İçeriğe atla

Streltsıy

Streltsıy
RusçaСтрельцы
Etkin1550-1720
Ülke Rusya Çarlığı
TipiPiyade
KarargâhMoskova
PatronAziz Yorgi
SavaşlarıKazan'ın İşgali
Livonya Savaşı
Molodi Muharebesi
1605-1618 Lehistan-Rusya Savaşı
Smolensk Muharebesi
1654-1667 Lehistan-Rusya Savaşı
Büyük Kuzey Savaşı
Komutanlar
Ünlü
komutanları
Korkunç İvan (ilk komutan)
I. Mihail
I. Aleksey

Streltsıy (Rusçaстрельцы; Rusça telaffuz: [strʲɪlʲˈt͡sɨ] anlamı 'atıcılar/tüfekçiler'), 16. yüzyıldan 18. yüzyılın başlarına kadar Rusya'nın ateşli silah piyadeleri olan birliklerdir. Bu piyade birlikleri topluca streletskoye voysko (стрелецкое войско, tüfekçiler ordusu) olarak da bilinir. Birlik, feodal süvari askerleri ve pomestnoye voysko'yu (поместное войско) korumak için kullanıldı.

Birlik ilk olarak, Korkunç İvan tarafından Rusya'nın ilk sürekli ordusunun bir parçası olarak kuruldu.[1] Streltsı, 1571 itibarıyla Streltsıy Prikaz'ın (askerî kurum) idaresi altında yer almaktaydı.[2] Ayrıca Streltsıy, askerî birim olmanın yanı sıra meslekti.

Kuruluş

İlk streltsıy birlikleri, Korkunç İvan tarafından 1545 ile 1550 yılları arasında bir zamanda oluşturulmuş ve arkebüzlerle donatılmıştır. IV. İvan'ın saltanatında, Rusya Çarlığı sürekli olarak savaş içindeydi; bunlar arasında kuzeyde İskandinavya ve Lehistan-Litvanya Birliği'ne karşı Livonya Savaşı ve çarlığın güneyindeki hanlıklara karşı yapılan savaşlar bulunmaktaydı. Streltsıy birlikleri, ilk kez 1552'de Kazan Kuşatması'nda savaştı.

Çar IV. İvan, 1 Ekim 1550'de bir ferman yayınladı; bu ferman, streltsıy alaylarının resmi kuruluşu olarak kabul edilir.[3]

Streltsıy birliklerinin askerleri, zanaatkârlar ve kırsal alanlarda yaşayanlar arasından seçilirdi. Daha sonra, bu birimdeki askerî hizmet ömür boyu ve kalıtsal hale getirildi. 16. yüzyılın başlarında elit bir güç olmalarına rağmen, zayıf eğitim ve yetersiz asker seçimi nedeniyle gücü azaldı.

Üniforma ve ekipmanlar

Streltsıy birlikleri, alaylarına göre farklı renklerde üniformalar giyerdi. Bu üniformalar kırmızı, sarı, mavi veya yeşil (kaftan) renklerdeydi ve çizme olarak turuncu ya da kahverengi renkli çizmeler giyerdi. Ana silahları arkebüz ve tüfekti, ayrıca savunma için aybalta ve süvari kılıcı taşırlardı. Bazı birlikler mızrak kullanırdı.

Kaynakça

  1. ^ Møller, Jørgen (19 Aralık 2016). State Formation, Regime Change, and Economic Development (İngilizce). Taylor & Francis. s. 241. ISBN 978-1-134-82700-8. 26 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2024. 
  2. ^ Langer, Lawrence N. (11 Aralık 2001). Historical Dictionary of Medieval Russia (İngilizce). Scarecrow Press. s. 211. ISBN 978-0-8108-6618-8. 
  3. ^ День Сухопутных войск России. Досье 11 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Rusça). TASS. 31 Ağustos 2015.

Konuyla ilgili yayınlar

  • Wikimedia Commons'ta Streltsıy ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
  • Moutchnik, Alexander (2006). Der Strelitzen-Aufstand von 1698, in: Volksaufstände in Russland, ed. by Heinz-Dietrich Löwe (Almanca). Wiesbaden: Harrassowitz Verlag. ss. 163-196. ISBN 3-447-05292-9. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">IV. İvan</span> ilk Rusya Çarı

IV. İvan, İvan Vasiliyeviç veya yaygın adıyla Korkunç İvan, son Moskova Knezi ve ilk Rusya Çarı. Düzenlediği seferler ve yaptığı fetihlerle Moskova Knezliği'ni lağvetmiş ve Rus Çarlığı'nı kurmuş olan bir hükümdardır. Rusya'yı, "Tüm Rusya'nın Çarı" sıfatıyla 1547 yılından 1584'teki ölümüne kadar yönetmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kızıl Ordu</span> 1918de Bolşeviklerin silahlı kuvvetleri, 1922de SSCBnin resmî ordusu

İşçi ve Köylü Kızıl Ordusu, genellikle Kızıl Ordu olarak kısaltılır.

<span class="mw-page-title-main">Deliler</span> Osmanlı ordusunda bir askeri birlik

Deliler, Osmanlı kara ordusunda görevli bir askerî birliğin ismidir. Deli adı verilen süvarilerden oluşan bu birlik, savaşlarda üstün cesaret göstermeleri ve farklı giyinme şekilleri sebebiyle bu isimle anılmıştır. Asıl olarak kendilerine kılavuz, rehber manasına gelen delil ismi verilmesine karşın, cesur ve korkusuzca düşmana atılmaları nedeniyle halk arasında deli olarak anılmışlardır. Deli adını almalarının sebebi gönüllü 20-25 yaş arası gençlerden oluşmalarıydı ve savaşlarda ordunun en ön saflarında çarpışmalarıydı.

<span class="mw-page-title-main">Hamidiye Alayları</span> Osmanlı İmparatorluğu döneminde süvari alayı

Hamidiye Alayları ya da Hamidiye Hafif Süvari Alayları, Osmanlı Padişahı II. Abdülhamid'in Doğu Anadolu Bölgesi'nde oluşturduğu çalışmalarına 1890 yılında başlanılmış, 1891 yılında fiilen kurulmuş Osmanlı birlikleridir. Birlikler çoğunlukla Sünni Kürtlerden oluşmuş ancak Doğu Anadolu'da yaşayan Karapapak (Terekeme) Türkleri, Çerkesler, Türkler, Türkmenler ve Yörükleri de içermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Rusya Çarlığı</span> 1547de Korkunç İvanın Çar unvanı almasıyla başlayan ve 1721 de I. Petronun Rusyayı imparatorluğa çevirmesiyle son bulan Rus devleti

Rusya Çarlığı, 1547 yılında Korkunç İvan'ın Çar unvanı almasıyla başlayan ve 1721'de Çar I. Petro'nun Rus İmparatorluğu'nu kurmasıyla son bulan Rus devletinin resmî adıdır. Çarlıktan önce bu topraklarda Moskova Knezliği egemen olduğu için çarlık Batı Avrupa dillerinde Moskova olarak adlandırılmaktadır. Ayrıca Rusça ve Türkçe kaynaklarda da Moskova Çarlığı olarak bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Süvari</span> At sırtında savaşan birlikler

Süvari, tekil bir atlı asker veya bu atlı askerlerin oluşturduğu birlikleri kapsayan askerî sınıf. Geçmişte daha çok ani baskınlarda ve vurucu saldırılarda kullanılırdı. Sözcüğün kökeni Farsça سوار suvâr = at kelimesinden gelir.

<span class="mw-page-title-main">Semyon Budyonni</span>

Semyon Mihayloviç Budyonni, Ailesi Rus asıllı olmasına rağmen, Don Kazakları bölgesine yerleşmesinden ve o gelenekle büyütülmesinden dolayı genellikle Kazak asıllı sanılan Rusya İmparatorluğu'nun süvari subayı ve Sovyetler Birliği mareşali, Sovyetler Birliği Kahramanı, Rus İç Savaşı, Sovyet-Polonya Savaşı ve II. Dünya Savaşı sırasında komutanlık yapmış Josef Stalin'in yakın siyasi müttefiki olan politikacıydı.

<span class="mw-page-title-main">Anton Denikin</span>

Anton İvanoviç Denikin, Rus İmparatorluğunda General ve Rus İç Savaşı sırasında öne çıkan Beyaz Ordu komutanlarından. 1918-1922 yılları arasında gerçekleşen Beyaz Terör'ün en önemli komutanlarından biridir.

Molodi Muharebesi, 1572 yılının Temmuz-Ağustos aylarında olmuştur. Bu savaş, Korkunç İvan'ın en önemli savaşlarından biridir. Kendi ordusundan iki kat büyük bir orduyu yenmiştir. Korkunç İvan, Moskova Şehrinin 40 mil yakınlarında Osmanlı cephaneleri destekli, Kırım Hanı I. Devlet Giray Han'a karşı savaşmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Arkebüz</span> 15 ila 17.yüzyıllar arasında kullanılan namludan doldurulan bir tüfek türü

Arkebüz, 15 ila 17. yüzyıllar arasında kullanılan namludan doldurulan bir tüfek türüdür. Ateşli silahın adı Almanca hakenbüchse kelimesinden türetilerek diğer dillere farklı şekillerde geçmiştir. Öncülü olan küçük toplardan farkı çakmaklı/fitilli olmasıdır. Ardılı olan tüfekler gibi yivsizdir.

<span class="mw-page-title-main">Yeni Ordu (İngiltere)</span> Yeni Ordu (İngiltere)

Yeni Ordu İngiliz İç Savaşında Parlamento yanlıları tarafından 1645 yılında kurulmuş olan ve 1660 yılındaki Restorasyon sonrasında lağvedilmiş olan silahlı kuvvettir.

<span class="mw-page-title-main">Budenovka</span>

Budenovka, Rus İç Savaşı sırasında ve de sonrasında Kızıl Ordu'nun kullandığı askeri üniformanın bir parçası olan şapka. Gerçekte ismi ince pamuklu şapka olmakla birlikte Semyon Budyonni'den sonra bu isimle çağrılmıştır. Ünlü Bolşevik Mihail Frunze'den sonra Fruzenka şeklinde adlandırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">1905 Moskova Ayaklanması</span>

1905 Moskova Ayaklanması, 1905 yılında gerçekleşen Rus Devrimi kapsamında 7-17 Aralık 1905 tarihinde Moskova'da ortaya çıkan ayaklanma. İlk 2 gün barışçıl geçen ayaklanma, 9 Aralık günü silahlı çatışmalara dönüşmüş ve Çarlık ordusu saldırıları sonucu yüzlerce kişi ölmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Pickelhaube</span>

Pickelhaube, ya da Pickelhelm, 19. ve 20. yüzyıllarda Prusya ve Alman İmparatorluğu ordusu subayları, polis ve itfaiye memurları tarafından giyilen bir çivili deri veya metal bir kasktır. Her ne kadar çoğu kişi bu miğferleri 1842-1843 yılları arası benimseyen Prusya ile ilişkilendirse bile o zamanlarda Pickelhaube çoğu ülkenin miğfer seçimi olmuştur. Bu günlerde İsveç, Şili ve Kolombiya hala bu kaskları tören giyiminde kullanmaya devam etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">I. Fyodor</span>

I. Fyodor (Teodor) İvanoviç veya Fyodor I. İoanoviç ; 31 Mayıs 1557 – 16 veya 17 Ocak 1598), Zangoç Fyodor olarak da anılan, 1584–1598 yılları arasında hüküm sürmüş, Rurik hanedanına mensup son Rus çarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Don Kazakları</span>

Don Kazakları veya Donlar, orta ve aşağı Don boyunca yerleşmiş Slav asıllı Kazak halk. Tarihsel olarak Don Kazakları, Don Kazak Ordusu denen, kimi zaman tamamen bağımsız, kimi zamansa özerk bir şekilde 16. yüzyıl sonundan 1918'e kadar günümüz Güney Rusya'sı ve Ukrayna'nın Donets bölgesinde hüküm sürmüş demokratik cumhuriyetlerde yaşamışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Fransa'daki Rusya İmparatorluğu Sefer Kuvveti</span>

Fransa'daki Rusya İmparatorluğu Sefer Kuvveti Üçlü İtilaf Antlaşması gereğince Çarlık Rusyası tarafından I. Dünya Savaşı sırasında Fransa ve Yunanistan Krallığı saflarında savaşmak üzere gönderdiği askerî birliklerin genel adıdır. Sürmekte olan I. Dünya Savaşı sırasında Fransa Batı Cephesindeki muharebelere destek amacıyla 1915 yılında müttefiki Çarlık Rusyası'ndan askeri destek talep eder. Talep ilk başta aşırı yüksek bir seviyede, 300 bin asker olarak iletilir. Genelkurmay Başkanı Mihail Alekseyev asker gönderilmesine tamamen karşı olsa da Çar II. Nikolay tugay seviyesinde bir birliğin gönderilmesini sağlar. İlk Rus birlikleri Nisan 1916'da Marsilya Limanına çıkmıştır. Daha sonra bir birlik de Makedonya Cephesine destek amacıyla Yunanistan Krallığı'na gönderilmiştir. Fransa'daki birlikler 16 Nisan - 9 Mayıs 1917 tarihleri arasında gerçekleştirilen ancak başarısız olan Nivelle Taarruzu'na katılmıştır. Bu taarruzda yaşanan olağanüstü yüksek zaiyatın ardından Fransız Ordusu'nda ayaklanmalar çıkmıştır. Ayrıca memleketleri Rusya'da yaşanan Şubat Devrimi'nin haberini alan Rus birlikleri savaşa devam etme konusunda isteksiz davranmaya başlar. Rus askerler Fransız Ordusunda yaşanan ayaklanmaya destek vermeye başlayınca, içindeki Bolşevik unsurlardan arındırılan birlikler dağıtılmıştır. Fransız komutasında muharebelere farklı birlikler altında devam eden Rus askerler 11 Kasım 1918 Ateşkesi'ne kadar Batı Cephesinde çarpışmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İvan Samoyloviç</span>

İvan Samoyloviç, 1672'den 1687'ye kadar Sol-kıyı Ukraynası hetman'ıydı. Hüküm sürdüğü dönem, Kazak Hetmanlığı'nın Rusya Çarlığı'na sıkıca bağlanması ve Sağ-kıyı Ukrayna'sını Lehistan-Litvanya Birliği'nden geri alma girişimleriyle geçmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Dragon (asker)</span>

Dragonlar başlangıçta, hareketlilik için atları kullanan, ancak yaya olarak savaşmak için yere inen bir atlı piyade sınıfıdır. 17. yüzyılın başlarından itibaren, dragonlar giderek artan bir şekilde geleneksel süvari olarak kullanıldı ve at sırtında kılıç ve ateşli silahlarla savaşmak için eğitildi. Kullanımları 16. yüzyılın sonlarına kadar gitse de, çoğu Avrupa ordusunda 17. ve 18. yüzyılın başlarında dragon alayları kuruldu; normal piyadelere göre hem daha fazla hareketlilik sağlıyorlardı hem de süvarilere göre çok daha ucuzlardı.

<span class="mw-page-title-main">Spahi</span>

Spahi veya Spahiler, Fransız ordusunun öncelikle Cezayir, Tunus ve Fas'ın Arap ve Berberi nüfusundan toplanan hafif süvari alaylarıydı. Türkçedeki Osmanlı ve Selçuklu atlı birliklerini ifade eden Sipahi kelimesinin başkalaşım Fransızca ve İtalyancaya geçmesi ile bu kelime ile bu birlikler adlandırılmıştır. Eski Modern Fransız Ordusu zırhlı birlik olarak bir Spahis alayını muhafaza etmekte olup, personel artık Fransa anakarasında istihdam edilmektedir. Senegal de başkanlık eskortu olarak "Kızıl Muhafızlar" adlı Spahi kökenli atlı bir birlik bulunmaktadır.