İçeriğe atla

Su biberi

Su biberi
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Plantae
Cins: Persicaria
Tür: hydropiper
(L.) Delabre 1800
Sinonimler
[1]
Eş anlamlı
  • Polygonum hydropiper L. 1753
  • Persicaria hydropiper (L.) Opiz 1852
  • Persicaria hydropiper (L.) Spach 1841
  • Persicaria acris Gilib.
  • Persicaria glandulosa Nakai & Ohki
  • Persicaria urens Garsault
  • Persicaria vernalis Nakai
  • Peutalis hydropiper Raf.
  • Polygonum glandulosum Poir.
  • Polygonum gracile Salisb.
  • Polygonum hecasanthum Schur
  • Polygonum hidropiper Neck.
  • Polygonum oleraceum Schur
  • Polygonum schinzii J. Schust.

Persicaria hydropiper (Anlamdaş Polygonum hydropiper), ayrıca su biberi, bataklık madımağı ya da tade, olarak bilinen Polygonaceae ailesine mensup bir bitki. Avustralya, Yeni Zelanda, ılıman Asya, Avrupa ve Kuzey Amerika'da bulunur.[2][3][4][5] Bitki nemli yerlerde ve sığ sularda yetişir. Keskin bir tada sahip olan türleri Doğu Asya'da yenir.

Tanım

Yaprakların tabanını gösteren Persicaria hydropiper' kökü

Su biberinin boyu genel olarak 20 ile 70 cm arasındadır. Yapraklar değişkendir ve neredeyse sapsızdır. Yaprak bıçakları dar bir şekilde ovaldir ve tüm kenarları çok kısa tüylerle çevrelenmiştir.Tepeye doğru sivrilmeye başlarlar. Her bir yaprak tabanı, üst ucunda gevşek ve saçaklı bir sapı çevreleyen kılıfa benzer birleşik stipüllere sahiptir. Her küçük çiçeğin periantı, yeşil tabanlı ve kenarlarında beyaz veya pembe dört veya beş bölümden oluşur. Meyvesi koyu kahverengi oval, basık bir cevizdir.[6]

Biyokimya

Su biberinde birkaç aktif bileşen vardır. Bunlar: seskiterpenoid, poligodial (tadeonal, bir doymamış dialdehit ve bu bileşenler ona keskin bir tat verir.[7] Bitki ayrıca acı tat etkisinin kaynağı olan rutin'i de içerir.

Su biberi, monoterpenoid ve seskiterpenoid'lerden oluşan bir uçucu yağ (% 0.5) içerir: α-pinen, β-pinen, 1,4-sineol, fenkon, α-humulen, β-karyofilen, trans-β-bergamoten. Karboksilik asit (tarçın, valerik ve kaproik asit) ve bunların esterleri az miktarda mevcuttu. Bileşim büyük ölçüde genetik faktörlere bağlıdır.

Yabani su biberi ciltte tahrişe neden olan yağlar üretir.[8]

Kullanımı

Su biberi, "tade" veya olarak "yanagi tade" (柳 蓼) olarak bilinen ve daha çok Japonya'da kullanılan bir bitkidir. Yapraklar sebze olarak kullanılır, ancak çok daha fazla keskin tada sahip olan yabani türleri değil, belli bir kısmı kullanılır. Bitki genellikle pazarlarda fide olarak satılır.[9] Kırmızı filizler beni-tade (紅 蓼) olarak bilinir ve sashimi, tempura ve suşi 'yi süslemek için kullanılır. Yaz yemekleri için popülerdir.[9] Ayrıca tohumları wasabi'ye de eklenebilir.

Tade-zu (蓼 酢) olarak bilinen sulu biber sosu, geleneksel olarak ince kıyılmış su biber yapraklarından yapılan, sirke ile ıslatılmış ve az miktarda buharda pişirilmiş pirinç eklenmesiyle ve bazende kabosu meyve suyu eklenerek yapılır. Japon mutfağında geleneksel olarak ızgarada tatlı su balığı tamamlayıcısı olarak kullanılır, ancak tuzlu su balıklarında kullanılmaz.

Çin'de su biberi la liao (辣 蓼) olarak bilinir ve geleneksel Çin tıbbında kullanılır.

Avrupa'da, su biberi bir zamanlar savaş sırasında biber yerine yetiştirilmiş ve yenmiştir.[9]

Bitki birçok asit içerir, buna formik asit de dahildir, bu da onu çiftlik hayvanları için tatsız hale getirir.[10] Hayvanlar yabani su biberi yemese de, bazı böcekler için Japonlar "Tade kuu mushi mo sukizuki" "(蓼 食 う 虫 も 好 き 好 き" Bazı böcekler su biber yer ve onu sever)" demktedir. "Lezzet hesabı yoktur" veya "Bazıları ısırgan otunu tercih eder" şeklinde de çevrilebilir.

Fotoğraflar

  • Jan Kops tarafından İllüstrasyon Flora Batava (1832)
    Jan Kops tarafından İllüstrasyon Flora Batava (1832)
  • La flore et la pomone françaises (1832)
    La flore et la pomone françaises (1832)
  • Bilder ur Nordens Flora (1917-1926)
    Bilder ur Nordens Flora (1917-1926)

Kaynakça

  1. ^ "The Plant List, Persicaria hydropiper (L.) Delarbre". 7 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2020. 
  2. ^ "Flora of China, Polygonum hydropiper Linnaeus, 1753. 辣蓼 la liao". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2020. 
  3. ^ Dennis I. Morris DI (2009) Polygonaceae, version 2009:1. In MF Duretto (Ed.) Flora of Tasmania Online. 17 pp. (Tasmanian Herbarium, Tasmanian Museum & Art Gallery: Hobart). 978-1-921599-30-9.
  4. ^ "Biota of North America Program 2014 county distribution map". 15 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2020. 
  5. ^ Altervista Flora Italiana, Persicaria hydropiper (L.) Spach 1 Aralık 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. includes photos, drawings, European distribution map
  6. ^ "Water pepper: Persicaria hydropiper". NatureGate. 19 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2013. 
  7. ^ Jonassohn, M. (1996). "Sesquiterpenoid unsaturated dialdehydes - Structural properties that affect reactivity and bioactivity" (PDF). 3 Ekim 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  8. ^ "Flora of North America". 20 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2020. 
  9. ^ a b c Sanderson, Helen; Renfrew, Jane M. (2005). Prance, Ghillean; Nesbitt, Mark (Ed.). The Cultural History of Plants. Routledge. s. 110. ISBN 0415927463. 
  10. ^ "Illinois Wildflowers". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2020. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Su biberi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Zeytin</span> Zeytin familyasından bir bitki türü

"Avrupa zeytini" anlamında Olea europaea botanik adlı zeytin, zeytingiller Oleaceae familyasından meyvesi yenen ve geleneksel olarak Akdeniz iklimine özgü bir ağaç türüdür. Tür, tüm Akdeniz ülkelerinin yanı sıra Güney Amerika, Güney Afrika, Çin, Avustralya, Yeni Zelanda, Meksika ve Amerika Birleşik Devletleri'nde yetiştirilir. Olea europaea, Olea cinsi için tip türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Anason</span> Bitki

Anason, maydanozgiller familyasından 50–60 cm uzunluğunda bir yıllık otsu bitki türü. Anavatanı Doğu Akdeniz'dir.

Herbisit, Latince bitki (Herb-) kelimesinden türetilmiş ve bitki öldürücü anlamında kullanılmaktadır, istenmeyen bitkileri kontrol etmek için kullanılan maddelerdir. Bakınız; pestisit.

<span class="mw-page-title-main">Limon</span> turunçgillerden bir meyve

Limon, yıl boyunca büyümeyi sürdüren, küçük bir ağaç türü ve bu ağacın meyvesidir. Halk dilinde suluzırtlak, cıcık ve zıvrak da denilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Nohut (tür)</span> Baklagiller familyasından bir bitki türü

Nohut, baklagiller (Fabaceae) familyasının Faboideae alt familyasına ait Cicer cinsinden bir baklagil türü.

<span class="mw-page-title-main">Karabiber</span>

Karabiber, çiçekli bitkilerden Piperaceae familyasına ait Piper nigrum bitkisinin meyvelerinin kurutulup, baharat şeklinde kullanılmasıyla elde edilen toz şeklidir. Beyaz biber, yeşil biber gibi çeşitleri de vardır. Kökeni Hindistan olmasına karşılık, tüm sıcak iklimlerde yetiştirilebilir.

<span class="mw-page-title-main">Kuşburnu</span>

Kuşburnu Avrupa, kuzeybatı Afrika ve Batı Asya'da yetişen bir tür bitki. İçi tüylüdür ve çok sayıda tohumu vardır. Sonbaharda olgunlaşır. C vitamini açısından dünyanın en zengin meyvesidir. Limondan 60 kat daha fazla C vitamini içerir. Taze olarak tüketildiği gibi kurutularak da kullanılır. Çayı ve marmelatı yapılır. Yabangülü, itburnu, itgülü, gülelması, yiric gibi adlarla da bilinir. İnsanların geçimini sağlamak için kullandıkları bir ticaret metasıdır.

<i>Polygonum cognatum</i>

Madımak ya da madımalak, kuzukulağıgiller (Polygonaceae) familyasından, toprak üstüne yatık sürünücü odunsu gövdeli, ufak pembe çiçekli, çok yıllık yenebilen otsu bitki türü. Cinsin diğer türlerinden oldukça iri yapraklarıyla belirginleşir. Orta Anadolu halk mutfağında besin olarak kullanımı yaygındır ve çiğ «madımak salatası» olarak yenir ya da pişirilerek «madımak aşı, cacığı, mıhlaması, çorbası, yahnisi, böreği, gözlemesi, bükmesi» yapılır. Önceleri yalnızca köylerde rağbet gören ve ilkbaharda yemek için toplanan madımaklar köyden şehre yapılan göçlerle şehirlerde de aranır olduğundan büyük şehirlerde pazarlarda da satılır. Madımak, içerdiği fenolik birleşiklerden dolayı diğer bitkilerin gelişimini engelleyen fitotoksik özelliğe sahip boğucu bitkidir.

<span class="mw-page-title-main">Kereviz</span>

Kereviz, Apiaceae (Maydanozgiller) familyası içinde, Batı ve Kuzey Avrupa sahil bölgelerinin çukur ve sazlık kesimlerinin yerli bitkisi olarak kabul edilen, kökleri ve yaprakları sebze olarak kullanılabilen, yenilebilir, keskin bir kokuya sahip, iki senelik bir bitkidir. Boyu bir metreye kadar ulaşabilmektedir. Çiçekleri 2–3 mm çapındadır ve krem rengine yakın bir beyaz renktedir.

<span class="mw-page-title-main">Akdeniz defnesi</span> her dem taze çalı veya ağaç türü

Akdeniz defnesi, defnegillerden, her mevsim yeşil kalabilen, güzel kokulu ve yapraklarının kullanım alanı oldukça geniş olan bir çalı veya ağaç türü. Yemeklere lezzet kattığı gibi alternatif tıpta da birçok yararı vardır. Ayrıca Türkiye'nin tarım ihracatında önemli bir paya sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Polygonaceae</span> çiçekli bitkiler familyası

Polygonaceae, Caryophyllales takımına bağlı bir bitki familyasıdır. Polygonaceae, güçlü ve sert sapları olan bitkiler ailesidir. Bu ailede yaklaşık 1200 tür bulunur. Bu bitkiler dünya genelinde yaygın olarak bulunur ve bazı türleri ekonomik açıdan önemlidir.

<i>Centaurea cyanus</i>

Centaurea cyanus, papatyagiller (Asteraceae) familyasından özellikle Orta Avrupa'da bulunan mavi mor yapraklı çiçekleri olan bir bitki türü. Bitki 40–90 cm uzunluğundadır. Mavi renkler protosiyanin pigmentinden kaynaklanır. Estonya'nın ulusal çiçeği olan peygamber çiçeği, Avrupa kültürü ve folklorunda önemli yer tutar.

<span class="mw-page-title-main">Ravent</span>

Ravent, kuzukulağıgiller (Polygonaceae) familyasından, Rheum cinsinden, yaprak sapı etli, yaprak ayası süslü çok yıllık otsu bitki. Türkçede Rheum ribes için kullanılan «ışgın» adı bazen ravent için de kullanılmaktadır. Ravendin yaprak sapı pişirilerek yenirken, ışgının çiçek sapı çiğ olarak yenmektedir.

<i>Koenigia alaskana</i>

Aconogonon alaskanum ya da Polygonum alaskanum, kuzukulağıgiller (Polygonaceae) familyasından, Kuzey Amerika'da Alaska'da, Kanada'da Yukon ve Kuzeybatı Toprakları'nda ve Rusya'nın doğusunda subalpin ve alpin çayırlarda, 100-1300 metre yüksekliklerde yetişen, otsu bitki türü.

<span class="mw-page-title-main">Ankara florası</span> Ankara ilinin florası

Ankara florası; Ankara il sınırları içerisinde hüküm süren iklim koşulları, sıcaklık, yağış miktarı gibi faktörler sonucunda şekillenip ortaya çıkan bitki çeşitliliğini tabir etmek için kullanılır. Güncel kayıtlara göre şehirdeki flora; 99 familyadan 495 cinse ait 1365 çiçekli bitki türünden oluşmaktadır. Bu türler içinden de 22'si safi Ankara'ya özgü olmak üzere 271 tanesi (%19.85) Türkiye'ye endemik canlılardan oluşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Vaşlovani Millî Parkı</span>

Vaşlovani Millî Parkı Gürcüce: ვაშლოვანის ეროვნული პარკი, Gürcistan'ın doğusunda yer alan milli bir parktır ve 1935 yılında eşsiz sığ ormanlarını korumak için kurulmuştur. 2003 yılı Nisan ayında koruma alanının alanı 84,80 km² genişletildi ve Vaşlovani Milli Parkı'nın toplam alanı 251,14 km² oldu.

<span class="mw-page-title-main">Mercanköşk</span>

Mercanköşk veya şile kısmen soğuğa karşı hassas, tatlı çam ya da narenciye gibi kokan çok yıllık bir ot ya da küçük çalı türüdür.

<i>Persicaria thunbergii</i>

Persicaria thunbergii, Philipp Franz von Siebold ve Joseph Gerhard Zuccarini tarafından tanımlanmış Hugo Gross tarafından Persicaria cinsine dahil edilmiş, Polygonaceae (kuzukulağıgiller) familyasından tek yıllık bir bitki türüdür. Uzak Doğu ve Kafkasya'da yetişen Persicaria thunbergii, Türkiye'de sadece Rize ilinde görülmüştür. Japonya'nın Hokkaidō, Honshū, Shikoku ve Kyūshū bölgelerinde bu türe rastlanmıştır. Rize'de Ardeşen ve Fındıklı arasındaki denize yakın yerlerde yetişmektedir. Genellikle dere, su hendeği ve su kemeri yanlarında yetişir. 30 ila 100 santimetre arasında büyüyebilir. Yaz sonlarında veya sonbaharda çiçek açar. Çiçeğin çapı 4 ila 7 milimetre arasında değişir.

<i>Bistorta officinalis</i>

Bistorta officinalis, Avrupa, Batı Asya ve Kuzey Asya'ya endemik, kuzukulağıgiller familyasından çok yıllık bir bitki türüdür. Tür, Türkçede çimen eveliği olarak bilinmektedir. Kafkasya ve Türkiye'nin Doğu Karadeniz bölgesine endemik olan Polygonum bistorta subsp. carneum alttürü ise dağlahanası adıyla bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Persicaria capitata</span>

Persicaria capitata, Polygonaceae familyasından Persicaria cinsine ait Asya kökenli bir bitki türüdür. Asya'ya özgüdür ve diğer ülkelerde süs bitkisi olarak yetiştirilir. Avustralya, Güney Afrika ve Amerika Birleşik Devletleri'ndeki birkaç yerde doğada yetiştirilmeye başlamıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.