Gezegenimsi bulutsu veya gezegenimsi nebula, yaşamının son evresinde bulunan bir kırmızı devin yaydığı parlak bir iyonize gazdan oluşan salma bulutsusu türüdür.
Bulutsu, iyonize, nötr veya moleküler hidrojen ve kozmik tozdan oluşabilen, yıldızlararası ortamın belirgin bir şekilde ışıldayan kısmıdır. Bulutsular genellikle Kartal Bulutsusu'ndaki "Yaratılış Sütunları" gibi yıldız oluşum bölgeleridir. Bu bölgelerde gaz, toz ve diğer malzemelerin oluşumları bir araya gelerek daha yoğun bölgeler oluşturur ve bu yoğun bölgeler daha fazla madde çekerek sonunda yıldızları oluşturacak kadar yoğun hale gelirler. Geri kalan malzemenin ise gezegenler ve diğer gezegen sistemi nesnelerini oluşturduğu düşünülmektedir.
Kedi Gözü bulutsusu, Ejderha takımyıldızı yönünde bulunan bir gezegenimsi bulutsu. Yapısal açıdan, bilinen en karmaşık bulutsulardandır; Hubble Uzay teleskobu ile düğümler, püskürtmeler ve yaysal yapılar gözlemlenmiştir. Merkezinde, 1000 yıl önce dış zarfını kaybederek bulutsuyu üretmiş olan parlak ve sıcak bir yıldız vardır.
Helis Bulutsusu, Kova takımyıldızı yönünde bulunan oldukça büyük bir gezegenimsi bulutsu. Karl Ludwig Harding tarafından muhtemelen 1824'ten önce keşfedilmiştir. Bu bulutsu, parlak gezegenimsi bulutsular içinde Dünya'ya en yakın olanıdır. Uzaklığı yaklaşık olarak 215 parsek yani 700 ışık yılıdır. Görünüşte Halka bulutsusu'na, boyutu, yaşı ve fiziksel özellikleri nedeniyle de Halter bulutsusu'na benzemektedir. Helis, 2003'ten bu yana internette sıklıkla "Tanrı'nın gözü" olarak anılır. Ünlü TV dizisi Battlestar Galactica'nın 15 Aralık 2006 tarihinde yayınlanan The Eye of Jupiter bölümünde Helis bulutsusuna muhtemelen bir gönderme vardır.
NGC 3132 Yelken takımyıldızı yönünde bulunan parlak bir gezegenimsi bulutsu. Mevcut spektroskopik verilerle gaz kabuğu 24 km−1 hızla genişlemektedir. Dünya'dan yaklaşık uzaklığı 610 pc. veya 2.000 ışık yılıdır.
NGC 2440 bizim gökadamızdaki birçok gezegenimsi bulutsudan birisidir. Merkezi yıldız, HD62166 muhtemelen en iyi bilinen beyaz cüce yıldızdır. Bulutsu, Pupa takımyıldızında bulunmaktadır.
NGC 6302, Akrep takımyıldızı'nda yaklaşık olarak 4.000 ışık yılı uzaklıkta bulunan çiftkutuplu bir gezegenimsi bulutsudur. Bu, gözlenmiş en ilginç ve karmaşık gezegenimsi bulutsulardan birisidir. NGC 6302 orta yıldızlı bir galaksinin en sıcak cismidir, tayf bilgileri merkezindeki yıldızın yüzey sıcaklığını 200.000 °K olarak göstermektedir ki bu da bulutsuyu oluşturan yıldızın çok büyük bir yıldız olduğunu gösterir.
NGC 7662, Andromeda takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 1.800 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir gezegenimsi bulutsu. Wilhelm Herschel tarafından 6 Ekim 1784 tarihinde keşfedilmiştir.
Vatoz Bulutsusu Sunak takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 18.000 ışık yılı uzaklıkta bulunan, bilinen en genç gezegenimsi bulutsudur.
Küçük Halter Bulutsusu, Kahraman takımyıldızında tahminen 1.700 ila 15.000 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir gezegenimsi bulutsudur. Pierre Méchain tarafından 5 Eylül 1780 tarihinde keşfedildi. Messier Kataloğu'ndaki yalnızca dört gezegenimsi bulutsudan biri olan Messier 76, en soluk Messier cisimlerinden birisidir.
Mz 3 , Cetvel takımyıldızı yönünde bulunan genç çiftkutuplu bir gezegenimsi bulutsu. Mz 3, 1922 yılında Donald Howard Menzel tarafından keşfedilmiştir. Menzel 1922
Pease 1, Kanatlıat takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 32.600 ışık yılı uzaklıkta bulunan ve küresel yıldız kümesi Messier 15 içinde yer alan bir gezegenimsi bulutsudur. 1928 yılında Francis Pease tarafından keşfedildiğinde bir küresel küme içinde var olduğu bilinen ilk gezegenimsi bulutsu olmuştur. Daha sonra başka kümeler içinde üç tane daha gezegenimsi bulutsu keşfedilmiştir. Bulutsu daha önce Karl Friedrich Küstner tarafından yıldız olarak kataloglanmıştır. Gözlemlenebilmesi için en az 300mm diyafram açıklığına sahip bir teleskop gereklidir.
IC 4663, Akrep takımyıldızı yönünde bulunan bir gezegenimsi bulutsudur. 1901 yılında Williamina Fleming tarafından keşfedilmiştir. Bulutsunun merkezinde 140.000 K sıcaklığa sahip bir Wolf-Rayet yıldızı bulunmaktadır.
Hb 4, Yılancı takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 8.480 ışık yılı uzaklıkta bulunan çift kutuplu bir gezegenimsi bulutsudur. 1921 yılında Edwin Hubble tarafından keşfedilmiştir. Merkezinde WC 3-4 tipi bir Wolf-Rayet yıldızı bulunur. Zayıf iyonize olmuş mavi kısım ve püskürmeler saniyede 120 km'lik bir hızla genişlerken, eliptik bulutsu 20 km/sn'den biraz daha hızlı genişlemektedir.
Ön gezegenimsi bulutsu (PPN), bir yıldızın geç asimptotik dev kolu (LAGB) evresi ve sonraki gezegenimsi bulutsu evresi arasındaki kısa ömürlü bir bölümde yer alan gök bilimsel bir nesnedir. Ön gezegenimsi bulutsu, kuvvetli kızılötesi radyasyon yayan bir yansıma bulutsusu türüdür. Bu, orta kütleli yıldızların yaşam döngüsü içindeki son yüksek parlaklık evresinin ikinci aşamasıdır.
IC 5148, Turna takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 3.000 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir gezegenimsi bulutsudur. Walter Frederick Gale tarafından 4 Haziran 1894 tarihinde keşfedilmiştir.
Abell 33, Suyılanı takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 2700 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir gezegenimsi bulutsudur. 1955 yılında George Abell tarafından keşfedilmiştir. Bulutsuya "elmas yüzük" benzeri bir görünüm kazandıran yıldız, yakındaki HD 83535'dir ve bulutsunun bir parçası değildir.
Abell 70, Kartal takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 13.500 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir gezegenimsi bulutsudur. Saniyede 38 km'lik bir hızla genişleyen bulutsu, 79 km/sn'lik bir hızla Dünya'ya yaklaşmaktadır. Abell 70'in kenarında görünen ve ona elmas yüzük görünümünü veren, arka planda yer alan PMN J2033-0656 adındaki bir radyo gökadadır.
Henize 2-428, Kartal takımyıldızı bölgesinde ve çekirdeğinde ikili beyaz cüce sistemi bulunan bir gezegenimsi bulutsudur. Çekirdekteki yıldız sistemi, birleşme sürecindeki ikili beyaz cüce olarak keşfedilen ilk Tip Ia süpernova adayıdır. Bulutsu, merkezindeki ikili yıldız sisteminden dolayı asimetrik bir görüntüye sahiptir.
IC 2448, Karina takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 13.000 Iy uzaklıkta bulunan eliptik bir gezegenimsi bulutsudur. 1898 yılında İskoç gökbilimci Williamina Fleming tarafından keşfedilmiştir. Parlak bir yıldız olan Beta Carinae yakınlarında yer alan bulutsu, sonbahar aylarında güney yarımküreden gözlemlenebilir.
Wikimedia Commons'ta ilgili ortam