İçeriğe atla

Strepsiptera

Strepsiptera
male
Stylopid female
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Şube:Arthropoda
Sınıf:Insecta
Üst takım:Holometabola
Takım:Strepsiptera
Kirby, 1813
Families

Strepsiptera (yelpaze kanatlılar), tanımlanmış yaklaşık 600 tür içeren on bir familyaya sahip bir böcek takımıdır. Arılar, yaban arıları, yaprak pireleri, gümüş balıkları ve hamamböcekleri gibi diğer böceklerde endoparazitlerdir. Çoğu türün dişileri, konakçının vücuduna girdikten sonra asla dışarı çıkmaz ve sonunda da konakçının içinde ölür. Erken evre larvaları, boş bir canlı konak bulmaları gerektiği için ortaya çıkarlar. Kısa ömürlü erkekler konakçıda alıcı bir dişi aramak için ortaya çıkmalıdır.[1] 300-350 milyon yıl önce ayrıldıkları kın kanatlılarla en yakın akraba olduklarına inanılıyor ancak fosil kayıtlarında yaklaşık 100 milyon yıl önce orta Kretase'ye kadar görünmüyorlar.[2]

Takım, uzman olmayanlar tarafından pek iyi bilinmez ve ortak bir isme en yakın olanı stylops'tur.[3] Takımın adı "bükülmüş kanat" anlamına gelir ve takım için kullanılan diğer isimlere, bükülmüş kanatlı böceklere ve bükülmüş kanatlı parazitlere ilham kaynağı olur.[4]

Yetişkin erkekler nadiren gözlemlenir ancak bakire dişiler içeren kafesler kullanılarak erkekler cezbedilebilir. Işık tuzaklarında gece örnekleri de toplanabilir.[1]

  • Mengenilla moldrzykinin (Mengenillidae) özgür yaşayan dişisi
    Mengenilla moldrzykinin (Mengenillidae) özgür yaşayan dişisi
  • Xenos yanginin (Stylopidia, Xenidae) erkek pupa kafası (sol üst) ve yetişkin dişisi, karından görünüm (sağ) ve cephalothorax'ın yakından görünümü (merkez ve sol alt)
    Xenos yanginin (Stylopidia, Xenidae) erkek pupa kafası (sol üst) ve yetişkin dişisi, karından görünüm (sağ) ve cephalothorax'ın yakından görünümü (merkez ve sol alt)
  • Andrena nivalis arısında bir stylopid strepsipteranın yumurtadan yeni çıkmış larvaları
    Andrena nivalis arısında bir stylopid strepsipteranın yumurtadan yeni çıkmış larvaları
  • Erkek Xenos peckii başının yakından görünümü
    Erkek Xenos peckii başının yakından görünümü
  • Stylops melittae (Stylopidae) dişi şekillendirici arı Andrena vaga, sefalotoraksını açığa çıkarıyor
    Stylops melittae (Stylopidae) dişi şekillendirici arı Andrena vaga, sefalotoraksını açığa çıkarıyor
  • Sırt görünümünde yetişkin erkek strepsipteran, kırmızı oklarla vurgulanan halter
    Sırt görünümünde yetişkin erkek strepsipteran, kırmızı oklarla vurgulanan halter

Taksonomi

Mengenilla moldrzyki (Mengenilidae)

1813'te William Kirby tarafından isimlendirilen takım,[5] adını dururken bükülmüş bir açıyla tutulan arka kanatlardan almıştır (Yunanca: στρέϕειν . (strephein), bükmek; ve Yunanca: πτερόν (pteron), kanat).[6] Ön kanatlar boyuna indirgenmiştir.

Strepsiptera'nın vücudunun küçük bir kısmı karnından çıkıntı yapan bir yaban arısı (Odynerus spinipes)

Kladogram

After:[2]

 
 

†Protoxenidae

 
 
 

†Cretostylopidae

 
 

†Phthanoxenidae

 
 
 

†Mengeidae

 
 

Bahiaxenidae

 
 
 

Mengenillidae

 
Stylopidia
 

Corioxenidae

 
Stylopiformia
 

Bohartillidae

 
 
 

Halictophagidae

 
 
 

Elenchidae

 
 
 

†Protelencholacidae

 
 
 

Myrmecolacidae

 
 
 

Callipharixenidae

 
 
 

Xenidae

 
 

Stylopidae

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Strepsiptera

†Protoxenidae

†Cretostylopidae

†Phthanoxenidae

†Mengeidae

Bahiaxenidae

Mengenillidae

Stylopidia

Corioxenidae

Stylopiformia

Bohartillidae

Halictophagidae

Elenchidae

†Protelencholacidae

Myrmecolacidae

Callipharixenidae

Xenidae

Stylopidae

İnsanlarla ilişki

Zararlı olarak kabul edilen bazı böceklerde strepsipteran endoparazitleri olabilir. Bir haşere popülasyonunun karşılık gelen parazitoit ile aşılanması, bazen bu tür haşerelerin etkisinin azaltılmasına yardımcı olabilir. Ancak ticari veya deneysel olarak bu tür amaçlar için mevcut olmaları şöyle dursun, hiçbir strepsipteran bu amaçla kullanım için test edilmemiştir.[7]

Kaynakça

  1. ^ a b Whiting, M. F (2003). "Strepsiptera". R. T. Cardé (Ed.). Encyclopedia of Insects. Academic Press. ss. 1094-1096.  r |ad1= eksik |soyadı1= (yardım); r eksik |soyadı2= (yardım)
  2. ^ a b Pohl (2020). "On the value of Burmese amber for understanding insect evolution: Insights from †Heterobathmilla – an exceptional stem group genus of Strepsiptera (Insecta)". Cladistics (İngilizce). 37 (2): 211-229. doi:10.1111/cla.12433. ISSN 1096-0031. PMID 34478185. 
  3. ^ Merriam-Webster: stylops broadly: an insect of the order Strepsiptera |
  4. ^ Pierce, W. Dwight (1909). A monographic revision of the twisted winged insects comprising the order Strepsiptera Kirby. Washington: US Government. 
  5. ^ A monographic revision of the twisted winged insects comprising the order Strepsiptera Kirby. Government Printing Office. 1909. ss. 209.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  6. ^ "Strepsiptera". The Tree of Life Web Project. 2002. 15 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  7. ^ Crop Stress and its Management: Perspectives and Strategies. Springer Science & Business Media. 22 Kasım 2011. s. 104. ISBN 978-9400722194. 

Ek okuma

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Böcek</span> eklembacaklılar sınıfı

Böcekler eklem bacaklılar (Arthropoda) şubesinin sınıfı ve tür ve takson bakımından en kalabalık hayvan sınıfıdır. 1.000.000'dan fazla olan tür sayılarıyla Dünya'daki en fazla türe sahip canlılardır. Dünya'nın hemen hemen her yerinde bulunur ve bazen çok yoğun popülasyonlarda görülebilirler. Her yıl birkaç bin böcek türü tanımlanmaktadır. Toplam tür sayısının 2.000.000 ila 30.000.000 kadar olduğu tahmin edilmektedir. Tür, cins, familya gibi taksonomik kategoriler bakımından 6-10.000.000 sayıya ulaşırlar ve Dünya'daki hayvanların %90 kadarını oluştururlar.

<span class="mw-page-title-main">Karınca</span> Böcek ailesi

Karınca, karıncalar (Formicidae) familyasını oluşturan, yaban arıları ve arılarla birlikte zar kanatlılar (Hymenoptera) takımında yer alan, sosyal yaşam gösteren böceklere verilen ortak addır. Karıncalar, Kretase Dönemi'nin ortalarında, 110 ile 130 milyon yıl önce yaban arısına benzeyen hayvanlardan türemiş ve çiçekli bitkilerin ortaya çıkışından sonra çeşitlenmiştir. Günümüzde 12.000'den fazla türü sınıflandırılmıştır ve yaklaşık 14.000 civarında türü olduğu sanılmaktadır. Dirsekli antenleri ve ince bellerini oluşturan düğümsü yapıları ile kolaylıkla tanınırlar.

<span class="mw-page-title-main">Kelebek</span>

Kelebek, böceklerin, pul kanatlılar veya kelebekler (Lepidoptera) takımının kanatlı fertlerine verilen genel ad. 150.000 kadar türü bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Arı</span> zar kanatlılardan, bal ve bal mumu yapan bir böcek

Arı, zar kanatlılar takımına ait Apoidea familyasını oluşturan tüm böcek türlerine verilen isimdir.

<span class="mw-page-title-main">Kara sırtlı çakal</span>

Kara sırtlı çakal, Afrika'nın savanalarında yaşayan, köpekgiller familyasından bir tür ve burada en sık rastlanan çakaldır. Gümüş sırtlı çakal olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Yusufçuk</span>

Yusufçuk, odonata takımına ait, kanatlarını dinlenmeleri sırasında yanlara açık olarak yatay tutmalarıyla kızböceklerinden ayrılan bir alt takımdır. Büyük birleşik gözleri, güçlü saydam kanatları, göz alıcı renkleri ve uzunca vücutlarıyla tanınırlar. Vücutları kuvvetli yapıda ve hiçbir zaman düz değildir. Hareketleri daha hızlı ve devamlıdır. Bağırsak solunumu yaparlar. Göller ve durgun sularda sıkça bulunurlar.

<span class="mw-page-title-main">Birleşik Krallık tarihi</span> Büyük Britanya tarihi

Birleşik Krallık tarihi, 18. yüzyılın başlarında Birlik Antlaşması ve Birlik Yasaları ile başlar. Birleşik Krallık'ın çekirdeği, 1707'de İngiltere ve İskoçya krallıklarının siyasi birliği yoluyla Büyük Britanya adlı yeni bir üniter devletin kurulmasıyla oluştu. Tarihçi Simon Schama, bu yeni Büyük Britanya devleti hakkında şunları söylemiştir:

Düşmanca bir birleşme olarak başladı, ancak dünyanın en güçlü ve sağlam birliğine dönüştü... Bu Avrupa tarihindeki en hayret verici dönüşümlerden biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Halter (sinek)</span>

Halter, arka ya da ön kanatların değişimiyle oluşmuş, uçuşta denge sağlayan organ olarak özelleşmiş bir çift yapıdır.

<span class="mw-page-title-main">İslam'da kadın</span> İslam toplumlarında kadının yeri

Müslüman kadınların deneyimleri farklı toplumlarda ve aynı toplum içinde büyük farklılıklar gösterir. Ortak yönleri ise, hayatlarını değişen derecelerde etkileyen, aralarındaki geniş kültürel, sosyal ve ekonomik farklılıklar arasında köprü kurmaya hizmet edebilecek ortak bir kimlik veren İslam dinine bağlılıklarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Böcek uçuşu</span>

Böcekler omurgasızların tek grubudur ve bu grubun kanatları ve uçuş özellikleri gelişmiştir. İki böcek grubu, kız böcekleri ve mayıs sineği, kanatlarına eklenmiş uçuş kaslarına sahiptirler. Diğer böceklerde ise kaslar göğüs kısmına eklenmiştir, bocalamaya ve indirekt olarak kanatları vurmaya sebep olmaktadır. Bazı çok küçük böcekler aerodinamiklerini kararlı durumda tutamazlar fakat Weis-Fogh hafifçe vuruşu ve fırlama mekanizmasından, üretilen yüksek kaldırma kuvveti kanatların yırtılmasına hırpalanmasına sebep oluyor. Birçok böcek havada durabilir, devamlı yükseklikte ve konum kontolü ile. Bazı böcekler güve gibi arka kanatlarının uyumu için ön kanat çiftlerine sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Sinir kanatlılar</span> böcek grubu

Sinir kanatlılar (Neuroptera), karıncaslanlarını, mantispidleri ve akrabalarını içeren bir böcek takımıdır. Bu grup yaklaşık 6.000 türden oluşmaktadır. Sinir kanatlılar, Sialidae, Corydalidae gibi familyaları da içerir. Neuropterida kladı içerisinde Megaloptera ve Raphidioptera gruplarıyla kardeş taksondur.

<span class="mw-page-title-main">Yaprakarıları</span> zar kanatlılar takımındaki Symphyta alt takımının böcekleri

Yaprak arıları; karıncalar, arılar ve yaban arıları ile birlikte Zar kanatlılar takımındaki Symphyta alt takımının böcekleridir. Yaprakarıları özellikle, bilinen yaklaşık 7.000 tür içeren en büyük üst aile olan Tenthredinoidea üst ailesi ile ilişkilidir; bütün alt takımda ise 800'den çok cins içerisinde yaklaşık 8000 tür tanımlanmıştır. Symphyta alt takımı, Hymenoptera takımındaki çeşitli bazal gruplardan oluşan parafiletiktir.

Böceklerin evrimiyle ilgili en son anlayış, "Moleküler biyoloji, böcek morfolojisi, paleontoloji, böcek taksonomisi, evrim, embriyoloji, biyoinformatik ve bilimsel hesaplama" adlı bilim dallarının çalışmalarına dayanmaktadır. Böcek sınıfının yaklaşık 480 milyon yıl önce Ordoviçyan'da, aynı zamanda karasal bitkilerin ortaya çıktığı tahmin edilmektedir. Böcekler bir grup kabuklu hayvandan evrimleşmiş olabilir. İlk böcekler toprağa bağlıydı; ancak yaklaşık 400 milyon yıl önce Devoniyen dönemindeki ilk hayvanlar, bir soy böcek uçuşu geliştirdi. En eski böcek fosilinin 400 milyon yaşında olduğu tahmin edilen Rhyniognatha hirsti olduğu öne sürülmüştür ancak fosilin böcek kimliğine itiraz edilmiştir. Küresel iklim koşulları, Dünya tarihi boyunca ve böceklerin çeşitliliği ile birlikte birkaç kez değişti. Pterygotes Karbonifer'de büyük bir radyasyona maruz kalırken, Endopterygota Permiyen'de başka bir büyük radyasyona maruz kaldı.

<span class="mw-page-title-main">Türkistan hamam böceği</span> Hamam böceği türü

Türkistan hamamböceği veya bilimsel adıyla Shelfordella lateralis Kuzey Afrika ile Orta Asya arasında dağılım gösteren bir hamam böceği türüdür. Yetişkinler 3 cm'ye kadar büyüyebilir. Erkekler kahverengimsi turuncu veya kırmızı renkli ve ince yapılıdır. Erkeklerin dişileri kendilerine çeken ve uçmalarını sağlayan uzun ve sarımsı kanatları vardır. Erkeklerden daha geniş olan dişilerin rengi koyu kahverengi veya siyahtır. Dişilerin üzerinde krem rengi işaretler ve kanatlarının kenarlarında krem rengi şeritler bulunmaktadır. Erkeklerden daha geniş olan dişilerin kısa ve körelmiş kanatları vardır. Larvalar ön taraftan kahverengi, arka taraftan siyah renklidir ve kanatsızdır.

Daniel Sackheim Amerikalı bir televizyon ve film yönetmeni, yapımcı ve fotoğrafçı. Sackheim The X-Files, Law & Order, House ve NYPD Blue filmlerinin yapımcılığını ve yönetmenliğini yaptı. Ayrıca The Walking Dead, The Americans ve Emmy Ödülü'ne aday gösterildiği Ozark'ı yönetti. Yönetmen olarak Primetime Emmy Ödülü kazandı ve yapımcı ve yönetmen olarak yaptığı çalışmalarla iki kez aday gösterildi. Sackheim, Game of Thrones'un altıncı sezonunun üçüncü ve dördüncü bölümlerini yönetti.

<span class="mw-page-title-main">Megaloptera</span>

Megaloptera bir böcek takımıdır ve bilinen yaklaşık 300 türü vardır. Takımın adı, bu böceklerin büyük kanatlarına atıfta bulunarak Antik Yunancadan, mega- (μέγα-) "büyük" + pteryx (πτέρυξ) "kanat" kelimesinden gelir. Megaloptera, yetişkinlerinin kısa ömürleri, suda yaşayan larvaların kirliliğe karşı yüksek toleransları ve genellikle alacakaranlık veya gece ortaya çıkma alışkanlıkları nedeniyle nispeten bilinmeyen böceklerdir. Bununla birlikte, Amerika'da dobsonfly, erkeklerinin diş benzeri çenelere sahip olması nedeniyle oldukça iyi bilinmektedir. Bunlar görünüşte ürkütücü olsa da insanlar ve diğer hayvanlar için nispeten zararsızdır. Bu görünümle tavus kuşunun tüyleri gibi esas olarak dişileri etkilemeye yararlar. Bununla birlikte çeneler çiftleşme sırasında dişileri tutmak için de kullanılır ve bazı erkek dobsonflies, uzun çeneleriyle birbirlerini ters çevirmeye çalışarak kur yapma gösterilerinde birbirleriyle dövüşürler. Genellikle hellgrammites olarak adlandırılan Dobsonfly larvaları, Kuzey Amerika'da olta balıkçılığı için kullanılır.

Bunyavirales, esas olarak üçlü genomlara sahip, segmentli negatif sarmallı RNA virüslerinin bir takımıdır. Bu takımdaki virüsler, eklembacaklıları, bitkileri, protozoaları ve omurgalıları enfekte ederler. Ellioviricetes sınıfındaki tek takımdır. Bunyavirales adı, Bunyamwera ortobunyavirüs orijinal tipinin ilk keşfedildiği yer olan Bunyamwera'dan türemiştir. Ellioviricetes, bunyavirüsler üzerindeki ilk çalışmalarından dolayı merhum virolog Richard M. Elliott'un onuruna isim olarak seçilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kurguda parazitler</span>

Parazitler, on dokuzuncu yüzyılda çiçek açmasıyla birlikte, antik çağlardan itibaren biyolojiden ilham alan kurgularda sıklıkla görülür. Bunlar, bilimkurgu filmlerindeki kasıtlı olarak iğrenç uzaylı canavarları içerir ve genellikle doğada benzerleri vardır. Yazarlar ve senaristler bir dereceye kadar parazit biyolojisinden yararlandılar: parazitoid, davranış değiştiren parazit, kuluçka paraziti, parazit kastratör ve birçok vampir türü kitaplarda ve filmlerde bulunur. Kont Drakula ve Alien'ın Xenomorph'ları gibi bazı kurgusal parazitler kendi başlarına iyi bilinir hale geldi.

<span class="mw-page-title-main">Apocephalus borealis</span>

.

<span class="mw-page-title-main">Megaloblatta longipennis</span> Büyük boyutlarıyla dikkat çeken hamam böceği türü

.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.