İçeriğe atla

Suç psikolojisi

Suçlu ruh bilimseli olarak da adlandırılan suç bilimsel ruh bilimi, suçluların ve suç davranışına katılan herkesin görüşlerinin, düşüncelerinin, niyetlerinin, eylemlerinin ve tepkilerinin incelenmesidir.[1][2]

Suçlu ruh bilimi, suçlu insan bilimi alanıyla ilgilidir. Çalışma, birisinin suç işlemesine neden olan şeylerin yanı sıra suçtan sonra, kaçak veya mahkemede verilen tepkilere de derinlemesine giriyor. Suçlu ruh bilimcileri, yargıcılar kurulunda suçlunun aklını anlamasına yardımcı olmak için genellikle mahkeme davalarında tanık olarak çağrılır. Bazı psikiyatri türleri ayrıca suçlu davranışının yönleriyle de ilgilenir. Suçlu davranışı, genellikle kanunla cezalandırılan fakat toplum tarafından ifade edilen düzgülerle cezalandırılabilen her türlü asosyal davranış olarak ifade edilebilir, bu nedenle, kabul edilebilecekler arasında ince bir çizgi olduğu için tanımlamak zordur. Olmaması düşünülen şey, bir noktada ihlal olarak kabul edilmek artık toplum tarafından kabul edilebilir.[3]

Hukuk Düzenindeki Ruh Biliminin Rolü

Ruh bilimciler, hem zihinsel hem de fiziksel durumları değerlendirebilen lisanslı profesyonellerdir. Profilciler, bir suçun arkasındaki kişileri tanımlamak için davranış kalıplarını ararlar. Bir küme çalışması, en yaygın ruh bilimsel soruları yanıtlamaya çalışır: eğer bir cinsel avcının topluma geri koyulursa yeniden suç işleme riski varsa; bir fail mahkemeye çıkmaya yetkili ise bir suçlunun, suç anında aklı başında/deli olup olmadığı.

Suçlu ruh bilimciler, bir suçun fotoğraflarını incelemek veya bir şüpheliyle röportaj yapmak gibi soruşturma çalışmaları yapmak için kullanılabilir. Bazen bir suçlunun kanunu çiğnedikten sonra ne yapacağını değerlendirmek için bir varsayım formüle etmeleri gerekir.[4]

Mahkemeye çıkma yeterliliği sorunu, suçlunun mevcut ruh durumu sorunudur. Bu, suçlunun kendisine yöneltilen suçlamaları anlama yeteneğini, bu suçlamalardan hüküm giymenin/beraat etmenin olası sonuçlarını ve savunmasında avukatına yardımcı olma kabiliyetini değerlendirir. Akıl sağlığı/cinnet veya cezai sorumluluk sorunu, suçlunun suç işlendiği sıradaki ruh durumun bir değerlendirmesidir. Bu, yanlıştan doğruyu ve yasaya aykırı olanı anlama yeteneklerini ifade eder. İspatlanması çok zor olduğu için delilik savunması nadiren kullanılır. Bir suçlu, deli ilan edilirse, cezaevinde geçireceğinden çok daha uzun bir süre, yani kuramsal olarak güvenli bir hastane tesisine bağlanır.[5]

Suçlularla ilgili kararları yasal ruh bilimciler veya suçlu ruh bilimciler olarak bilinirler. Bu suçluların toplum için bir tehdit olup olmadığını görüyorlar.

Suçlu Ruh Bilimcilerin Dört Rolü

1981'de, İngiltere'nin suçlu ruh biliminin babalarından biri olan Profesör Lionel Haward, ruh biliminin ceza yargılamasına profesyonel olarak dahil olduktan sonra gerçekleştirebileceği dört yolu açıkladı. Bunlar aşağıdaki gibidir:

Klinik: Bu durumda, ruh bilimci klinik bir yargı sağlamak için bir bireyin değerlendirilmesinde yer alır. Ruh bilimci, değerlendirmesine yardımcı olmak için değerlendirme araçları, görüşme veya psikometrik araçlar kullanabilir. Bu değerlendirmeler polise veya diğer benzer kuruluşlara, söz konusu kişiyi nasıl işleyeceğini belirlemede yardımcı olabilir. Örneğin, mahkemeye çıkıp çıkamayacağını veya kişinin yargılamayı anlayıp anlayamayacağına ilişkin akıl hastalığı olup olmadığını öğrenmeye yardım eder.

Deneysel: Bu durumda, ruh bilimcinin görevi bir vakayı bilgilendirmek için araştırma yapmaktır. Bu, bir noktayı açıklamak veya mahkemelere daha fazla bilgi sağlamak amacıyla deneysel testlerin yapılmasını içerebilir. Bu, yanlış hafıza, görgü tanığı güvenilirliği deneyleri ve benzerlerini içerebilir. Örneğin bu; bir tanık bir nesneyi 100 metre sonra ne kadar görebilir, sorusuna benzer sorular sorar, cevaplanabilir.

Aktüeryal: Bu rol, bir vakayı bilgilendirmek için istatistiklerin kullanılmasını içerir. Örneğin, bir ruh bilimciden bir olayın meydana gelme olasılığını sağlaması istenebilir. Örneğin, mahkemeler, bir cezanın reddedilmesi durumunda bir kişinin yeniden suç işlemesinin ne kadar olası olduğunu sorabilir.

Tavsiye: Burada bir ruh bilimci, soruşturmaya nasıl devam edileceği konusunda polise tavsiyede bulunabilir. Örneğin, kişiyle mülakat yapmanın en iyi yolu hangisidir, savunmasız veya başka bir uzman tanığın en iyi nasıl çapraz sorgulanacağı, bir suçlunun suçu işledikten sonra nasıl davranacağı gibi.[6]

Kaynakça

  1. ^ Richard N. Kocsis, Applied criminal psychology: a guide to forensic behavioral sciences, Charles C Thomas Publisher, 2009, pp.7
  2. ^ Andrews, D. A.; Bonta, James (2010). The Psychology of Criminal Conduct. Routledge. ISBN 9781437778984. 
  3. ^ admin. "Criminal Behavior". Criminal Psychology. 19 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2019. 
  4. ^ "Criminal Psychologist Career Info, Job Duties and Requirements". Study.com. 8 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2019. 
  5. ^ Turvey, Brent E. (2002). Criminal Profiling, 4th Edition An Introduction to Behavioral Evidence Analysis. California: Elseiver Science Ltd. ISBN 978-0127050416. 
  6. ^ "Everything about criminal psychology". 8 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Psikoloji veya Ruh bilimi, içgüdüsel davranışları ve zihni inceleyen bilimdir. Bilinçli ve bilinçsiz olayların yanı sıra daha çok duygu ve düşüncenin incelemesini içeren Psikoloji, çok kapsamlı bir bilimsel alandır. Bu alanda uzman olan ve aynı zamanda bilgi araştırması yapanlara psikolog denir. Psikologlar, beyinin ortaya çıkan özelliklerini ve ortaya çıkan özelliklerle bağlantılı tüm fenomenleri anlamaya çalışırlar ve bu şekilde daha geniş nöro-bilimsel araştırmacı grubuna katılırlar. Psikoloji bilimi, bir sosyal bilim olmasına rağmen aynı zamanda doğa bilimleri olarak da kategorize edilebilir. Özellikle beyin biyolojisi bilgisini oldukça kullanır ve geliştirir.

<span class="mw-page-title-main">Sosyoloji</span> toplumun oluşum, işleyiş ve gelişim yasalarını inceleyen bilim dalı

Sosyoloji veya toplum bilimi, toplum ve insanın etkileşimi üzerinde çalışan bir bilim dalıdır. Toplumsal (sosyolojik) araştırmalar sokakta karşılaşan farklı bireyler arasındaki ilişkilerden küresel sosyal işleyişlere kadar geniş bir alana yayılmıştır. Bu disiplin insanların neden ve nasıl bir toplum içinde düzenli yaşadıkları kadar bireylerin veya birlik, grup ya da kurum üyelerinin nasıl yaşadığına da odaklanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">William James</span> Amerikalı filozof ve psikolog (1842–1910)

William James, psikolojide işlevselcilik hareketinin öngörücüsü, pragmatizmin öncüsü Amerikalı filozof ve psikologdur.

Din psikolojisi, insana özgü olan dinsel yaşamın psikolojik açıdan çeşitli yönlerini inceleyen bilim dalı. Diğer bir ifade ile din psikolojisi, dinin insan ruhundaki temel karakteristiklerini, davranışlara yansıyan etki durumlarını ele alır. Psikoloji duygu, düşünce ve davranışların bilimsel olarak araştırılmasını konu edinirken; din psikolojisi dinî duygu, düşünce ve davranışların araştırılmasını konu edinmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ceza</span>

Ceza ya da yaptırım, genel anlamıyla suç karşılığında insanlara veya kuruluşlara uygulanan bir yaptırımdır. Ceza Arapça kökenli bir kelimedir. Anlamı, yapılan kötü bir eylemin karşılığıdır.

Duruşma, yargılamalarda iddia ve savunma makamlarının delillere dayanarak tartıştıkları sürece denir. Ayrıca taraflar arasında doğan uyuşmazlıklar gene mahkemelerdeki duruşmalarda karara bağlanır.

Suç, kanunlar tarafından yanlış veya zararlı olduğu için ceza tehdidiyle yasaklanan ve bazı durumlarda cezalandırılabilen davranıştır. Genel olarak suç, saptanan ve saptanamayan suçlar olarak ikiye ayrılır. Saptanamayan suçların gerçekleşip gerçekleşmedikleri belirsiz olduğu veya kanıtlanamadıkları için cezalandırılmaları söz konusu değildir. Ceza hukukunda suça göre para cezası, tutuklama, hapis, hatta ölüm cezası verilebilir.

Uluslararası ceza hukuku, uluslararası hukuk kapsamında bireylerin cezaî sorumluluğunu doğrudan düzenleyen normların bütününü tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Uluslararası hukuk suçları soykırım, savaş suçları, insanlığa karşı suçlar ve saldırı suçudur. Bu suçlar söz konusu olduğunda, etkilerinin tek bir devletin ötesine geçtiği ve dolayısıyla uluslararası toplumun bir bütün olarak sorumluların yargılanmasında çıkarı olduğu varsayılır.

<span class="mw-page-title-main">Sosyal psikoloji</span> toplumun insanların düşüncelerini ve davranışlarını nasıl etkilediğini araştıran bilim dalı

Sosyal psikoloji bireylerin düşüncelerinin, iç dünyalarının ve davranışlarının başkalarının gerçek, hayalî ve anlaşılan oluşundan nasıl etkilendiğine dair bir bilimsel çalışmadır. Bu alanda araştırma yapanlar genellikle psikolog veya sosyolog'lardan oluşmaktadır. Buna rağmen bütün sosyal psikologlar hem birey, hem de topluluk bazında çalışırlar. Benzerliklerine rağmen iki alan amaçları, yaklaşımları, yöntemleri ve terimlerinde farklılaşırlar. Biyofizik ve kavrama psikolojisi gibi sosyal psikoloji de disiplinlerarası bir alandır.

<span class="mw-page-title-main">Ruhsal bozukluk</span> rahatsız edici düşünce ya da davranış modeli

Ruhsal bozukluk, akıl hastalığı ya da mental bozukluk, sıkıntı, bilişsel işlevlerin bozulması, atipik davranış ve/veya maladaptif davranış ile tanımlanan akıl sağlığı durumlarından birini ifade eder. Mental bozuklukların tanım, değerlendirme ve sınıflandırmaları farklılık gösterebilir; bununla birlikte, Hastalıkların ve Sağlıkla İlgili Sorunların Uluslararası İstatistiksel Sınıflaması (ICD) ve Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal Elkitabında yer alan kriterler konunun uzmanları tarafından yaygın biçimde kabul görmektedir. Bu çerçevede tanı kategorileri duygudurum veya duygulanım bozuklukları, yaygın gelişimsel bozukluklar, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, duygusal ve davranışsal bozukluklar, obsesif kompulsif bozukluk, psikopatik bozukluklar, kaygı bozuklukları, psikotik bozukluklar, sanrısal bozukluk, yeme bozuklukları ve kişilik bozukluklarını içerebilir.

Masumiyet karinesi, suçsuzluk ilkesi veya uluslararası hukuk terimi olarak presumption of innocence; suç kesinleşmediği sürece kimsenin hükümlü sıfatıyla değerlendirilemeyeceğini ifade eden, temel hukuk doktrini. Evrensel hukuk kurallarına göre, bir kişinin masum olduğunun kanıtlanmasına gerek yoktur; kişinin suçluluğunun kanıtlanamamış olması yeterlidir. Bunun için masumiyet karinesinin temelini, hukukta hüküm giydirmenin yalnızca iddia edilen suçların kanıtlanmasıyla mümkün olduğu gerçeği oluşturur. Bu da hüküm giymemiş kimsenin suçlu sayılamayacağı veya suçlu olarak lanse edilemeyeceği ilkesini; yani masumiyet karinesini doğurur. Masumiyet karinesi evrensel bir yargı doktrini olup; İnsan Hakları Evrensel Bildirisi'nde yer almaktadır. Buna bağlı olarak bu bildiriye taraf olan ülkeler, yasalarında bu doktrine yer vermek durumundadır.

Görgü tanığının ifadesi, kişinin tanık olduğu olaya dair bilgi ve gözlemleri hakkında, adli bir süreç kapsamında verdiği ifade. İdeal bir durumda, tanığın hatırladıklarının ayrıntılı olması beklenir ancak bu her zaman gerçekleşmez. Tanığın hatırladıkları, tanığın bakış açısından bakıldığında ne yaşandığını kanıtlamak için kullanılır. Anıları bellekten çağırma işlemi geçmişte güven duyulan bir işlemdi. Ancak günümüzde, psikologların “Anılar ve bireysel algılar güvenilmezdir. Kolaylıkla manipüle edilebilir ve değişime uğrayabilirler” savını destekleyen adli tıp uzmanları tarafından bu güven çürütüldü. Bu nedenle birçok devlet, bu günlerde görgü tanıklığının mahkemelerde kullanımıyla ilgili değişikliklere gitmeyi planlıyor. Görgü tanıklığı aynı zamanda bilişsel psikoloji alanının özel bir odağı olma özelliğini taşıyor.

Uygulamalı dilbilim, genel dilbilimin bir alanıdır. Dil öğrenimi araştırmaları, dil betimlemesi, ayrıca dilbilimsel görüş altında doğa bilimleri, kültür bilimi, bilgi bilimi, hukuk ve ruhbilimdeki sorunlarla disiplinlerarası olarak ilgilenmektedir. Diğer alanlardaki dille ilgili problemlerin çözümlenmesinde dilbilimsel teori, metot ve bilgilerin kullanımı da bu alanın konusunu oluşturmaktadır. Araştırma nesnesi olarak dille ilgili çok farklı görüşler ile farklı yaklaşımlar ve dilbilimin başka bilimlerden yararlanma özelliğinden dolayı genel dilbilim ve uygulamalı dilbilim arasında genel belirlenmiş bir sınırlama yoktur. "Uygulamalı dilbilim" kavramı altında ne anlaşıldığı tam olarak net değildir. Bir taraftan gerçek uygulamalı dilleri araştıran bir alt alan olarak anlaşılırken, diğer taraftan uygulama sonunda elde edilen araştırma sonuçlarının kullanılmasıyla ilgili bir alt alan olarak anlaşılmaktadır. Genel/teorik ve uygulamalı dilbilim arasındaki bu özel durum sorun yaratmaktadır. İngiliz dili ile ilgili bilimsel alanda "applied linguistics" mi yoksa "linguistics applied" kavramının kullanılacağı konusundaki adlandırma karşıtlığı tartışılmaktadır.

Kadın cinayeti, tanımı kültürel bağlama bağlı olarak değişen, genelde "kadınların, kadın veya kız oldukları için kasıtlı olarak öldürülmeleri" olarak tanımlanan, cinsiyete dayalı bir nefret suçu terimidir.

Psikoloji temel bilimi, psikoloji alanında yapılan araştırmaların bazıları, uygulanan psikolojik disiplinlerde yapılan araştırmalardan daha "temel" dir ve doğrudan bir uygulaması yoktur. Psikoloji içerisindeki temel bilim yönelimini yansıttığı düşünülen alt disiplinler arasında biyolojik psikoloji, bilişsel psikoloji, nöropsikoloji vb. alt dallar sayılabilmektedir. Bu alt disiplinlerdeki araştırmalar, metodolojik titizlik ile karakterizedir. Psikolojinin temel bilim olarak kaygı, davranış, biliş ve duyguların altında yatan yasaları ve süreçleri anlamaktır. Temel bilim olarak psikoloji, uygulamalı psikoloji için bir temel sağlar. Uygulamalı psikoloji, aksine, temel psikolojik bilimlerin ortaya koyduğu psikolojik ilkelerin ve teorilerin uygulanmasını içerir; bu uygulamalar zihinsel ve fiziksel sağlık ayrıca eğitim gibi alanlarda sorunların üstesinden gelmeyi veya refahı artırmayı amaçlamaktadır.

Yargılama Hukuku mahkemelerdeki yargılama yöntemlerini (usul) belirler. Örneğin; Adli Yargıda hakim karşısına çıkmak esas iken, İdari Yargı’da davalar dosyalar üzerinden görülür ve istisnalar hariç hakim karşısına çıkılmaz.

Cinsiyet suçlarının kovuşturulması, tecavüz ve diğer cinsel şiddet suçlarının kovuşturulmasına yönelik yasal işlemlerdir.

"Kadının beyanı esastır", cinsel suç ve cinsel şiddet vakalarında delil yetersizliği durumunda kadının ve çocuğun beyanının esas olduğunun kabul edilerek soruşturmanın başlatılması ve bazı durumlarda ifadenin delil olarak kabul edilmesine dair ilkedir. İlke bazı Yargıtay kararlarınca sabitken durum hala tartışmalıdır ve çelişki yaratan dava örnekleri de bulunmaktadır. İlk olarak cinsel suçların yargılamasında ortaya çıkan ilkenin bütün şiddet olaylarında geçerli olması yönünde savunular bulunmaktadır.

Psikoloji felsefesi, modern psikolojinin teorik temellerinde yatan birçok konuyu ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">Sosyolojide sapma</span>

Sapma veya sapma sosyolojisi, resmi kuralları ihlal eden davranışları, eylemleri araştırmaktadır. Örnek olarak sapma sosyolojisi, toplum kuralların ihlalini, suç vb. durumları ele almaktadır.[3]Sapma teriminin olumsuz bir anlamı olsa da, sosyal kuralların çiğnenmesi her zaman olumsuz bir eylem oluşturmamaktadır. Bazı durumlarda kuralların ihlal edilmesine rağmen, davranış olumlu veya toplum tarafından kabul edilebilir olarak adlandırılabilir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.