Suriye yargı sistemi
 |
| Bu kategoride yer alan maddeler Suriye hükûmeti ve siyasetinin bir parçasıdır. |
Suriye'nin yargı sistemi Osmanlı, Fransız ve İslam hukukunun bir sentezidir.[1] Medeni, ticari ve ceza kanunları öncelikle Fransız hukuk uygulamalarına dayanmaktadır.[1] 1949'da ilan edilen bu kanunlar, bedeviler ve dini azınlıklar arasında örf ve adet hukukunun uygulanmasını sınırlamak için onaylanmış özel hükümlere sahiptir. İslam dini mahkemeleri ülkenin bazı bölgelerinde işlemeye devam ediyor, ancak yargı yetkisi evlilik, boşanma, babalık, çocukların velayeti ve miras gibi kişisel statü meseleleriyle sınırlı.[1] Bununla birlikte, 1955'te kişisel statünün birçok yönüne ilişkin bir kişisel kod geliştirildi.[1] Bu kanun, kadının statüsünü iyileştirerek ve miras kanunlarını netleştirerek şeriatı değiştirdi ve modernize etti.[1]
Yüksek Yargı Konseyi
Hâkimlerin atanması, nakledilmesi ve görevden alınması Yüksek Yargı Konseyi tarafından yürütülür. Konsey üst düzey sivil yargıçlardan oluşur ve Suriye devlet başkanı konseye başkanlık etmektedir.[1] Yargının bağımsızlığı maddesi anayasanın 131. maddesi uyarınca, Yüksek Yargı Konseyi başkanı sıfatıyla devlet başkanı tarafından garanti edilmektedir.[1] 133. madde, yargıçların özerk olduklarını ve kanun dışında hiçbir yetkiye tabi olmadıklarını belirtmektedir.[1]
Mahkeme sistemi
Suriye yargı sistemi, boşanma ve miras gibi kişisel statüye ilişkin konularda karar veren hukuk ve ceza mahkemeleri, askeri mahkemeler, güvenlik mahkemeleri ve dini mahkemelerden oluşmaktadır.[2]
Yargıtay
Şam'da bulunan Yargıtay, en yüksek temyiz mahkemesidir. Yargı sorunlarını çözme yetkisine sahiptir.[2] Yargıtayın altında istinaf mahkemeleri, en alt düzeyde ise asliye mahkemeleri ve sulh mahkemeleri olarak farklı şekillerde belirlenen ilk derece mahkemeler bulunur.[1] Ayrıca temel düzeyde çocuk ve diğer özel mahkemeler ve Danıştay olarak bilinen bir idari mahkeme vardı.[1]
Yüksek Anayasa Mahkemesi
Yüksek Anayasa Mahkemesi, 1973 Anayasası ile seçim anlaşmazlıklarını karara bağlamak, devlet başkanı veya Halk Meclisi tarafından itiraz edilen bir kanun veya kararnamenin anayasaya uygunluğuna karar vermek ve devlet başkanı tarafından istendiğinde kanun teklif, kararname ve yönetmeliklerin anayasaya uygunluğu hakkında görüş bildirmek üzere kurulmuştur. Ancak Yüksek Anayasa Mahkemesinin "devlet başkanı tarafından halk referandumlarına sunulan ve onaylanan kanunların" geçerliliğini sorgulaması yasaktır.[1] Mahkeme, başkan ve dört yıllık yenilenebilir bir görev süresi için atadığı dört yargıçtan oluşur.[1]
Hukuk ve ceza mahkemeleri
Hukuk ve ceza mahkemeleri Adalet Bakanlığı'na bağlı olarak teşkilatlanmıştır.[2] Sanıklar bu mahkemeler önünde diledikleri gibi yasal temsil hakkına sahiptirler ve mahkemeler yoksullar için avukatlar atar.[2] Sanıklar masum kabul edilir, kanıt sunmalarına ve suçlayıcılarıyla yüzleşmelerine izin verilir.[2] Çocukları veya cinsel suçları içerenler hariç, yargılamalar halka açıktır.[2] Sanıklar, kararlarını bir il temyiz mahkemesine ve nihayetinde Yargıtaya temyiz edebilirler.[2] Bu tür temyizlerin kazanılması zordur çünkü mahkemeler davaların kelimesi kelimesine transkriptlerini sağlamaz - yalnızca başkan yargıçlar tarafından hazırlanan özetler vardır.[2] Jüri sistemi yoktur.[2]
Askeri mahkemeler
Askeri mahkemeler, askerî personelin yanı sıra sivilleri de yargılama yetkisine sahiptir.[2] Sivil davalının görev yeri askeri savcı tarafından belirlenir.[2] Hükûmetin, yerleşik mahkeme salonlarının dışındaki yerlerde askeri saha mahkemeleri işlettiğine dair sürekli raporlar vardı.[2] Bu tür mahkemelerin, normal askeri mahkemelerin resmi prosedürlerini daha az uyguladığı bildiriliyor.[2]
Güvenlik mahkemeleri
İki güvenlik mahkemesi, siyasi ve ulusal güvenlik davalarına bakan Yüksek Devlet Güvenlik Mahkemesi (YDGM) ve mali suçları içeren davalara bakan Ekonomik Güvenlik Mahkemesidir (EGM).[2] Her iki mahkeme de olağan hukuka göre değil olağanüstü hal kapsamında faaliyet göstermektedir ve sanıkların haklarını koruyan anayasal hükümlere uymamaktadır.[2] YDGM, Devlet Başkanı Beşşar Esad tarafından 21 Nisan 2011 tarihli 53 sayılı kanun hükmünde kararname ile kapatıldı[3] ve yerini Terörle Mücadele Mahkemesi aldı.[]
Kaynak
- ^ a b c d e f g h i j k l "Syria : a country study". Library of Congress, Washington, D.C. 20540 USA. 23 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2021.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o "Syria". Country Reports on Human Rights Practices. U.S. Department of State. 4 Mart 2002. 22 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2021.
- ^ Decrees on Ending State of Emergency, Abolishing SSSC, Regulating Right to Peaceful Demonstration 28 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., SANA, 22 April 2011
