İçeriğe atla

Surami

Surami
Gürcistan üzerinde Surami
Surami
Surami
Surami'nin Gürcistan üzerindeki konumu
Koordinatlar: 42°01′10″K 43°33′45″D / 42.01944°K 43.56250°D / 42.01944; 43.56250
ÜlkeGürcistan
MhareŞida Kartli
BelediyeHaşuri
Rakım740 m
Nüfus
 (2014)
 • Toplam7.492
Zaman dilimiUTC+04.00 (Gürcistan Saati)

Surami (Gürcüce: სურამი), Gürcistan'ın Şida Kartli bölgesinde 7.492 nüfuslu beldedir. Dağ iklim beldesidir ve bir Orta Çağ kalesine ev sahipliği yapmaktadır.

Konum

Surami, Gürcistan'ı doğu ve batı kısımlarına ayıran Likhi Sıradağları'nın (ayrıca Surami Sıradağları olarak da bilinir) güney yamaçlarında, Surami'nin bir demiryolu bağlantısı ile bağlı olduğu Khashuri kasabasından dört km uzaklıkta yer almaktadır.

Tarihçe

Surami Kalesi'nin kalıntıları

Surami topraklarındaki ilk insan yerleşimi erken Tunç Çağı'na kadar uzanmaktadır. Burası muhtemelen Klasik yazarların, özellikle de Yaşlı Plinius'un (MS 23-79) Kolkhis'in doğusunda, İberya'ya doğru yerleştirdiği Surium'dur.

Borjomi Boğazı'nın girişinde stratejik bir konuma sahip olan ve doğudan batı Gürcistan'a giden yolu koruyan Surami, 12. yüzyılda yoğun bir şekilde tahkim edilmiş bir kasaba haline gelmiştir. Surami Kalesi, 1170'lerden 14. yüzyılın ikinci yarısına kadar, Surameli (სურამელი; kelimenin tam anlamıyla "[Surami'nin efendisi]") soyadını alan Kartli (orta Gürcistan) eristavları ("dükler") hanedanının kalıtsal bir tımarıydı.

Surami'nin kuzeybatı köşesi ve Kviratskhoveli kilisesi

Daha sonra Surami gerilemiş, ancak canlı ticaret merkezini ve 16. ve 17. yüzyıllarda yeniden inşa edilen kalesini korumuştur. Kartli'nin Safevi tarafından atanan valisi/kralı Rostom kaleyi yeniden inşa ettikten sonra garnizon olarak İranlı askerleri görevlendirmiştir.[1] Prens Vakhushti'ye göre 18. yüzyılın ortalarında Surami'de Gürcüler, Ermeniler ve Yahudilerden oluşan 200 hane bulunmaktaydı. 1740'larda Surami, Prens Givi Amilakhvari tarafından Kral Teimuraz II ve Perslere karşı üs olarak kullanıldı. Prensin 1745'te teslim olmasından sonra kale yıkılmış, ancak daha sonra restore edilmiş ve Rus-Türk Savaşı (1768-1774) sırasında Osmanlı karşıtı operasyonlarda Rus-Gürcü birlikleri tarafından kullanılmıştır. Rusya'nın 1801'de Gürcistan'ı ilhak etmesinden sonra Surami askeri bir karakola ev sahipliği yapmış ve daha sonra bir dağ iklim tesisi olarak popülerleşmiştir. 1926 yılında "kentsel tip yerleşim" (Gürcüce: daba) statüsü kazanmıştır.

Anıtlar ve turistik yerler

Surami Kalesi'nden Surami'nin güneybatı kısmının ve Meryem Ana Kilisesi'nin görünümü

Surami, Borjomi-Kharagauli Milli Parkı'na komşu olup, çeşitli manzaraları ve tarihi eserlerinin bolluğuyla dikkat çekmektedir. Kasabada 16.-17. yüzyıllarda inşa edilen Meryem Ana Kilisesi kompleksi, 17.-19. yüzyıllarda inşa edilen Aziz George Kilisesi ve 1998 yılında inşa edilen Kviratskhoveli Kilisesi bulunmaktadır. Surami Kalesi'nin inşa edildiği kesin tarih belirsizliğini korumaktadır. En eski yapıları muhtemelen 12. yüzyıla tarihlenmektedir, ancak o zamandan beri birkaç kez yeniden inşa edilmiştir. Kale ile ilgili yerel bir efsane, yazar Daniel Chonkadze (1830-1860) tarafından klasik Gürcü edebiyatına kazandırılmış ve Ermeni film yapımcısı Sergei Parajanov tarafından 1985 yılında ödüllü uzun metrajlı filmi Suram Kalesi Efsanesi ile daha da ünlenmiştir. Lesya Ukrainka Müzesi, son aylarını Surami'de geçiren önemli Ukraynalı şair Lesya Ukrainka'nın (1871-1913) anısına adanmıştır. Müze, şairin öldüğü ev, bir kütüphane ve Gürcü heykeltıraş Tamar Abakelia tarafından yapılan Ukrainka'nın anıtından (1952) oluşmaktadır.

Önemli kişiler

  • Itzhak Ilan (1956-2020), İsrailli ajan ve İsrail Güvenlik Ajansı'nın eski müdür yardımcısı

Ayrıca bakınız

Wikimedia Commons'ta Surami ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Kaynakça

  1. ^ Sanikidze, George (2021). "The Evolution of the Safavid Policy towards Eastern Georgia". Melville, Charles (Ed.). Safavid Persia in the Age of Empires, the Idea of Iran Vol. 10. Bloomsbury Publishing. s. 387. ISBN 978-0755633807. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Samtshe</span>

Samtshe, Gürcistan’nın güneybatı kesiminde tarihsel bir bölgedir. Tarihsel Mesheti bölgesinin de bir parçasıdır. Geç Orta Çağ'da, Gürcü atabeglerin yönetimindeki Samtshe-Saatabago tarihsel Mesheti topraklarına genişleyince Samtshe adı daha geniş bir alanı ifade ediyordu. Coğrafi koşulları açısından Samtshe dağlık bir bölgedir; yüzeyi küçük düzlükler ve vadilerle kaplıdır.

<span class="mw-page-title-main">Mtsheta</span> Gürcistan kenti

Mtsheta, Gürcistan'ın en eski kentlerinden biridir. Doğu Gürcüstan'da, tarihsel Kartli bölgesinde yer alır. Başkent Tiflis yakınlarında, Kura ve Aragvi ırmaklarının birleştiği yerde kuruludur. MÖ 3. yüzyıl ile MS 5. yüzyıl arasında Kartli Krallığı'nın başkenti olan Mtsheta, bugün Mtsheta-Mtianeti bölgesinin yönetsel merkezidir. Gürcüler, 317 yılında Hristiyanlığı burada kabul ettiler ve kent, Gürcistan Ortodoks Kilisesi'nin bugün de merkezidir.

<span class="mw-page-title-main">Aspindza</span>

Aspindza, Gürcistan’ın güney kesiminde, Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Aspindza Belediyesi'nin merkezi kasabadır (daba). Kura ırmağının sağ yakasında, Ahalkalaki ile Ahaltsihe arasında yer alır. Tedavi merkezi kaplıcalarıyla ünlüdür. Nüfusu yaklaşık 2.793’tür (2014).

<span class="mw-page-title-main">Tao-Klarceti</span>

Tao-Klarceti, çağdaş tarih yazıcıları tarafından eski Tao-Klarceti Krallığı'ndaki tarihi ve coğrafi bölgeleri tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Tao-Klarceti olarak ifade edilen yerler Gürcistan tarihi açısından önemli tarihsel bölgelerdi ve Gürcü Boğazı’ndan başlayıp Küçük Kafkaslar’a değin uzanıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Ardanuç</span> Artvinin ilçesi

Ardanuç, Karadeniz Bölgesi’nin doğu ucunda, Artvin iline bağlı ilçe ve bu ilçenin merkezidir. Ardanuç adı Gürcüce Artanuci’den gelir. Ardanuç kenti, tarihsel Klarceti bölgesinin en eski yerleşim yerlerinden biridir. Ortaçağda Gürcü hanedanı Bagrationilerin önemli merkezlerinden biri olmuştur. Ardanuç kasabası Artvin kentine 39 kilometre uzaklıktadır. İlçenin rağbetle tüketilen yemeklerinden birisi de çağ kebabıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kaspi</span>

Kaspi, Gürcistan'ın Şida Kartli bölgesinde bulunan şehirdir. Bölge olarak Kura Nehri yakınında bulunur ve Gürcistan'ın başkenti Tiflis'e 48 kilometre uzaklıktadır.

<span class="mw-page-title-main">Samtshe Atabeyliği</span>

Samtshe Atabeyliği ya da Samtshe-Saatabago, Samtshe Prensliği olarak da bilinir, Gürcistan'ın Zemo Kartli bölgesinde hüküm sürmüş Orta Çağ Gürcü prensliğidir. 1268'de kurulan prenslik 1334 yılından itibaren "atabagi" unvanı taşıyan Gürcü hükümdarlar tarafından yönetilmiştir. En geniş sınırlara sahip olduğu dönemde sınırları Taşiskari’den Erzurum’a kadar uzanan Samtshe-Saatabago, Cavaheti’nin bir kısmı ile Eruşeti, Kola, Artaani, Acara, Tao, Klarceti ve Şavşeti bölgelerinden oluşuyordu. Osmanlıların eline geçtikten sonra Çıldır Eyaleti’ne dönüştürülen bölge, 1574 ve 1595 tarihli Osmanlı kayıtlarında Gürcistan Vilayeti olarak adlandırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ahıska Kalesi</span>

Ahıska Kalesi veya Rabati Kalesi Gürcistan'ın Ahaltsihe şehrinde bulunan bir tahkimattır. Aslen 9. yüzyılda Lomsia Kalesi adıyla inşa edilen kale, Osmanlı döneminde büyük değişiklikler geçirmiştir. Yapının ayakta kalan kısımlarının çoğu 17 ve 18. yüzyıldan kalmadır.

<span class="mw-page-title-main">Kvatahevi Manastırı</span> Gürcistanda bir manastır

Kvatahevi Gürcistan'ın Şida Kartli bölgesinde ve başkent Tiflis'in batısında konumlanmış bir Orta Çağ Gürcü Ortodoks manastırıdır.

<span class="mw-page-title-main">Samtsevrisi Kilisesi</span>

Samtsevrisi Aziz Yorgi Kilisesi Gürcistan'ın Şida Kartli bölgesindeki Kareli Belediyesinin Samtsevrisi köyünde yer alan bir Erken Orta Çağ Gürcü Ortodoks kilisesidir. "Serbest haç" planlı kilise, stilistik olarak 7. yüzyılın ilk yarısına tarihlenmektedir. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Amilahvari Kalesi</span>

Amilahvari Kalesi Gürcistan'ın Şida Kartli bölgesindeki Kaspi şehrinin Kvemo Çala köyünde yer alan bir mimari anıttır.

<span class="mw-page-title-main">Açabeti Kalesi</span>

Açabeti Kalesi Gürcistan'ın Şida Kartli bölgesindeki Gori Belediyesinde yer alan Açabeti köyünde konumlanmış eski bir kaledir. Kale Liahvi nehrinin sağ kıyısında konumlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Urbnisi</span>

Urbnisi Gürcistan’ın Şida Kartli bölgesindeki Kareli ilçesinde konumlanmış bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Tsilkani Katedrali</span>

Tsilkani Meryem Ana Katedrali, Doğu Gürcistan'ın Mtsheta-Mtianeti bölgesindeki Mtsheta Belediyesinin Tsilkani köyünde konumlanmış bir Gürcü Ortodoks kilisesidir. Aslen 4. yüzyılda inşa edilen kilisenin, Orta Çağ'da sürekli biçimi değiştirilmiştir. Köşelerinde kuleler bulunan bir duvarla çevrelenmiş olan mevcut yapı, kubbeli Yunan haçı planı tasarımına sahiptir. Kilise, Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

Bieti Manastırı Güney Osetya/Gürcistan'ın tarihi Şida Kartli bölgesinde konumlanmış, yarı harabe bir Orta Çağ Gürcü Ortodoks manastırıdır. Salon kilisesi planında inşa edilmiş olan kilise, kısmen kayaya oyulmuştur. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir. Gürcistan'ın güneyindeki Samtshe-Cavaheti bölgesinde bulunan, Bieti adında başka bir Orta Çağ Gürcü kilisesi daha vardır.

<span class="mw-page-title-main">Ağaiani Azize Nino Kilisesi</span>

Ağaiani Azize Nino Kilisesi, Gürcistan'ın Şida Kartli bölgesine bağlı Kaspi Belediyesindeki Ağaiani köyünün 2 km güneydoğusunda yer alan, Thoti Dağında konumlanmış bir Erken Orta Çağ Gürcü Ortodoks kilisesidir. Tarihsel bir söylentiye göre kilise, Hristiyanlığın Kartli halkı tarafından benimsendiğini göstermesi için Azize Nino'nun emriyle dikilen üç tahta haçtan birinin yanında konumlanmıştır. Mevcut yapı, Yunan haçı planıyla yapılmış eski kilisenin yeniden yapılanmasıyla, 9. ve 10. yüzyıllar arasında yapılmış bir salon kilisesidir. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ruisi Katedrali</span>

Ruisi Meryem Ana Katedrali Doğu Gürcistan'ın Şida Kartli bölgesindeki Ruisi köyünde konumlanmış bir Gürcü Ortodoks kilisesidir. Aslen 8-9. yüzyılda inşa edilen kilise, 11. yüzyılda yeniden modellenmiş ve 15. yüzyılda yeniden inşa edilmiştir. Doğusunda at nalı şekilli apsisi bulunan, uzun kubbeli bir Yunan haçı planlı kilisedir. Katedral, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kaheti-Hereti Krallığı</span>

Kaheti-Hereti Krallığı ya da sadece Birinci Kaheti Krallığı merkezi Kaheti bölgesi ve başkenti Telavi olan Doğu Gürcistan'daki erken Orta Çağ monarşisidir. Kaheti Prensliği'nin güçlü yöneticisi Büyük III. Kvirike'nin liderliğinde 1014 yılında ortaya çıkmıştır. III. Kvirike sonunda Hereti kralını yenilgiye uğratarak kendisini birleşik Kaheti ve Hereti'nin kralı ilan etti. Krallık bu tarihten itibaren 1104 yılına kadar birleşik Gürcistan Krallığı'ndan ayrı bağımsız bir devletti. Krallığın toprakları batıda Ksani Nehri'nden doğuda Alicançay Nehri'ne ve kuzeyde Didoeti'den güneyde Kura Nehri'ne kadar uzanan bölgeyi kapsamaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Sasireti Muharebesi</span>

Sasireti Muharebesi 1042 yılında Gürcistan Krallığı'ndaki iç savaş sırasında Şida Kartli bölgesinde Kaspi kasabasına çok uzak olmayan Sasireti köyünde gerçekleşen muharebedir. Kral IV. Bagrat'ın ordusunun asi feodal lordu Kldekari Dükü IV. Liparit tarafından kesin bir yenilgiye uğratılmasıyla sonuçlandı.

VI. Bagrat Bagrationi Hanedanı'nın İmereti kolunun temsilcisi, 1463'ten itibaren İmereti ve 1465'ten itibaren ölümüne kadar Gürcistan kralıydı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.