Stepan Sarıgool
| Stepan Sarıgool (Tr) Степан Агбаан-оглу Сарыг-оол (Tıva) | |
|---|---|
| Doğum | 17 Kasım 1908 Tıva |
| Ölüm | 27 Mayıs 1983 |
| Meslek | Roman yazar, şair, oyun yazarı, milletvekili |
| Milliyet | Tıva (Türk) |
Stepan Sarıgool (Tuvaca: Степан Агбаанович Сарыг-оол)(Kasım 17, 1908 yılı - Mayıs 27, 1983 yılı) — roman yazarı, şair, oyun yazarı, mütercim, Tıva ulusunun ulusal yazarı. Tıva Sovyet Sosyalist Özerk Cumhuriyeti'nin (Tuvaca: Тыва АССР-ниң) edebiyat ve sanatının ünlü kalemidir. Tıva Sovyet Sosyalist Özerk Cumhuriyeti'nin Yüksek Şura'sının milletvekili olmuştur. Çağdaş Tıva edebiyatının kurucularının arasında yer alır.
Yaşamı
1908 yılının Kasım 17-de Tandı-Tıvanın Arı-Övür Torgalıı'nın Kadıgbay denilen yerinde doğmuştur. O Moğol yazısını kendi kendine öğrenmiş, Kızıl'ın parti okulunu, Moskova'nın Doğu Ulusları'nın Komünistlik Üniversitesini bitirmiştir.
1921 yılında Tıva Arat Respublika kurulduğunda parti bünyesinde çalışmıştır. 1930 yılında ulusçu (/улусчу) yönetime karşı olan feodallar ve ağaların ayaklanmasını bastırmaya girişmiştir. 1934 yılında "Areve şını" gazetesinin redaktörlüğünü yapmıştır. Tıva Arat Cumhuriyeti'nin Merkezi Komitesinin başkanlığına, Tuva ulusçu yayınevinin redaktörlüğüne, "Ulug-Hem" almanağının yayınında redaktörlük grevlerini yapmıştır.
Edebi yönü
Edebi yöndeki eser basımını 1930'lu yılların başında yakalamıştır. İlk şiiri 1934 yılında "Areve şını" (Аревэ шыны) gazetesinde yayınlanmıştır. Ondan sonra yüzü aşkın edebi eser yazmıştır. 1942 yılından itibaren 25 eserin yazarıdır. Tıva dili öğretim kitapları, Tıva Masallar ve Destanlar derlemeleriyle Tuva edebiyatına ışık olmuştur. Aleksandr Puşkin, N. Nekrasov, Şevçenko, V. Mayakovskiy ve M. İsakovskiy'in şiirlerini, Türk dünyasının en ünlü yazarı Cengiz Aytmatov'un "Cemile" (Джамиля) adlı romanını, Maksim Gorki'nin "Ana" (Tıva Türkçesinde Ava) adlı romanını, edebi eserlerini Tıva Türkçesine çevirmiştir. «Sanı-Möge)» (Саны-Мөге), «Aldın-Kıs» (Алдын-Кыс / Altın Kız) nesirlerini, «Ottug Terge» (Оттуг-Терге), «Ol-la Maskajık» (Ол-ла Маскажык) adlı edebi eserleri, «Belek» (Белек), «Angır-oolduñ toojuzu» (Аңгыр-оолдуң тоожузу) adlı romanları, «Aldan-Durgun»(Алдан-Дургун) adlı romanı Tıva edebiyatının altın taşlar olmuştur.
Eserleri Rusça, Hakasça, Yakutça, Tatarca, Kazakça, Özbekçe, İngilizce, Moğolca, Bulgarca gibi 18 dile çevrilmiştir. 1942 yılından beri Tıva Arat Cumhuriyeti'nin, 1945 yılından başlayıp Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin Yazarlar Birliği'nin üyesidir. Emeğinin Kızıl Tuk, Ulusların dostluğu, "Hündüleldiñ demdee" nişanları ile ödüllendirilmiştir. 1967 yılından başlayıp Tıva Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin Yüce Divan üyesidir.
Eserleri
- Roman «Bеlеk» (1942)
- Şiirler Antolojisi «Çırıtkılıg hün» (1944)
- Roman «Kоlhоz "Еrtinеlig"» (1956)
- Nesir Antolojisi «Mееñ bаylаk çеrim» (1958),
- Şiir Güldestesi «Kоmmunizmniñ оttаrı» (1962)
- çıındı çugааlаr «Bistiñ mаlıvıs» (1963)
- çıındı şülüktеr «Ulug-Hеmim» (1967)
- Roman «Аñgır-ооlduñ tооjuzu» (kitapları 1-2, 1961-66; Rusçaya çeviri adı - "Pоvеst о svеtlоm mаlçikе", Kitap 1, 1966)
- Antolojik Edebiyat «Аmıdırаl – dеmisеl» (1968)
- Edebiyat Antolojisi «Hоmus ırızı», (1968)
- Antolojik Eserler «Inаkşıl» (1976)
- çоgааldаr çıındızı, t. 1-2, Kızıl, 1973-74
- Edebiyat Antolojisi «Çürеktiñ kıygılаrı» (1980)
- Edebiyat Antolojisi «Sаyannıñ dаñı» (1983)
- Edebiyat Antolojisi, cilt. 1-3, Kızıl, 1988-1989-1992
Dış bağlantılar
- «Тываның чогаалчылары / Tıva'nın Yazarları» 2000 yılında çıkan kitap
- S.A.Sarıg-ool —lrd63.narod.ru 25 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
