Sudan cumhurbaşkanları listesi
| Sudan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Arapça: رئاسة الجمهورية السودان | |
|---|---|
 | |
| Resmî ikamet | Cumhuriyet Sarayı, Hartum (başkan) |
| Oluşum | 17 Kasım 1958 |
| İlk sahibi | 5 üyeli Egemenlik Konseyi (kolektif başkanlık) |
| Maaş | Yıllık 29.320$[1] |
| Websitesi | presidency.gov.sd/eng/ |
 |
| Bu kategoride yer alan maddeler Sudan hükûmeti ve siyasetinin bir parçasıdır. |
Bu madde, Sudan'ın 1956'daki bağımsızlığından bu yana devlet başkanlarını listeler.
Makamın tarihi
Bağımsızlığın 1 Ocak 1956'da ilan edilmesinden bu yana, altı kişi (ve üç çok üyeli egemenlik konseyi), günümüzde Sudan Cumhuriyeti Devlet Başkanı unvanı altında Sudan devlet başkanı olarak görev yaptı. Bağımsızlıktan önce Sudan, Britanya-Mısır Sudanı adı altında Mısır ve Birleşik Krallık tarafından bir kondominyum olarak yönetiliyordu. Bu itibarla, yürütme yetkisi, her iki ülkenin devlet başkanlarından oluşan bir diarşiye verildi - bağımsızlık zamanında, Birleşik Krallık Kraliçesi (Elizabeth II) ve Mısır Devrim Komuta Konseyi (Cemal Abdünnasır başkanlığında). Bağımsızlığın hemen ardından, devlet başkanı rolü beş üyeli bir Egemenlik Konseyi tarafından dolduruldu ve rakip milliyetçi hizipler tek bir aday üzerinde anlaşamadı. Kasım 1958'de General İbrahim Abbud, bir askeri darbeye önderlik etti ve Yüksek Konsey Başkanı olarak devlet başkanı rolünü üstlendi. 1964 yılında devlet başkanı unvanını aldı ama askeri rejimin yönetimine ilişkin genel hoşnutsuzluk nedeniyle o yıl istifa etti. Abbud'un yerine, yürütme yetkisini bir Egemenlik Komitesine devretmeden önce 18 gün boyunca başkan vekili olarak görev yapan kıdemli bir subay olan Sir El-Hatim El-Halife geçti.
Ulusal Birlik Partisi'nin lideri İsmail el-Ezheri, Temmuz 1965'te devlet başkanı oldu; 1969 askeri darbesinde görevden alınana kadar sınırlı bir güçle yönetti. Darbeden sorumlu subaylar, başkanlığını Cafer Numeyri'nin yaptığı Ulusal Devrim Komuta Konseyini kurdu. Yeni kurulan Sudan Sosyalist Birliği'nin lideri Numeyri, 1971'de devlet başkanlığı pozisyonunu üstlendi ve daha sonra bir grup askeri subayın Mareşal Abdurrahman Suar el-Dahab liderliğinde hükûmetini devirip Askeri Geçiş Konseyi'ni kurduğu 1985 yılına kadar var olan tek partili bir devlet kurdu. Ahmed el-Mirghani, 1986'da, o yıl yapılan çok partili seçimin ardından, nispeten güçsüz bir Yüksek Kurul Başkanlığı görevine geldi. Korgeneral Ömer El Beşir liderliğindeki 1989 askeri darbesinde görevden alındı. El-Beşir, 1989-1993 yılları arasında Ulusal Kurtuluş için Devrimci Komuta Konseyi Başkanı ve 1993-2019 yılları arasında (ve 1996'dan itibaren Ulusal Kongre Partisi lideri olarak) cumhurbaşkanı olarak devlet başkanlığı görevi yaptı.
El-Beşir, yaklaşık 30 yıldır görevde kaldıktan sonra Sudan Devrimi'nin ortasında, 11 Nisan 2019'da Sudan Silahlı Kuvvetleri tarafından iktidardan uzaklaştırıldı. Korgeneral Ahmed Avad bin Avf, devlet başkanı olmadan Sudan'ın kontrolünü ele geçirdi, Askerî Geçiş Konseyini kurdu, ancak ertesi gün Korgeneral Abdülfettah el-Burhan lehine istifa etti.[2] Askerî Geçiş Konseyi, 20 Ağustos 2019 tarihinde el-Burhan başkanlığındaki Egemenlik Konseyi ile değiştirildi. 11 üyeli bir sivil-asker kolektif devlet başkanlığı olan Egemenlik Konseyi bir sonraki genel seçimle bitmesi beklenen demokrasiye geçiş sürecinde ülkeye 39 ay boyunca liderlik etmek üzere tasarlandı.[3] Egemenlik Konseyi, bir darbenin ardından 25 Ekim 2021'de Burhan tarafından feshedildi.[4] El-Burhan, 11 Kasım 2021'de bazı üyeleri değiştirerek Konseyi yeniden göreve getirdi.[5]
Devlet başkanlarının unvanları
- 1956-1958: Egemenlik Konseyi
- 1958-1964: Yüksek Konsey Başkanı
- 1964: Devlet Başkanı
- 1964-1965: Egemenlik Komiteleri
- 1965-1969: Egemenlik Konseyi Başkanı
- 1969-1971: Ulusal Devrim Komuta Konseyi Başkanı
- 1971-1985: Devlet Başkanı
- 1985: Başkomutan
- 1985-1986: Askerî Geçiş Konseyi Başkanı
- 1986-1989: Yüksek Konsey Başkanı
- 1989-1993: Ulusal Kurtuluş için Devrimci Komuta Konsey Başkanı
- 1993-2019: Cumhurbaşkanı
- 2019: Askerî Geçiş Konseyi Başkanı
- 2019-2021: Geçici Egemenlik Konseyi
- 2021: Silahlı Kuvvetler Başkomutanı[6]
- 2021-günümüz: Geçici Egemenlik Konseyi
Sudan devlet başkanları (1956-günümüz)
(İtalik olan tarihler görevin fiilen devam ettiğini göstermektedir)
| No. | Fotoğraf | Ad (Doğum-Ölüm) | Seçim | Görev başlangıcı | Görev sonu | Görevde geçirilen süre | Siyasi parti |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 |  | Egemenlik Konseyi [a] | — | 1 Ocak 1956 | 17 Kasım 1958 (görevden alındı) | 2 yıl, 320 gün | Multipartizan |
| 2 |  | İbrahim Abbud (1900–1983) | — | 17 Kasım 1958 | 16 Kasım 1964 (istifa etti) | 5 yıl, 365 gün | Askeri |
| — |  | Sir el-Hatim el-Halife (1919–2006) Vekaleten Devlet Başkanı | — | 16 Kasım 1964 | 3 Aralık 1964 | 17 gün | Ulusal Ümmet Partisi |
| 3 | | Birinci Egemenlik Komitesi [b] | — | 3 Aralık 1964 | 10 Haziran 1965 | 189 gün | Multipartizan |
| 4 | İkinci Egemenlik Komitesi [c] | — | 10 Haziran 1965 | 8 Temmuz 1965 | 28 gün | Multipartizan | |
| 5 |  | İsmail el-Ezheri (1900–1969) | — | 8 Temmuz 1965 | 25 Mayıs 1969 (görevden alındı) | 3 yıl, 321 gün | Demokratik Birlik Partisi |
Sudan Demokratik Cumhuriyeti (1969-1985) | |||||||
| 6 |  | Cafer Numeyri (1928–2009) [d] | 1971[e] 1977 1983 | 25 Mayıs 1969 | 6 Nisan 1985 (görevden alındı) | 15 yıl, 316 gün | Askeri / Sudan Sosyalist Birliği |
Sudan Cumhuriyeti (1985-2019) | |||||||
| (7) |  | Abdurrahman Suar el-Dahab (1934–2018) | — | 6 Nisan 1985 | 6 Mayıs 1986[f] | 1 yıl, 30 gün | Askeri |
| 8 |  | Ahmed el-Mirghani (1941–2008) | — | 6 Mayıs 1986 | 30 Haziran 1989 (görevden alındı) | 3 yıl, 55 gün | Demokratik Birlik Partisi |
| 9 |  | Ömer el-Beşir (1944-) | 1996 2000 2010 2015 | 30 Haziran 1989 | 11 Nisan 2019 (görevden alındı) | 29 yıl, 285 gün | Askeri / Ulusal Kongre Partisi |
Geçiş dönemi (2019-günümüz) | |||||||
| 10 | | Ahmed Avad bin Avf (1957-) | — | 11 Nisan 2019 | 12 Nisan 2019 (istifa etti) | 1 gün | Askeri / Ulusal Kongre Partisi |
| 11 |  | Abdülfettah el-Burhan (1960-) | — | 12 Nisan 2019 | 20 Ağustos 2019 | 130 gün | Askeri |
| 12 |  | Geçici Egemenlik Konseyi [g] | — | 20 Ağustos 2019 | 25 Ekim 2021 (görevden alındı) | 2 yıl, 66 gün | Multipartizan (ÖDG ve AGK) |
| (11) | | Abdülfettah el-Burhan (1960-) | — | 25 Ekim 2021 | 11 Kasım 2021 | 17 gün | Askeri |
| (12) | | Geçici Egemenlik Konseyi [h] | — | 11 Kasım 2021[5] | Görevde | 2 yıl, 337 gün | Multipartizan |
Zaman çizelgesi
Son seçim
Notlar
- ^ Üyeler: Abdülfettah Muhammed el-Mağrabi, Muhammed Ahmed Yasin, Ahmed Muhammed Salih, Muhammed Osman el-Dardiri ve Siricio Iro Wani.
- ^ Üyeler: Abdulhalim Muhammed, Ticani el-Mahi, Mübarek Şaddad, İbrahim Yusuf Sülayman ve Luigi Adwok Bong Gicomeho.
- ^ Üyeler: İsmail el-Ezheri, Abdullah el-Fadıl el-Mehdi, Luigi Adwok Bong Gicomeho, Abdulhalim Muhammed ve Hıdır Hamad.
- ^ 19–22 Temmuz 1971 Darbesi sırasında yönetimi kısa bir süre kesintiye uğradı.
- ^ Başkanlık referandumu
- ^ 1986 parlamento seçimleri sonrasında iktidarı sivil hükûmete devretti.
- ^ Üyeler:[7] Başkan Abdülfettah el-Burhan, Muhammed Hamdan Dagalo, Yasir el-Atta, Şemseddin Habbaşi, İbrahim Cabir Kerim, Ayşe Musa es-Said, Sıddık Tavir, Muhammed el-Faki, Hasan Şeyh İdris, Muhammed Hasan et-Ta'işi[8] ve Raja Nicola.
- ^ Üyeler: Başkan Abdülfettah el-Burhan, Başkan Yardımcısı Muhammed Hamdan Dagalo (2023'e kadar), Şemseddin Habbaşi, Yasir el-Atta, İbrahim Cabir Kerim, Malik Agar (2023'ten itibaren başkan yardımcısı), El-Hadi İdris Yahya, Et-Tahrir Ebubekir Hacer, Raja Nicola, Abdulkasım Bortom, Yusuf Cad Kerim, Abdülbagi ez-Zübeyir, Selma Abdülcabbar.[5][9]
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "The highest and lowest paid African presidents - Business Daily". Business Daily. 8 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Sudan's President Bashir forced out in military coup". cnn.com. CNN. 11 Nisan 2019. 11 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2019.
- ^ "Sudan forms 11-member sovereign council, headed by al-Burhan". Al Jazeera. 1 Haziran 2021. 23 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2019.
- ^ "Sudan's Burhan declares state of emergency, dissolves government". Reuters (İngilizce). 25 Ekim 2021. 25 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2021.
- ^ a b c "Sudan army chief names new governing Sovereign Council". Al Jazeera. 11 Kasım 2021. 21 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2023.
- ^ Hoffmann, Anette (November 2021). "Military coup betrays Sudan's revolution: Scenarios to regain the path towards full civilian rule" (PDF). Netherlands Institute of International Relations Clingendael. 27 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Mart 2023.
- ^ "Sudan opposition coalition appoints five civilian members of sovereign council". Thomson Reuters. 18 Ağustos 2019. 18 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2019.
- ^ "FFC finally agree on nominees for Sudan's Sovereign Council". Sudan Tribune. 20 Ağustos 2019. 20 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2019.
- ^ "Sudan coup leader restores restructured Sovereignty Council". Radio Dabanga. Khartoum. 11 Kasım 2021. 26 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2023.
Dış bağlantılar
- Resmî site
- Dünya Devlet Adamları – Sudan 13 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
 Sudan Devlet Başkanları | ||
|---|---|---|
| Sudan Cumhuriyeti (1956-1969) |
|  |
| Sudan Demokratik Cumhuriyeti (1969-1985) | ||
| Sudan Cumhuriyeti (1985-2019) | ||
| Geçiş dönemi (2019-günümüz) |
| |
