İçeriğe atla

Sumak

Sumak
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Plantae
Bölüm: Magnoliophyta
(Kapalı tohumlular)
Sınıf: Magnoliopsida
(İki çenekliler)
Takım: Sapindales
Familya: Anacardiaceae
(Sakız ağacıgiller)
Cins: Rhus
L.
Türler

Yaklaşık 250 tür, metne bakınız

Sumak (Rhus), (Asurca :ܣܘܼܡܵܩܵܐ "Sumaqa", kırmızı - kırmızıya kayma - kızarma) çalı görünümünde bir bitki cinsi.

Sumak bitkisinin meyvesi küre biçiminde, kırmızımsı, ekşi lezzette olur. Uygun yöntemlerle kurutulduktan sonra, sofra tuzuyla karıştırılıp öğütülür ve baharat olarak kullanılan "sumak" elde edilir. Özellikle kokuyu azalttığı için soğan salatalarında tercih edilir.

Türkiye'de Doğu Anadolu Bölgesi dışında her yerde yetişir.

Sumak,Mısır Çarşısı, İstanbul
Dalında sumak

Türler

Afrika
  • Rhus acocksii Moffett
  • Rhus albomarginata Sond.
  • Rhus angustifolia L.
  • Rhus batophylla Codd
  • Rhus baurii Schönl.
  • Rhus bolusii Sond. ex Engl.
  • Rhus burchellii Sond. ex Engl.
  • Rhus carnosula Schönl.
  • Rhus chirindensis Bakh.f.
  • Rhus ciliata Licht. ex Schult.
  • Rhus crenata Thunb.
  • Rhus cuneifolia L.
  • Rhus dentata Thunb.
  • Rhus discolor E.Mey. ex Sond.
  • Rhus dissecta Thunb.
  • Rhus divaricata Eckl. & Zeyh.
  • Rhus dracomontana Moffett
  • Rhus dregeana Sond.
  • Rhus dura Schönl.
  • Rhus engleri Britt.
  • Rhus erosa Thunb.
  • Rhus fastigiata Eckl. & Zeyh.
  • Rhus gerrardii (Harv. ex Engl.) Diels.
  • Rhus glauca Thunb.
  • Rhus gracillima Engl.
  • Rhus grandidens Harv. ex Engl.
  • Rhus gueinzii Sond.
  • Rhus harveyi Moffett
  • Rhus horrida Eckl. & Zeyh.
  • Rhus incisa L.f.
  • Rhus kirkii Oliv.
  • Rhus keetii Schönl.
  • Rhus krebsiana Presl ex Engl.
  • Rhus laevigata L.
  • Rhus lancea L.f.? (syn. Searsia lancea)
  • Rhus leptodictya Diels.
  • Rhus loemnodia Ruckt.
  • Rhus longispina Eckl. & Zeyh.
  • Rhus lucens Hutch.
  • Rhus lucida L.
  • Rhus macowanii Schönl.
  • Rhus magalismontana Sond.
  • Rhus maricoana Moffett
  • Rhus marlothii Engl.
  • Rhus microcarpa Schönl.
  • Rhus montana Diels
  • Rhus natalensis Bernh. ex Krauss
  • Rhus nebulosa Schönl.
  • Rhus pallens Eckl. & Zeyh.
  • Rhus pendulina Jacq.
  • Rhus pentheri Zahlbr.
  • Rhus pondoensis Schönl.
  • Rhus populifolia E.Mey. ex Sond.
  • Rhus problematodes Merxm. & Roessl.
  • Rhus pterota Presl
  • Rhus pygmaea Moffett
  • Rhus pyroides Burch.
  • Rhus quartiniana A.Rich.
  • Rhus refracta Eckl. & Zeyh.
  • Rhus rehmanniana Engl.
  • Rhus rigida Mill.
  • Rhus rimosa Eckl. & Zeyh.
  • Rhus rogersii Schönl.
  • Rhus rosmarinifolia Vahl
  • Rhus rudatisii Engl.
  • Rhus scytophylla Eckl. & Zeyh.
  • Rhus sekhukhuniensis Moffett
  • Rhus stenophylla Eckl. & Zeyh.
  • Rhus tenuinervis Engl.
  • Rhus tomentosa L.
  • Rhus transvaalensis Engl.
  • Rhus tridactyla Burch.
  • Rhus tumulicola S.Moore
  • Rhus undulata Jacq.
  • Rhus volkii Suesseng.
  • Rhus wilmsii Diels.
  • Rhus zeyheri Sond.
Asya
  • Rhus chinensis Mill.
  • Rhus hypoleuca
  • Rhus javanica
  • Rhus punjabensis
  • Rhus verniciflua (syn. Toxicodendron vernicifluum
  • Rhus succedanea (syn. Toxicodendron succedaneum)
Avustralya, Pasifik
  • Rhus taitensis Guill.
  • Rhus sandwicensis A.Gray
Akdeniz havzası
Kuzey Amerika'nın doğusu
  • Rhus aromatica
  • Rhus copallina
  • Rhus glabra
  • Rhus lanceolata
  • Rhus michauxii
  • Rhus typhina
  • Rhus toxicodendron
  • Rhus vernix (syn. Toxicodendron vernix)
Kuzey Amerika'nın batısı
  • Rhus choriophylla
  • Rhus laurina (syn.
  • Rhus integrifolia
  • Rhus glabra
  • Rhus malloryi Wolfe & Wehr
  • Rhus microphylla
  • Rhus ovata
  • Rhus trilobata Nutt.
  • Rhus virens
Meksika ve Orta Amerika
  • Rhus muelleri

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İki çenekliler</span>

İki çenekliler ya da ödikotlar, embriyonlarında iki çenek (kotiledon) bulunan bir çiçekli bitki sınıfıdır.

<span class="mw-page-title-main">Orman</span> büyük bir alandaki yoğun ağaç topluluğu

Orman, belirli yükseklikteki ve büyüklükteki çeşitli ağaçlar, çalılar, otsu bitkiler, mantarlar, mikroorganizmalar, böcekler ve hayvanlar bütününü içeren, topraklı alanda genellikle doğal yollardan oluşmuş bir kara ekosistemidir.

<span class="mw-page-title-main">Dericilik</span>

Dericilik, derinin fiziksel ve kimyasal işlemlere tabi tutulup kullanılacak hale getirilmesidir.

Mersin'in Anamur ilçesinde iklim koşulları neticesinde birçok tropikal meyve ve sebze yetişebilmektedir. Bundan dolayı çok zengin bir mutfağı vardır.

<span class="mw-page-title-main">Sumak, Pertek</span>

Sumak, Tunceli ilinin Pertek ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Piyaz</span> Çeşitli malzemelerden yapılarak (kuru fasulye, soğan, sumak, maydanoz...) ana yemeklerle servis edilen yan yemeklerden biridir

Piyaz, Türk mutfağının başlıca yan yemeklerinden biridir. Ana malzemesi kuru fasulyedir. Kuru fasulye haşlandıktan sonra soğan, sumak ve maydanoz gibi malzemeler yemeğe eklenip karıştırılır. Limon, sirke, yağ ilave edilerek tabağın hazırlanması tamamlanır. Domates, zeytin, haşlanmış yumurta gibi dekoratif malzemeler de isteğe göre eklenebilir.

Bozbulamaç, Akdeniz Bölgesi'nin Taşeli yöresinde yapılan yerel bir yiyecektir. Bu yiyecek yörede genellikle hastalara çabucak bir şeyler vermek için yapılır.

<span class="mw-page-title-main">Dilek Yarımadası-Büyük Menderes Deltası Millî Parkı</span> Türkiyede bir milli park

Dilek Yarımadası - Büyük Menderes Deltası Millî Parkı, Aydın il sınırları içinde Dilek Dağı'nın Ege Denizi'ne uzandığı son noktada yer alan millî parktır. 27.675 hektarlık bir alana sahiptir. Bu alanın 10.985 hektarı 19.05.1966 yılında Millî Park ilan edilen Dilek Yarımadasına, 16.690 hektarı 1994 yılında Millî Park ilan edilen Büyük Menderes Deltasına aittir.

<span class="mw-page-title-main">Manisa kebabı</span> Manisaya özgü bir kebap türü

Manisa kebabı, özellikle Manisa, İzmir ve Aydın yöresinde yapılan pideli köfte çeşididir. Domates, sivri biber, yoğurt ve domates salçası kullanılarak hazırlanır. İsteğe bağlı olarak kebabın üstüne tereyağı veya sumak eklenir ve altına pide konularak sunulur. Eskişehir'de Balaban kebabı ve Bursa'da Pideli köfte olan çeşitleri vardır.

<span class="mw-page-title-main">Fettuş</span> sebze yaprakları ve karışık yeşilliklerle hazırlanan salata

Fettuş فتوش veya Fattoush, fetuş, fatuş, fattouche) kızartılmış veya fırınlanmış pita ile yapılan Levant mutfağı ve Türk mutfağı'na ait bir salata türüdür. Salata içeriği sebze yaprakları ve karışık yeşilliklerle kombine edilerek hazırlanmaktadır. Fettuş, fatta veya fattat olarak bilinen yemek grubuna ait bir ürün olup bayatlamış yassı ekmek kullanılarak hazırlanır.

<span class="mw-page-title-main">Solanales</span>

Solanales veya Tubiflorae, çiçekli bitkilerin bir takımıdır. 5 familya 165 cins ve yaklaşık 4.145 tür ile temsil edilir.

<span class="mw-page-title-main">Musahhan</span>

Musahhan, Filistin mutfağından soğanla fırınlanan tavuğun sumak, safran ve çam fıstığı gibi baharatlarla harmanlanmasıyla hazırlanan bir yemektir. Genellikle tabun ekmeğiyle servis edilir. Muhammar olarak da bilinir. Filistin'in ulusal yemeği olarak kabul edilir. İsrail'deki Dürziler ve İsrail Arapları arasında da yaygındır. Tulkarim ve Cenin kökenli olduğu söylenir.

<span class="mw-page-title-main">Tabahçe</span>

Tabahçe, malzemeleri yağsız ve but tarafından koyun eti, kuyruk yağı, soğan, safran, kereviz, taze nane, sirke, koruk suyu, tuz, sumak, kişniş, kimyon, tarçın, zencefil, gül suyu olan etli yemektir.Osmanlı mutfağında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Mutancana</span>

Mutancana, malzemeleri kuzu eti, arpacık soğan, soyulmuş iç badem, kuru kayısı, razaki üzüm, kurutulmuş mürdüm eriği, kuru incir, tereyağı, bal, tuz, su ve sumak olan et yemeğidir. Osmanlı mutfağında yer alır. Edirne mutfağında yer alır. Kitâbü't-Tabîh (Bağdâdî) mutancana adı ile daha kısa bir tarif olarak yer verilmişken Kitâb-ı Me’kûlât'da butancana daha uzun bir tarif olarak tarifi verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Herîse</span>

Herîse Osmanlı mutfağında bulunan bir çeşit keşkektir. Herise ayrıca Tekirdağ geleneksel mutfağında bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Medfûne</span>

Medfûne ya da meftune Diyarbakır yemeklerinde yer alır. Badılcan denen patlıcandan yapılmıştır. Diyarbakır lezzetlerinden olup ve bazıncandan ma'mûl bu isimle meşhûrdur " Medfûne'nin tarifi 1764 tarihli Risale'de(Yemek Risalesi ) bu tanımlamayla başlıyor.

<span class="mw-page-title-main">Kuru dolma</span>

Kuru dolma, kurutulmuş sebzelerin içerisine bulgur ya da pirinç başta olmak üzere yöresine göre değişen diğer iç malzemeleri konarak yapılan bir yemektir. Zeytinyağlı kuru dolma ya da kıymalı kuru dolma şeklinde farklı çeşitleri vardır.

<span class="mw-page-title-main">Acem pilavı</span>

Acem pilavı, bir çeşit pirinç pilavıdır. Koyun eti veya dana eti ile hazırlanır. Çam fıstığı, üzüm, tarçın, karanfil ve kakule eklenerek hazırlanır.

<span class="mw-page-title-main">Sumâkiyye</span>

Sumâkiyye sumak suyu ile yapılan et yemeğidir. Abbâsî ve Osmanlı mutfağında yapılan yemektir.

8. yüzyılda uygulanan Japonya renk yasağı, Kyoto'daki İmparatorluk Sarayı'nda geleneksel mahkeme kıyafetlerinin belirli renklerinin belirli rütbelerdeki resmi kişiler için ayrılmasını sağladı. Renklerin hiyerarşisi, Ritsuryō sistemi'ne paralel olacak şekilde uygulanmıştır.