İçeriğe atla

Sukkal

Sukkal, Sümer ve Akad mitolojisinde öne çıkan bir kavramdır. Ayrıca Hurri inançlarına da yer almaktadır.[1]

Anlamı ve önemi

Terimin kendisi "vezir" olarak tercüme edilebilir ve tanrılara ek olarak insan yetkililerine atıfta bulunabilir.[2] Dini bağlamda, büyük tanrılara "vezir", "haberci", "kapı bekçisi" ve diğer benzer işlevlerde hizmet eden bir hizmetkâr tanrılar sınıfına atıfta bulunur.[3] Karşılık gelen tanrının evinde bir "sukkal"ın rolü çok belirgin olarak görülürdü ve yalnızca geniş mahkemeleri olan daha dikkate değer tanrıların bir "sukkal"a sahip olduğu varsayılmıştır.[4] "Sukkal"ler dua eden insanlar ile hizmet ettikleri tanrı arasında aracılık yaptıklarına inanılırdı[5][6] Bir "sukkal"e ait makam sembolü, muhtemelen ustaları tarafından kendilerine verilen bir değnekti ve sanatta, bu sınıftaki tanrıları bu sıfatla tanımlamak mümkündür.[7]

"Sukkalmah" unvanının (örneğin bir Elam hanedanı tarafından kullanılmıştır) kökeni "sukkal" sözcüğünden gelir ve "büyük vezir" olarak tercüme edilebilir. Bazen özellikle önde gelen tanrıların sukkallerine sukkalmah denirdi. Bunların bilinen örnekleri arasında yer alır: Nusku,[8] Nanna'nın sukkal'i Alammuš,[9] Ninshubur,[10] Isimud[11] ve Utu'nun sukkallerinden biri An-Anum tanrı listesinde yer alan Nin-Pirig.[12]

Kaynakça

  1. ^ A. Archi, The West Hurrian Pantheon and Its Background 13 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. [in:] B. J. Collins, P. Michalowski, Beyond Hatti. A tribute to Gary Beckman, 2013, p. 6
  2. ^ F. Wiggermann, The Staff of Ninsubura 6 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., JEOL 29, p. 8; 15
  3. ^ F. Wiggermann, The Staff of Ninsubura 6 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., JEOL 29, p. 18
  4. ^ R. L. Litke, A Reconstruction of the Assyro-Babylonian God-lists, AN:dA-nu-um and AN:Anu Ŝá Amēli 13 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 1998, p. 7
  5. ^ F. Wiggerman, Nin-subur 30 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. [in] Reallexikon der Assyriologie und vorderasiatischen Archäologie vol. 9, 1998, p. 496-498
  6. ^ F. Wiggermann, The Staff of Ninsubura 6 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., JEOL 29, p. 19-20
  7. ^ F. Wiggermann, The Staff of Ninsubura 6 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., JEOL 29, p. 8-13
  8. ^ M. P. Streck, Nusku [in] Reallexikon der Assyriologie und vorderasiatischen Archäologie 6 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. vol 9, 1998, p. 630-631
  9. ^ F. Simons, The God Alammuš dLÀL / d.mùšLÀL 5 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., NABU 1, 2016, p. 9
  10. ^ R. L. Litke, A Reconstruction of the Assyro-Babylonian God-lists, AN:dA-nu-um and AN:Anu Ŝá Amēli 13 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 1998, p. 41
  11. ^ R. L. Litke, A Reconstruction of the Assyro-Babylonian God-lists, AN:dA-nu-um and AN:Anu Ŝá Amēli 13 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 1998, p. 102
  12. ^ R. L. Litke, A Reconstruction of the Assyro-Babylonian God-lists, AN:dA-nu-um and AN:Anu Ŝá Amēli 13 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 1998, p. 132

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İsa</span> Yahudi vaiz ve dinî lider, Hristiyanlığın merkezî figürü

İsa, 1. yüzyılda yaşamış olan bir Yahudi vaiz ve dinî lider. Günümüzde en çok mensuba sahip din olan Hristiyanlığın merkezî figürüdür. Hristiyanlar, Yeşua'nın Eski Ahit'te kehanet edilen ve beklenen Mesih, Tanrı'nın Oğlu ve Tanrı'nın enkarnasyonu olduğuna inanırlar. Yeşua'nın, Yeni Ahit'e göre Yosef (Yusuf) adında dünyevi bir babası olduğu için Yeşua, mensubu olduğu Yahudi toplumunda "Yosef'in oğlu Yeşua" olarak anılırdı.

<span class="mw-page-title-main">Agnostisizm</span> Tanrının varlığının bilinemeyeceğini savunan öğreti

Agnostisizm ya da bilinemezcilik, en yaygın ve bilinen tanımıyla, tanrı veya tanrısal varlıkların bilinemez veya varlığı ile birlikte yokluğunun da kanıtlanamaz olduğunu savunan bir felsefi görüştür. Agnostik düşünce epistemolojik alanda yer alan bir felsefi görüş olmakla birlikte, zayıf agnostisizm, güçlü agnostisizm gibi alt türlere ayrılır. Bununla birlikte agnostik felsefe varsayımların, özellikle tanrı gibi daha yüksek bir otoritenin varlığına veya yokluğuna ilişkin teolojik varsayımların bilimsel olarak hiçbir zaman açıklanamayacağı görüşündedir. Bu fikir akımının destekçilerine agnostik denir. Agnostisizm kendi içinde de farklı görüşlere ayrılır.

<span class="mw-page-title-main">Ateizm</span> Tanrının varlığını reddeden öğreti

Ateizm ya da tanrıtanımazlık, Tanrı'nın, tanrıların, doğaötesi inançların ya da ruhani varlıkların reddidir. Bu fikirde olanlara ateist ya da tanrıtanımaz denir.

Panteizm ya da tüm tanrıcılık, her şeyi kapsayan içkin bir Tanrı'nın, Evren'in ya da doğanın Tanrı ile aynı olduğu görüşüdür. Panteistler kişileştirilmiş ya da antropomorfik bir Tanrıya inanmazlar.

<span class="mw-page-title-main">Kutsal Ruh</span>

Kutsal Ruh, Yahudilikte Tanrı'nın evren veya yaratıkları üzerindeki ilahi gücü, kalitesi ve etkisine atıfta bulunur. İznik Hristiyanlığı'nda Kutsal Ruh, Üçlü Birliğin üçüncü kişisidir. İslam'da Kutsal Ruh, ilahi eylemin veya iletişimin bir aracısı olarak hareket eder.

<span class="mw-page-title-main">İsrailoğulları</span> Demir Çağında Kenanda yaşamış Semitik halk

İsrailoğulları, İshak'ın oğlu İsrail'in 12 oğlunun yarattığı, kabile ve monarşik olarak bir dönem Kenan'ın bir bölümünde hâkimiyet kurmuş bir İbrani konfederasyonuydu. Arkeolojik delillere göre İsrailoğulları, antik Transürdün ve Filistin'in yerlileri olan Kenanlılardan farklı bir topluluktu. Sümer kökenli İbranilerin, Sümerin dağılışından sonra kabileler halinde Verimli Hilal'e dağıldığı, önce Haran'a sonra ise Güney Kenan'a göç ettiği ve bölgeyi zorla ele geçirmediği arkeolojik açıdan doğrulanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Wilhelmus</span> Hollanda Krallığının ulusal marşı

"Wilhelmus van Nassouwe" ya da yalnızca "Wilhelmus", Hollanda Krallığı'nın ulusal marşıdır. Aslen halk türküsü olan eserin geçmişi 1572 yılına kadar gitmekte, bu durum da bu eseri dünyanın en eski ulusal marşı yapmaktadır. Wilhelmus 1932 yılına dek resmen ulusal marş sayılmasa da halk tarafından tarih boyunca zaman zaman ulusal değerleri gündeme getirmek için kullanılmıştır. Eser 1954-1964 yılları arasında Hollanda Antilleri'nin de resmi ulusal marşıydı. Günümüzde şarkının sözlerinde bulunan bazı ifadeler Hollanda değerleriyle bağdaşmadığı gerekçesiyle eleştirilse de sevilen bir halk türküsü olmaya devam etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">İbrahimî dinler</span> Orta Doğu dinleri

İbrahimî dinler, aynı zamanda İbrahimizm olarak da bilinir, İbrani din büyüğü ve atası İbrahim tarafından kurulan Yahudilik ile birlikte başlamış, monoteizm üzerine kurulu Semitik dinler grubudur. İlk İbrahimî din Yahudiliktir; sonrasında sırasıyla Hristiyanlık ve İslamiyet kurulmuştur. Yahudilik ve Hristiyanlık, kökenlerini İshak (Y'ishak) ve soyuna bağlarken İslamiyet, İsmail (Y'işmael) ve soyuna bağlar.

Pandeizm, panteizmin deistik formudur veya deizmin panteistik formudur.

<span class="mw-page-title-main">Antony Flew</span> İngiliz analitik ve kanıtsal filozof

Antony Garrard Newton Flew, İngiliz filozof. Analitik düşünce okuluna bağlılığı ve din felsefesiyle ilgili çalışmalarıyla tanınır.

<span class="mw-page-title-main">İnanna</span> Sümer tanrıçası

İnanna ; aşk, güzellik, seks, savaş, adalet ve siyasi güçle ilişkilendirilen antik Mezopotamya tanrıçasıdır. Sümerlerde kendisine "İnanna" adıyla ibadet edilirken daha sonraki dönemlerde Akad, Babil ve Asurlular tarafından İştar olarak tanımlanmış ve "Cennetin Kraliçesi" olarak anılmıştır. Ana tapınma merkezi Uruk'taki Eanna Tapınağı'dır ve buranın koruyucu tanrıçası kabul edilmiştir. Venüs gezegeniyle ilişkilendirilmiş ve aslan ile sekiz köşeli yıldız, en belirgin sembolü olmuştur. İştar'ın kocası, daha sonraki dönemlerde Tammuz olarak anılacak olan Tanrı Dumuzid iken yardımcısı (sukkal) ise sonraki dönemlerde erkek tanrılar İlabrat ve Papsukkal ile bir tutulacak olan Ninşubur'dur.

Baba, Hristiyanların Tanrı'ya verdikleri özel bir isimdir. Hristiyanlıktaki Oğul (İsa) ve Kutsal Ruh ile beraber Üçlü Birlik'i oluşturur.

Babil takvimi, 12 kameri aydan oluşan ve yıllık bir ay-güneş takvimidir. Babil'de kullanılan takvim, hem kamerî ve hem de Güneş esaslı olarak düzenlenmiştir. Babil takviminde de gün, günbatımında başlar ve bir sonraki günbatımında sona erer. Sümerde M.Ö. IV binyılın sonu ile III binyılın başlangıcında her bir şehrin kendi takvimi vardı. Rahipler yıldızlı gökyüzünü gözlem yapmakla birçok astronomik sonucu elde etmişlerdir. M.Ö. III binyılda gökyüzü cisimlerinin hareketinin gözlemlemek için yüksekliği 20 m'ye ulaşan çok katlı kuleler inşa ediliyordu. Bu kuleler genellikle tapınakların yanına dikilirdi.

<span class="mw-page-title-main">Gök Boğası</span> Antik Mezopotamya mitolojisinde geçen bir figür

Gök Boğası, Göklerin BoğasıGökyüzü Boğası, Cennet Boğası veya Cennetin Boğası, antik Mezopotamya mitolojisinde kahraman Gılgamış'ın savaştığı efsanevi bir canavardır. İlki erken Sümerce bir şiirde geçen, diğeri ise standart Akadcayla yazılmış bir Sümer şiiri olan Gılgamış Destanı'nda yer alan olmak üzere Gök Boğası'na ait hikâyenin iki farklı versiyonu vardır. Sümer şiirinde boğa, belirsiz sebeplerden dolayı tanrıça İnanna tarafından, Gılgamış'a saldırması için gönderilir. Gılgamış Destanı'nın VI. tabletindeki Akadca söylentilerde tanrıça İştar, Gılgamış'a cinsellik içeren bir teklifte bulunur; fakat Gılgamış teklifi reddeder. Bunun üzerine sinirlenen İştar, babası Anu'ya giderek Gök Boğası'nı ondan ister. Böylece İştar, Gılgamış ile Gılgamış'ın arkadaşı Enkidu'ya saldırması için boğayı Uruk'a gönderir fakat ikili, boğayı öldürür. Boğayı yendikten sonra Enkidu, boğanın sağ uyluğunu İştar'a fırlatarak onunla alay eder. Boğanın katledilmesi, tanrıların Enkidu'yu ölüme mahkûm etmesine neden olur. Bu olay, Gılgamış'ta ölüm korkusunun ortaya çıkmasına sebebiyet verir ve destanın geri kalan kısmını yönlendirir.

<span class="mw-page-title-main">Sol Invictus</span> Geç Roma güneş tanrısı

Sol Invictus, Roma İmparatorluğu'nun resmi güneş tanrısı ve askerlerin koruyucusuydu. MS 25 Aralık 274'te, Roma imparatoru Aurelian, onu geleneksel Roma kültlerinin yanında devlet dini haline getirdi. Bilim adamları, yeni tanrının eski Latin Sol kültünün Elagabalus kültü ile beraber yeniden canlanması veya tamamen yeni olup olmadığı konusunda tartışma halindedirler. Tanrı, Aurelian'dan sonra imparatorlar tarafından tercih edildi ve I. Konstantin döneminin son üçüncü yarısına kadar sikkelerinde göründü.

<span class="mw-page-title-main">Anshar</span>

Anshar, veya Anšar, Babil yaratılış efsanesi Enuma Elis'te ilkel bir tanrıydı. Eşi, "Tüm Dünya" anlamına gelen Kişar'dır. Lahamu ve Lahmu'nun çocuğu ve Tiamat ve Apsu' nun torunuydu. Anshar ve Kişar cennet tanrısı, takımyıldızların efendisi, tanrıların, ruhların ve şeytanların kralı Anu'nun ebeveynleridir.

<span class="mw-page-title-main">Ninşubur</span>

Ninshubur İnanna ile ilişikli Sukkal (Vezir) lakaplı Sümer tanrısıdır. Adı Sümerce " Subartu'nun Kraliçesi" anlamına gelir. Frans Wiggerman, bu ismin genellikle "Hizmetçilerin Kraliçesi" olarak anlaşıldığını öne sürüyor. Ninshubur İnanna'nın habercisi olarak Hermes ya da Iris ile de ilişkilendirilebilir.

<span class="mw-page-title-main">Enmesarra</span>

Enmesarra veya Enmešarra, Sümer ve Akad mitolojisinde kanunundan sorumlu yeraltı tanrısıdır. Bir Güneş tanrısı olarak sürülerin ve bitki örtüsünün koruyucusu olarak tanımlanır, bu nedenle Nergal ile eş tutulmuştur. Öte yandan, Enlil'in atası olarak tarif edilmiş ve Enlil'in onu öldürdüğü iddia edilmiştir.

Kakka Mezopotamya dininde küçük bir tanrıdır. Genellikle Anu ve Anshar için haberci ve görevli olarak görülürdü. O çoğunlukla Akad metinlerinde, özellikle de Anu'nun yeraltı dünyasındaki tanrı Nergal'e bir mesaj gönderdiği Nergal ve Ereshkigal'de temsil edilir. Ayrıca Enuma Eliš'te de yer almaktadır. Marduk'un Tiamat'la savaşmaya hazır olduğunun resmi duyurusu üzerine Anshar tarafından Tiamat güçlerine gönderilir.

<span class="mw-page-title-main">MUL.APİN</span>

MUL.APİN Babil astronomisi ve astrolojisinin birçok farklı yönünü ele alan bir Babil derlemesine verilen geleneksel isimdir. Üç Yıldız Listesi olarak adlandırılan daha önceki yıldız katalogları geleneğindendir ancak muhtemelen MÖ 1000 civarında derlenmiş, daha doğru gözlemlere dayanan genişletilmiş bir versiyonu temsil etmektedir. Metin 66 yıldız ve takımyıldızın adını listeler ve ayrıca Babil yıldız haritasının temel yapısını belirlemeye yardımcı olan doğuş, batış ve geçiş tarihleri gibi bir dizi ipucu sağlar.