İçeriğe atla

Surtepe Höyüğü

Arkeolojik Höyük
Adı:Surtepe Höyüğü
il:Şanlıurfa
İlçe:Birecik
Köy:Surtepe
Türü:Höyük
Tahribat:Doğal şartlar, yapılaşma, yol[1]
Tescil durumu:Tescilli[1]
Tescil No ve derece:388
Tescil tarihi:10.02.1990
Araştırma yöntemi:Kazı

Surtepe Höyüğü, Şanlıurfa İl merkezinin batısında, Birecik İlçesi'nin kuzeybatısında, Fırat'ın kuzey yakasında yer alan bir höyüktür. Yerleşmenin yayıldığı tepe ve teraslar 250 x 230 metrelik, 72 dönümlük bir alana yayılmaktadır. Höyük ise 120 metre çapında ve 16 metre yüksekliktedir.[2] Yerleşmenin ise 20 hektarlık bir alanı kapsadığı anlaşılmaktadır.[3] Hacınebi Höyüğü'nün birkaç kilometre kuzeyindedir.[4]

Kazılar

Höyük ilk kez Guillermo Algaze tarafından, Birecik Barajı su toplama sahasında kalacak olan arkeolojik yerleşimleri saptamak amacıyla bölgede yapılan yüzey araştırmaları sırasında saptanmıştır. Kazılar ise İspanya Alicante Üniversitesi Geç Prehistorya Bölümü, Şanlıurfa Müzesi ve Prag Oriental Institute and Academy of Science işbirliğiyle 2000 yılında kurtarma kazısı olarak başlatılmıştır.[2] Kazılara İspanyol arkeolog Jesus Gil Fuensanta başkanlık etmektedir.[3]

Tabakalanma

Surtepe Höyük'te saptanan kültür evreleri Orta Kalkolitik Çağ (Ubaid), Geç Kalkolitik Çağ (Uruk Dönemi), Uruk Dönemi - Erken Tunç Çağı Geçiş Evresi ve Erken Tunç Çağı saptanmıştır. Bu evrelerin kesintisiz olduğu belirtilmektedir. Daha sonra Geç Demir Çağı'nın Akamenid, Helenistik ve Roma yerleşimleri olmuştur.[3]

Buluntular

Kazı alanının kuzey kesiminde 50 metre uzunluğa varan, 39 x 15 boyutlarında "standart" kabul edilen kerpiç bloklardan yapılmış ve 3,5 metre üzerinde bir yükseklik veren bir duvar açığa çıkarılmıştır. Bu duvarın, Yeni Asur ve Akamenid dönemlerinde kullanılan anıtsal bir yapıya ait olduğu ileri sürülmektedir. Ayrıca yine kerpiç kullanılarak yapılmış Akamenid Dönemi anıtsal bir yapısı da açığa çıkarılmıştır. Geç Demir Çağı buluntuları arasında en önem verilen buluntu, 10,5 x 6,4 x 1,9 ebatlarındaki, alfabetik bir yazının işlendiği taş bir tablettir. Tablette kullanılan dil yerel bir semitik dildir. Metin, tahtı ele geçirmiş olan bir hükümdarın tanrıya şükran sunumu niteliğindedir. Bu tip tanrıya mektupların en eski örneklerine MÖ 7. yüzyıla ait olan Asurbanipal'in kütüphanesinde rastlanmaktadır. Surtepe'de bulunan bu tablet MÖ 5. ya da 4. yüzyıla tarihlenmiştir. Aramca, fakat içeriği anlaşılamamış bir başka taş tablet daha bulunmuştur.[2]

Tahribat durumu

Surtepe Köyü'nün yapılaşması höyüğü kısmen tahrip etmiştir. Doğu ve güneydoğu eteklerinde ise Fırat Nehri'nin aşındırması aynı sonucu yaratmıştır. Diğer yandan köy yolu, höyüğün kuzey ve bat eteklerini kesmiştir.[2]

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ a b "TAY – Yerleşme Ayrıntıları". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2012. 
  2. ^ a b c d "TAY – Yerleşme Dönem Ayrıntıları". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2012. 
  3. ^ a b c "Current Archaeology In Turkey". 1 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2012. 
  4. ^ 17. Arkeometri Sonuçları Toplantısı 12 Eylül 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (2001) Sh.: 63

İlgili Araştırma Makaleleri

Oylum Höyük, Kilis ilinin 7 km. doğu güneydoğusunda Oylum köyü yakınlarında yer alan bir höyüktür. Oylum Höyük doğu - batı yaklaşımlarında Fırat Vadisi - Amik Ovası, kuzey – güney yaklaşımlarında ise Anadolu Platosu ile Kuzey Suriye ulaşım hatları üzerinde bulunmaktadır. Öte yandan Holosen devirde Kilis Ovası'nın ılıman, dolayısıyla flora ve fauna yönünden zengin doğasında bölgenin insan yerleşimi açısından elverişliliği yüksekti.

<span class="mw-page-title-main">Lidar Höyük</span>

Lidar Höyük, Şanlıurfa linin kuzeybatısında, Bozova ilçesinin 23 km kuzeyinde yer alan bir höyüktür. Atatürk Baraj Gölü suları altında kalan Lidar Köyü'nün kısmen altında, kısmen güneybatısında bulunmaktaydı. Adının Bizans belgelerinde görülen Ltar Kalesi'nden geldiği düşünülmektedir.

Horum Höyük, Gaziantep'in Nizip İlçesi'nin 15 km. kuzeyinde Fırat'ın batı kıyısında yer alan bir höyüktür.

Zeytinlibahçe Höyük, Şanlıurfa ilinin batısında, Birecik ilçesinin 3 km. güneyinde Mezra Köyü yakınlarında bir höyüktür. Höyük, 31 metre yükseklikte, 190 x 140 metre boyutlarında olup 26 dönümlük yerleşim alanı varıdır. Bir bölümü tarım amaçlı kullanılmaktadır.

Hassek Höyük, Şanlıurfa ili, Siverek ilçesinin bir köyü olan Yukarı Tillakin Köyü yakınlarında yer alan bir höyüktür. Fırat Nehri'nin yarattığı erozyon nedeniyle tahrip olmadan önce 350 x 150 metre boyutlarında bir yerleşim olduğu düşünülmektedir.

Salat Tepe Höyüğü, Diyarbakır il merkezine 35 km. ve Bismil ilçesine 14 km. mesafede yer alan bir höyüktür. Dicle'ye katılan Salat Deresi'nin doğuya kıvrım yaptığı kesimdedir. Salat Deresi vadisinden 30 metre yükseklikte olan höyük 115 x 100 metre boyutlarındadır. Tepenin üstünde 45 x 30 metrelik düz bir alan bulunmaktadır. Diyarbakır Arkeoloji Müzesi tarafından Yukarı Salat Höyük adıyla tescil edilmiştir.

Ziyaret Tepe Höyüğü, Diyarbakır ilinin Bismil ilçesi güneydoğusunda, Dicle ve Batman Çayı'nın birleşme noktasının 20 km. batısında, Dicle'nin güney kıyısında yer alan bir höyüktür. Bölgedeki büyük höyüklerden biri olup, ovadan 22 metre yükseklikte 3 hektarlık bir alandır. Kuzey taraftaki höyüğün (akropol) üç tarafında uzanan "aşağı şehir" ise 29 hektarlık bir alana yayılmıştır. Diyarbakır Arkeoloji Müzesi tarafından Tepe Höyüğü adıyla tescil edilmiştir.

Şaraga Höyük, Şanlıurfa ili Birecik ilçesi yakınlarında ve Fırat'ın batı kıyısında yer alan bir höyüktür. Önemli bir tarihi merkez olan Karkamış'ın 10 km kuzeyindedir. Höyük, 200 x 150 metre boyutlarında ve 25 metre yüksekliktedir.

Tepecik / Makaraz Tepe Höyüğü, Elazığ İl merkezinin yaklaşık olarak 31 km. doğusunda, günümüzde Keban Baraj Gölü suları altında kalmış olan bir höyüktür. Höyüğün asıl ismi Makaraz Tepe'dir. Fakat arkeolojik yazında daha çok Tepecik olarak geçmektedir. Tepe, 200 metre çapında olup 16-17 metre yüksekliktedir.

Kurban Höyük, Atatürk Baraj Gölü suları altında kalmadan önce, Şanlıurfa İl merkezinin 60 km kuzey-kuzeybatısında, Bozova İlçesi'nin Cümcüme Köyü'nün 2 km batısında, Fırat Nehri kıyısında yer alan bir höyüktü. Höyük, nehrin güney kıyısındaki 1,5 km genişlikteki alçak bir teras üzerine kurulmuştu. İlk yerleşmenin üst teraslardan kesen vadilerden birinin alüvyal deltasında kurulmuştu. Oldukça alçak, semer biçimindeki iki tepeden oluşur. Güney taraftaki daha yüksek olup, 250 x 180 metre boyutlarında ve ovadan 10 metre yüksekliktedir. Kuzeydeki höyük ise 170 x 120 metre boyutlarında ve 4 metre yüksekliktedir. Toplam olarak 6 hektarlık bir alana yayılmış olan yerleşimin 3 hektarlık bölümü kazılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Maşat Höyük</span>

Maşat Höyük, Tokat İl merkezinin güneybatısında, Zile'nin 20 km. güneybatısında, Yalınyazı Köyü'nün 1 km. güney-güneybatısında yer alan bir höyüktür. Höyük 450 x 225 metre boyutlarında olup ova tabanından, kazı yapıldığı yıllarda yaklaşık 29 metre yükseklikteydi.

Kazane Höyük, Şanlıurfa ili'nin yaklaşık 4 km. güneydoğusunda yer alan bir höyüktür. Bölgede topraktaki organik kalıntılar üzerinde yapılan araştırmalara göre MÖ 3. binyılın ortalarında ovada kamış, saz ve ot türleri yönünden yoğun bir bitki örtüsü olduğu anlaşılmaktadır. İklim, daha yağışlı bir iklim olmalıdır. Çevredeki tepeler muhtemelen ormanlıktı.

Kuşsaray Höyüğü, Çorum İl merkezinin 15 km. kuzeydoğusunda, Düvenci Ovası'nda, Kuşsaray Köyü'nün 400 metre batısında yer alan bir höyüktür. Tepenin, 150 x 100 metrelik bölümünün surla çevrili olduğu anlaşılmaktadır. Yüksekliği 20-25 metredir.

<span class="mw-page-title-main">Hacınebi Höyüğü</span> Birecikte bir höyük

Hacınebi Höyüğü, Şanlıurfa İl merkezinin kuzeybatısında, Birecik İlçesi'nin 5 km kuzeyinde, Uğurcuk Köyü'nün (Hacınebi) yanında yer alan bir höyüktür. Fırat'ın bölgede doğuya doğru kıvrım yaptığı kesimde bulunan höyük, nehir vadisi üzerinden, Mezopotamya'dan İç Anadolu'ya uzanan ticaret yollarının ve üzerinde ve kavşağındadır. Tepe, 240 x 140 metre boyutlarında ve 7-2 metre yüksekliktedir. Bu boyutlarıyla 33 dönümlük bir alanı kaplamaktadır.

Tilbeş Höyük, Şanlıurfa'nın batısında, Birecik ilçesinin yaklaşık 22 km. kuzeybatısında bulunan arkeolojik yerleşim ve ona ait höyüktür. Hacınebi Höyüğü'nün 8 km. kadar kuzeyine düşmektedir. Höyük, Fırat nehrinin doğu yakasında, nehir kıyısındadır. Tepe, yaklaşık 1000 m² bütüklükte olup, nehir seviyesinden 12 metre yüksekliktedir. 14,5 metre derinlikte yer alan höyük, Birecik Barajı sularının altında kalmıştır.

Müslümantepe Höyüğü, Diyarbakır İli, Bismil İlçesi'ne bağlı Şahintepe Köyü'nün kuzeybatı kenarında, Dicle Nehri'nin güney kıyısında yer alan bir höyüktür. Güneyden Dicle'ye doğru genişleyen, tarıma uygun bir vadide, yine güneyden vadi tabanı içine giren, yarımada şeklinde doğal bir kayalık üzerinde kurulmuştur. Bismil İlçesi'ne 22 km. mesafededir. Bu kayalık, yerleşmenin savunulması açısından elverişli bir durum yaratmaktadır.

Mezraa Höyük, Şanlıurfa ili'nin güneybatısında, Birecik İlçesi'nin kuş uçuşu 7 km güneyinde, Mezraa Belde'sinin 1,5 km güneydoğusunda, Fırat'ın doğu kıyısında yer alan bir höyüktür. Tepe, 180 x 140 metre boyutlarında olup ova seviyesinden 13 metre yüksekliktedir.

Tiladir Tepe, Şanlıurfa il merkezinin güneybatısında, Birecik İlçesi'nin güneyinde, Ziyaret Köyü'nün 700 metre kadar kuzey-kuzeydoğusunda yer alan bir höyüktür. Türkiye – Suriye sınırına oldukça yakın, Karkamış'ın 3,5–4 km. kuzey-kuzeydoğusundadır. Tepe, 600 x 200 metre boyutlarında olup 12,2 hektarlık bir alanı kaplamaktadır. Fırat'ın doğu yakasında, nehrin hemen kıyısındaki bir kaya üzerinde bulunan höyük büyüklük bakımından bölgenin önemli höyüklerinden biridir.

Sultantepe Höyüğü, Şanlıurfa ili'nin Harran İlçesi'nin Akçakale yolu 13 km kuzeybatısında, Kötüçay ile Kömürcü Dere arasında, Sultantepe Köyü'nün hemen yanında yer alan bir höyüktür. Tepenin tabanda çapı 550 metre olup Urfa Ovası'nın en büyük höyüğüdür. Yüksekliği 43 metredir. Adana İli Kozan İlçesi yakınlarındaki, günümüzde yeri tam olarak bilinmeyen Sultantepe Höyüğü ile karıştırılmamalıdır.

Tatar Höyük, Şanlıurfa il merkezinin kuzeybatısında, Bozova İlçesi'nin 9 km. kuzeydoğusunda, Titriş Höyük'ün 10 km. güneybatısında yer alan bir höyüktür. "Aşağı Alan" olarak adlandırılan kesimi 500 x 200 metre ve 5,9 hektarlık bir alana yayılmaktadır. Höyük ise 150 x 11 x 24 metre boyutlarında olup 1,75 hektarlık bir alanı kaplar.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.