İçeriğe atla

Suhbeçi Kilisesi

Koordinatlar: 40°49′29″K 41°45′28″D / 40.82472°K 41.75778°D / 40.82472; 41.75778
Suhbeçi Kilisesi
Harita
Temel bilgiler
Konumİşhan, Yusufeli
Koordinatlar40°49′29″K 41°45′28″D / 40.82472°K 41.75778°D / 40.82472; 41.75778
İnançDoğu Ortodoks Kilisesi
MezhepGürcü Ortodoks Kilisesi
DurumYıkıntılar
Mimari
Mimari türKilise
Mimari biçimGürcü mimarisi
Tamamlanma5-6. yüzyıl veya 9. yüzyıl
Özellikler
MalzemelerKaba yontu taş

Suhbeçi Kilisesi (Gürcüce: სუხბეჩის ეკლესია), tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı İşhan köyünde Orta Çağ'dan kalma bir Gürcü kilisesidir.[1] Subheçi Kilisesi olarak da bilinir.[2]

Tarihçe

Suhbeçi Kilisesi, Tao bölgesinnde, İşhan köyünün 3 kilometre kuzeyinde Kargiela olarak adlandırılan ve deniz seviyesinden yaklaşık 1800 metre yükseklikte yer alır. Günümüze yıkık haldeki kilisenin bir kitabesi bulunmadığı için inşa tarihi de bilinmemektedir. Gürcü tarihçi ve arkeolog Ekvtime Takaişvili 1917 yılında kiliseyi görmüş ve tanımlamıştır. Takaişvili, yapısal özellikleri üzerinden kilisenin 5-6. yüzyıllarda inşa edilmiş olması gerektiğini yazmıştır. Yazar Karieli Dağı'nın (ქარიელი მთა: Rüzgarlı Dağ) eteklerinde de Suhbeçi köyünün bulunduğunu belirtmiştir.[3] Bununla birlikte Suhbeçi Kilisesi'nin Gürcü krallığı döneminde, 9. yüzyılda inşa edilmiş olan Gürcü manastırı İşhani Manastırı'na ait bir kilise olabileceği de yazılmıştır.[2]

Mimari

Suhbeçi Kilisesi, kubbesi ve çatısı çökmüş, duvarlarının bir kasımı ayakta kalmış halde günümüze ulaşmıştır. Ekvtime Takaişvili'nin 1917 yılındaki ziyareti sırasında da kilise yıkık halde bulunuyordu. Takaişvili'nin verdiği bilgiye göre bu yapı, kaba yonu taşlarla inşa edilmişti. Tipik dört kollu bir yapı olan kilisenin batı tarafında bir şapel bulunuyordu. Kilisenin tek giriş kapısı vardı ve bu kapı batı taraft yer alıyordu. Kilisenin batı ve doğu cephelerinde birer pencere vardı. Şapelin kapısı ise batıda, penceresi de güneyde yer alıyordu. Kilisenin kubbesi ve çatısı çökmüştü. Güney duvarı insan boyundan daha alçak olmasına rağmen, kuzey duvarının yüksekliği 3,2 metreyi buluyordu. Kubbe kasnağının sekiz cepheli olduğu anlaşılıyordu. Kubbe ise, İsi Kilisesi’nde olduğu gibi trompluydu. Kilisenin içten uzunluğu 6,84 metre, şapelle birlikte ise, yaklaşık 11 metreydi; genişliği de yaklaşık 7 metereydi.[3][4]

Kaynakça

  1. ^ Mine Kadiroğlu,Zafer Karaca, Turgay Yazar, Fahriye Bayran, Bülent İşler, "Çoruh Vadisi Ortaçağ Gürcü Mimarisi 2001 Yılı Yüzey Araştırması" - 20. Araştırma Gezisi Toplantıları, Ankara, 2003, I. Cilt, s. 33. 15 Eylül 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 975-17-3083-X
  2. ^ a b Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar - Katalog (ტაო-კლარჯეთი - ისტორიისა და კულტურის ძეგლები - კატალოგი), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 106, ISBN 9789941478178.
  3. ^ a b "Ekvtime Takaişvili, 1917 Yılında Güney Gürcistan'da Arkeolojik Araştırma Gezisi (1917 წლის არქეოლოგიური ექსპედიცია სამხრეთ საქართველოში), Tiflis, 1960, s. 73". 27 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2023. 
  4. ^ 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 57. 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İşhani Manastırı</span>

İşhani Manastırı, tarihsel Gürcistan’ın güneybatı kesiminde orta çağ Gürcü Ortodoks manastırıdır. Bugün Türkiye’nin sınırları içinde, Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı İşhan köyündedir.

<span class="mw-page-title-main">Ekeki Kilisesi</span>

Ekeki Kilisesi, Erzurum ilinin Tortum ilçesinde, eski adıyla Ekeki, yeni adıyla Vişneli köyünde bulunan Gürcü kilisesi. Aynı adı taşıyan manastırın ana kilisesi olduğu sanılan yapı, tarihsel Tao bölgesinde yer alıyordu. Ekeki Kilisesi, 9. yüzyılda düzgün kesme taşlardan inşa edilmiş haç planlı ve kubbeli bir yapıydı. Doğu cephesinde üç apsisi vardı ve sunak bu bölümde yer alıyordu. Kubbe kasnağı ve bazı pencerelerin üst kısmı renkli taşlarla süslenmişti.

<span class="mw-page-title-main">Hahuli Manastırı</span> tarihsel Gürcistan’ın güneybatı kesiminde, Tao bölgesinde orta çağ Gürcü Ortodoks manastırı

Hahuli Manastırı, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Tortum ilçesine bağlı ve eski adı Hahuli olan Bağbaşı köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü dinsel yapılar topluluğudur. 10. yüzyılda kurulmuş olan manastırın ana kilisesi 19. yüzyılda camiye dönüştürülmüş ve adına da "Taş Cami" denmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Bana Katedrali</span>

Bana Katedrali, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Şenkaya ilçesine bağlı ve eski adı Panaki (ფანაკი) veya Banaki (ბანაკი) olan Penek köyünde yer alan Bana Manastırı'nın ana kilisesidir.

<span class="mw-page-title-main">Goguba Kilisesi</span>

Goguba Kilisesi, Guguba Kilisesi ve Ugubo Kilisesi olarak da bilinir, tarihsel Eruşeti bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Hanak ilçesinde, eski adı Goguba olan Binbaşak köyünde inşa edilmiş Gürcü kilisesidir. Zaman için hasar görmüş, 1960'larda da insan eliyle tamamen yıkılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Zegani Kilisesi</span>

Zegani Kilisesi veya Zaki Kilisesi, tarihsel Cavaheti bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı Dirsekkaya köyünün sınırları içinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisesidir. Kilisenin iki adı da ortadan kalkmış olan Zaki veya Zegani köyünden gelir.

<span class="mw-page-title-main">Eruşeti Kilisesi</span>

Ertşeti Kilisesi, Türkiye sınırları içinde kalmış olan tarihsel Eruşeti bölgesindeki Gürcü kilisesidir. Bugünkü Ardahan ilinin Hanak ilçesinde yer alan Eruşeti köyünde inşa edilmiştir. Gürcistan'daki ilk Hristiyan mabedi olarak bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Kavkasidzeler Kalesi</span>

Kavkasidzeler Kalesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Yusufeli ilçesine bağlı Tekkale köyünün Kaledibi mahallesinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir. Çoruh Nehri'nin sol kıyısında, bir kayanın tepesinde inşa edilmiş olan kaleden geriye sur bölümleri ile tek nefli kilise kalmıştı. Ancak bu yapılar 2023 yılında Yusufeli Barajı suları altında kalmıştır.

Parnaki Kilisesi veya Parnaki Kale Kilisesi, Erzurum ilinin Oltu ilçesine bağlı ve eski adı Parnaki olan İriağaç köyünde Orta Çağ'dan kalma bir kilisedir.

<span class="mw-page-title-main">Kamhisi Kilisesi</span> Erzurum Şenkaya Yanıkkaval Köyü Orta Çağ Gürcü Kilisesi

Kamhisi Kilisesi, Erzurum ilinin Şenkaya ilçesine bağlı Yanıkkaval köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.

Leksori Kilisesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Şenkaya ilçesine bağlı Teketaş köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü dinsel yapısı olan Leksori Manastırı'nın ana kilisesidir.

Dadaşeni Kilisesi, tarihsel Kola bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Göle ilçesindeki Dedeşen'de Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir. Kilise, Samtshe-Saatabago döneminde Gürcü piskoposluk merkeziydi.

Sohtoroti Kilisesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Tortum ilçesine bağlı ve eski adı Sohtoroti olan Doruklu köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kilisedir.

Dörtkilise Çifte Kilisesi, tarihsel Kola bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Göle ilçesine bağlı ve kilise sayısından dolayı Dört Kilise olarak anılmış olan Uğurtaşı köyünde Orta Çağ'dan kalma iki adet kilisedir.

Kalkosi Kilisesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Şenkaya ilçesine bağlı ve eski afı Kalkosi olan İkizpınar köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir. Gürcüce elyazması Kalkosi İncili burada korunmuştur.

Sihçeki Kilisesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Oltu ilçesine bağlı ve eski adı Sihçeki olan Güzelsu köyünde Orta Çağ'dan kalma bir Gürcü kilisesidir.

<span class="mw-page-title-main">Vaçedzori Manastırı</span>

Vaçedzori Manastırı, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Olur ilçesine bağlı ve eski adı Niakomi olan Keçili köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü manastırıdır.

Bahçelikışla Kilisesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Oltu ilçesine bağlı Bahçelikışla köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kilisesidir. Köyün bugünkü adından dolayı Bahçelikışla Kilisesi olarak anılmaktadır.

Turkaşeni Kilisesi, tarihsel Kola bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Göle ilçesine bağlı ve eski adı Turkaşeni olan Yiğitkonağı köyünde Gürcülerden kalma iki kilisenin ortak adıdır. Eski adları günümüze ulaşmadığı için bu iki yapı köyün eski adıyla anılmaktadır.

Taoskari Kilisesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Olur ilçesine bağlı ve eski adı Taoskari olan Çataksu köyünde, Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.