İçeriğe atla

Sterilizasyon (mikrobiyoloji)

Bedele, Etiyopya'da tıbbi ekipmanların sterilize edilmesi

Sterilizasyon, bir ürünün içindeki ya da bir cismin üzerindeki bütün mikropları kesin bir şekilde öldürmek anlamına gelir. Bunun için de alkol, oksijenli su, merkürokrom gibi dezenfekte edici özelliği bulunan maddelerden yararlanılır.

Morötesi ışınlarla bunların ürettiği ozon gazı da çok etkili sterilize edici maddelerdir. Etüv ya da otoklav bu iş için kullanılır. Öte yandan ameliyatlarda kullanılacak operasyon aletleri de yaraya mikrop bulaştırmamaları için sterilize edilir. Ameliyat aletleri konteyner adını verdiğimiz muhafaza edileceği demir kutulara konulur ve böylece otoklava ya da tercih edilen bir başka cihaza yerleştirilir.

Türkiye'de en çok kullanılan yöntemler birinci sırada buhar ile sterilizasyon (otoklav) sonra etilen oksit ve kuru ısı ile sterilizasyon gelir.

Sterilizasyon ile dezenfeksiyon farklı anlamlara gelmektedir:

  • Sterilizasyon bir nesne ya da obje üzerindeki tüm zararlı zararsız mikroorganizmaların yokedilmesidir.
  • Dezenfeksiyon ise bir obje ya da nesne üzerindeki zararlı mikroorganizmaların yok edilmesidir. Dezenfektan olarak kimyasal maddeler kullanılırken sterilizasyon için su gibi zararsız maddeler de kullanılabilir.

Türkiye'de son 40 yıldan beri otoklav adını verdiğimiz nemli ısı (su buharı) ile sterilizasyon yapan cihazlar kullanılmaktadır. Çünkü su buharı insan sağlığına zarar vermemekte ve bu nedenle tercih edilmektedir. 134 °C de 1,5 atm basınç altında en az 3,5 dakika da ve 121 °C de 1,5 atm basınç altında en az 7 dakika da sterilizasyon gerçekleşmektedir. Dünya standartlarında bu şartlar kabul edilmektedir.

Başlıca sterilizasyon yoları şunlardır.

  • ısı ile sterilizasyon
    • basınçlı buhar ile sterilizasyon
    • kuru sıcak hava ile sterilizasyon
  • süzme ile sterilizasyon (filtrasyon)
  • ışınlar ile sterilizasyon (ışınlama)

Bunlara örnek ise etilen oksit gazıyla, gazplazma ile sterilizasyon, buhar ile sterilizasyon, gluteraldehit gazıyla sterilizasyon örnek verilebilir.

Kuru ısı ile sterilizasyona örnek olarak etüv verilebilir. Ama son 5 yılda alınan ortak karar ile etüv uygulamasına son verilmiştir. Çünkü tüm bakterileri yok etmediği yapılan araştırmalarla kanıtlanmıştır.

Kimyasal maddelerin öldürücü etkisini sağlayan sebepler kısaca şunlardır:

  • Dezenfektan maddenin konsantrasyonu
  • Etki süresi
  • Isı
  • pH
  • Organik maddeler
  • Mikroorganzimaya bağlı etkiler

Son olarak da dezenfektan olarak seçilecek maddelerin olması gereken özellikleri şunlardır:

  • Ucuz ve etkili olmalı
  • Suda erimeli ve iyi ıslatıcı olmalı
  • Kısa sürede etkisini göstermeli
  • Az zehirli olmalı, allerjenik ve kanserojen etki göstermemeli
  • Açık yaralara uygulandığında doğal direnç mekanizmalarını bozmamalı
  • İnvivo ve invitro mekanizmaları bilinmeli
  • Kötü kokulu olmamalıdır.

Sterilizasyon işlemi kısaca şu şekilde yapılır: Üniteye getirilen kirli aletler akıtılmadan direkt olarak eğer mevcutsa otomatik yıkama makinesinin sepetlerine yerleştirilir. Kapak kapatılır ve çalıştırılır. Ortalama 45 dakikada yıkama işlemi çeşitli evreler ile sürer. Cihaza özellikle enzimatik deterjanlar konulmalıdır. Eğer kanlı alet çoksa kan çözücü de konulabilir. Yıkama işlemi bittikten sonra aletler sorumlu eleman tarafından sepetlerden alınıp kendi konteynerına yerleştirilir. Her kurumun kendi belirlediği bir cerrahi alet sıralama düzeni vardır. Bu doğrultuda dizilen aletlerin yanına bir adet kimyasal indikatör konur ve kapak kapatılır. Sonra konteyner otoklava konur. Eğer konteyner kapaklarında filtre varsa kâğıt filtreler değiştirilir ve kapak sıkıca kapatılır. Eğer filtre yoksa konteyner kapağı köşeden açık bırakılarak otoklava yerleştirilir. Makine döngüsünü tamamlayıp sonlandığında konteyner filtreli ise hemen yerine kaldırılabilir ya da kullanılabilir. Eğer filtresiz ise konteynerın iç kısmına dokunmadan dışından kapak itilerek sıkıca kapatılır ve kullanıma hazır hale gelir.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kitle imha silahı</span> Çok sayıda insan ölümüne ve büyük hasarlara neden olan silah türü

Kitle imha silahı ya da ABC silahı, insanlar başta olmak üzere canlılar üzerinde büyük miktarda yıkıma sebep olabilecek anti-personel silahlarının genel adıdır. Çoğunlukla kimyasal, biyolojik, radyoaktif ve nükleer silahlar(KBRN silahları) bu adla anılırlar. Bu ibare ilk olarak 1937'de İspanya'nın Guernica kentinin Naziler tarafından uğratıldığı hava saldırısı için kullanılmış ve de 2003'te Amerika Birleşik Devletleri tarafından Irak'ın işgali için sebep olarak gösterilmiştir; fakat daha sonra bu iddianın Irak'ta hiçbir KİS bulunmamasıyla doğru olmadığı kanıtlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Hâl değişimi</span>

Hâl değişimi, bir maddenin moleküller arası potansiyel enerjisinin ısı alarak ya da vererek değişmesi sonucu meydana gelen olay.

<span class="mw-page-title-main">Klor</span> 17 atomik numaralı kimyasal element

Klor, VIIA grubunda bulunan hafif, keskin kokulu, yeşilimsi sarı renkli, tahriş edici ve zehirleyici bir gaz. Havadan 2,5 kat ağır olan klor ilk zamanlar bir bileşik olarak kabul ediliyordu. Klor ilk olarak 1774 yılında Carl Wilhelm Scheele tarafından keşfedildi. 1810 yılında ise bugünkü ismi Humphry Davy tarafından verildi.

Kalorimetre, kalorimetri biliminde kullanılan cihaza veya bir kimyasal reaksiyonda ya da fiziksel değişim'de açığa çıkan ısıyı ve ısı sığasını ölçme işlemine verilen isimdir. Diferansiyel taramalı kalorimetre (DSC), izotermal titrasyon kalorimetresi (ITC) ve hızlandırılmış oran kalorimetresi en bilinen çeşitleridir.

<span class="mw-page-title-main">Yangın</span> büyük ve yıkıcı ateş

Yangın, maddenin ısı ve oksijenle birleşmesi sonucu oluşan yanma reaksiyonlarının neden olduğu doğal afettir. Yangınların oluştukları coğrafî alanda maddi hasarlara neden olmasından ziyade, orada yaşayan canlılar ve ekolojik denge üzerinde de büyük derece olumsuz etkileri vardır.

<span class="mw-page-title-main">Klima</span>

Klima, elektrikli klima veya pasif soğutma ve havalandırmalı soğutma dâhil olmak üzere çeşitli yöntemlerin kullanımıyla daha konforlu bir iç ortam elde etmek için kapalı bir alandaki havanın ısı ve nem miktarının kontrol edilmesi işlemidir. Klima, "ısıtma, havalandırma ve klima" (HVAC) sağlayan sistem ve teknikler ailesinin bir üyesidir.

Tıbbî atıklar farklı yöntemlerle imha edilir.

Antisepsi, dezenfektan maddelerin fazla sulandırılarak insan veya hayvan vücuduna uygulanmasına denir. Bu işlemde kullanılan maddelere de antiseptik maddeler adı verilir. Çok eski çağlardan beri başvurulan bir yöntemdir. Mikroplardan korunma; asepsi, ameliyatlarla doğum öncesi yapılan dezenfeksiyon, antisepsi ve antibiyotik tedavisiyle elde edilir.

<span class="mw-page-title-main">Termik santral</span> ısı enerjisinin elektrik enerjisine dönüştürüldüğü santral türü

Termik santral, ana işletici makinesi buhar gücüyle çalışan güç santralıdır. Isıtılan su buhara dönüştürülerek bir elektrik üretecini süren buhar türbinini döndürmekte kullanılır. Türbinden geçen buhar Rankine çevrimi denilen yöntemle bir yüzey yoğunlaştırıcıda yoğunlaştırılırak geri suya dönüştürülür. Termik santralların tasarımları arasındaki en büyük farklılık kullandıkları yakıt tiplerine göredir. Bu tesisler ısı enerjisini elektrik enerjisine dönüştürmekte kullanıldığından bazı kaynaklarda enerji dönüşüm santrali olarak da geçer. Bazı termik santrallar elektrik üretmenin yanı sıra endüstriyel ve ısıtma amaçlı ısı üretimi, deniz suyunun tuzdan arındırılması gibi amaçlarla da kullanılır. İnsan üretimi CO2 emisyonunun büyük kısmını oluşturan fosil yakıtlı termik santralların çıktılarını azaltma yönünde yoğun çabalar harcanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Laboratuvar</span> bilimsel çalışmaların yapıldığı tesis

Laboratuvar, laboratuvar araştırması, bilimsel veya teknolojik araştırmaların, deneylerin ve ölçümlerin kontrollü koşullarda gerçekleştirilmesini sağlayan tesistir. Laboratuvarlarda bilimsel veya teknolojik araştırmalar, deney ve ölçümler, hammadde ürünlerin kalite kontrolü yapılır. Laboratuvar çalışanına laborant denir.

<span class="mw-page-title-main">Kuru temizleme</span> Su kullanılmadan yapılan bir tekstil yıkama yöntemi

Kuru temizleme, kumaşların üzerinde bulunan kir ve lekeleri çıkarmak için su içermeyen apolar bir çözücü kullanılarak yapılan yıkama işlemidir. Dünya çapında genel olarak kuru temizlemede tetrakloroetilen isimli toksisitesi düşük ve yanıcı olmayan bir sıvı kullanılır. Yapısı polar olan su kullanan ıslak temizlemeden farklıdır, yine de sıvı içerir, ancak giysiler bunun yerine su içermeyen bir sıvıyla yıkanır.

<span class="mw-page-title-main">Dezenfektan</span> Cansız ortamdaki bakteri endosporları dışında kalan patojen mikroorganizmaların öldürülmesi veya üremelerinin durdurulması işlemi

Dezenfektan, hareketsiz yüzeylerdeki mikroorganizmaları etkisiz hale getirmek veya yok etmek için kullanılan kimyasal madde veya bileşiktir.

<span class="mw-page-title-main">Soğutma grubu</span> chiller

Soğutucu, buhar sıkıştırmalı, adsorpsiyonlu soğutma veya absorpsiyonlu soğutma çevrimleriyle sıvı soğutucudan ısıyı alan makinedir. Bu sıvı daha sonra ekipmanı soğutmak için ısı değiştiriciden veya başka proses akışından dolaştırılabilir. Soğutma, ortama verilmesi gereken veya yüksek verimlilik için ısıtma amacıyla geri kazanılması gereken atık ısı oluşturur.

Etilen oksit veya oksiran (C2H4O), hafifçe tatlı kokusu olan renksiz, zehirli ve yanıcı bir gazdır. Halkalı bir eter ve en basit epoksittir: bir oksijen atomu ve iki karbon atomundan oluşan üç üyeli bir halkadır. Gerilmiş bir halka olduğu için etilen oksit, halka açılmasıyla sonuçlanan bir dizi katılma reaksiyonlarına kolayca katılır.

<span class="mw-page-title-main">Su filtresi</span>

Bir su filtresi, kirleri gideren bir filtre veya cihazdır. En yaygın su temizleme yöntemidir. İnce bir fiziksel bariyer, kimyasal işlem veya biyolojik bir işlem kullanarak suyun kirlenmesini azaltır. Filtreler, tarımsal sulama sağlama, erişilebilir içme suyu, genel ve özel akvaryumlar, havuzların ve yüzme havuzlarının güvenli kullanımı gibi farklı alanlardaki suyu temizler.

<span class="mw-page-title-main">Kum filtresi</span>

Kum filtreleri, en yaygın su filtreleri türünden biridir ve su arıtma işleminde bir basamak olarak kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Taşınabilir su arıtma</span>

Taşınabilir su arıtma cihazları, içme amaçlı arıtılmamış kaynaklardan suyu arıtmak için kullanılan, kendi kendine yeten, kolayca taşınan su filtreleme sistemidir. Başlıca işlevleri patojenleri ve çoğu zaman askıda kalan katı maddeleri ve bazı hoş olmayan veya toksik bileşikleri ortadan kaldırmaktır.

<span class="mw-page-title-main">Tehlikeli ortamlarda elektrikli ekipmanlar</span> yangın ve patlama riskli ortamlardaki elektrikli ekipmanlar

Elektrik mühendisliğinde, tehlikeli yerler, yanıcı gazlardan, buhar üreten yanıcı sıvılardan, yanıcı tozlardan veya yanıcı maddelerden oluşabilecek yangın veya patlama tehlikelerinin meydana gelebileceği yerler olarak adlandırılır. Bir diğer tanımı da havada patlayıcı veya tutuşabilir karışımlar oluşturabilecek yeterli miktarlarda bulunan lifler. Böylesi sınıflandırılmış yerlere monte edilmesi gereken elektrikli ekipmanların, kontaklarının veya ekipmanın yüksek yüzey sıcaklığının patlamaya sebebiyet vermesini önlemek için özel dizaynlar yapılmalıdır ve test edilmelidir.

<span class="mw-page-title-main">Ultraviyole mikrop öldürücü ışınlama</span>

Ultraviyole mikrop öldürücü ışınlama (UVGI) mikroorganizmaların nükleik asitleri yok edip DNA'larını bozarak hayati hücresel işlevleri yerine getiremez hale getirip öldürmek veya etkisizleştirmek için kısa dalga boylu ultraviyole ışığı kullanan dezenfeksiyon yöntemidir. UVGI gıda, hava ve su arıtma gibi çeşitli uygulamalarda kullanılır.

Klor, günümüzde suyun dezenfeksiyonu amacıyla en sık kullanılan kimyasal maddedir. Klor suda genellikle elemental klor (Cl2, Klor gazı), Kalsiyum Hipoklorit (Ca(ClO)2) veya sodyum hipoklorit solüsyonu (NaClO, çamaşır suyu) şeklinde uygulanmaktadır.Ayrıca klorun Türkiye'de en sık kullanılan formu, sodyum hipoklorittir. Bu uygulamaların her biri ise suda serbest klor oluşumuna neden olmaktadır.Klor basınçlı tanlarda sıvılaştırılmış gaz halinde taşınır ve depolanır.Klor doğru dozajda yapıldığında mikroorganizmaların membranına etki ederek,buradaki proteinlerin yapısında bulunan aminoasitlerden kloraminler meydana getirmek amacıyla mikroorganizmaların çoğalma ve gelişmelerini önler.Kuvvetli oksidan etkiye sahip ve korozyona yol açan bir dezenfektandır.Klorun doz artışıyla birlikte korozif etkisi de belirgin olarak artmaktadır. Klor ile dezenfeksiyonun çevresel etkileri şöyledir;