Sudan çatışmaları (2023-günümüz)
| Sudan çatışmaları (2023-günümüz) | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 29 Nisan 2023 itibarıyla askeri durum Sudan Silahlı Kuvvetleri kontrolünde Hızlı Destek Güçleri kontrolünde | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
| Destekleyenler: | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
| Mohamed Hamdan Dagalo | Abdülfettah el-Burhan | ||||||||
| Güçler | |||||||||
| 70,000–150,000 | 110,000–120,000 | ||||||||
15 Nisan 2023'te Sudan genelinde, özellikle başkent Hartum ve Darfur bölgesinde, ülkenin askeri hükûmetinin rakip grupları arasında çatışmalar çıktı. 18 Nisan itibarıyla en az 188 kişi öldürüldü.[1]
Çatışma, paramiliter Hızlı Destek Güçleri'nin (RSF) önemli hükûmet bölgelerine yaptığı saldırılarla başladı. Başkent Hartum da dahil olmak üzere Sudan genelinde hava saldırıları, topçu ateşi ve ağır silah sesleri bildirildi (15 Nisan 2023 itibarıyla). Hem RSF lideri Mohamed Hamdan Dagalo hem de fiili lider Abdel Fattah al-Burhan, genel askeri karargah, Başkanlık Sarayı, Hartum Uluslararası Havaalanı, Ordu şefinin resmi konutu ve Sudan TV merkezi dahil olmak üzere önemli hükûmet sitelerini kontrol ettiklerini iddia etti.[2][3][4][5]
Arka plan
Sudan'daki çatışmaların tarihi, etnik gerilimler, dini anlaşmazlıklar ve kaynaklar üzerindeki rekabetten oluşuyor.[6][7] Modern tarihinde, merkezi hükûmet ile güney bölgeleri arasındaki iki iç savaş 1,5 milyon insanı öldürdü ve Darfur'un batı bölgesinde devam eden bir çatışma, iki milyon insanı yerinden etti ve 200.000'den fazla insanı öldürdü.[8] 1956'daki bağımsızlığından bu yana, Sudan on beşten fazla askeri darbe[9] yaşadı ve cumhuriyetin varlığının büyük bir bölümünde yalnızca kısa süreli demokratik sivil parlamenter yönetimle ordu tarafından yönetildi.[10]
2019'da El Beşir'in halk ve askerlerce çıkan ayaklanma ve gösterilerle devrilmesi neticesinde; siviller ve askeri otorite arasında bir geçici hükûmet kurulmuştu. Cancavid milisleri, Hızlı Destek Güçleri lideri ayrıca kökeni Darfur'da 2003'te patlak veren iç savaş sırasındaki işkence ve savaş suçlarından ötürü de kötü şöhrete sahip "Hemedti" olarak da bilinen General Muhammed Hamdan Dagalo ve yine Sudan Silahlı Kuvvetlerinin başındaki General Abdülfettah el-Burhan halkla birlikte bu darbeyi yapanlar arasındaydı. 2021 yılında ise Abdülfettah El Burhan ikinci bir darbe ile sivilleri görevden uzaklaştırıp devlet başkanı kendi oldu ve Muhammed Hamdan Dogalo'da darbeye destek verenler arasındaydı. Sonrasında ise Abdülfettah El Burhan Hızlı destek güçleri ve Cancavidleri tamamen Sudan ordusuna bağlamak istedi ancak bu talepleri Muhammed Hamdan Dagalo tarafından red edildi. Netice olarak Cancavid milisleri, Hızlı Destek Güçleri lideri General Muhammed Hamdan Dagalo, hem bu neden, hem de başka nedenlerle (diktatörlük kurma, ihanet vs. ithamlarıyla) iktidarı ele geçirmek için birlikleri ile ayaklandı ve bir içsavaş halini alan "2023 Sudan çatışmaları" böylece başlamış oldu.[11]
Kaynakça
- ^ Craze (17 Nisan 2023). "Gunshots in Khartoum". New Left Review. 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2023.
- ^ "Sudan: Army and RSF battle over key sites, leaving 56 civilians dead". BBC News. British Broadcasting Corporation. 15 Nisan 2023. 15 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2023. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ "At least 25 killed, 183 injured in ongoing clashes across Sudan as paramilitary group claims control of presidential palace". CNN. 15 Nisan 2023. 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2023.
- ^ Mullany (15 Nisan 2023). "Sudan Erupts in Chaos: Who Is Battling for Control and Why It Matters". The New York Times. 15 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2023.
- ^ Akinwotu (15 Nisan 2023). "Gunfire and explosions erupt across Sudan's capital as military rivals clash". Lagos, Nigeria: NPR. 15 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2023.
- ^ "Ethnic Conflict in Sudan in Historical Perspective". International Studies (İngilizce). 35 (3): 343-363. 1998. doi:10.1177/0020881798035003006. ISSN 0020-8817. 16 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2023. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ "Islamization in Sudan: A Critical Assessment". Middle East Journal. 44 (4): 610-623. 1990. ISSN 0026-3141. 27 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2023. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ "Sudan: The basics". BBC (İngilizce). 17 Nisan 2023. 15 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ "Sudan, a coup laboratory". Institute for Security Studies (İngilizce). 31 Temmuz 2020. 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2023. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ "Military Rule No Longer Viable in Sudan: Analyst". VOA Africa (İngilizce). 22 Ekim 2022. 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2023. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ Aksakal, Memet (19 Nisan 2023), Sudan'da devam eden çatışmalar neden başladı, taraflar ne istiyor?, Independent Türkçe, 26 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 27 Kasım 2023
