İçeriğe atla

Sukarno

Sukarno
1. Endonezya Devlet Başkanı
Görev süresi
18 Ağustos 1945 - 12 Mart 1967
(21 yıl, 206 gün)
Yerine gelenSuharto
Kişisel bilgiler
Doğum Kusno Sosrodihardjo
6 Haziran 1901(1901-06-06)
Surabaya, Doğu Cava, Hollanda Doğu Hint Adaları
Ölüm 21 Haziran 1970 (69 yaşında)
Cakarta, Endonezya
Partisi Endonezya Millî Partisi
Mesleği Asker
Dini Sünni İslam
İmzası

Sukarno (6 Haziran 1901; Surabaya, Cava - 21 Haziran 1970, Cakarta), Endonezya bağımsızlık hareketinin önderi, hatip, devrimci, milliyetçi ve ve 1945-1967 arasında Endonezya'nın ilk devlet başkanı.

Biyografi

Doğu Cavalı yoksul bir öğretmenin oğluydu. Çocukluğunun büyük bir bölümünü Tulungagung köyünde büyükbabası ve büyükannesinin yanında geçirdi. 15 yaşında Surabaya'daki ortaokula gönderildi. 1921'de tanınmış din adamı Tjokroaminoto'nun 16 yaşındaki kızı Siti Utari ile evlendi.

Sukarno öğrenciliği sırasında Cava, Sunda ve Bali dillerini çok iyi öğrendi. Çağdaş Endonezya dili üzerindeki çalışmaları, gelecekte bu dilin geliştirilmesine yapacağı katkıların temelini oluşturdu. Arapça ve Felemenkçenin yanı sıra İngilizce, Fransızca, Almanca ve Japonca öğrendi. Zamanla feodal prenslerden kaçak komünistlere kadar, ülkenin hızla genişleyen siyasal yelpazesinin her kanadındaki yeni önderlerle tanıştı.

İnşaat mühendisliği eğitimini tamamladığı Bandung'da 1927'de yaşamının gerçek yönünün siyaset ve hitabette yattığını hesapladı. 1923'te Siti Utari'den boşanarak, Inggit Garnisih'le evlendi, ama 1943'te ondan da ayrıldı. Sonraki yıllarda birkaç kez daha evlendi.

Sokarno, sömürgeciliğe karşı çıktığı için Hollandalılar tarafından Bandung'da 2 yıl (1929-1931) hapsedildi, Sumatra ve Flores'te sekiz yılı aşkın süre sürgünde yaşadı (1933-1942). Mart 1942'de Hint Adalarını işgal eden Japonları hem ulusu, hem de kendisi için kurtarıcı olarak karşıladı. II. Dünya Savaşı boyunca Japonların başdanışmanı ve propaganda görevlisi oldu. Buna karşılık Japonlardan Endonezya'nın bağımsızlığını talep etti. 1 Haziran 1945'te yaptığı en ünlü konuşmasında, Pancasila diye bilinen Beş İlke'yi (tek tanrıya iman, adil ve modern toplum, Endonezya'nın birliği, demokrasi, sosyal adalet) tanımladı. Japonya'nın yenilgisi yaklaşınca önce tarafsız kaldı. Sonunda genç eylemciler tarafından kaçırılıp tehdit edilince 17 Ağustos 1945'te Endonezya'nın bağımsızlığını ilan etti. Yeni ve güçsüz cumhuriyetin devlet başkanı olarak Hollanda'ya başarıyla meydan okudu. Eski sömürgelerinde denetimi yeniden ele geçirmek için iki başarısız harekât düzenleyen Hollanda, 27 Aralık 1949'da Endonezya'nın bağımsızlığını resmen tanıdı.

Sukarno, Yogyakarta'daki devrim başkentinden Cakarta'ya 28 Aralık 1949'da zaferle döndü. Gösterişli bir yaşam sürmeyi yeğleyince kendisini eleştirenlerin sayısı hızla arttı. Siyasal gerilim yoğunlaşırken, Sukarno'nun saptırıcı siyasal manevraları da istikrarı olanaksızlaştırdı. Gene de eğitim, sağlık ve kültürel uyanış gibi alanlarda çarpıcı kazanımlar kazandırdı. Sukarno'nun çok önem verdiği Endonezyalılık gururu yerleşti. Ama bütün bunların ülke ekonomisi üzerinde yıkıcı etkisi oldu.

Sukarno 1956'nın sonlarında, çatışan siyasal partileri gömerek ulusal uzlaşmayı sağlama umuduyla parlamenter demokrasiyi ve özel girişimi ortadan kaldırdı; Güdümlü Demokrasi ve Güdümlü Ekonomi uygulamasını başlattı. Marksist bir ideolojiye ve çoğu yozlaşmış kişilikleriyle tanınan kalabalık bir bakanlar kuruluyla bütünleşen kişisel ve siyasi taşkınlıkları, sürekli bir ulusal bunalımla sonuçlandı. 1958'de Sumatra ve Celebes'te bölgesel ayaklanmalar çıktı. Enflasyon nedeniyle 1958'de 100 olan geçinme indeksi 1965'te 18 bine, 1967'de 600 bine yükseldi. Sukarno 1963'te ABD'yle ilişkilerini kesti. 1 milyar Amerikan doları değerinde silah ve malzeme aldıktan sonra SSCB'yle de ilişkilerini bozdu. Emperyalist ablukanın bir parçası olarak nitelediği Malezya'yı destekleyen BM'den 20 Ocak 1965'te resmen çekildi.

30 Eylül 1965'te, ülke Sukarno'nun da katıldığı kuşkusuz olan bir darbe girişimiyle sarsıldı. Askerler ve komünistlerden oluşan darbeciler 6 generali kaçırarak öldürdüler. Birkaç kent merkezini ele geçirdikten sonra yeni bir devrimci rejim kurduklarını açıkladılar. Darbeye karşı direnen Cakarta garnizonunun komutanı General Suharto ve Sukarno arasındaki iktidar mücadelesinde 300 bin ya da daha çok komünist ve komünist zanlısı öldü. Sukarno'nun 11 Mart 1966'da geniş yetkiler vermek zorunda kaldığı Suharto Mart 1967'de geçici devlet başkanı, Mart 1968'de devlet başkanı oldu. Görevden ayrılışından ölümüne kadar Cakarta'da ev hapsinde tutuldu. Sukarnoculuk ideolojisi 1970'lerin sonlarına kadar yasaklı kaldı, daha sonra Sukarno'nun saygınlığı iade edildi.

Ayrıca bakınız

Vikisöz'de Sukarno ile ilgili sözleri bulabilirsiniz.

Kaynakça

Siyasi görevi
Yeni makam
Endonezya'nın bağımsızlığı
Endonezya Devlet Başkanı
18 Ağustos 1945 – 12 Mart 1967 		Sonra gelen
Suharto

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Endonezya</span> Güneydoğu Asya ve Okyanusyada yer alan bir ada ülkesi

Endonezya, resmî adıyla Endonezya Cumhuriyeti, Hint ve Pasifik okyanusları arasında, Güneydoğu Asya ve Okyanusya'da toprakları bulunan bir ülkedir. 17 binden fazla adadan oluşur. Bu adaların en büyükleri Sumatra, Cava ve Sulavesi ile kısmen Borneo ve Yeni Gine'dir. Endonezya dünyanın en büyük ada ülkesidir, 1.904.569 km²'lik yüzölçümüyle dünyada 14. sıradadır. 280 milyon civarında nüfusuyla dünyanın en kalabalık dördüncü ülkesi ve aynı zamanda en kalabalık Müslüman ülkesidir. Cava dünyanın en kalabalık adasıdır ve nüfusun yarıdan fazlasına ev sahipliği yapar.

<span class="mw-page-title-main">Cakarta</span> Endonezyanın başkenti

Cakarta, Endonezya'nın 17 Ağustos 2024'e kadar başkenti ve en kalabalık şehridir. -17 Ağustos 2024 tarihinde Nusantara resmen başkent ilan edilmiştir.- Cava Adası'nın kuzeybatısında 661,52 km² alana kurulu olup, nüfusu 8.490.000'dir. Cakarta ülkenin ekonomik, kültürel ve siyasi merkezidir. Endonezya ve Güneydoğu Asya'nın en kalabalık şehri olmakla birlikte dünyanın da on ikinci en büyük şehridir. Cakarta ismi Sanskritçe bir kelime olan "Cayakarta"'dan gelmekte olup "muzafferiyet" veya "zafer" anlamlarına gelir.

<span class="mw-page-title-main">Ho Chi Minh</span> Vietnam bağımsızlık hareketinin önderi ve Vietnam Demokratik Cumhuriyetinin ilk başkanı

Ho Chi Minh, Vietnam bağımsızlık hareketinin önderi ve Vietnam Demokratik Cumhuriyeti'nin ilk başkanı. Gerçek adı Nguyễn Tất Thành, Nguyễn Ái Quốc, Bác Hồ' 'dur

<span class="mw-page-title-main">Cava</span>

Cava Adası, Endonezya'nın başkenti Cakarta'nın da üzerinde bulunduğu bir adadır. Bir zamanlar güçlü Hindu-Budist imparatorluklarının, İslam emirliklerinin ve Hollanda kolonisinin merkezi olan Cava adası, şimdi Endonezya'nın politik ve ekonomik hayatına yön veren yerleşim birimlerindendir. 2010 sayımlarına göre 136 milyonluk nüfusuyla dünyanın en kalabalık adası konumundadır.

1965 yılında Endonezya'da başarısız askerî darbe teşebbüsü. Darbenin bastırılmasının ardından büyük çaplı (antikomünist) 1965-1966 Endonezya katliamları yapılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Suharto</span> 2. Endonezya devlet başkanı

Suharto, Endonezyalı asker ve siyasetçi. 1967-1998 yılları arasında Endonezya devlet başkanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Endonezya bayrağı</span> Ulusal bayrak

Endonzeya bayrağı, Endonezya Cumhuriyeti'nin resmî simgesidir.

<span class="mw-page-title-main">Endonezya Komünist Partisi</span>

Endonezya Komünist Partisi 1965 yılında fiziksel olarak ortadan kaldırılıncaya kadar dünyanın iktidarda olmayan en kalabalık komünist partisiydi.

<span class="mw-page-title-main">Bandung</span>

Bandung, Endonezya'nın Batı Cava bölgesinin başkentidir. 2007 istatistiklerine göre 7.4 milyon nüfusuyla Endonezya'nın üçüncü büyük şehridir. Denizden 768 metre yükseklikte olan şehir, diğer Endonezya şehirlerine kıyasla yıl boyunca daha serin bir iklime sahiptir. Nehir yatağı üzerine kurulu olan şehir ayrıca yanardağlarla çevrilidir. Coğrafi yapısının şehre doğal bir güvenlik sistemi sağlamasından dolayı geçmiş yıllarda burada sömürge kurmuş olan Hollandalılar ülkenin başkentini Cakarta'dan Bandung'a taşıma planları yapmışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Bali</span> Küçük Sunda Adalarının en batısında yer alan Endonezyaya bağlı bir ada

Bali, Küçük Sunda Adalarının en batısında yer alan, Endonezya'ya bağlı bir adadır. Batıda Cava, doğuda ise Lombok adasının arasında kalır. Başkenti Denpasar'dır.

<span class="mw-page-title-main">1965-1966 Endonezya katliamları</span> Endonezyada başarısız darbe girişiminin ardından komünistlere karşı yapılan katliamlar

1965–1966 Endonezya katliamları, Endonezya'da 30 Eylül hareketinin başarısızlıkla sonuçlanan darbe girişiminin ardından gerçekleşen, komünistleri tasfiye etmeye yönelik katliamlardır. 1965 ve 1966 yılları arasında en yaygın tahminlere göre 500.000'den fazla kişi öldürüldü. Tasfiyeler, "Yeni Düzen" rejimine geçiş sürecinde önemli bir aşama teşkil etti. Endonezya Komünist Partisi (PKI), siyasi bir güç olarak ortadan kaldırıldı. Meydana gelen ayaklanmalar, Devlet Başkanı Sukarno'nun düşüşüne ve Suharto'nun otuz yıllık başkanlığının başlamasına yol açtı. Araştırmalar ve gizliliği kaldırılan belgeler, Endonezyalı yetkililerin ABD ve İngiltere gibi yabancı ülkelerden destek aldığını gösteriyor.

<span class="mw-page-title-main">Pembela Tanah Air</span>

PETA ya da Pembela Tanah Air, II. Dünya Savaşı sırasında Japonlar tarafından işgal edilen Endonezya'da 3 Ekim 1943'te kurulan Endonezya gönüllü ordusuydu. Japonlar, PETA'yı kurarak Müttefik Devletler'in olası bir istilasına karşı yardımcı güç oluşturmayı amaçladı. PETA kelimesi yerel dilde harita anlamına gelir. II. Dünya Savaşı'nın sonlarında, Java'da yaklaşık 37.000 ve Sumatra'da yaklaşık 20.000 PETA askeri vardı..

<span class="mw-page-title-main">Muhammed Natsir</span> Endonezyalı başbakan

Muhammed Natsir, Endonezyalı gazeteci ve siyasetçidir. Endonezya'nın beşinci başbakanıydı.

Nasakom, Endonezya Devlet Başkanı Sukarno'nun başkanlığı döneminde ortaya atılan siyasal düşüncedir. Nasakom; milliyetçilik, din ve komünizm temelleri üzerine oluşturulmuş bir düşüncedir. Zaten kelimenin etimolojik yapısı Endonezcedeki milliyetçilik (NASionalisme), din (Agama) ve komünizm (KOMunisme) kelimelerinden oluşmaktadır.

Darül İslâm Devleti, Endonezya'da bir İslam devletinin kurulmasını amaçlayan bir İslamcı gruptu. 1942'de karizmatik bir radikal Müslüman siyasetçi Sekarmadji Maridjan Kartosoewirjo tarafından koordine edilen bir grup Müslüman milis tarafından kurulmuştu. Devlet, şeriatı geçerli hukuk kaynağı olarak tanıdı.

Gilchrist Belgesi, Batılıların Endonezya Devlet Başkanı Sukarno'nun devrme isteğini belirten belgedir. Devlet başkanı Sukarno, 1965'te konuşmalarında çokça atıf yaptığı mektuptur. Belge, Cakarta'daki İngiliz büyükelçisi Andrew Gilchrist'in İngiliz Dışişleri Bakanlığı'na gönderdiği iddia edildi. Belgede Sukarno'nun devrilmesi için Amerika-İngiltere ortaklı bir güç ile Endonezya'ya askeri müdahale planı içeriyordu.

<span class="mw-page-title-main">Endonezya tarihi</span>

Endonezya tarihi Endonezya'da meydana gelen olayları kapsar. Endonezya çok uluslu yapıda bir ülkedir. İlk defa insanlar Asya üzerinden gelmiştir. Çağlar boyunca Bizans, Çin, Hindistan ve Araplar için önemli bir ticaret noktası oldu. Portekiz ve Hollanda tarafından kolonileştirildi. Japon işgalinin ardından gene Hollanda sömürgesine girdi. Ahmet Sukarno ile birlikte bağımsızlığını kazandı.

<span class="mw-page-title-main">Endonezya'da yüksek hızlı demiryolu</span> Endonezyadaki yüksek hızlı demiryolu sistemine genel bakış

Endonezya'da yüksek hızlı demiryolu ilk (YHD) projesinin ülkenin en büyük şehirleri olan Jakarta ile Batı Java'nın başkenti Bandung'u birbirine bağlaması ve yaklaşık 142,3 kilometre mesafe kat etmesi beklendi. Endonezya'da uzun yıllardır yüksek hızlı tren (YHD) için planlar ve çalışmalar yapılıyor. Ancak 2008 yılına kadar ciddi bir şekilde düşünülmedi. Sonunda Jakarta-Bandung YHD inşaatına başlamaya yönelik yeni plan, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ve dünya liderlerinin Bandung Konferansı sırasında ziyaret etmesinden sonra Endonezya hükûmeti tarafından Temmuz 2015'te açıklandı. YHD'nun Doğu Cava'daki Surabaya'ya olası bir uzantısı için planlardan da bahsedildi. Cakarta-Bandung yüksek hızlı demiryolu hattı, 7 Eylül 2023'te açıldı ve 2 Ekim 2023'te ticari faaliyete başladı.

<span class="mw-page-title-main">Omar Said Tjokroaminoto</span>

Ömer Said Tjokroaminoto, Endonezya'da H.O.S. Tjokroaminoto, Endonezyalı Milliyetçilik hayranıydı. Samanhudi tarafından kurulan ve ikisinin de kurucu ortağı olduğu Sarekat Islam olan İslami Sendika'nın liderlerinden biri oldu.

<span class="mw-page-title-main">Endonezya Birleşik Devletleri</span>

Birleşik Devletler Endonezya Cumhuriyeti, kısaltılmışı REUI, Hollanda'nın Batavo -Hollanda Savaşı'nı takiben 27 Aralık 1949'da Hollanda Doğu Hint Adaları eksi Hollanda Yeni Gine üzerindeki egemenliğini resmen devrettiği federal bir devletti. Endonezya Yuvarlak Masa Konferansı..Bu transfer,Endonezyalı milliyetçiler ile Hollanda arasında Endonezya'nın kontrolü için verilen dört yıllık çatışmayı sona erdirdi. Cumhuriyet bir yıldan az sürdü ve yerini Endonezya Cumhuriyeti aldı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.