İçeriğe atla

Surbehan Kilisesi

Surbehan Kilisesi, Surb Ohan Kilisesi olarak da bilinir, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Tortum ilçesine bağlı ve eski adı Surbehan olan Dikmen köyünde Ermenilerden kalma kilisedir.[1]

Tarihçe

Surbehan adı, Ermenice Surb Ohan'dan (Սուրբ Օհան) değişime uğramıştır.[2] Köyün yer aldığı Tao, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biriydi. Osmanlıların bu bölgeyi 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmesinden 25 yıl sonra yapılan tahrire göre Surbehan 12 Hristiyan haneden oluşan bir köydü.[3] Bu köyün kilisesi olan Surbehan Kilisesi'nin ne zaman inşa edildiği bilinmemekle birlikte, köylülerin verdiği bilgiye göre kubbesi ile çatısı 1990'larda çökmüştür.[1]

Mimari

Surbehan Kilisesi, köyün Azizgil olarak bilinen mahallesinde yer alır. Harç kullanılarak moloz taşlarla inşa edilmiş kubbeli ve serbest haç planlı bir yapı olan kilisenin kubbesi ve çatı örtüsü çökmüştür. Çatı örtüsünden geriye sadece kuzey kolunun üstünde küçük bir parça kalmıştır. Kilisenin güneyde bulunan tek girişi sonradan kapatılmıştır. Bu kısımda kilisenin bir portal bulunuyordu; bu giriş kısımdan geriye kuzey ve güney duvarlarından bazı kısımlar kalmıştır. Kilisenin batı duvarı dışarıdan tamamen toprak altında kalmıştır. Yapı yakın tarihe kadar köylüler tarafından samanlık olarak kullanılmış ve buna bağlı olarak doğu kolunda, apsiste bir kapı açılmıştır.[1]

Kaynakça

  1. ^ a b c 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 147 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7
  2. ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar - Katalog (ტაო-კლარჯეთი - ისტორიისა და კულტურის ძეგლები - კატალოგი), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 106, ISBN 978-9941-478-17-8.
  3. ^ Tao (ტაო), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 94. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Dikmen, Tortum</span>

Dikmen, Erzurum ilinin Tortum ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">Opiza Manastırı</span>

Opiza Manastırı, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Opiza olan Bağcılar köyünde Orta Çağ'da inşa edilmiş Gürcü manastırıdır.

Longothevi Kilisesi, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı ve eski adı Longothevi olan Bulanık köyünde Orta Çağ'dan kalma bir kilisedir.

<span class="mw-page-title-main">Eruşeti Kilisesi</span>

Ertşeti Kilisesi, Türkiye sınırları içinde kalmış olan tarihsel Eruşeti bölgesindeki Gürcü kilisesidir. Bugünkü Ardahan ilinin Hanak ilçesinde yer alan Eruşeti köyünde inşa edilmiştir. Gürcistan'daki ilk Hristiyan mabedi olarak bilinir.

Nigala Kilisesi, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı Seyitler köyünün Nigala mahallesinde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Kilise 9. yüzyılda veya 10. yüzyılın ilk yarısında inşa edilmiştir. Seyitler köyünün eski adından dolayı Sveti Kilisesi olarak da bilinir.

Leksori Kilisesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Şenkaya ilçesine bağlı Teketaş köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü dinsel yapısı olan Leksori Manastırı'nın ana kilisesidir.

Yukarı Samtzkaro Kilisesi, tarihsel Klarceti bölgesindeki Gürcü kiliselerinden biridir. Günümüzde Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı ve eski adı (Yukarı) Samtzkaro olan Yukarı Irmaklar köyündedir.

Gelaşeni Kilisesi, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı ve eski adı Gelaşeni olan Güleş köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Gelaşeni Kilisesi, köyün eski adının farklı yazılışlarından dolayı Goreşen Kilisesi, Goleşen Kilisesi ve Güleşen Kilisesi olarak da bilinir.

Çihireti Kilisesi, tarihsel Eruşeti bölgesinde, bugün Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı ve eski adı Çihireti olan Yünbüken köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir.

Kisha Kilisesi veya Kiska Kilisesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Tortum ilçesine bağlı ve eski adı Kisha / Kiska olan Şenyurt köyünde Orta Çağ'dan kalma bir kilisedir.

Çarnesi Kalesi, Çağirnisi Kalesi olarak da bilinir, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Tortum ilçesine bağlı ve eski adı Çağirnisi / Çarnesi olan Kaleboynu köyünde Orta Çağ'dan kalma bir kaledir.

Tzinobani Kilisesi, tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı Meşeli köyünün sınırları içinde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Ortadan kalkmış bir yerleşim olan Tzinobani köyünün kilisesiydi.

Tortum Kalesi Kilisesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Tortum ilçesine bağlı Tortumkale köyünde, Tortum Kalesi'nin güney yamacında Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.

Pancureti Kilisesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Şenkaya ilçesine bağlı ve eski adı Pancureti olan İnceçay kırsal mahallesinde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.

Sihçeki Kilisesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Oltu ilçesine bağlı ve eski adı Sihçeki olan Güzelsu köyünde Orta Çağ'dan kalma bir Gürcü kilisesidir.

Sakire Kilisesi, tarihsel Samtshe bölgesinin bugün Türkiye tarafından kalmış kısmında, günümüzde Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı ve eski adı Sakire olan Çambeli köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir.

Midznadzori Manastırı, Miznazori Manastırı olarak da bilinir, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağı Alabalık köyünde Orta Çağ'da inşa edilmiş Gürcü manastırıdır.

Abrnesi Kilisesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Tortum ilçesine bağlı ve eski adı Abrnesi olan Suyatağı köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir. Aburnes Kilisesi olarak da bilinir.

Bahçelikışla Kilisesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Oltu ilçesine bağlı Bahçelikışla köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kilisesidir. Köyün bugünkü adından dolayı Bahçelikışla Kilisesi olarak anılmaktadır.

Taoskari Kilisesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Olur ilçesine bağlı ve eski adı Taoskari olan Çataksu köyünde, Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.