Sultanbeyli
| Sultanbeyli | |
|---|---|
 Sultanbeyli'den bir görünüm (Ocak 2008) | |
 Sultanbeyli'nin İstanbul'daki konumu | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | İstanbul |
| Coğrafi bölge | Marmara Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Kemal Şahin[1] |
| • Belediye başkanı | Ali Tombaş (AK Parti) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 42 km² |
| Rakım | 130 m |
| Nüfus | |
| • Kır | - |
| • Şehir | 343.318 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 216 |
| İl plaka kodu | 34 |
Sultanbeyli, İstanbul ilinin bir ilçesidir. İlin Anadolu yakasında yer alır. Sultanbeyli İlçesi güneybatıda Kartal, doğuda Pendik, kuzeybatıda Sancaktepe ilçelerine komşudur. Sultanbeyli adı "Sultanbeyli'nin yeri" olarak bilinirken daha sonra "Sultan Beyliği Çiftliği", "Sultan Beyliği" daha sonra da "Sultanbeyli" olarak kullanılagelmiştir.
Tarihçe
Sultanbeyli'nin tarihi çok eski dönemlere kadar uzanmaktadır. Roma ve Bizans İmparatorluğu döneminde, Üsküdar'dan Gebze'ye kadar olan bölge Tekfurluk yani mülki idare merkezi olmuştur. Bugün Sultanbeyli ilçesinin sınırları içerisinde bulunan tarihi Aydos kenti ve kalesiyle Sultanbeyli ovası civarındaki yerleşim yerlerinin de dahil olduğu coğrafi bölge, antik çağ ve sonrasında, kavimler yolu üzerinde önemli bir ara istasyon durumundaydı. Stratejik konumu nedeniyle, Orta Çağ'da ve sonrasında uzun bir süre bu merkez olma niteliğini koruyacaktı. Asya-Anadolu tarafıyla, İstanbul-Avrupa arasındaki ana ulaşım yolu (bugünkü Fatih Bulvarı yani tarihi Bağdat Caddesi) bu bölgeden geçtiğinden, bütün askeri ve sivil ulaşım açısından büyük önem taşımaktaydı.
İstanbul ile Anadolu'nun bağlantı yolu üzerinde olması sebebiyle fetihten önce İstanbul’a sefer düzenleyen Türk orduları tarafından öncelikle fethedilmesi gereken bir anahtar konumundaydı. Diğer taraftan Anadolu yönünden savaşa hazırlanan Bizans ordusu bölgede toplanıp konaklıyordu. Bu özelliği fetihten sonra Osmanlı ordusu tarafından kullanılmaya devam etmiştir.
Sultanbeyli 1328 yılında Orhan Gazi'nin emriyle, Akça Koca, Konur Alp ve Abdurrahman Gazi komutasındaki Osmanlı ordusu tarafından fethedilmiştir. Bu fetih, tekfur kızının kaleyi teslim etmesi nedeniyle kolaylıkla gerçekleşmiş ve bu hadise erken dönem Osmanlı fütuhatı içerisinde müstesna bir yer teşkil etmiştir. Kale tekfurunun kızı, kale kuşatıldığı günlerde, rüyasında önce İslam peygamberini görme lütfüne erişir. Sonra rüyasında kendisini düştüğü kuyudan kurtaran insanın, Osmanlı akıncılarının başındaki kişi olduğunu fark edince gerçeği kavrar ve onlara bir mektup yazarak kalenin çatışmasız teslimine yardımcı olur. Fetihten sonra da rüyada görmüş olduğu Osmanlı akıncı beyi Gazi Rahman (Abdurrahman Gazi) ile evlenerek Osmanlıların genişleme alanındaki diğer etnik unsurlarla sıhriyet hısımlığı kurmakta gösterdikleri hoşgörülü yaklaşımın bir numunesini göstermiş olacaktır. Bu evlilik gerek Türklerin gerekse Rumların hafızalarında uzun zaman silinmeyen izler bırakmıştır. Bu hadisenin hatıra ve izlerini taşıyan Aydos Kalesi'nin kalıntıları hala mevcuttur.
Aydos Kalesi, İzmit (Nikomedia) şehrinden (ve kalesinden) batıya doğru gidildiğinde, bu aradaki bölge içerisinde en mühim kaleydi. Kervanların yol güvenliği de dâhil olmak üzere, sonraki dönemlerde iç kale haline gelen Aydos Kalesi'nin, İstanbul’un fethiyle birlikte, bu stratejik önemi azalacaktı.
Abdurrahman Gazi'nin kabri bugün Sultanbeyli ile komşu olan Sancaktepe ilçesi sınırları içerisindedir. Ayrıca Söğüt'te Ertuğrul Gazi Türbesi'nin yanında temsili kabri bulunmaktadır.
Sultanbeyli'deki arazilerin büyük kısmına Padişahın kız kardeşi Cemile Sultan malik iken 22 Şubat 1893 tarihinde bu araziler Osmanlı Devleti'nin Bahriye Nazırı (Denizcilik Bakanı) Hasan Hüsnü Paşa'ya satılmıştır.
Hasan Hüsnü Paşa vefat edince oğlu Hilmi Bey tarafından malik olduğu bu araziler 10 Haziran 1911 tarihli Bakanlar Kurulunun onayı ile Frans Flipson isimli Belçika uyruklu bir şahsa satılmıştır. Millî Mücadeleden sonra ülkemizdeki birçok batılı iş insanı gibi Frans Flipson da İstanbul’dan ayrılmış ve sahip olduğu arazileri satmak istemiştir. Ancak bu arazilerin tapuları ve orman sınırları konusunda çıkan sorunlar nedeniyle arazilerin satış işlemini gerçekleştirememiştir.
Ukrayna’da zulüm ve katliama uğrayıp göç eden Yahudilerden bir kısmına Osmanlı Devleti sahip çıkarak, bunlardan otuz üç aileyi Sultanbeyliği çiftliğinde geçici olarak ikamet ettirdi. Birinci Dünya Savaşı sırasında bu Musevi göçmenler kendi istekleri üzerine Batı Avrupa ve Amerika’ya göç etmişlerdir.
Flipson'un ölümünden sonra varisleri tarafından Sultanbeyli arazileri bugünkü hissedarlara satılmıştır. Ayrıca 1945 yılında Bulgaristan’dan gelen göçmenlerin bir kısmı hükûmetçe 7.500 dönümlük arazi istimlak edilerek Sultanbeyli’ye yerleştirilmiştir.
1957 yılında Sultanbeyli köyünün kurulmasına karar verilmiştir. Köyün kurulmasından sonra köy merkezinde rıza-i taksimle düzenli yerleşim merkezi oluşturuldu. Eski Ankara-İstanbul Yolu köyün içinden geçmekteydi. Köyün kurulmasından sonra bazı hissedarlar hisselerini satmaya başladılar. Orman idaresinin Sultanbeyli’ye tahdit koyması ve idare ile hissedarlar arasındaki davanın devam etmesi sebebiyle bu satışların tapu devri yapılamamıştır. Satışlar önceleri gayrimenkul satış vaadi sözleşmesi ile daha sonra Köy İhtiyar Heyetinin tasdik ettiği senetlerle ve en son dönemde de el senetleri ile devam etti.
Sultanbeyli'nin büyük bir yerleşme merkezi haline gelmesi, Fatih Sultan Mehmet Köprüsü'nün yapımıyla ilişkilidir. İstanbul Boğazı'nı bu köprüyle aşan Kınalı-Sakarya Otoyolu'nun yapımı, Sultanbeyli'nin inanılması güç bir gelişme göstermesine yol açtı. 1988'de açılan köprüye ulaşan O-4 Otoyolunun (TEM) Sultanbeyli'den geçmesiyle köy cazip hale gelmiştir. Anadolu'nun çeşitli yörelerinden İstanbul'a yönelen göçün önemli bir bölümü buraya kanalize olurken, kentin diğer kesimlerinde oturanlardan da, Sultanbeyli'ye yerleşen hemşerilerine yakın olmak için burada arsa satın almaya girişen ve buraya yerleşen eski göçmenlerin sayısı bir hayli fazladır.
1985-1990 yılları arasında nüfusu 5 binlerden 80 bin'i aşan Sultanbeyli, hızlı yapılaşma etkinliklerinin neticesinde bugünkü haline ulaşmış oldu. 31 Aralık 1987 tarihinde Sultanbeyli köyünde belediye kurulması kararı alındı.[3] Ancak ilk belediye seçimleri 26 Mart 1989'da yapıldı. Aşırı nüfus artışının yönetsel sorunlara yol açması Sultanbeyli'nin 1992 yılında Kartal'dan ayrılarak ilçe yapılmasıyla sonuçlandı.[4]
Ulaşım
İstanbul ve Ankara'yı birbirine bağlayan Anadolu Otoyolu (Otoyol 4) ilçenin içerisinden geçmekte ve Sultanbeyli gişeleriyle otoyola giriş çıkış yapılabilmektedir. İstanbul'un birçok ilçesine otobüs ve dolmuş toplu taşıma araçlarıyla ulaşılabilinmektedir. Kuzey-güney doğrultusunda bir hat çizecek şekilde İETT'ye bağlı, ilçe içi ring seferleri düzenlenmektedir.[5] Ayrıca önümüzdeki yıllarda 3 ayrı metro hattı ve 1 adet de ilçe merkeziyle tarihi Aydos Kalesi'ni birbirine bağlayan teleferik hattı yapılması düşünülmektedir.[6][7]
Sultanbeyli ilçesine bağlı mahalleler
- Abdurrahmangazi
- Adil
- Ahmet Yesevi
- Akşemsettin
- Battalgazi
- Fatih
- Hamidiye
- Hasanpaşa
- Mimar Sinan
- Mecidiye
- Mehmet Akif
- Necip Fazıl
- Orhangazi
- Turgut Reis
- Yavuz Selim
Eğitim
İlkokullar
- Ahmet Yesevi İlkokulu
- Akşemsettin İlkokulu
- Battalgazi İlkokulu
- Cumhuriyet İlkokulu
- Çağdaş Yaşam Türkan Tutumluer İlkokulu
- Gölet İlkokulu
- Hasanpaşa İlkokulu
- İTO Şehit Er Dursun Sıvaz İlkokulu
- Kaptan-ı Derya İlkokulu
- Mehmet Corcor İlkokulu
- Mehmet Akif Ersoy İlkokulu
- Mimar Sinan İlkokulu
- Namık Kemal İlkokulu
- Nene Hatun İlkokulu
- Sultanbeyli Merkez İlkokulu
- Şehit Öğretmen Hamit Sütmen İlkokulu
- Toki Adil İlkokulu
- Turgut Reis İlkokulu
- Yaşar Paşalı İlkokulu
- Yıldırım Beyazıt İlkokulu
- Zübeyde Hanım İlkokulu
Ortaokullar
- Abdurrahmangazi İmam Hatip Ortaokulu
- Ahmet Yener Ortaokulu
- Akşemsettin Ortaokulu
- Anafaratalar İmam Hatip Ortaokulu
- Atatürk Ortaokulu
- Aydos İmam Hatip Ortaokulu
- Battalgazi İmam Hatip Ortaokulu
- Cumhuriyet Ortaokulu
- Ertuğrul Gazi Ortaokulu
- Ertuğrul Gazi İmam Hatip Ortaokulu
- Erol Yüksel Ortaokulu
- Fatih Ortaokulu
- Genç Osman Ortaokulu
- Hasan Ali Yücel Ortaokulu
- İBB Orhangazi İmam Hatip Ortaokulu
- Mareşal Fevzi Çakmak Ortaokulu
- Mehmet Corcor İmam Hatip Ortaokulu
- Mevlana Ortaokulu
- Mimar Sinan Ortaokulu
- Namık Kemal Ortaokulu
- Necip Fazıl Mahallesi İmam Hatip Ortaokulu
- Nene Hatun Ortaokulu
- Şehit İhsan Yıldız İmam Hatip Ortaokulu
- Şehit Öğretmen Hamit Sütmen Ortaokulu
- Şehit Öğretmen Hamit Sütmen İmam Hatip Ortaokulu
- Türk Hava Kurumu Gazi Ortaokulu
- Türk Hava Kurumu Gazi İmam Hatip Ortaokulu
- Yıldırım Beyazıt Ortaokulu
- Yunus Emre Ortaokulu
- Yunus Emre İmam Hatip Ortaokulu
Liseler
- Fuat Sezgin Anadolu İmam Hatip Lisesi
- Aziz Sancar Anadolu Lisesi
- Cemil Meriç Anadolu Lisesi
- Sultanbeyli Anadolu İmam Hatip Lisesi
- Hüsnü M. Özyeğin Anadolu Lisesi
- Orhangazi Anadolu İmam Hatip Lisesi
- Sabiha Gökçen Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi
- Sultanbeyli İbrahim Hakkı Anadolu Lisesi
- Sultanbeyli Anadolu Lisesi
- Sultanbeyli Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi
- Sultanbeyli Kız Anadolu İmam Hatip Lisesi
- Sultanbeyli Çok Programlı Anadolu Lisesi
- Turhan Feyzioğlu Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi
- Türk Telekom Şehit Murat Naiboğlu Anadolu Lisesi
- Sultanbeyli Yahya Kemal Beyatlı Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi
Nüfus
| Yıl | Toplam |
|---|---|
| 1960[8] | 433 |
| 1965[9] | 499 |
| 1970[10] | 1.105 |
| 1975[11] | 1.804 |
| 1980[12] | 2.431 |
| 1985[13] | 3.741 |
| 1990[14] | 82.298 |
| 2000[15] | 175.700 |
| 2007[16] | 272.758 |
| 2008[17] | 282.026 |
| 2009[18] | 286.622 |
| 2010[19] | 291.063 |
| 2011[20] | 298.143 |
| 2012[21] | 302.388 |
| 2013[22] | 309.347 |
| 2014[23] | 315.022 |
| 2015[24] | 321.730 |
| 2016[24] | 324.709 |
| 2017[24] | 329.985 |
| 2018[24] | 327.798 |
| 2019[24] | 336.021 |
| 2020[24] | 343.318 |
Coğrafya
1957 yılında köy, 1989 yılında belde, 3 Haziran 1992 tarih ve 3806 sayılı kanunla ilçe olmuştur. İstanbul ilinin Anadolu yakasında yer alır. Yüzölçümü 35 km²'dir. İstanbul ilinin en yüksek dağı olan 537 rakımlı Aydos Dağı ile Teferrüç Tepesi arasındaki alanı doldurmakta olup O-4 Otoyolu (TEM) ilçenin ortasından geçmektedir.
İlçe güneyde Kartal, batı ve kuzeyde Sancaktepe ilçesine bağlı Abdurrahmangazi ve Paşaköy ile doğuda Pendik İlçesine bağlı Kurtköy ile çevrilidir. Denizden yüksekliği ilçe merkezinde 130 metredir. Kartal ilçesi ile arasında Aydos Tepesi bulunmaktadır. Gölet Parkı ve Sosyal Tesisleri ilçenin nadir yeşil alanlarındandır.[25]
Siyaset
Yerel Seçimler
| Seçim | Belediye Başkanı | Parti | Oy Oranı | |
|---|---|---|---|---|
| 1994 | Ali Nabi Koçak | Refah Partisi | %57,90 | |
| 1999 | Yahya Karakaya | Fazilet Partisi | %43,17 | |
| 2004 | Alaattin Ersoy | Adalet ve Kalkınma Partisi | %47,77 | |
| 2009 | Hüseyin Keskin | %50,22 | ||
| 2014 | %62,02 | |||
| 2019 | %59,04 | |||
| 2024 | Ali Tombaş | %42,25 | ||
| Kaynak:[26] | ||||
Kaynakça
- ^ "Kemal Şahin". 8 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2024.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2012.
- ^ "Belediye Kurulmasına Dair Kararlar" (PDF). Resmî Gazete. 31 Aralık 1987. 20 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Eylül 2020.
- ^ İstanbul'un Kapısı-Sultanbeyli Tarihi, Yeditepe Yayınevi
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2017.
- ^ "İstanbul Büyükşehir Belediyesi Web Sitesi". 2 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2015.
- ^ "İstanbul Büyükşehir Belediyesi Web Sitesi". 4 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2015.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1963). "1960 Genel Nüfus Sayımı: İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 13 Ocak 2017 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2017.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 13 Ocak 2017 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2017.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 13 Ocak 2017 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2017.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 13 Ocak 2017 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2017.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 13 Ocak 2017 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2017.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 13 Ocak 2017 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2017.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Sultanbeyli Nüfusu - İstanbul". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "İstanbul Sultanbeyli Nüfusu". nufusune.com.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2016.
- ^ "yerelnet.org.tr, Sultanbeyli Belediyesi". 20 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2015.
Dış bağlantılar
- T.C. İstanbul Valiliği (Harika İstanbul) / Sultanbeyli İlçesi Tanıtımı
- T.C. Sultanbeyli Belediye Başkanlığı27 Ekim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
