İçeriğe atla

Sultanzade Mehmed Paşa

Sultanzade Civankapıcıbaşı Mehmed Paşa
Osmanlı Sadrazamı
Görev süresi
31 Ocak 1644 - 17 Aralık 1645
Hükümdar İbrahim
Yerine geldiğiKemankeş Kara Mustafa Paşa
Yerine gelenNevesinli Salih Paşa
Kişisel bilgiler
Doğum yak. 1603
Ölüm Temmuz 1646
Girit

Sultanzade Civankapıcıbaşı Mehmed Paşa (d. 1603 - ö. Temmuz 1646) Osmanlı Padişahı Sultan İbrahim saltanatında 31 Ocak 1644 - 17 Aralık 1645 tarihleri arasında bir yıl on ay on yedi gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Hayatı

Sultanzade Civankapıcıbaşı Mehmed Paşa yaklaşık 1603 tarihinde doğmuştur. Babası Damat Rüstem Paşa'nın torunlarından olan Abdurrahman Bey'di. Annesi Ayşe Hanım Sultan Cığalzade Sinan Paşa'nın kızıydı. Babasının Osmanlı hanedanına yakın bağlantısı nedeni ile "Sultanzade" lakabı ile anılmıştır. Sarayda Enderun'da eğitim gördükten sonra genç yaşta iken Sultan II. Osman'ın Lehistan seferi sırasında kapıcıbaşı olup saraydan çıkmıştır. Bu nedenle "Civankapıcıbaşı" adıyla şöhret yapmıştır.[1]

1630'da kubbe veziri oldu. Fakat Ekim 1633'te sefer hazırlıkları sırasında ihmali görüldüğünden Rodos'a sürgüne gönderildi. Sonra afedildi ve 1637'de Mısır valisi olarak görevlendirildi. Orada üç yıl kaldıktan sonra Osmanlı Padişahı İbrahim döneminde İstanbul’a döndü ve yine kubbe veziri oldu. 1641 yılında Silistre Beylerbeyi olarak atandı ve 1637'den beri Kazak işgalindeki Azak Kalesi'nin geri alınmasıyla görevlendirdi. Mehmed Paşa 1642 yılındaki sefer sonucunda Azak'ı kurtarmayı başardı.

1643 yılında İstanbul'a döndüğünde kendisini sadrazamlığına rakip gören sadrazam Kara Mustafa Paşa tarafından İstanbul'dan uzaklaştırmak için Şam valisi görevi verildi.[2]

Aynı yıl Sadrazam Kara Mustafa Paşa'nın azledilip idam edilmesinden sonra 16 Ocak 1644'te sadrazam olarak görevlendirildi ve mühr-ü humayun Şam'a gönderildi. Şam'dan dönüşü uzun sürüp göreve Mart 1644'te başladı. Sadrazamlık döneminde Cinci Hoca'nın Sultan İbrahim'e en çok etkili olduğu döneme rastladı. Sultanzade Mehmed Paşa'da kendinden önce gelen Kara Mustafa Paşa gibi azledilip idam edilmemek için Sultan İbrahim'e dalkavukluk yapmayı tercih etmiş ve Cinci Hoca'nın Sultan'a olan etkisini olduğu gibi kabul etmişti. Sultanzade Mehmed Paşa'nın dalkavuk tutumu Sultan İbrahim tarafından bile hissedildiği bildirilmektedir.

Naima Tarihi[3] bu tutumlarını göstermek için şu geçrek olayları anlatmaktadır:[1]

Sultan İbrahim bir gün sadrazama dönüp "Lalam Mustafa Paşa bazen bana itiraz ederdi ve bu iş doğru değildir derdi. Senden hiç böyle bir söz işitmedim. Bunun sebebi nedir?" demiş.

Buna Sultanzade Mehmet Paşa'nın cevabı şöyle olmuştur: "Siz yeryüzünün halifesi ve Allah'ın dünyada gölgesisiniz. Kalbinize sunuh eden şeyler ilham-ı rabbanidir. Sözle ve fiil ile sizden hata olmaz ki itiraza mahal ola. Görünüşte muvaffik değil gibi görünen işlerin altında bir hikmet vardır. O bize malum değildir."

Bundan sonra kendisinin delice hareketlerine karşı itiraz edenlere Sultan İbrahim:"Benden hata şudur etmez. Öyle görünse de altında bir hikmet vardır. Bana lalam söyledi. Siz bilmemezsiniz." dermiş.

Bir gün ecdadının Medine'ye gönderdiği mücevherlerin geri getirilmesini isteyen Sultan İbrahim sadrazama şöyle başlayan bir hatt-ı humayun göndermiştir:

Bre mütevelli yapılı kodos. Bre karpuz kıyafetli pezevenk

Sultanzade Mehmet Paşa 1644 günü divan-ı hümayun toplantısına başkanlık etmekte iken hiç beklemediği bir anda kendisinden mühr-ü hümayun geri alındı. Sadrazamlıkta 20 ay kadar kalmıştı. Önce sadrazamlık Hanya fatihi eski kaptan-i derya Silahdar Yusuf Paşa'ya verilmek istendi. Ama Silahdar Yusuf Paşa sadrazamlık görevini üzerine almaktan sultanin tum israrina rağmen çekindi. Bunun üzerine divan toplantısinda bulunan defterdar Nevesinli Salih Paşa'ya onu arzodasına davet eden bir haber gönderildi. O buna uyarak arz odasına geldiğine kendisine mühr-ü humayun verilerek sadrazam görevine getirildi.

Sultanzade Mehmet Paşa'ya Girit serdarlığı görevi verilip birkaç sancak da kendine arpalık olarak verildi. Sultanzade Girit'e donanma ve kaptan-i derya Kara Musa Paşa eşliğinde gōtürüldü. Girit'e vardığında hasta oldu. Temmuz 1646'da orada iken hayatını kaybetti. Öldüğünde yaşı 50'ye yaklaşmıştı.

Cenazesi Girit'ten Üsküdar'a nakledilerek Hudâi Tekkesi yakında annesi Ayşe Hanım Sultan mezarının yanına defnedildi. Yaşı 50'ye yaklaşmıştı.

Değerlendirme

Sicill-i Osmani onu şöyle değerlendirmektedir:[4]

sıcak kanlı, yumuşak huylu ve güler yüzlüydü

Buna karşılık Uzunçarşılı Sultanzade Mehmet Paşa'ye karşı çok serttir:[1]

Zevk ve sefaya meclub, riyakar, karektersiz bir vezirdi. Sultan İbrahim'i çılgınca harekete teşvik (etmekte idi). Her hafta padişaha ağır hediyeler takdimini adet haline getirmişti. Kendi verdiklerini çıkarmak üzere memuriyete tayinlerinden lüzumundan fazla caizeler alır(dı). Bunları az zamanda azleder yenilerini tayin ederdi.

Günümuz Osmanlılar Ansiklopedisi ise onu şöyle değerlendirir:[5]

Zevk ve sefaya düşkün olan Mehmet Paşa'nın riyakar, kıskanç ve şahsiyeti oturmamış bir kişi olduğu kaydedilmektedir.

Kaynakça

  1. ^ a b c Uzunçarsılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım, XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (6. Baskı 2011) ISBN 975-16-0014-6) say.391-393
  2. ^ Ayhan Buz,(2009) Osmanlı Sadrazamları, Neden Kitap, İstanbul, s.99 ISBN 978-975-254-278-5
  3. ^ Naima Tarihi,... C.4 s. 94-196
  4. ^ Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları C.IV say.161-162 [1]
  5. ^ Alper, Omer Mahir, "Mehmed Paşa (Sultanzade, Civankapıcıbaşı)" (1999) Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, C.2 s.172, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Yayıncılık A.Ş. ISBN 975-08-0071-01.

Dış kaynaklar

  • Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım, XVI. Yüzyıl Ortalarından XVİİ. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (6. Baskı 2011) ISBN 975-16-0014-6) say.391-393
  • Alper, Ömer Mahir, (1999) "Mehmed Paşa (Sultanzade, Cıvankapıcıbaşı)", Yaşamlarıyla ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi Ç.2 ş.172 İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. ISBN 975-0800710
  • Buz, Ayhan, (2009) Osmanlı Sadrazamları, İstanbul: Neden Kitap, ISBN978-975-254-278-5,

Dış bağlantılar

Siyasi görevi
Önce gelen:
Kemankeş Kara Mustafa Paşa
Osmanlı Sadrazamı
31 Ocak 1644 - 17 Aralık 1645 		Sonra gelen:
Nevesinli Salih Paşa

İlgili Araştırma Makaleleri

Hadim Mesih Mehmed Paşa III. Murad saltanatı döneminde 1 Kasım 1585-14 Nisan 1586 döneminde sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Siyavuş Paşa, IV. Mehmed saltanatında 21 Ağustos 1651 - 27 Eylül 1651 ve 5 Mart 1656 - 26 Nisan 1656 tarihleri arasında iki kez toplam iki ay yirmi dokuz gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır. 1641 - 1642 döneminde Kaptan-ı Derya'lık da yapmıştır.

Tayyar Mehmed Paşa, IV. Murad saltanatında 26 Ağustos 1638 - 24 Aralık 1638 tarihleri arasında 3 ay 28 gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Kemankeş Kara Mustafa Paşa IV. Murad saltanatının son yıllarında ve Osmanlı Padişahı İbrahim saltanatının ilk yıllarında, 23 Aralık 1638 - 31 Ocak 1644 tarihleri arasında beş yıl bir ay sekiz gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Nevesinli Salih Paşa, Osmanlı Padişahı İbrahim saltanatında 17 Aralık 1645 - 16 Eylül 1647 tarihleri arasında bir yıl dokuz ay sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kara Musa Paşa</span> 75. Osmanlı sadrazamı

Kara Musa Paşa, İbrahim saltanatında 16 Eylül 1647 - 21 Eylül 1647 tarihleri arasında beş gün sadrazam unvanını taşımış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Hezarpare Ahmed Paşa, ölümünden önceki ismi Tezkereci Ahmed Paşa, Osmanlı padişahı İbrahim'in saltanatında 21 Eylül 1647-7 Ağustos 1648 tarihleri arasında on ay on altı gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamı.

Kara Dev Murad Paşa IV. Mehmed saltanatında 21 Mayıs 1649 - 5 Ağustos 1650 ve 11 Mayıs 1655 - 19 Ağustos 1655 tarihleri arasında iki kez, toplam bir yıl, beş ay, yirmi dört gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Melek Ahmed Paşa</span> 79. Osmanlı sadrazamı

Melek Ahmed Paşa IV. Mehmed saltanatında 5 Ağustos 1650 - 21 Ağustos 1651 tarihleri arasında bir yıl on yedi gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

Zurnazen Mustafa Paşa, IV. Mehmed saltanatında 5 Mart 1656 tarihinde dört saat boyunca sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır. Osmanlı tarihinin en kısa süre sadrazamlık yapan devlet adamıdır. 1655-1656 döneminde kaptan-ı derya görevi de yapmıştır.

Sarı Süleyman Paşa ; IV. Mehmed'in saltanatında, 18 Aralık 1685-23 Eylül 1687 tarihleri arasında bir yıl dokuz ay altı gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

Moralı Damad Hasan Paşa, III. Ahmed saltanatında, 17 Kasım 1703 - 28 Eylül 1704 tarihleri arasında 10 ay 11 gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamı.

Kalaylıkoz Ahmed Paşa III. Ahmed saltanatında, 28 Eylül 1704 - 25 Aralık 1704 tarihleri arasında iki ay yirmi yedi gün sadrazamlık ve birçok eyalet valiliği ve muhafızlığı yapmış Osmanlı devlet adamı.

Kabakulak İbrahim Paşa I. Mahmud saltanatında, 22 Ocak 1731 - 10 Eylül 1731 tarihleri arasında yedi ay on dokuz gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamı. Kabakulak İbrahim Paşa Patrona Halil ve ekibini tasfiye eden paşa olarak tarihinde yerini almıştır.

Naili Abdullah Paşa, III. Osman saltanatında 18 Mayıs 1755 - 24 Ağustos 1755 tarihleri arasında üç ay yedi gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır. Osmanlı devlet teşrifatını düzenleyip birleştirmiştir.

Turnacızade Silahdar Ali Paşa II. Mahmud saltanatında 30 Mart 1823 - 13 Aralık 1823 tarihleri arasında dokuz ay dört gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Boşnak Derviş Mehmed Paşa I. Ahmed saltanatı döneminde 21 Haziran 1606-9 Aralık 1606 tarihleri arasında beş ay on sekiz gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Sofu Mehmet Paşa veya Mevlevi Mehmed Paşa, Osmanlı Padişahı I. İbrahim'in saltanatının son döneminde ve IV. Mehmed saltanatında 7 Ağustos 1648-21 Mayıs 1649 tarihleri arasında dokuz ay on beş gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamı. 18 Ağustos 1648'de İstanbul'da liderliğini yaptığı isyanda Sultan İbrahim'in boğdurulması emrini vermiştir.

Ebülmeyamin Mustafa Efendi Türk, Osmanlı müderris, kadı, kazasker ve şeyhülislam. III. Mehmet ve I. Ahmet saltanatlarında 7 Şubat1603 - 8 Haziran 1604 ile 26 Temmuz 1606 - 23 Kasım, 1606 dönemlerinde iki kez şeyhülislamlık yapmıştır. Halk arasında "Kaba Mustafa Efendi" olarak anılırdı.

Koca Musa Paşa Osmanlı devlet adamı ve denizcisidir. Sultan İbrahim saltanatında kaptan-ı derya görevi yapmıştır. Silahtarlık, kubbealtı vezirliği, sedaret kaymakamlığı ve eyalet valiliği görevleri de verilmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.