İçeriğe atla

Stephen Jay Gould

Stephen Jay Gould
Doğum10 Eylül 1941(1941-09-10)
Queens, New York, ABD
Ölüm20 Mayıs 2002 (60 yaşında)
SoHo, New York, ABD
MilliyetAmerikalı
VatandaşlıkAmerika Birleşik Devletleri
Mezun olduğu okul(lar)Antioch College, Columbia Üniversitesi
ÖdüllerLondra Linne Derneği'nin Darwin-Wallace Madalyası (2008)
Kariyeri
DalıPaleontoloji
Evrimsel biyoloji
Bilim tarihi
Çalıştığı kurumlarHarvard Üniversitesi, Amerikan Doğa Tarihi Müzesi
İmza

Stephen Jay Gould (10 Eylül 1941 - 20 Mayıs 2002), Yahudi kökenli Amerikalı paleontolog, evrimsel biyolog ve bilim tarihçisi. Kendi kuşağındaki popüler biliminin en etkili ve en çok okunan yazarlarından biriydi.[1] Gould, kariyerinin çoğunu Harvard Üniversitesi'nde öğretmenlik yaparak ve New York'taki Amerikan Doğa Tarihi Müzesi'nde çalışarak geçirdi. 1996'da Gould, New York Üniversitesi'nde Vincent Astor Ziyaretçi Biyoloji Araştırma Profesörü olarak işe alındı ve Harvard ile eşzamanlı olarak öğretmenlik yaptı.

İlk yılları

Gould, 1941'de Queens, New York'ta, Yahudi[2] bir ailenin oğlu olarak dünyaya geldi. Babası Leonard, mahkeme stenografıydı ve II. Dünya Savaşı'nda Birleşik Devletler Donanması için askerlik hizmeti vermiş ve gazi olmuştu. Annesi Eleanor ise bir sanatçıydı.[2] Gould ve küçük kardeşi Peter, Queens'in kuzeydoğu kesimindeki orta sınıf bir mahalle olan Bayside'da büyüdüler.[3] P.S. 26'ya katıldı ve oradan ilkokul ve Jamaika Lisesi mezunu oldu.[4]

Türkçede Gould

Stephen Jay Gould'un kitapları arasında Türkçeye çevrilenlerin en bilineni, Darwin ve Sonrası - Doğa Tarihi Üzerine Düşünceler (İngilizce: Ever Since Darwin: Reflections in Natural History, 1977) adlı kitabıdır. Ceyhan Temürcü'nün Türkçeleştirdiği kitap, Tübitak tarafından Popüler Bilim Kitapları serisinde bugüne dek 8 kez basılmıştır. Serinin ikinci kitabı olan Panda'nın Başparmağı (İngilizce: Panda's Thumb, 1980) ise Versus Kitap tarafından yayımlanmıştır.

İletişim Yayınları yazarın Binyılı Sorgulamak (İngilizce: Questioning the Millenium) adlı kitabını 1999 yılında Tuncay Birkan'ın çevirisiyle yayınlamıştır.

Yapı Kredi Yayınları'ndan çıkan ve Jean-Claude Carriére'nin kaleme aldığı Zamanların Sonu Üstüne Söyleşiler adlı kitapta diğer düşünürlerle birlikte Gould ile yapılan söyleşilere de yer verilmiştir.

Cemal Yıldırım, Evrim Kuramı ve Bağnazlık adlı kitabında, Gould'un 1982'de yayınladığı In Praise of Charles Darwin yazısını Darwin'e Övgü adlı çevirisine yer vermiştir.

Versus Kitap yazarın Yaşamın Tüm Çeşitliliği - İlerleme Mitosu (İngilizce: Full House) adlı kitabını 2009 yılında Rahmi Öğdül'ın çevirisiyle yayınlamıştır. Gould'a göre evrim, en basit canlıların -sonu insana varacak olan- gelişimini anlatmaz. İnsan, evrimin kaçınılmaz bir sonucu değildir. Benzer şekilde karmaşıklığın artışı ve ilerleme de evrimin temel karakteristikleri olarak tanımlanamaz. Kısacası Gould, bu kitapta eleştiri oklarını doğa tarihinin insanmerkezci anlayışına yöneltirken, doğal gerçekliğe dair görüşlerimizi kökten bir şekilde yeniden kavramlaştırmamızı da amaçlamıştır.

Eserleri

  • 1977: Ontogeny and Phylogeny
  • 1977: Darwin ve Sonrası (özgün ad: Ever Since Darwin)
  • 1980: Pandanın Başparmağı
  • 1980: The Evolution of Gryphaea
  • 1981: The Mismeasure of Man
  • 1983: Hen's Teeth and Horse's Toes
  • 1985: The Flamingo's Smile
  • 1987: Time's Arrow, Time's Cycle
  • 1987: An Urchin in the Storm: Essays about Books and Ideas
  • 1987: Illuminations: A Bestiary (Rosamond Wolff Purcell ile birlikte)
  • 1989: Wonderful Life: The Burgess Shale and the Nature of History
  • 1991: Bully for Brontosaurus
  • 1992: Finders, Keepers: Eight Collectors (Rosamond Wolff Purcell ile birlikte)
  • 1993: Eight Little Piggies
  • 1993: The Book of Life
  • 1995: Dinosaur in a Haystack
  • 1996: Yaşamın Tüm Çeşitliliği (özgün ad: Full House: The Spread of Excellence From Plato to Darwin)
  • 1997: Binyılı Sorgulamak (özgün ad: Questioning the Millennium: A Rationalist's Guide to a Precisely Arbitrary Countdown)
  • 1998: Leonardo's Mountain of Clams and the Diet of Worms
  • 1999: Rocks of Ages: Science and Religion in the Fullness of Life
  • 2000: The Lying Stones of Marrakech
  • 2000: Crossing Over: Where Art and Science Meet
  • 2002: The Structure of Evolutionary Theory
  • 2002: I Have Landed: The End of a Beginning in Natural History
  • 2003: Triumph and Tragedy in Mudville: A Lifelong Passion for Baseball
  • 2003: The Hedgehog, the Fox, and the Magister's Pox
  • 2006: The Richness of Life: the Essential Stephen Jay Gould
  • 2007: Punctuated Equilibrium

Kaynakça

  1. ^ Shermer, Michael (2002), "This View of Science" (PDF), Social Studies of Science, 32 (4), ss. 489-525, doi:10.1177/0306312702032004001, PMID 12503565, 20 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF), erişim tarihi: 10 Eylül 2020. 
  2. ^ a b Gould, S. J. (2001). "I have landed". Natural History. 109 (10): 46-59. July 7, 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: June 1, 2018. 
  3. ^ "Peter D. Gould, 50, Broadway Designer". The New York Times. 18 Ekim 1994. 20 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2020. 
  4. ^ Yoon, Carol Kaesuk (21 Mayıs 2002). "Stephen Jay Gould, 60, Is Dead; Enlivened Evolutionary Theory". The New York Times. 19 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2020. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Charles Darwin</span> İngiliz biyolog ve doğabilimci (1809-1882)

Charles Robert Darwin evrimsel biyolojiye yaptığı katkılarla tanınan İngiliz doğa bilimci, jeolog ve biyologdur. Tüm yaşam türlerinin ortak bir atadan türediği yönündeki önermesi günümüzde genel kabul görmekte ve bilimde temel bir kavram olarak kabul edilmektedir. Alfred Russel Wallace ile ortak bir yayında, evrimin bu dallanma modelinin, var olma mücadelesinin seçici üremede yer alan yapay seçilime benzer bir etkiye sahip olduğu doğal seçilim adını verdiği bir süreçten kaynaklandığına dair bilimsel teorisini ortaya koymuştur. Darwin insanlık tarihinin en etkili isimlerinden biri olarak tanımlanmış ve Westminster Abbey'e gömülerek onurlandırılmıştır.

Evrim, popülasyondaki gen ve özellik dağılımının nesiller içerisinde seçilim baskısıyla değişmesidir. Bazen dünyanın evrimi, evrenin evrimi ya da kimyasal evrim gibi kavramlardan ayırmak amacıyla organik evrim ya da biyolojik evrim olarak da adlandırılır. Evrim, modern biyolojinin temel taşıdır. Bu teoriye göre hayvanlar, bitkiler ve Dünya'daki diğer tüm canlıların kökeni kendilerinden önce yaşamış türlere dayanır ve ayırt edilebilir farklılıklar, başarılı nesillerde meydana gelmiş genetik değişikliklerin bir sonucudur.

<span class="mw-page-title-main">Darwinizm</span> doğal seçilim yoluyla gerçekleşen biyolojik evrim kuramı

Darwinizm veya Darwincilik, İngiliz doğa tarihçisi Charles Darwin'in canlıların doğal seçilim yoluyla geliştiğini savunan evrim kuramı. Darwinizm, tüm organizma ve türlerin varoluş sürecini, bireyin birbiriyle rekabeti, yaşamda kalma ve üreme yeteneklerini artıran küçük, kalıtsal varyasyonlarla tetiklenen "doğal seçilim" ile oluştuğu konusunda yoğunlaşmıştır. Darwinizm, türlerin var oluşunu ve yaşamın kaynağını, çeşitli şekilde anlatan diğer açıklamalar gibi, çeşitli varsayım ve ön kabullerden oluşan bir teoridir. 1859 yılında Darwin'in Türlerin Kökeni kitabının yayınlanmasından sonra, kendisinden önceki kuramlar üzerinde genel bilimsel kabul görmüştür. Ayrıca yaratılışçılar tarafından bilimsel bir yaklaşımdan ziyade bir ideolojiymişçesine kullanıldığı iddiası vardır.

<span class="mw-page-title-main">Doğal seçilim</span> fenotipteki farklılıklar nedeniyle bireylerin farklı şekilde hayatta kalması ve üremesi; evrimin temel mekanizması

Doğal seçilim, canlıların fenotiplerindeki farklılıklardan ötürü hayatta kalma şansının ve üreme başarısının değişkenlik göstermesidir. Evrimin esas mekanizmalarından biri olup, bir popülasyonun nesiller boyunca karakteristik olan kalıtsal özelliklerindeki değişimdir. Charles Darwin, kendi görüşüne göre kasıtlı olarak gerçekleştirilen yapay seçilime karşılık kendiliğinden gerçekleşen "doğal seçilim" terimini popülerleştirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Yaratılışçılık</span> varlığın, doğaüstü bir güç tarafından yoktan meydana getirildiği inancı

Yaratılışçılık evren, Dünya, yaşam ve insanlar gibi unsurların ilahi yaratımın doğaüstü eylemlerinden kaynaklandığına dair dini inançtır. Yaratılışçılık doğal fenomenlerin kökeni ve gelişimini tanımlayan evrim gibi bilimsel açıklamaları kabul veya reddetme konusunda farklılık gösteren bir dizi dini görüşü içerir.

Sosyobiyoloji, davranışların sahip olmuş olabileceği evrimsel avantajları göz önüne alarak türlerin sosyal davranışlarını açıklamaya çalışan bilimsel disiplinlerin neo-Darwinci bir sentezidir. Başka bir ifadeyle, sosyal davranışın biyoloji, daha spesifik olarak evrimsel biyoloji temelli olarak ele alındığı disiplinlerarası bir çalışmadır. Sosyobiyolojinin konuları etoloji, antropoloji, evrim, zooloji, arkeoloji, popülasyon genetiği, davranışsal ekoloji, evrimsel psikoloji, felsefe gibi birçok disiplinin konuları arasındadır.

<span class="mw-page-title-main">George Gaylord Simpson</span> Amerikalı paleontolog (1902 – 1984)

George Gaylord Simpson, Amerikalı bir taşılbilimci (paleontolog).

<i>Tempo and Mode in Evolution</i> Evrim hakkında bir kitap

Tempo and Mode in Evolution, George Gaylord Simpson’un 1944 yılında yayınlanan, paleontoloji biliminin unsurlarını genetik ve evrimsel biyoloji bilim dallarıyla birleştirerek modern evrimsel senteze büyük katkı yapan kitabı. Simpson popülasyon genetiğine ait mikro evrimin, paleontoloji ile gözlenen makro evrimin kalıplarını açıklamaya yeteceğini savundu. Simpson ayrıca tempo ve biçim arasındaki ayrımın altını çizdi. Tempo ile kastedilen şey evrimsel oranlar, bu oranların artıp azalması, aşırı yavaş ya da hızlı evrimleşme koşuları ve durağanlık ve devinim ile ilgili olgulardır. Biçim ile kastedilen şey ise evrim biçiminin temel bir faktör olduğu, ama ondan daha kapsamlı olan bir evrimleşme yöntem, biçim ve modeli çalışmasıdır. Simpson’un eserinde şu genellemelere varılır:

"Evrim hem bir teori hem de bir olgudur " şeklindeki ifadeye, biyoloji literatüründe sıkça rastlanır. Bu ifade evrimin iki şekilde kullanılması nedeniyle ortaya çıkmaktadır. "Evrim olgusu" ile kastedilen, bilimsel gözlemler ve deneyler ile meydana geldiği görülmüş olan, biyolojik organizma topluluklarındaki değişimlerdir. "Evrim teorisi" ile kastedilen ise bu değişimlerin nasıl meydana geldiğinin günümüzdeki bilimsel açıklaması olan modern evrimsel sentezdir. Bu terimlerin yanlış kullanılması ve yanlış anlaşılması, evrim teorisinin doğruluğuna karşı çıkan görüşleri temellendirmek için kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Evrimsel psikoloji</span> evrim teorisinin sosyal ve doğa bilimlerinde uygulanması

Evrimsel psikoloji (EP), bellek, algı, dil gibi psikolojik özellikleri çağdaş evrimsel bir bakış açısıyla inceleyen bilim dalıdır. Evrimsel psikoloji, bunun yanında insanın hangi psikolojik özelliklerinin, ne tür bir uyarlanma geliştirdiğini, yani doğal seçilim veya cinsel seçilimin işlevsel sonuçlarını belirlemeye çalışır. Kalp, akciğer ve bağışıklık sistemi gibi fizyolojik mekanizmalar hakkındaki uyarlanımcı düşünce ile evrimsel biyolojideki düşünce ortaktır.

<span class="mw-page-title-main">Darwin ispinozları</span> tanagerler familyasından kuşlar

Darwin ispinozları veya Galapagos ispinozları (Geospizinae), 14 veya 15 türden oluşan bir ötücü kuşlar grubu. Darwin ispinozlarının hangi kuş ailesine ait oldukları tam olarak açıklık kazanmamış olsa da gerçek İspinozgiller (Fringillidae) ile akraba olmadıkları bilinmektedir. Örnekleri ilk olarak Charles Darwin tarafından, onun HMS Beagle gemisi ile yaptığı ikinci yolculuğu sırasında Galapagos adalarında toplanmıştır. Darwin ispinozları türlerinden on üçü Galapagos adalarında bulunurken bir tanesi de Cocos Adası'nda bulunur.

Makro evrim, ayrılmış gen havuzunun bölümlerindeki evrimdir. Makro evrim çalışmaları; mikro evrimin girdisiyle sadece tek bir tür içinde olmayan canlılar sınıflandırılmasında tür seviyesinin üzerindeki grup ve kategorilerde görülen tüm evrimsel değişimlerdir.

Evrimin kanıtları ve canlıların ortak atadan geldiği, bilim insanlarının uzun yıllar boyunca çeşitli alanlar ve disiplinlerde canlıların akrabalık derecesi ve ortak kökenine dair çalışmalarda ortaya çıkarılmış olup bu kanıtlar, evrimsel süreçlerin meydana geldiğini göstererek evrimin bir olgu olarak gerçekliğini doğrulamış ve Dünya üzerindeki yaşamın türlülük ve çeşitliliğine neden olan doğal süreçler hakkında bir bilgi zenginliği sağlamıştır. Bu kanıtlar, yaşamın zaman içinde nasıl ve neden değiştiğini açıklayan ve bilimsel bir kuram olan modern evrimsel sentezi desteklemektedir. Evrimsel biyologlar, test edilebilir varsayımlarda bulunup hipotezleri test ederek ve nedenlerini açıklayan ve gösteren kuramlar geliştirerek ortak atayı belgelerler.

<span class="mw-page-title-main">Sıçramalı evrim</span> Evrimsel Biyoloji Kuramı

Sıçramalı evrim veya kesintili denge, çoğu türlerin jeolojik tarihlerinde "staz" adı verilen ve bazen milyonlarca yıl süren "durağanlık" veya "yavaşlama" dönemleri boyunca ancak çok az bir evrimsel değişim geçirip genelde "durağan" kaldıklarını öne süren bir evrimsel biyoloji kuramıdır. Önemli bir evrimsel değişiklik olduğunda sıçramalı evrim kuramı, bu değişimlerin ve kladogenez olarak adlandırılan jeolojik anlamda hızlı türleşme ve dallanma olayların çok nadir olarak görüldüklerini öne sürer. Kladogenez, bir türün yavaş yavaş başka bir türe dönüşmesi yerine bir türün iki farklı türe ayrıldığı bir süreci ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">En iyinin hayatta kalması</span>

"En iyinin hayatta kalması", Darwinci evrim kuramının en temel mekanizması olan doğal seçilimi anlatmak için kullanılan bir tümcedir. Burada, hayatta kalan "iyiler" ifadesi, çevreye olan uyumları göz önünde bulundurularak nesillerini devam ettirebilenlere gönderimde bulunur.

<span class="mw-page-title-main">John Maynard Smith</span>

John Maynard Smith, İngiliz evrimsel biyolog ve genetikçiydi. Aslen II. Dünya Savaşı sırasında havacılık mühendisliği yapan Maynard Smith, tanınmış biyolog J.B.S. Haldane danışmanlığında genetik alanında ikinci derecesini aldı. Maynard Smith, George R. Price ile birlikte oyun teorisinin evrime uygulanmasında etkili oldu. Cinsiyetin evrimi ve sinyal teorisi gibi diğer problemler üzerine teoriler geliştirdi.

John A. Dupré, İngiliz bilim filozofudur. Yaşam Bilimleri Araştırma Merkezi Egenis'in direktörü ve Exeter Üniversitesi'nde felsefe profesörüdür. Dupré'nin başlıca çalışma alanı biyoloji felsefesi, sosyal bilimler felsefesi ve genel bilim felsefesidir. Dupré, Nancy Cartwright, Ian Hacking, Patrick Suppes ve Peter Galison ile birlikte genellikle bilim felsefesinin "Stanford Okulu" olarak gruplandırılır.

Elisabeth Anne Lloyd, biyoloji felsefesinde uzmanlaşmış Amerikalı bilim filozofudur. Indiana Üniversitesi, Bloomington'ta Blim ve Tıp Tarihi ve Felsefesi alanında Seçkin Profesör ve aynı zamanda biyoloji alanında Yardımcı Profesörken; Hayvan Davranışının Bütünleştirici Çalışması için Kinsey Cinsiyet, Toplumsal Cinsiyet ve Üreme Araştırmaları Enstitüsü'ne bağlı öğretim üyeliği yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kurguda evrim</span>

Evrim, Charles Darwin'in zamanından önce başlamasına ve Darwin'in olduğu kadar ilerlemeci ve Lamarckist görüşleri de yansıtmasına rağmen, 19. yüzyılın sonlarınan itibaren bilimkurgudaki spekülatif evrim de dahil olmak üzere kurguda önemli bir tema olmuştur. İster insanlığın mükemmelliğe doğru nasıl evrimleşebileceği açısından iyimser olarak, ister insan doğası etkileşiminin ve hayatta kalma mücadelesinin korkunç sonuçları açısından kötümser olarak alındığında, Darwinci evrim edebiyatta yaygındır. Diğer temalar, insanlığın başka türler veya akıllı makineler tarafından değiştirilmesini içerir.

Wonderful Life: The Burgess Shale and the Nature of History, Kambriyen faunasının evrimi hakkında, Harvard'lı paleontolog Stephen Jay Gould tarafından yazılmış bir kitap. The New York Times Çok Satanlar listesine giren kitap, 1991 yılında Royal Society'nin Royal Society Bilim Kitabı Ödülü'nü ve American Historical Association'ın Forkosch Ödülü'nü kazandı ve 1991 Pulitzer Ödülü'nün finalisti oldu. Daha sonra, Pulitzer jürisi Joyce Carol Oates, kurgu dışı eserler jürisinin kitabı oy birliğiyle aday gösterdiğini ancak Pulitzer kurulu tarafından reddedildiğini açıkladı. Gould'a göre daha sonra çıkardığı Full House kitabı, Wonderful Life'ın tamamlayıcısıdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.