İçeriğe atla

Surname-i Vehbi

Surname-i Vehbi
YazarSeyyid Vehbi
ÜlkeOsmanlı İmparatorluğu
DilTürkçe
Konu1720’de III. Ahmet’in dört oğlunun sünnet düğünü nedeniyle düzenlenmiş şenlikler
TürSurname
III. Ahmed, etrafında saraylılar ve danışmanlarıyla
Mehterhane
Şenlik için kurulan çadırlar
III. Ahmed altın saçarken

Surname-i Vehbi, padişah III. Ahmed’in dört oğlunun 1720’de gerçekleşen ve 15 gün süren sünnet şenliklerini anlatan ve şair Seyyid Vehbi tarafından kaleme alınmış mensur eserdir.

Surname türünün en ünlü eseri olan kitapta İstanbul tanıtılır, devrin örf ve âdetleri anlatılır. Lale Devri’ni betimleyen en önemli kaynaklardandır[1]

Eserin birçok nüshası vardır. Topkapı Sarayı Müzesi’nde Hazine 3593 envanter numarası ile kayıtlı olan nüshada Levni tarafından yapılmış 137 levha bulunur. Levni’nin minyatürlerini içeren nüshanın yaklaşık on yılda tamamlandığı, 1729-1730’da sunulduğu düşünülür. Yapıt Osmanlı el yazmalarının son önemli örneğidir.[1]

Nüshaları

Eser, günümüze en fazla nüshası gelen surnamedir. Topkapı Sarayı Müzesi III. Ahmet Kütüphanesi’nde Hazine 3593 envanter numarası ile kayıtlı nüsha, Levni tarafından yapılmış 137 levhayı içerir. Aynı kütüphanedeki 3593 numaralı nüsha ise imzasız 140 levha içermektedir.

İstanbul Üniversitesi'ndeki TY 6099 numaralı nüshanın Vezir-i Azam Damat İbrahim Paşa için hazırlandığı düşünülür. Bu nüshanın 140 minyatürlü yaprağı Levni okuluna mensup bir sanatçı tarafından yapılmıştır. Ziyafet sahneleri Levni’nin surnamesi ile aynı şemayı gösterir. Bu kütüphanede bulunan diğer nüshalar; 6124, 1607, 3035 no’lu yazmalardır. Süleymaniye Kütüphanesi, Fatih Millet Kütüphanesi, İstanbul Beyazi Belediye Kütüphanesi’nde de nüshalar mevcuttur.[2]

Metin

Devrin tanınmış şairlerinden birisi olan Seyyid Vehbî’nin en önemi eseri olan yapıt, 18. yüzyıl Osmanlı nesrinin klasik özelliklerini taşıyan bir metindir. Düzyazı olarak yazılmıştır ancak içinde manzum bölümler de bulunur.[1] Bir münacat ile başlar, onu naat, III. Ahmet’e, Sadrazam İbrahim Paşa’ya medhiye gibi kaside şeklindeki şiirler izler.

Talik yazı ile Türkçe yazılmıştır. Her sayfada 16 cm. uzunluğunda 23 satır bulunur.

Minyatürler

Topkapı Sarayı Müzesi III. Ahmet Kütüphanesi’nde Hazine 3593 envanter numarası ile kayıtlı nüsha, Levni tarafından yapılmış 37x26 boyutlarında 137 minyatür içerir. Olaylar oluş sırasına göre betimlenmiş; birinci günü on iki tasvirle, ikinci günü sekiz sahneyle, sonraki günler giderek azalan tasvirlerle ve tek resimle, on birinci güne kadar her gün dört resimle temsil edilmiştir.[1] Eserin minyatürleri, farklı kompozisyonlar içinde gösterilmiştir. Bunları; Padişah, sadrazam, davetliler ve halk önünde yapılan gösteriler, ziyafet sahneleri, esnaf alayları, sünnet düğününün Topkapı Sarayına gidişi, nahıl ve şeker bahçeleri şeklinde sınıflandırmak mümkündür.[1]

Karşılıklı iki sayfada yer alan minyatürler hem birbirinden bağımsızdır; hem de birliktelik taşırlar. Hareket çoğunlukla soldan sağadır. Minyatürlerde her figürün yüzünde karakter yansıtan ifadeler sezilir. Osmanlı’nın her kesiminden insanları gözler önüne serilmiştir. III. Ahmet’i oldukça detaylı ve gerçeğe yakın şekilde resmedilmiştir.

Kaynakça

  1. ^ a b c d e Serap Irlayıcı Tekbaş, Surname-i Vehbi Münyatürlerindeki Eğlence Sahnelerinin Resim Eğitimi Açısından İncelenmesi, Selçuk Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi, Konya 2008[]
  2. ^ Mehmet Arslan, Kültür Tarihimiz Açısından Zengin Bir Kaynak:Sur-nâmeler, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Cilt 5, Sayı 10, 2007

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Topkapı Sarayı</span> İstanbulda bir saray

Topkapı Sarayı, İstanbul Sarayburnu'nda, Osmanlı İmparatorluğu'nun 600 yıllık tarihinin 400 yılı boyunca, devletin idare merkezi olarak kullanılan ve Osmanlı padişahlarının yaşadığı saraydır. Bir zamanlar içinde 4.000'e yakın insan yaşamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Miniatürk</span> İstanbulda bir müze park

Miniatürk ya da Minyatür Türkiye Park; Türkiye'deki çeşitli yapıtların maketlerinin sergilendiği, Beyoğlu, İstanbul'daki 60.000 metrekarelik alanda kurulu olan dünyanın en geniş alana kurulu minyatür parkıdır. Haliç kıyısında bulunan eski bir park alanında konumlanmıştır. 30 Haziran 2001 tarihinde temeli atılan Miniatürk, 2 Mayıs 2003 tarihinde ziyarete açılmıştır.

Osmanlılar’da resim için “nakış” ya da “tasvir” tabirleri kullanılırken minyatür sanatçıları için de ressam anlamında nakkaş ya da musavvir ismi kullanılmıştır. Minyatürler daha çok kitapları resimlemek amacıyla faaliyet gösterdiğinden resimlerin ebatları küçük tutulmuştur.

Saltuknâme, 13. yüzyıl alp-erenlerinden olan ve Rumeli’nin Türkleşmesinde büyük rolü bulunan Sarı Saltuk'un efsanevi hayatını anlatan Anadolu Türk destanlarından biridir. Eserde, Sarı Saltuk'un menkıbelerinin yanı sıra, dönemin önemli kişilerinin menkıbeleri ve bu kişilerin Sarı Saltuk ile olan münasebetleri de anlatılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Levni</span> Osmanlı halk şairi

Levni, asıl adı Abdülcelil Çelebi, Osmanlı minyatür sanatçısı, halk şairi.

<span class="mw-page-title-main">Surnâme</span> Divan edebiyatında padişah çocuklarının doğum, sünnet ve düğün törenlerini anlatan eserlerin genel adı

Surname, Osmanlı dönemi Türk edebiyatında şenlikler hakkında yazılan edebî metinlerin genel adıdır.

Topkapı Sarayı içindeki kütüphanede 15.000 civarında elyazması, hat, tezhip, cild, minyatür, harita, vb. vardır. Cumartesi pazar dışında mesai saatlerinde açıktır.

<span class="mw-page-title-main">Giovanni Jean Brindesi</span> İtalyan ressam (1826-1888)

Giovanni ou Jean Brindesi, (d.1826-ö.1888) İtalyan ressam.

<span class="mw-page-title-main">Âşık Çelebi</span> XVI.yyde Osmanlı sahasında yaşamış divan şairi

Âşık Çelebi, 16. yüzyıl şair, mütercim, yazar.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı minyatürü</span> Genellikle Osmanlıda saray kültürünü yansıtan eski Osmanlı resim sanatı

Osmanlı minyatür sanatı Osmanlı saray kültürünü yansıtarak el yazmaları gibi lüks öğeleri süsleyen genelde Padişah ve diğer yüksek mertebelilere sunulmuş bir sanat şeklidir. Minyatür sanatı İslam dünyasında özellikle yer bulmuş bir saray sanatıdır. Yüksek gelişmişliğe ve kapsamlılığa, geç Orta Çağ'da İran, Irak, Orta Asya ve Anadolu'da bulunan Türk ve Pers hanedanlıkları dönemlerinde erişmiştir. Osmanlı miniyatür sanatı, hep birlikte kitap sanatı olarak anılan Hat, Nakş, Tezhip, Ebru ve Cilt gibi birbiriyle ilişkili geleneksel sanatlardan biridir.

<i>Surname-i Hümayun</i>

Surname-i Hümayun, 1582’de Padişah III. Murad’ın oğlu Şehzade Mehmet’in sünnet düğünü nedeniyle düzenlenmiş 52 gün süren şenlikleri anlatan Türkçe eserdir.

<span class="mw-page-title-main">Seyyid Vehbi</span>

Seyyid Vehbi, divan şairi ve nesir yazarı.

<span class="mw-page-title-main">Hamdullah Hamdi</span> Türk divan şairi, mutasavvıf (1449 - 1503)

Hamdullah Hamdi (doğumu: 1449, Göynük - ölümü: 1503, Göynük) Türk divan şairi, mutasavvıf. Mesnevileri ile tanınmıştır.

Edviye-i Müfrede, Geredeli İshak bin Murad tarafından 1389 – 1390 yıllarında yazılmış bir tıp kitabıdır. Eser, Anadolu'da yazılmış ilk te'lif tıp eseridir.

Güzin Duran, Türk ressam ve hattat.

Meşâirü'ş-şuarâ, Âşık Çelebi'nin önde gelen Türk edebiyatçıları üzerine yazdığı tezkire. 1568 yılında telif edilen eser nüshalar arasındaki farklılıklara göre 360 ila 424 arasında şairin biyografisini içermektedir.

Filiz Çağman, Türk tarihçi ve müzecidir.

<i>Hünernâme</i> Seyyid Lokmanın tezhip ve minyatürlerle süslü Şehname vezninde yazılmış mesnevisi.

Hünernâme, Seyyid Lokman tarafından 1579 ya da 1580 ile 1584 ya da 1585 yılları arasında yazılan Osmanlı el yazması eserdir. Tezhip ve minyatürleriyle dikkat çeker. İki cilttir ve esas olarak I. Süleyman, II. Selim, III. Murad ve Sokollu Mehmed Paşa dönemlerine ait 89 minyatür içermektedir. Şehnâme tarzında kaleme alınan eserin bilinen tek nüshası, günümüzde Topkapı Sarayı Müzesi Yazma Eserler Kütüphanesi'nde yer almaktadır.

Zeren Tanındı, Türk akademisyen ve sanat tarihçisi.

Şehzade Bayezid, Sultan 3. Ahmet Han'ın Emine Mihrişah Sultan'dan 4 Ekim 1718 Salı günü Edirne Sarayı'nda doğan oğludur. Edirne Sarayı'nda doğan son Osmanlı şehzadesidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.