İçeriğe atla

Sudan-Türkiye ilişkileri

Sudan-Türkiye ilişkileri
Haritada gösterilen yerlerde Turkey ve Sudan

Türkiye
Sudan
Diplomatik Misyon
Sudan'ın Ankara BüyükelçiliğiTürkiye'nin Hartum Büyükelçiliği
Temsilcilik
Büyükelçi Adil İbrahim Mustafa AhmedBüyükelçi İrfan Neziroğlu

Sudan-Türkiye ilişkileri, Sudan ile Türkiye arasında sürdürülen uluslararası politikaları içerir. Osmanlı İmparatorluğu'ndan bu yana iki ülke arasında önceki tarihsel bağlara sahip olan nispeten yakın bir ilişki yaşamışlardır. Bu tarihsel bağ nedeniyle, Sudan ve Türkiye, diğer Arap devletleriyle karşılaştırıldığında çok az da olsa bir Osmanlı mirasını paylaşmaktadır.

Tarihçe

Tarihi ilişkiler

Mısır Hidivi Kavalalı Mehmed Ali Paşa'nın aracılığı ile Osmanlı İmparatorluğu, 19. yüzyılın başlarında Sudan'ı fethetti. Bu dönem Türkiye dönemi olarak adlandırıldı. Osmanlı yönetimi altında, Tanzimat reformlarının bir parçası olarak Sudan'da kölelik kaldırıldı ve ekonomisi gelişmeye başladı. Yine de Osmanlıların dini ortodoksluğa karşı kayırmacılığı nedeniyle Sudanlıların direnişi ile karşılandı.[1]

1870'lerden itibaren Osmanlı İmparatorluğu'nun zayıflaması, Muhammed Ahmed'in Osmanlı yönetimine karşı başlattığı isyanın yolunu açtı.[2] Muhammed Ahmed kendini Mehdi olarak ilan ettikten sonra, Britanyalı komutanlar altında Osmanlı İmparatorluğu'nun Sudanlı Mehdilere karşı ağır askeri yenilgisiyle sonuçlanan Mehdi Savaşı'nı başlattıktan sonra, hem Mısırlılardan hem de Osmanlılardan gelen öfkeyle karşılandı.[3] Herbert Kitchener tarafından yeniden düzenlenen Osmanlı ordusu, 1890'lara kadar Osmanlı ve Mısır güçlerini toplayarak pahalı ve kanlı bir savaşla Sudan'ı fethetti.[4]

I.Dünya Savaşı'nın patlak vermesiyle Büyük Britanya, Mısır ve Sudan'ı Osmanlı İmparatorluğu'ndan ayırdı ve iki ülkenin 20. yüzyılın ortalarına kadar resmi ilişkileri olmayacaktı. Bununla birlikte, 1916'da Darfur Sultanlığı, Büyük Britamya'nın Darfur'u Sudan'a ilhak etmesi ile Osmanlı İmparatorluğu'na desteğini ilan etti.[5]

Modern ilişkiler

Sudan'ın 1956'da Mısır'dan bağımsızlığının ardından Türkiye ile diplomatik ilişkiler kurdu ve Türkiye, Sudan'da büyükelçilik açan ilk ülkeler arasında yer aldı. Bununla birlikte, 20. yüzyılın sonlarında Sudan-Türkiye ilişkileri, Türkiye'nin Orta Doğu ve Balkanlar'a daha fazla ilgi duyması, Sudan'ın yaşadığı siyasi kargaşalar, uzaklığı ve ilgi eksikliği ile nedeniyle pek gelişemedi. Buna rağmen, ilişkiler Cafer Nimeyri yönetiminde nispeten iyi ilişkilere sahipken Ömer el-Beşir yönetiminde 1990'lardan 2000'lere kadar soğuktu.[6]

Yıllar süren ilişkilerin ihmal edilmesinden sonra, Recep Tayyip Erdoğan döneminde Türkiye, dikkatini ilişkilerini güçlendiren Sudan da dahil olmak üzere Afrika'ya yönlendirmeye başladı ve Türkiye, Sudan'daki varlığını artırdı. En dikkat çekenlerden biri, Sudan adası Sevakin'in, Mısır ve Suudi Arabistan gibi bölgesel rakiplerin şüphelerle tepki gösterdiği 99 yıllık bir sözleşme ile Türkiye'ye kiralanmasıdır. Türkiye buna karşın Sevakin'de askeri üs kurma girişimi iddialarını reddetti.

Türkiye, hükûmet karşıtı protestolar sırasında Ömer el-Beşir yönetimindeki Sudan hükûmetine destek verdi ve Sudan'a protestocularla savaşmak için yardım, mühimmat ve destek gönderme sözü verdi.[7]

Sudan'ın Ankara'da bir büyükelçiliği ile İstanbul'da bir başkonsolosluğu bulunmaktadır. Türkiye'nin ise Hartum'da bir büyükelçiliği bulunmaktadır.[8]

Kaynakça

  1. ^ "Sudan - THE TURKIYAH, 1821-85". Countrystudies.us. 29 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2020. 
  2. ^ Kocyigit, Omer. ""The Ottoman State's Perception about the Sudanese Mahdi Uprising", International Journal of Turcologia, 9/18, Paris 2014". Academia.edu. 1 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2020. 
  3. ^ Masters, Bruce (29 Nisan 2013). "The Arabs of the Ottoman Empire, 1516-1918: A Social and Cultural History". Cambridge University Press. s. 208. 2 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2020 – Google Books vasıtasıyla. 
  4. ^ Rogan, Eugene (10 Mart 2015). "The Fall of the Ottomans: The Great War in the Middle East". Basic Books. 1 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2020 – Google Books vasıtasıyla. 
  5. ^ "Darfur: The history behind the bloodshed". History Extra. 4 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2020. 
  6. ^ TERZI, TURKMEN. ""Political Islam Divides Both Sudan and Turkey"". Politurco.com. 30 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2020. 
  7. ^ "Sudan accepted economic assistance from UAE, Russia, Turkey: oil..." Reuters.com. 23 Ocak 2019. 23 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2020. 
  8. ^ "T.C. Dışişleri Bakanlığı السفارة التركية بالخرطوم". Khartoum.emb.mfa.gov.tr. 24 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2020. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sudan</span> Doğu Afrikada bulunan bir ülke

Sudan, resmî adıyla Sudan Cumhuriyeti, Kuzey Doğu Afrika'da bir ülkedir. Başkenti Hartum, en yüksek nüfuslu şehri Omdurman'dır. Sudan kuzeyden Mısır, kuzey doğudan Kızıldeniz, doğudan Etiyopya ve Eritre, güneyden Güney Sudan, batıdan Orta Afrika Cumhuriyeti ve Çad, kuzey batıdan da Libya'yla çevrilidir. Yüz ölçümü bakımından Afrika'nın en büyük üçüncü ülkesidir. Nil, Sudan'ı Batı ve Doğu Sudan olmak üzere ikiye ayırır. Hartum'un Rafediye bölgesi yakınlarında Beyaz Nehir ile Mavi Nehir birleşir. Sudan'ın ortasından, dış ilişkilerinde kültürel, toplumsal ve ekonomik olarak büyük rol oynayan Nil Vadisi geçer.

<span class="mw-page-title-main">Hartum</span> Sudanın başkenti

Hartum, Sudan'ın başkenti ve en büyük ikinci şehridir. Şehir, Beyaz Nil ile Mavi Nil'in birleştiği yerde kuruludur.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed Ahmed</span> Mehdilik hareketinin kurucusu

Mehdi, asıl adı Muhammed Ahmed İbnü's Seyyid Abdullah, Kızıldeniz'den Orta Afrika'ya kadar uzanan büyük bir İslam devletinin ve bir yüzyıl boyunca Sudan'da etkisini koruyan Mehdilik hareketinin kurucusu. 1881'de mehdiliğini ilan ederek Mısır ve İngiliz sömürge yönetimine karşı ayaklanmıştır. Günümüzde hâlâ takipçileri bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ömer el-Beşir</span>

Ömer Hasan Ahmed el-Beşir, Sudanlı asker ve siyasetçi. 1989-2019 yılları arasında Sudan devlet başkanı ve Ulusal Kongre Partisi'nin lideri. 1989'da tuğgeneral rütbesiyle görev yaptığı Sudan ordusu kansız bir darbeyle hükûmeti devralmış, Ekim 1993'te cuntanın kendisini feshetmesinden sonra devlet başkanlığına getirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Horatio Herbert Kitchener</span>

Horatio Herbert Kitchener, 1. Kont Kitchener, Britanyalı komutan, diplomat ve devlet adamı.

<span class="mw-page-title-main">Sevakin</span> Sudanın kuzeydoğusundaki liman kenti

Sevakin, Sudan'ın kuzeydoğusunda, Kızıldeniz kıyısında yer alan bir liman şehri. Geçmişte Nübye bölgesinin en önemli limanı iken, 30 kilometre kuzeyde Port Sudan'ın kurulmasıyla önemi ikincil dereceye düşmüştür. 1983'teki nüfusu 18.030 olan şehirde 2009 itibarıyla 43.337 kişi yaşamaktadır. Şehirden her gün Suudi Arabistan'ın Cidde şehrine feribot seferleri düzenlenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Mehdi Savaşı</span>

Mehdist Savaşı 1881-1899 yılları arasında süren savaş, kendisini "Mehdi" ilan eden dini lider Muhammed Ahmed İbnü's Seyyid Abdullah'ın yönetiminde Sudan'da kurulan sultanlığın, Kızıldeniz'den Orta Afrika'ya kadar uzanan büyük bir İslam devleti olmak için Mısır ve sömürgeci İngiltere'ye savaş ilan etmesi ile başladı.

<span class="mw-page-title-main">İspanya-Türkiye ilişkileri</span> ikili ilişkiler

İspanya-Türkiye ilişkileri, tarihten itibaren süregelen Türkiye-İspanya ve Türk-İspanyol ilişkilerini içerir.

<span class="mw-page-title-main">Darfur Sultanlığı</span>

Darfur Sultanlığı — günümüz Sudan'da sömürge öncesi bir devleti. 1603'ten 24 Ekim 1874'e kadar vardı, Sudanlı savaş ağası Rabih üz-Zübeyr tarafından fethedildi ve yine 1898'den 1916'ya ne zaman İngilizler tarafından fethedildi ve Britanya-Mısır Sudan'ına entegre edildi.

<span class="mw-page-title-main">Somali-Türkiye ilişkileri</span> ikili ilişkiler

Somali-Türkiye ilişkileri, Somali ile Türkiye arasında sürdürülen uluslararası politikaları içerir.

<span class="mw-page-title-main">Malezya-Türkiye ilişkileri</span>

Malezya-Türkiye ilişkileri, Malezya ile Türkiye arasında sürdürülen uluslararası politikaları içerir. Türkiye'nin Kuala Lumpur'da bir büyükelçiliği, Malezya'nın ise Ankara'da bir büyükelçiliği ve İstanbul'da bir başkonsolosluğu bulunmaktadır. Her iki ülke de Dünya Ticaret Örgütü (WTO) ve İslam İşbirliği Teşkilatı'nın (OIC) tam üyesidir. Her iki ülke de kendi bölgelerinde bölgesel güç ve orta güç olarak sınıflandırılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Britanya-Mısır Sudanı</span> Afrika kıtasının kuzeyinde Büyük Britanya ve Mısır kondominyumu olarak iki ülke tarafından 1899 ile 1956 yılları arasında yönetilen ve günümüzde Sudan ve Güney Sudanın bulunduğu bölge

Britanya-Mısır Sudanı, Afrika kıtasının kuzeyinde Büyük Britanya ve Mısır kondominyumu olarak iki ülke tarafından 1899 ile 1956 yılları arasında yönetilen ve günümüzde Sudan ve Güney Sudan'ın bulunduğu bölge. 1914 ile 1922 yılları arasında Mısır, Britanya himaye bölgesi olarak ilan edildiği için Britanya-Mısır Sudanı bu süreçte de facto olarak Britanya koloni bölgesi olarak yönetilmiştir.

Osmanlı İmparatorluğu–Amerika Birleşik Devletleri ilişkileri 1780'te başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye-Ürdün ilişkileri</span>

Türkiye-Ürdün ilişkileri, Türkiye ile Ürdün arasında sürdürülen uluslararası politikaları içerir. Türkiye ve Ürdün, her ikisi de Sünni Müslüman çoğunluğa sahip olmaları ve güçlü bir tarihsel bağ paylaştıklarından dolayı uzun tarihsel ortaklıklar nedeniyle nispeten yakın bir ilişki paylaşmaktadırlar. Türkiye'nin Amman'da bir büyükelçiliği ve Ürdün'ün Ankara'da bir büyükelçiliği bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Endonezya-Türkiye ilişkileri</span> Çift taraflı ilişki

Endonezya-Türkiye ilişkileri, Endonezya ile Türkiye arasında sürdürülen uluslararası politikaları içerir. İki ülke arasındaki diplomatik ilişkiler, özellikle her ikisi de Müslüman çoğunluklu modern demokrasiler olmaları nedeniyle önemlidir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye-Yemen ilişkileri</span>

Türkiye-Yemen ilişkileri, Türkiye ile Yemen arasında sürdürülen uluslararası politikaları içerir.

<span class="mw-page-title-main">Libya-Türkiye ilişkileri</span> İkili ilişkiler

Libya-Türkiye ilişkileri, Libya ile Türkiye arasında sürdürülen uluslararası politikaları içerir. Osmanlı İmparatorluğu'ndan bu yana iki ülke arasında önceki tarihsel bağlara sahip olan nispeten yakın bir ilişki yaşamışlardır. Bu tarihsel bağ nedeniyle, Libya ve Türkiye, diğer Arap devletleriyle karşılaştırıldığında bir Osmanlı mirasını paylaşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı döneminde Sudan</span>

Osmanlı döneminde Sudan tarihi, Sudan tarihinin 19. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'nun özerk devleti olan Mısır Hidivliği'nin yönetimi altındaki dönemi kapsamaktadır. Dönem, Kavalalı Mehmed Ali Paşa'nın Sudan'ı fethine başladığı 1820'den 1885'te Hartum'un kendi kendini Mehdi ilan eden Muhammed Ahmed'in eline geçmesine kadar sürdü.

<span class="mw-page-title-main">Sadık el-Mehdi</span> Sudan başbakanı (1935-2020; hd. 1966-1967 ve 1986-1989)

Sadık el-Mehdi, Sadık es-Sıddık olarak da bilinir, 1966'dan 1967'ye ve 1986'dan 1989'a kadar Sudan başbakanı olan siyasi ve dini figürdü. Ulusal Ümmet Partisinin başkanı ve İslam'ın kurtarıcısı mehdi olduğunu iddia eden Ensar imamı Muhammed Ahmed'e (1844-1885) bağlılık sözü veren bir sufi tarikatındandı.

<span class="mw-page-title-main">Ulusal Kongre Partisi (Sudan)</span> 1998-2019 arası Sudanı yöneten siyasi parti

Ulusal Kongre Partisi, kuruluşundan Sudan Devrimi'ne kadar Sudan'da iç politikaya egemen olan büyük bir siyasi partiydi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.