İçeriğe atla

Sug-Aksı sumuzu

Sug-Aksı
Суг-Аксы сумузу (Tıva Türkçesi)
Суг-Аксынский сумон (Rusça)
Ülke Tuva
BölgeTuva
Yüzölçümü
 • Toplam27,30 km²
Nüfus
 • Toplam3.215
Zaman dilimiUTC+07.00 (DAZD)

Sug-Aksı sumuzu (Tuva Türkçesi:Суг-Аксы сумузу), Tuva Cumhuriyeti'nde Sütgöl kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belde idari birimidir. Belde anlamında sumu sözü kullanılmakta olup sumu idari merkezi de Sug-Aksı köyüdür. 2020 yılı nüfusu 3215 kişidir. İdari merkez ve sumuzun tek yerleşim yeri Sug-Aksı köyüdür.

Sözkökü

Tıva Türkçesinde sug', su demektir. Aksı ise Ağzı demektir.[1]

Coğrafya

Hemçik akarsuyun yakınında, Kızıl şehrinden batıya doğru 286 km ırakta durur.

Tarih

Sug-Aksı sumuzunun merkezi olan Sug-Aksı köyünde ilk evler 1938'de ortaya çıktı. 1940 yılında, ilk okul müdürü İvan Çadamoğlu Onamçal ile açıldı. 1942-1943'te ilk kültür evi bir tıp merkezi ile birlikte inşa edildi.

1991 yılına kadar adı Süt-Höl'dur.

Din

Şamanizm'in yerini artık tamamen Budizm almaktadır. 2008-2010'da Sug-Aksı'da bir Budist mabedi olan "Düpten Şedüplin" inşa edildi. 24 Temmuz 2010'da Sug-Aksı köyündeki ilk hüree (mabed) "Dupten Şeduplin"in büyük açılışı gerçekleşti. Bu hüree inşası 2008 yılında Sug-Aksı köyünün sakinlerinin yanı sıra tüm Süt-Höl bölgesinin sakinlerinin aktif desteğiyle başladı. "Halk İnşaatı" her yaştan insanı birleştirdi: Kojuun (bölge) sakinlerinin neredeyse tamamı ve yetkililerin temsilcileri çalışmalara aktif olarak katıldı. Daha önce, Sug-Aksı ve Bora-Tayga köylerine giden yolların kesiştiği noktada bulunan bu bölgeye bir suburgan dikildi. Halk efsanelerine göre, Bogdo-Gegen buraları ziyaret ettiğinde buranın tarafından seçildiğini ve özel enerjisini ve kutsal anlamını not ettiğini söyler. Aslında yöre sakinleri için kutsal olan Süt Gölü ve Kızıl-Tayga Dağları'na giden yolu açan bir kapıdır. Yeni hüree'nin kapıları tüm yıl boyunca bölge sakinlerine açık olmaktadır. Gerekli ritüellerin yürütülmesi için yerel Budist derneği "Dupten Şeduplin"in lamaları olacaktır. Hüree'nin başkanı Lopsan-Davaa Başkı'dır. "Dupten Şeduplin" adı On Dördüncü Dalay Lama tarafından önerildi ve inşaat için onay verdi. 2009'dan bu yana, "Üstüü-Huree" festivaline katılanlar için hüree ve suburgan ziyaretine katılım olur ve ardından Süt gölüne giderler. Hüree'nin açılışına "Tıva Cumhuriyeti Budistler Derneği", Tıva Tsultim Başkı'dan Kamba Lama ve komşu idari birimlerdeki lama temsilcileri geldi. Ortak bir dua töreni düzenlediler. Yetkililerden ve basından temsilciler geldi.[2]

Nüfus

202 yılında nüfus 3215 kişidir.

Kaynakça

  1. ^ Dorugool Monguş, Tıvaca-Türkçe Sözlük.
  2. ^ "Yeni mabedin açılışı". 9 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kaa-Hem (il)</span>

Kaa-Hem ili ; Rusça:Каа-Хемский кожуун), Tuva Cumhuriyetinin 17 idari biriminden biridir. Yönetim merkezi Sarıg-Sep'tir.

<span class="mw-page-title-main">Süt-Göl (il)</span> Tuva Cumhuriyetinde bir idari bölge

Süt Göl İli — Tuva Cumhuriyetinde 17 idari bölgeden biridir. Bölgenin idari merkezi — Sug-Aksı.

<span class="mw-page-title-main">Çedi-Göl (il)</span>

Çedi-Höl (Yedigöl) İli — Tuva Cumhuriyetinde 17 idari bölgeden biridir. İdari bölgenin yönetim merkezi — Hovu-Aksı. Eski bir şehir yerleşimi üzerindedir.

<span class="mw-page-title-main">Tuva Özerk Bölgesi</span>

Tuva özerk bölgesi — Güney Sibiryadaki Sayan Dağları dolayında 11 Ekim 1944 tarihinde Sovyetler Birliği'nin II. Dünya Savaşı yıllarındaki rejim ihracıyla ve yöneticilerini kendi tarafına çekmesiyle Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti içine kattığı 10 Ekim 1961 tarihine kadar süren özerk bölge.

<span class="mw-page-title-main">Tuva Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span> SSCBe bağlı bir özerk devlet

Tuva Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, — Altay Dağları-Sayan Dağları dolayında 10 Ekim 1961 tarihinde kurulan 31 Mart 1992 tarihinde yıkılan ve Sovyetler Birliği'nin özerk bir cumhuriyeti.

Tuva Cumhuriyeti idari yapılanması — Sovyetler Birliği devrinden kalma bir yönetim birimi olan rayon denilen ilçe tipi idari yapılanma görülür. Sumon köy tipi yerleşimlerdir.

Şomaadır Kuular Süthöl yöresinde Hör-Tayga'da doğmuştur. Tıva Türklerinden gazeteci-yazar, romancı.

Artık Höm-Ottuk kızı Hovalıg (12 Mayıs 1951; Sug-Aksı köyü, Süt-Höl kojuunu,Tıva, Çağdaş Tuva edebiyatında eserler vermiş yayıncıdır. Tuva Cumhuriyeti Gazeteciler Birliği Başkanı. Kadınlar için "Ene sözü" gazetesi ve "Kadın" dergisi adıyla yayınlar kurdu.

Kara Çıraa, Tuva Cumhuriyeti'nde Sütgöl kojuununda bir köy. Kara Çıraa beldesinin idari merkezidir. 2014 yılı nüfusu 811 kişidir.

Ak Daş sumuzu, Tuva Cumhuriyeti'nde Sütgöl kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belde idari birimidir. Belde anlamında sumu sözü kullanılmakta olup sumu idari merkezi de Ak-Daş köyüdür. 2020 yılı nüfusu 581 kişidir. İdari merkez ve sumuzun tek yerleşim yeri Ak-Daş köyüdür.

Bora Tayga sumuzu, Tuva Cumhuriyeti'nde Sütgöl kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belde idari birimidir. Belde anlamında sumu sözü kullanılmakta olup sumu idari merkezi de Bora Tayga köyüdür. 2020 yılı nüfusu 750 kişidir. İdari merkez ve sumuzun tek yerleşim yeri Bora-Tayga köyüdür.

Kara Çıraa sumuzu, Tuva Cumhuriyeti'nde Sütgöl kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belde idari birimidir. Belde anlamında sumu sözü kullanılmakta olup sumu idari merkezi de Bora Tayga köyüdür. 2020 yılı nüfusu 786 kişidir. İdari merkez ve sumuzun tek yerleşim yeri Kara-Çıraa köyüdür.

Kızıl Tayga sumuzu, Tuva Cumhuriyeti'nde Sütgöl kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belde idari birimidir. Belde anlamında sumu sözü kullanılmakta olup sumu idari merkezi de Bora Tayga köyüdür. 2020 yılı nüfusu 495 kişidir. İdari merkez ve sumuzun tek yerleşim yeri Kızıl-Tayga köyüdür.

Kızıldag sumu, Tuva Cumhuriyeti'nde Baytayga kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belediye idari birimidir. Belde anlamında sumu sözü kullanılmakta olup sumu idari merkezi de Kızıldağdır. 2020 yılı nüfusu 771 kişidir. Kızıl-Dag belediyesinin idari merkezi ve tek nüfuslu yerleşimi de Kızıldağdır.

<span class="mw-page-title-main">Dus-Dag (sum)</span>

Dus Dag sumu, Tuva Cumhuriyeti'nde Övür kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belediye idari birimidir. Belde anlamında sumu sözü kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Solçur (sum)</span>

Solçur sumu — Tuva Cumhuriyeti'nde Övür kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belediye idari birimidir. Sınır bölgesinde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Balıktıg (sum)</span>

Balıktıg sumu — Tuva Cumhuriyeti'nde Teregöl kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belediye idari birimidir.

<span class="mw-page-title-main">Şınaa (sum)</span>

Şınaa sumu — Tuva Cumhuriyeti'nde Teregöl kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belediye idari birimidir.

<span class="mw-page-title-main">Emi (sum)</span>

Emi sumu — Tuva Cumhuriyeti'nde Teregöl kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belediye idari birimidir.

<span class="mw-page-title-main">Ottuk Daş, Tere Höl kojuun</span>

Ottuk Daş — Tuva Cumhuriyeti'nde Teregöl kojuununa bağlı Emi beldesinin yönetim merkezi olan köydür.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.