İçeriğe atla

Suriye'de lâiklik

Suriye'de lâiklik, 1920 yılında Suriye'yi işgal eden Fransızlar tarafından oluşturulan Manda yönetimi tarafından başlatıldı. Fransızlar tarafından bastırılan 1920 Halep İsyanı'nı başlatan İbrahim Hananu seküleristti. İbrahim Hananu, isyanın bastırılmasından sonra Suriye'nin bağımsızlığı için mücadele etmeye devam etmiş ve Ulusal Blok'u kurmuştur. Ulusal Blok, laik temelli bağımsız bir Suriye kurma hedefi ile hareket etmiş ve yapmış olduğu siyasi mücadele ile 1946 yılında Suriye'yi bağımsızlığa kavuşturmuştur. Lâik sistem, bağımsızlıktan sonra da devam etmiştir. Bu dönemde yükselişte olan Arap sosyalizmini benimseyen Baas Partisi 1963 yılında bir darbe ile iktidara gelmiştir. Arap sosyalizmi, milliyetçiliği ve lâikliği birleştirmiş bir düşünceydi.

Suriye Anayasası'nda, birçok Hristiyan veya Müslüman cemaati din özgürlüğü kapsamında devlet koruması altındadır. Zorunlu din eğitimi verilmesine rağmen bütün okullar devlet tarafından yönetilir ve mezhepsel değildir. İslam'ın siyasi biçimleri hükûmet tarafından hoş karşılanmaz. Suriye hukuk sistemi Fransız yönetimi sırasında hazırlanan medeni kanunlara dayanır. Ancak Suriye'de lâik mahkemeler olduğu gibi dini mahkemelerde bulunmaktadır. Medeni hukuku ilgilendiren davalara lâik mahkemeler bakarken, Müslümanlar arasında veya Müslümanlarla gayri-Müslimler arasındaki kişisel, aile ve dini konulara şeriat mahkemeleri bakar. Gayrimüslim cemaatlerin kendi dini mahkemeleri, kendi din yasalarını kullanmaktadır.

Suriye'de lâik sisteme karşı olanlar Müslüman Kardeşler öncülüğündeki İslamcılardı. Hama İsyanı ile ilk eylemlerini düzenleyen Müslüman Kardeşler, Mısır'da güçlenmesi üzerine 1979-1982 yılları arasında Suriye'de İslamcı bir ayaklanma çıkarttı. Ancak Hafız Esad öncülüğünde ordu ayaklanmaları bastırdı. 2011 Suriye Ayaklanması demokratik taleplerle ortaya çıktığı için ilk olarak Arap Baharı olarak nitelendirilmişti. Ancak kısa bir süre içinde cihatçı unsurların savaşa dahil olmasıyla Arap Baharı Arap Kışı'na dönüştü.

2011 yılında Suriye'nin kuzeyinde bulunan halklar Kuzey Suriye Federasyonu kurarak fiili özerklik ilan ettiler. Federasyona bağlı bölgelerde katı bir lâiklik politikası uygulanmaktadır. Hukuk tamamen medeni yasalar üzerine oturmaktadır. Ayrıca kantonlarda kurulan il, ilçe ve mahalle meclislerinde kadın-erkek katılımı eşitlik sağlanması amacıyla yarı yarıyadır. İlan edilen yasalarla; zorla evlilik ve çok eşliliğe yasak getirilmiştir. Reşit olmayan çocukların evlendirilmesi yasa dışı olarak sayılmıştır. Bu bölgede uygulanan lâiklik anlayışı Suriye için bir ilk konumundadır.

Ocak 2017'de Astana'da Rusya, İran ve Türkiye öncülüğünde Suriye İç Savaşı'nda taraf olan gruplar çağrılarak bir barış konferansı düzenlendi. Barış görüşmelerinden sonra Rusya, hazırlanacak yeni anayasada, Suriye Arap Cumhuriyeti'nin adının Suriye Cumhuriyeti olarak değiştirileceğini açıkladı. Bununla birlikte az da olsa uygulanan İslami hukuk, yeni anayasa ile tamamen kaldırılarak tam lâikliğin gerçekleştirilmesi hedeflenmektedir.[1][2][3][4]

Kaynakça

  1. ^ "Syria Opposition Rejects Russian Draft of New Constitution". Bloomberg. 25 Ocak 2017. 2 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2017. 
  2. ^ "Syrian draft constitution recognizes Kurdish language, no mentions of federalism". Rudaw. 26 Ocak 2017. 24 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2017. 
  3. ^ "رووداو تنشر مسودة الدستور السوري التي أعدها خبراء روس". Rudaw. 24 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2017. 
  4. ^ "Moscow invites Kurds and Syrian opposition to explain Astana". ARA News. 26 Ocak 2017. 26 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2017. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Laiklik veya laisizm, devlet yönetiminde dinin veya dinsizliğin referans alınmamasını ve devletin din veya dinsizlik karşısında tarafsız ve tepkisiz olmasını savunan ilkedir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de laiklik</span> Din ve devlet işlerinin birbirinden ayrılması

Türkiye'de laiklik, Osmanlı İmparatorluğu zamanında yargı ve devlet yönetiminde kısmen kendini göstermeye başlamış, Cumhuriyet devrimi ile anayasanın temel unsurlarından biri haline gelmiş, din ve siyasetin birbirine karışmaması ilkesidir. Laiklik terimi Fransızcadaki karşılığı Laïcité kelimesinden Türkçeye uyarlanmıştır.

Türkiye'de nüfusun %95'e yakını İslam dinine mensuptur. Ülkedeki Müslümanların çoğunluğu Sünniliğin Hanefi mezhebine bağlıdır. Günümüzde modern Türkiye'yi oluşturan bölgede İslam'ın yerleşik varlığı, Selçukluların Doğu Anadolu'ya doğru genişlemeye başladığı 11. yüzyılın son yarısına kadar uzanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Muaz el-Hatib</span>

Şeyh Ahmed Muaz el-Hatib el-Hasani, Suriye Devrimi Muhalefet Güçleri Koalisyonu eski başkanı ve Suriyeli eski bir din adamı. Eski Emevi Camii İmamı ve Sünni Müslüman Araptır.

<span class="mw-page-title-main">Suriye İslam Cephesi</span> Suriyedeki çoğunlukla cihatçı Selefi isyancı tugayların çatı örgütü

Suriye İslam Cephesi, Suriye'de çoğunlukla cihatçı Selefi isyancı tugayların çatı örgütü.

Lâik hukuk insanların bir toplum olarak birlikte yaşama ihtiyacından doğan, kaynağını doğrudan insan aklından alan, toplumsal gereksinimlere göre değişebilen, evrensel nitelikte genel geçerliliğe sahip olduğu kabul edilen hukuk anlayışıdır.

Lâik devlet bir devletin dinî konularda resmen tarafsızlığını belirten, ne dini ne de dinsizliği desteklemediğini ifade eden lâiklik kavramıdır. Lâik bir devlet, aynı zamanda tüm yurttaşlarına dinsel inançlarına bakılmaksızın eşit uygulamada bulunmayı iddia ve taahhüt eden ve belirli bir din/dinsizliğin diğer din/dinsizlik görüşlerinden imtiyazlı bir ön tercihe göre herhangi bir muameleden kaçındığını iddia ve taahhüt eden devlettir.

<span class="mw-page-title-main">Hindistan'da laiklik</span>

Hindistan'da lâiklik veya sekülerizm Hindistan'da, devletin bütün dinlere eşit yaklaşması anlamında kullanılmaktadır. Lâiklik veya sekülerizmin batıda içerdiği din ve devletin ayrılığına yakın biçimde tanımlanan kavramsal ifadenin dışında yer alan bir anlam içererek, Hindistan'da dinsel hukuk; devlet yasal yapısına bütün dinler için eşit katılımlı olmak üzere eklemlendirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">İbrahim Hananu</span> Suriyeli siyasetçi (1869–1935)

İbrahim Hananu veya İbrahim Hanano (1869-1935), bir Osmanlı Kürt belediye yetkilisi ve daha sonra kuzey Suriye'deki Fransız varlığına karşı çıkan bir isyanın lideriydi. Kuzey Suriye'de önemli miktarda toprak sahibi olan Kürt kökenli bir ailenin üyesiydi. ve Hananu ailesi Kürt Rişvan aşiretindendir.

<span class="mw-page-title-main">Suriye muhalefeti</span> Esad ailesinin Suriyedeki yönetimine muhalif bir grup

Suriye muhalefeti, Suriye Ulusal Koalisyonu ve alternatif bir Suriye hükûmeti olarak belirli toprak kontrolüne sahip Suriye hükûmeti karşıtı gruplar tarafından temsil edilen siyasi yapıdır.

<span class="mw-page-title-main">Suriye'deki İslamcı ayaklanma</span> Suriyede 1976dan 1982ye kadar süren şiddetli isyan

Suriye'deki İslamcı ayaklanma, Müslüman Kardeşler'in 1976'da suikastlarla başlattığı, 1980 yılından 1982 yılında kadar ise bir dizi ayaklanma ile devam eden ayaklanmadır. Ayaklanma, Suriye'yi kontrol eden laik Baas Partisi'ne karşı çıkarıldı. İslamcılar sivillere, devlet görevlilerine ve askerlere yaptıkları saldırıların ardından ayaklanma çıkardı ve 1982 Hama Harekâtı ile ayaklanma bastırıldı.

<span class="mw-page-title-main">Suriye devlet başkanı</span> Suriyenin devlet başkanı

Suriye devlet başkanı, resmi olarak Suriye Arap Cumhuriyeti devlet başkanı, Suriye Arap Cumhuriyeti'nin devlet başkanıdır. Kendi takdirine bağlı olarak başkan yardımcılarına devredilebilecek kapsamlı yetkilere sahiptir. Devlet başkanı; başbakanı, diğer Bakanlar Kurulu (kabine) üyelerini ve askeri görevlileri atar ve görevden alır. Beşşar Esad, Suriye'nin 20. ve mevcut devlet başkanıdır. Beşşar Esad, 29 yıl süreyle en uzun süre görev yapan devlet başkanı olan eski devlet başkanı Hafız Esad'ın oğludur. Beşşar Esad, 2021'de devlet başkanlığının 21. yılını kutlayan ve 17 Temmuz 2000'de göreve başladığından, şu anda en uzun süre görev yapan ikinci devlet başkanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Halep Devleti</span> Fransız Suriye Mandasındaki eski devlet

Halep Eyaleti San Remo Konferansı ve Kral I. Faysal'ın Suriye'deki kısa ömürlü monarşisinin çöküşünü takiben, Fransa'nın Levant Yüksek Komiseri General Henri Gouraud tarafından Suriye'nin Fransız Mandası'nda kurulan beş devletten biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Suriye hükûmeti</span> Suriye merkezi hükümeti

Suriye Arap Cumhuriyeti hükûmeti, Suriye Anayasası tarafından oluşturulan ve cumhurbaşkanının devlet başkanı, başbakanın da hükümet başkanı olduğu birlik hükümetidir. Yürütme yetkisi hükümet tarafından kullanılır. Suriye'de 250 üyeli bir yasama konseyi bulunmaktadır. Ülke 2011'den bu yana hem Suriye hükümetine hem de birbirlerine farklı kombinasyonlarda karşı çıkan çeşitli yerli ve yabancı güçlere karşı bir iç savaşın içinde. Hükümet merkezi Suriye'nin başkenti Şam'da bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Randa Kassis</span> Suriyeli siyasetçiler

Randa Kassis, Fransız-Suriyeli bir siyasetçi, Beşar El Esad Suriye rejimine muhalif seküler bir politikacı. Çoğulcu Toplum Hareketi'nin kurucusu ve Başkanı ve Astana Platformu Başkanıdır. Ağustos 2012'ye kadar Suriye Ulusal Konseyinin bir üyesiydi.

<span class="mw-page-title-main">Suriye başbakanı</span> Suriyenin hükûmet başkanı

Suriye başbakanı veya resmi adıyla Bakanlar Kurulu başkanı, Suriye Arap Cumhuriyeti hükûmetinin başıdır.

<span class="mw-page-title-main">Suriye Anayasası</span> Suriye Arap Cumhuriyetinin anayasası

Suriye Arap Cumhuriyeti Anayasası, 26 Şubat 2012'de kabul edildi ve 13 Mart 1973'te yürürlüğe girmiş olan anayasanın yerini aldı. Mevcut anayasa, Suriye Arap Cumhuriyeti devletinin temel işlevini özetlemektedir. Suriye'nin karakterini Arap, demokratik ve cumhuriyetçi olarak belirler. Ayrıca, Pan-Arabizm ideolojisine uygun olarak, ülkeyi Arap dünyasının bir bölgesi ve halkını Arap ulusunun ayrılmaz bir parçası olarak tanımlamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Sultan el-Atraş</span> Önde gelen Arap Dürzi lider ve Suriye milliyetçisi

Sultan el-Atraş,, yaygın olarak bilinen adıyla Sultan Paşa el-Atraş, önde gelen bir Suriye milliyetçisi Arap Dürzi lider ve Suriye Devrimi'nin (1925-27) başkomutanıydı. Fransızlara karşı savaştı. Suriye ve Dürzi tarihinin en etkili isimlerinden biri olarak Cebel el-Dürzi'nin ve genel olarak Suriye'nin kaderinin belirlenmesinde önemli bir rol oynadı.

<span class="mw-page-title-main">Suriye'de siyaset</span> Suriyenin siyasi sistemi

Suriye Arap Cumhuriyeti'nde siyaset, çok partili temsili olan yarı başkanlık cumhuriyeti çerçevesinde gerçekleşir. Devlet Başkanı Beşşar Esad ve onun Arap Sosyalist Baas Partisi, 1970 darbesinden bu yana ülke siyasetinde baskın güçler olarak kaldılar.

<span class="mw-page-title-main">Hananu İsyanı</span> 1920-21 yılları arasında Kuzey Suriyede Fransız kuvvetlerine karşı isyan

Hananu İsyanı, 1920-1921 yıllarında Suriye'nin kuzeyinde, özellikle Halep'in batı kırsalında yoğunlaşan Fransız askerî güçlerine karşı bir isyandı. İsyana verilen destek, Suriye'de Fransız Mandası'nın kurulmasına karşı muhalefetten kaynaklanıyordu. İsmini önde gelen komutanı İbrahim Hananu'dan alan isyan esas olarak Cebel Harim, Cebel Kusayr, Cebel Zaviye ve Cebel Sahyun bölgelerindeki dört müttefik isyandan oluşuyordu. İsyancılar kırsal kesimdeki liderler tarafından yönetiliyordu ve çoğunlukla Fransız güçlerine karşı gerilla saldırıları düzenliyor ya da önemli altyapılara sabotaj yapıyorlardı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.