İçeriğe atla

Sulis

1727'de Stall Caddesi'nde bulunan Sulis Minerva kült heykelinden yaldızlı bronz kafa.

Sulis Kelt halkı tarafından tapılan Bath bölgesiyle ilişkili tanrıdır. Sulis Minerva adını alıp, Minerva ile özdeşleştirilmiştir. Bu özdeşleşmiş forma Roma Britanyası'nda tapılır.[1]

Etimoloji ve isim

Sulis isminin tam anlamı bir tartışma konusu olmuştur, ancak dilbilimciler arasında ortaya çıkan bir fikir birliği, ismin Eski İrlandalı súil ("göz, görme") ile aynı kökenli olduğunu kabul etmektedir. [2] [3][4]

"Güneş" için çeşitli Hint-Avrupa dillerinde kullanılan bir kelime olan sūli de düşünülmüştür.

Orta Çağ Galcesinde Sulgen (Sulien ; " Sulis'den doğmuş") ismi görünür. [3]

Bath'da Kült

Bath'taki Roma hamamları

Sulis, Romalıların Aquae Sulis ("Sulis'in suları") dedikleri Bath'taki kaplıca banyolarını hala besleyen termal kaynakların yerel tanrıçasıydı.[5] Adı ilk olarak Bath'taki geniş bir tapınak alanında keşfedilen yazıtlarda geçmektedir ve Almanya, Alzey'de İngiltere dışında yalnızca tek bir örnek bulunur.[6][7] Bu şaşırtıcı değildir, çünkü Kelt tanrıları genellikle belirli yerleşimlerini korurlar.

Sulis Minerva'nın yaldızlı bronz kült heykeli, belki de barbar akıncıları, Hristiyan fanatikleri veya diğer bazı güçler tarafından Antik Çağ'ın sonlarında "kasıtlı olarak hasar görmüş" gibi görünmekte.[8]

Yazılı tabletler

Bath'taki Roma hamamlarında, çoğu Sulis'e yönelik yaklaşık 130 lanet tableti bulundu.[9] Sulis'e sunulan tabletlerdeki metin tipik olarak hırsızlıkla ilgilidir; örneğin, hamamdan küçük miktarlarda para veya giysi hırsızlığı anlatılır. Kullanılan yerelleştirilmiş Latince ("İngiliz Latincesi") üslubundan, tabletlerin büyük bir kısmının yerli nüfustan geldiği açıktır.[10] Formüle dayalı, genellikle hukuksal bir dille tabletler, suçun bilinen veya bilinmeyen faillerini tazminatlar yapılana kadar cezalandırmak için tanrıça Sulis'e başvurur. Sulis'in tipik olarak, uykuyu reddetmek, normal bedensel işlevlerin durmasına ve hatta ölüme yol açarak failin fiziksel ve zihinsel sağlığını bozması istenir. Bu sıkıntılar, yalnızca mülk sahibine iade edildiğinde veya mal sahibinin istediği gibi elden çıkarıldığında, genellikle tanrıçaya adak verilerek sona erecektir.[11] Bath Tapınağı'ndaki bir tablette bulunan bir mesajda (kodu çözüldükten sonra) şöyle yazıyor: "Docimedis iki eldiveni kaybetti ve sorumlu hırsızın tanrıçanın tapınağında akıllarını [ sic ] ve gözlerini kaybetmesi gerektiğini soruyor."[12]

Bath'taki Sulis'in rahibi Gaius Calpurnius'un 75 yaşında ölen ve özgür bir kadın olan karısı tarafından anılan Latince kitabesi[13]

Tabletler genellikle harflerin veya kelimelerin geriye doğru yazılması yoluyla kodla yazılmıştır; kelime sırası tersine çevrilebilir ve satırlar soldan sağa ve sonra sağdan sola (bustrofedon) değişen yönlerde yazılabilir. Roma Britanyası'ndan gelen metinlerin çoğu Latince olsa da, burada bulunan, kalaylı kağıtlara yazılmış iki yazı, Brython olabilecek bilinmeyen bir dildedir. Bu dilde şimdiye kadar bulunan tek yazı örnekleri bunlardır.[14]

Minerva ile ilişki

Bath'taki Romalı tapınağı, tapınak kaplıcasının birincil tanrısı olarak Sulis Minerva'ya adanmıştır. Sulis'e bağlılığın, bölgedeki Roma varlığından önce Bath'ta var olması muhtemeldir, Sulis'in Sulis Minerva olarak adlandırılmasının nedenlerinden biri Roma egemenliğine uyum sağlamaktır. Ayrıca senkretizm ile Minerva'ya bağlanması dolayısıyla[15] daha sonraki mitografcılar Sulis'in aynı zamanda bir bilgelik ve karar tanrıçası olduğu sonucuna varmışlardır .

Sulis, Minerva ile senkretizm sergileyen tek tanrıça değildi. Senua'nın adı, Minerva'nın imajını taşıyan adak plakalarında yer alırken, Brigantia da Minerva ile ilişkili birçok özelliği paylaşıyor. Birden çok Kelt tanrısının aynı Roma tanrısı ile özdeşleştirilmesi alışılmadık bir durum değildir (hem Mars hem de Merkür, çok sayıda Kelt ismiyle eşleştirilmiştir). Öte yandan Kelt tanrıçaları senkretizme direnme eğilimindeydiler; Sulis Minerva, bir Kelt tanrıçasının Romalı mevkidaşı ile ilişkisi kanıtlanmış birkaç çiftinden biridir.

“ Minerva ” ya adanmışlıklar hem Büyük Britanya'da hem de Kıta Avrupası'nda yaygındır, genellikle herhangi bir Kelt lakabı veya yorumu yoktur.

Güneş tanrıçası

Sulis, isminin etimolojisinin yanı sıra görme, yurttaşlık hukuku ve ışıkla ilgili lakaplar gibi diğer bazı özelliklerinden yola çıkılarak, en azından Roma öncesi zamanlarda bir güneş tanrısı olarak yorumlandı.[16][17][18]

Modern ibadet

Sulis, Wiccan ve pagan toplulukları arasında günümüze tapan birkaç kişiye sahiptir. 1998 itibarıyla, bazı insanlar hala Roma hamamlarının sularında sunular bıraktı.[19]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Joyce Reynolds and Terence Volk, "Review: Gifts, Curses, Cult and Society at Bath", reviewing The Temple of Sulis Minerva at Bath: vol. 2 The Finds from the Sacred Spring, in Britannia 21 (1990:379-391).
  2. ^ Delamarre 2003.
  3. ^ a b Lambert 2008.
  4. ^ Reflexes of the Proto-Indo-European Laryngeals in Celtic. Brill. 2012. s. 120. 
  5. ^ The standard introduction to the archaeology and architectural reconstruction of the sanctuary, with its classic temple raised on a podium at the center, and the monumental baths, with the sacred spring between them, is Barry Cunliffe, ed. Roman Bath (Oxford University Press) 1969.
  6. ^ CIL XIII, 6266, Alzey (Altiaia, Roman Province of Germania Superior): Dea(e) Sul(i) / Attonius / Lucanu[s]
  7. ^ Dictionary of Celtic religion and culture. Woodbridge, Suffolk: Boydell Press. 1997. ISBN 0-85115-698-3. OCLC 36074567. 29 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2021. 
  8. ^ "The Official Roman Baths Museum Web Site in the City of Bath". 15 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2021. 
  9. ^ A guide to the Roman remains in Britain. 1988. s. 109. ISBN 0094686807. 
  10. ^ Adams (1992). "British Latin: The Text, Interpretation and Language of the Bath Curse Tablets". Britannia. Cambridge University Press. 93: 1-26. doi:10.2307/526102. 
  11. ^ Cf. Bathing in Public in the Roman World. 2002. s. 37. ISBN 0472088653. , Curse tablets and binding spells from the ancient world. 1999. ss. 194-195. ISBN 0195134826. 
  12. ^ Tabellae Sulis: Roman inscribed tablets of tin and lead from the sacred spring at Bath. 1988. ss. 114-115. ISBN 0947816003. 
  13. ^ CIL VII, 53 = RIB 155.
  14. ^ Tomlin (1987). "Was Ancient British Celtic Ever a Written Language?". Bulletin of the Board of Celtic Studies. University of Wales (34): 18-35. ISSN 0142-3363. 
  15. ^ The gods of the Celts. New pbk. ed. Stroud: Sutton. 2004. ISBN 0-7509-3479-4. OCLC 56611355. 29 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2021. 
  16. ^ Patricia Monaghan, The Encyclopedia of Celtic Mythology and Folklore, page 433.
  17. ^ Kotch, John T., Celtic Culture: Aberdeen breviary-celticism, page 1636.
  18. ^ Dexter, Miriam Robbins (Fall–Kış 1984). "Proto-Indo-European Sun Maidens and Gods of the Moon". Mankind Quarterly. 25 (1 & 2): 137-144. 
  19. ^ Marion Bowman (1998). "Belief, Legend and Perceptions of the Sacred in Contemporary Bath". Folklore. 109: 28. doi:10.1080/0015587X.1998.9715958. 

Kaynakça

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Sulis ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Hayvan kurbanı</span>

Hayvan kurbanı, dini anlamda bir tanrıyı yatıştırmak veya iyiliğini sürdürmek için bir veya daha fazla hayvanın ritüel olarak öldürülmesi ve sunulmasıdır. Geç Antik Çağ'da Hristiyanlığın yayılmasına kadar Avrupa ve Eski Yakın Doğu'da hayvan kurban etme yaygındı ve bugün bazı kültürlerde veya dinlerde devam ediyor. Kurban ritüeli bazı kültürlerde insanların kurban edilmesini kapsıyordu ve muhtemelen tarih içerisinde hayvan kurbanı ile yer değiştirmişti.

Kelt mitolojisi en yalın tanımıyla Kelt politeizminin mitolojisidir. Kelt politeizmi Demir Çağı Keltlerinin diniydi. Demir Çağı'ndaki diğer Avrupalılar gibi erken dönem Keltleri de politeistik mitoloji ve dinî yapıyı benimsemişlerdi. Kelt insanlarının içinde, Roma ile yakın iletişimi olan Galyalıların ve İber Yarımadasındaki Keltlerin mitolojileri Roma İmparatorluğu altında devam edememiş, daha sonra ise bu insanlar Hristiyan olmuş ve Kelt(ik) dillerini de kaybetmişlerdir. İronik bir şekilde bu insanların inanç ve geleneklerine dair bilgiler çeşitli Roma ve Hristiyan kaynakları sayesinde bugüne kadar ulaşmıştır. Bir başka açıdan ise, kendi politik veya lenguistik (dilsel) kimliklerini korumuş olan Keltler Demir Çağı'ndaki atalarının mitolojilerinin en azından artakalan küçük bir kısmını iletebilmişlerdir. Bu iletilebilmiş kısım genellikle Orta Çağ'da kaydedilmiş ve yazılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Roma mitolojisi</span> Antik Romada yaşayan insanların mitolojik inançlarının bütünü

Roma mitolojisi, Antik Roma'da yaşayan insanların mitolojik inançlarının bütününe verilen isimdir. Genelde iki ana bölümü olduğu düşünülür; ilk bölüm ki daha sonraları etkin olmuştur ve edebidir, genellikle Etrüsk mitolojisindeki öğelerin Romalılaştırılmış hallerinden meydana gelir, ikinci bölüm ise daha erken dönemlerde etkin olmuş olan ve daha çok kültik olan farklı uygulama ve inançlara sahip daha özerk bir bölümdür.

<span class="mw-page-title-main">Tanrıça</span> kadın tanrı

Tanrıça, dişi ya da dişil ilah anlamlarına gelebilir. Soyut bir ilahi varlıktır. Birçok kültürde tanrıçalardan bahsedilir. Bazen tek başına, ama çoğunlukla bir panteonun üyesi olarak tanrıça inanışı özellikle paganizmde yaygındır.

<span class="mw-page-title-main">Odin</span> İskandinav Baş Tanrısı

Odin, Cermen mitolojisinde yer alan önemli bir tanrı. Odin ile ilgili günümüze ulaşan çoğu bilginin kaynağı olan İskandinav mitolojisi; Odin'i bilgelik, şifa, ölüm, kraliyet, bilgi, savaş, zafer, büyücülük, şiir, çılgınlık, şamanlık, ilham, şairlik, hava, rüzgar ile ilişkilendirir. İskandinav mitolojisine göre tanrıça Frigg'in kocasıdır. Genellikle en yüce Cermen tanrısı olarak kabul edilir. Eski İngilizce ve Eski Saksoncada Wōden, Eski Felemenkçede Wuodan ve Eski Yüksek Almancada Wuotan adıyla bilinir. Tüm bu adların kökeni ise Ana Almanca *Wōđanaz'dır. İngilizce dahil birçok Cermen dilinde çarşamba günü, bu tanrının adını taşır.

<span class="mw-page-title-main">Keltler</span> antik hint-avrupa kabileler topluluğu

Keltler Tarih öncesi ve İlk Çağ döneminde Avrupa'da yaşayan ve günümüzde altı ulustan oluşan bir halktır. Dört bin yıl kadar önce Keltler, anavatanları olan Orta Avrupa'dan göç ederek özellikle Büyük Britanya Adaları'na, İspanya'ya ve Galya'ya yerleştiler.

Hitit mitolojisi, Mezopotamya kaynaklarından esinlenmiş olmakla beraber, Hatti ve Hurri etkisinde de kalmıştır. Hititler, ele geçirdikleri bölgelerde tapınılan tanrı ve tanrıçalara gösterdikleri saygıdan ve onları yerel ölçekte de olsa tanımalarından dolayı "Bin Tanrılı Halk" adını almıştır.

Sümer mitolojisi, Sümerler'in yıkılışlarına kadarki dönemde din ve bilimle ilgili kültürünü içerir. Birçok tanrı ve tanrıçaları vardır ve onlar Sümer mitolojisini oluşturur. Bu tanrılar ve tanrıçalar Yaradılış Destanı, Tufan hikâyesi gibi edebî eserlerde açıkça belirtilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Antik Mısır dini</span>

Antik Mısır dini, Antik Mısır toplumunun ayrılmaz bir parçası olan ve çok tanrılı ve ritüelleri karmaşık bir inanç sistemi vardı. Mevcut olduğuna inanılan ve kuvvetler ve doğa unsurları, kontrolünde olan birçok tanrılar ile Mısırlıların etkileşimi üzerinde yoğunlaşmıştır. Mısırlı din uygulamalarını tanrılar sağlamakta ve halk ise onların beğenisi kazanmak için bir çabaları vardı. Mısır'ı tarihteki kral ile aynı statüsü ile aynı olan ve aynı zamanda tanrı olan Firavunlar yönetirdi. Firavunlar bir insan olmasına rağmen, Firavunların tanrıların soyundan olduğuna inanılıyordu. Firavunlar insanlar ve tanrılar arasında arabulucu olarak görev aldılar, evrendeki düzeni korumak ve tanrıların tekliflerini yerine getirmek zorundaydılar. Mısırlılar tanrılar için muazzam tapınaklar yapmışlardır.

Günümüz de mitolojiler içinde Fransa'yı kapsayacak mitolojiler arasında Galyalılar, Franks, Normanlar, Bretonlar ve yaşayan diğer halkların mitolojileri sayılabilir. Fransız miti, günümüz İngiltere ve İrlanda'sından Fransız bölgesine göç ettiklerinde, Galyalıların ve Bretonların mitleri ve efsanelerinden etkilenmiştir. Fransız mitolojisinin gelişimindeki diğer küçük etkiler, Franklardan geldi.

Antik Roma dini ve mitolojisinde Nerio eski bir savaş tanrıçası vekahramanlığın kişiselleştirilmesiydi. Eski kült uygulamalarında Mars'ın ortağıydı ve bazen tanrıça Bellona ve bazen de tanrıça Minerva ile özdeşleştirildi. Düşmanlardan alınan ganimetler bazen Romalılar tarafından Nerio'ya ithaf edildi. Nerio daha sonra başka dinlerden esir alınan ve uyarlanan mitolojik tanrılar tarafından değiştirildi.

Antik Roma din ve mitinde Luna, Ay'ın ilahi düzenlemesidir. Bir tanrı olarak tasavvur edilen Güneş'in tanrısı Sol'un dişi tamamlayıcısı olarak sunulur. Luna bazen Roma üçlü tanrıçasının Proserpina ve Hecate ile birlikte bir yönü olarak temsil edilir.

<span class="mw-page-title-main">Febris</span> Romen mitolojisinde ateş tanrıçası

Roma mitolojisinde, Febris ateş tanrıçasıdır. Döneminde çok korkulan bir tanrıça olan Febris'ten insanlar ateşe ve sıtmaya karşı deva bekliyorlardı. Kendine ait bilinen bir efsanesi yoktur.

<span class="mw-page-title-main">Aius Locutius</span>

Aius Locutius veya Aius Loquens, MÖ 4. yüzyılın başlarında Roma'nın Galya istilalarıyla ilişkili bir Roma tanrısıdır.

<span class="mw-page-title-main">Sağlık tanrıları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bir sağlık tanrısı, mitolojide veya dinde sağlık, şifa ve esenlikle ilişkili bir tanrı veya tanrıçadır. Ayrıca doğum veya ana tanrıçalarla ilgili de olabilirler. Çok tanrılı dinlerin ortak bir özelliğidir.

<span class="mw-page-title-main">Aşk ve şehvet tanrıları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Aşk tanrısı, mitolojide romantizm, seks, şehvet veya cinsellikle ilişkilendirilen tanrıdır. Aşk tanrıları mitolojilerde oldukça yaygındır ve birçok çok tanrılı dinde bulunabilir. Kadın aşk tanrıçaları genellikle güzellik ve diğer geleneksel dişil niteliklerle ilişkilendirilir.

<span class="mw-page-title-main">Epona</span>

Gallo-Roman dininde Epona, atların, midillilerin, eşeklerin ve katırların koruyucusuydu. Pateralar ve bazı heykellerdeki tayların varlığıyla gösterildiği gibi, özellikle bir doğurganlık tanrıçasıydı. O ve atları bazen yaşam sonrası yolculukta ruhun liderleri olarak görülür. Roma'da ibadet edilen tek Kelt tanrısı da denir. Lakin Sulis Minerva'da Kelt kökenli olduğundan bu konu kesin değildir. Epona'ya ibadet, Roma İmparatorluğu'nda MS birinci ve üçüncü yüzyıllar arasında yaygındı. Bu alışılmadık bir durumdur, çünkü Kelt tanrılarının çoğu belirli bir bölge ile ilişkilendirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Roma Hamamları (Bath)</span>

Roma Hamamları, İngiltere'nin Bath kentinde bulunan bir Roma hamamıdır. Roma Britanyası'nın ilk birkaç on yılında, MS 60 ile 70 yılları arasında bölgeye bir tapınak inşa edildi. Varlığı, site çevresinde Aquae Sulis olarak bilinen küçük Roma kentsel yerleşiminin gelişmesine yol açtı. Halka açık banyolar için tasarlanan Roma hamamları, MS 5. yüzyılda Britanya'daki Roma egemenliğinin sonuna kadar kullanıldı. Anglosakson Kroniği'ne göre, orijinal Roma hamamları bir yüzyıl sonra harabeye dönmüştü. Doğal kaynakların etrafındaki alan, Erken ve Geç Orta Çağ'da birçok kez yeniden geliştirildi.

<span class="mw-page-title-main">Ruh tableti</span>

Ruh tableti, insanların bir tanrının veya geçmiş atalarının koltuğunu belirtmek ve onu çevrelemek için kullandıkları bir plakarttır. Tanrının veya geçmiş atanın adı genellikle tabletin üzerine yazılır. Kökenleri geleneksel Çin kültürüne dayanan ruh tableti, atalara tapınma biçimlerinin uygulandığı birçok Doğu Asya ülkesinde yaygın bir manzaradır. Ruh tabletleri, Anakara Çin ve Tayvan'daki tapınaklarda, türbelerde ve ev sunaklarında yaygın olarak görülen geleneksel ritüel nesnelerdir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.