birliği'nin Litvanya'yı ilhakı nedeniyle dağıtıldı. 1992'de ülkenin bağımsız olmasıyla yeniden üye olmuştur. Ülkenin Profesyonel en üst ligi A lyga'dır.
Litvanya, 2020 Eurovision Şarkı Yarışması 'na katılacaktır. Litvan yayıncı LRT televizija (LRT) tarafından Hollanda'nın kenti Rotterdam'da yapılacak 2020 yarışması'nda Litvanya'yı temsil edecek katılımcı Pabandom iš naujoǃ yarışması'nın kazananı olacaktır.
Litvanya Konseyi ya da 11 Temmuz 1918'den sonraki adıyla Litvanya Devlet Konseyi, 18-23 Eylül 1917 tarihleri arasında gerçekleşen Vilnius Konferansı'nda seçilen konseydir. Konseyin ilk üyeleri farklı yaş, sosyal statü, meslek ve siyasi ilişkilere sahip yirmi kişiden oluşuyordu. Litvan halkı adına yürütme yetkisi verilen konsey, bağımsız bir Litvanya devleti kurmakla görevlendirildi. 16 Şubat 1918'de konsey üyeleri Litvanya Bağımsızlık Yasası'nı imzaladı ve Litvanya'yı demokratik ilkelere dayanan bağımsız bir devlet olarak ilan etti. 16 Şubat, "Litvanya Devlet Restorasyon Günü" olarak kutlanmaya başlandı. Konsey, 1918 sonbaharına kadar ülkede Alman Ordusu'na bağlı askerî birliklerin bulunmasına rağmen bağımsızlık ilan etmeyi başardı. 1919 baharında konsey üyeleri sayısı yaklaşık iki katına çıktı. Konsey, ilk kez 15 Mayıs 1920'de toplanan Litvanya Kurucu Meclisi etkin oluncaya kadar çalışmalarını sürdürdü.
Vilnius Konferansı veya Vilnius Ulusal Konferansı, 18-23 Eylül 1917 tarihleri arasında Vilnius'ta bir araya gelen, Rus İmparatorluğu, Polonya Krallığı ve Alman İmparatorluğu'ndan bağımsızlık sağlayıp ayrı bir Litvanya devleti kurma amacıyla toplanan konferanstır. Konferans bağımsız bir Litvanya'nın ilan edilmesi misyonuyla görevlendirilen yirmi üyeli Litvanya Konseyi'ni seçti. Litvan halkının iradesine sahip olduğunu savunan konferans bu doğrultuda konseye ve kararlarına yetki verdi. Konferans Litvanya'nın bağımsızlığa giden yolda temel yol gösterici ilkeleri oluştururken Litvanya'nın siyasi yapısı ile ilgili her türlü konuya daha sonra seçilecek olan Litvanya Kurucu Meclisi'nin karar vereceğini savundu.
Litvanya-Sovyet Savaşı veya Litvanya-Bolşevik Savaşı Litvanca: Karas su bolševikais), I. Dünya Savaşı'nın ardından yeni bağımsızlığını ilan eden Litvanya ile Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti arasındaki savaştır. Bu savaş 1918-1919 arasındaki batıya doğru gerçekleşen geniş kapsamlı Sovyet saldırısının bir parçasıydı. Saldırı, Almanya birliklerinin bulunduğu Ukrayna, Belarus, Litvanya, Letonya, Estonya, Polonya topraklarında Sovyet cumhuriyetleri kurma ve Alman Devrimi'ni başarıya ulaştırmaktı. Aralık 1918'in sonunda Kızıl Ordu birlikleri Litvanya sınırlarına ulaştı ve büyük bir çatışma olmadan Ocak 1919'un sonuna kadar Litvanya topraklarında hakimiyet sürdü. Sovyet hakimiyeti altında Litvanya-Belarus Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti kuruldu. Şubat ayında geçici başkenti Kaunas'ı ele geçirmek isteyen Sovyet güçlerinin ilerlemesi, Litvanya ve Almanya birlikleri tarafından durduruldu. Nisan 1919'dan itibaren, Litvanya savaşı Polonya-Sovyet Savaşı ile paralel bir şekilde gitti. Polonya'nın Litvanya, özellikle Vilnius Bölgesi üzerinde toprak iddiaları vardı ve bu gerilimler Polonya-Litvanya Savaşı'na sıçradı. Tarihçi Norman Davies durumu şu şekilnde anlatır; "Almanya ordusu Litvanya milliyetçilerini destekliyordu, Sovyetler Litvanya komünistlerini destekliyordu, Polonya Ordusu ise hepsiyle savaşıyordu." Mayıs ayının ortalarında, Silvestras Žukauskas tarafından yönetilen Litvanya ordusu, kuzeydoğu Litvanya'daki Sovyetlere karşı bir saldırı başlattı. Haziran ortasına kadar, Litvanyalılar Letonya sınırına ulaştı ve Sovyet güçlerini, Sovyetlerin Ağustos 1919'un sonuna kadar tuttuğu Zarasai yakınlarındaki göl ve tepeler arasında sıkıştırdı. Daugava Nehri ile ayrılan Sovyet ve Litvanyalı güçler, Ocak 1920'de Daugavpils Savaşı'na kadar cephelerini korudular. Eylül 1919 gibi erken bir tarihte Sovyetler bir barış anlaşması müzakere etmeyi teklif etti, ancak görüşmeler Mayıs 1920'de başlayabildi. Sovyet-Litvanya Barış Antlaşması 12 Temmuz 1920'de imzalandı. Sovyet Rusya bağımsız Litvanya'yı tamamen tanıdı.
Jonas Basanavičius, Litvanyalı bağımsızlık aktivisti politikacı, doktor, yazar. Litvanya'nın bağımsızlığı için çok sayıda çalışma yürüttü. Litvanya Bağımsızlık Yasası imzacıları oturumunun başkanı idi.
Konstantinas Olšauskas, Litvan politikacı ve rahip.
Litvanya Bağımsızlık Yasası, Litvanya Devleti Bağımsızlık Yasası veya 16 Şubat Yasası, 16 Şubat 1918'de Litvanya Konseyi'nin demokratik ilkelerle yönetilecek bağımsız bir Litvanya devletinin kuruşunu ilan ettiği belgedir. Yasa metni Jonas Basanavičius başkanlığındaki konseyin yirmi temsilcisi tarafından imzalandı. Belge Vilnius Konferansı, 11 Aralık, 8 Ocak ve 16 Şubat tarihli kararlar dahil olmak üzere bu konudaki bir dizi çalışmanın sonucuydu. Yasa ilan edilene kadar geçen zaman uzun ve inişli çıkışlıydı, Alman İmparatorluğu Konsey'e bağımsızlık değil bir Almanya-Litvanya ittifakı kurulmasına yönelik açıklama yapması için baskı yaptı. Konsey, askerî birlikleri Litvanya'da bulunan Almanya makamları ile Litvanya halkının talepleri arasında dikkatli davranmak zorunda kaldı.
Dzūkija veya Daynava Güneydoğu Litvanya'da etnografik bir bölgedir.
Küçük Litvanya veya Prusya Litvanya, Prusya'da tarihi bir etnografik bölgedir, daha sonra Prusya Litvanyalılarının yaşadığı Almanya'daki Doğu Prusya bölgesini tanımlamak için kullanılan isimdir. Küçük Litvanya, bu vilayetin kuzey kısmını kapsamış ve adını bölgenin Litvanca konuşan nüfusundan almıştır. 13. yüzyılda Cermen Şövalyeleri'nin işgalinden önce, daha sonra Küçük Litvanya olarak bilinen bölgenin ana kısmında Skalvians ve Nadruvians kabileleri yaşamıştır. Arazi, Litvanya ve Cermen Düzeni arasındaki savaş sırasında bir ölçüde yok oldu. Savaş Melno Antlaşması ile sona ermiş ve toprak yeni gelen Litvanyalılar, geri dönen mülteciler ve geri kalan yerli Baltık halkları tarafından yeniden oluşturulmuştur. Küçük Litvanya terimi ilk kez 1517 ve 1526 arasında ortaya çıkmıştır. 1920 yılında Versay Antlaşması ile Milletler Cemiyeti'nin zorunlu bölgesi haline gelen ve 1923'ten 1939'a kadar Litvanya'ya ilhak edilen Klaipėda Bölgesi bu bölgeden hariçtir. 1945'ten beri Litvanya'nın küçük bir kısmı modern Litvanya ve Polonya sınırları içerisindeyken, bölgenin çoğu Rusya'nın Kaliningrad Oblastı'nın bir parçasıdır.
Litvanya Yahudileri veya Litvaklar, bugünkü Litvanya, Belarus, Letonya, Kuzeydoğu Suwałki ve Polonya'nın Białystok bölgesi ile Rusya ve Ukrayna'nın bazı sınır bölgeleri arasında bölünmüş eski Litvanya Büyük Dükalığı topraklarında yaşayan Yahudilerdir. Terim bazen, etnik kökenleri ne olursa olsun, "Litvanyalı" bir yaşam ve öğrenme tarzını izleyen tüm Ortodoks Yahudileri kapsamak için kullanılır. Litvanyalı Yahudilerin yaşadığı bölgeye Yidiş'te (טעיטע) Lite, dolayısıyla İbranice Lita'im (לִיטָאִים) denir.
Büyük Litvanya ya da Etnografik Litvanya, 20. yüzyılın başlarında Litvanya topraklarını Litvanya Büyük Dükalığı'na ait olan toprakların önemli bir parçasının Litvanya'ya ait olduğunu belirtir. Bu kavramda bölgede yaşayan insanların Litvanyaca konuşmasına veya kendilerini Litvanyalı olarak görmelerine bakılmaksızın, üzerlerinde yaşayan tüm insanları kapsardı. Kavram, Litvanya dilinin ezici bir şekilde konuşulduğu "dilsel Litvanya" kavramı ile tezatlık oluşturuyordu.
Litvan mutfağı, Litvanya'nın serin ve nemli kuzey iklimine uygun ürünleri içerken bir mutfak kültürü gösterir. Arpa, patates, çavdar, pancar, yeşil sebzeler, çilek ve mantar yerel olarak yetiştirilmektedir ve süt ürünleri ülkenin uzmanlık alanlarından biridir. Kışın yiyecekleri saklamak için çeşitli turşulama yöntemleri kullanılır. Çorbalar son derece popülerdir ve yaygın olarak sağlıklı beslenmenin anahtarı olarak kabul edilir. İklim ve tarım uygulamalarını Kuzey Avrupa ile paylaştığı için, Litvanya mutfağının Baltık komşuları ve genel olarak kuzey ülkeleri ile pek çok ortak noktası bulunur. Uzun süren tarım ve yiyecek arama gelenekleri, ülkenin tarihi boyunca çeşitli etkilerle birlikte Litvanya mutfağını oluşturmuştur.
Litvanya-Türkiye ilişkileri, Litvanya ile Türkiye arasındaki dış ilişkilerdir. Türkiye 28 Temmuz 1922'de Litvanya'yı resmî olarak tanıdı ve aynı gün Türkiye'nin Estonya Büyükelçisi de Litvanya'ya akredite oldu. SSCB'nin Estonya, Letonya ve Litvanya'nın işgalini ve ilhakını takiben Tallinn'deki Türk Büyükelçiliği 5 Eylül 1940'ta kapattı. Ancak Türkiye, Litvanya'nın Sovyet ilhakını hiçbir zaman tanımadı.
Açlık Savaşı veya Kıtlık Savaşı, toprak anlaşmazlıklarını çözmek amacıyla 1414 yazında müttefikler Polonya Krallığı ve Litvanya Büyük Dükalığı ile Töton Şövalyeleri'ni karşı kısa bir çatışmadır. Savaş, adını her iki tarafın da izlediği yıkıcı yakıp yıkma taktiği sonucu hasat alınamamasından aldı. Çatışma önemli bir siyasi sonuç alamadan sona ererken, Prusya'yı kıtlık ve veba sardı. Johann von Posilge'e göre, Töton Tarikatı'nın 86 keşişi savaştan sonra vebadan öldü. Buna karşılık, Orta Çağ Avrupa'sının en büyük savaşlarından biri olan 1410 Grunwald Muharebesi'nde yaklaşık 200 keşiş öldü.
Melno Antlaşması veya Melno Gölü Antlaşması, Gollub Savaşı'nı sona erdiren bir barış antlaşmasıdır. 27 Eylül 1422'de Polonya Krallığı ve Litvanya Büyük Dükalığı ittifakı ile Töton Şövalyeleri arasında Graudenz'in (Grudziądz) doğusunda Melno Gölü'nde imzalanmıştır. Antlaşma, Şövalyeler ile Litvanya arasında Küçük Litvanya ve Samogitya ile ilgili 1382'den beri devam eden toprak anlaşmazlıklarını çözmüş ve daha sonra yaklaşık 500 yıl boyunca değişmeden kalan Prusya-Litvanya sınırını belirlemiştir. Orijinal sınırın bir kısmı, Litvanya Cumhuriyeti ile Rusya'nın Kaliningrad Oblastı arasındaki modern sınırın bir parçası olarak varlığını sürdürmesi onu Avrupa'nın en eski ve en istikrarlı sınırlarından biri haline getirmektedir.
