İçeriğe atla

Stepan Maynagaşev

Stepan Maynagaşev
Doğum(Rusça: Майнагашев, Степан Дмитриевич )
1886
İresov aal, Ashıs Bozkır belediye meclisi Minusinsk okruğu, Yenisey Gubernası, Rus İmparatorluğu Rus İmparatorluğu
Ölüm1920
Minusinsk
MilliyetHakas (Türk)
VatandaşlıkRus İmparatorluğu
MeslekEtnograf, Türkolog, Arkeolog
Tanınma nedeniHakas siyasi lideri, Hakas alfabesinin oluşturucusu
Resmî siteMagnagaşev

Stepan Maynagaşev (Rusça: Майнагашев, Степан Дмитриевич / Stepan Dimitrioğlu Maynagaşev) (1886 — Nisan 1920), Hakas kökenli Türkologdur. Rus İmparatorluğunda etnograf, Hakasça'nın edebi dilinin oluşturucusu, Hakas alfabesinin kurucusu, toplumcu, halkçı siyasi aktivisttir.

Biyografi

Hakas çocukları, S.D. Maynagaşev tarafından

1886 yılında Ashıs Bozkır Belediye Şurasına bağlı olan İresov köyünde (Hakasça: İres aal) doğmuştur. Maynagaşev'in silsilesi(Hakasça: сӧӧк / söök) — Hakas Türklerinin içinde Sagay(сағай) Türklerinin alt etnik topluluğu olan Tomlar (томнар) aşiretindendir .

1906—1907 yılları— Krasnoyarsk Ruhban Okulu çalışmalarında

1907—1910 — Ashıs azınlıktaki yerli uluslar meclisinde görevli

1910—1911 — Tomsk Üniversitesinde öğrenci

Orta ve Doğu Asya'yı Araştırma Komitesi'nin talimatıyla 1913-1914 yıllarında Hakasya'ya araştırma seyahatlerinde bulundu. Ziyaretinin amacı ise Hakas diyalektlerini öğrenmekti. Seyahatinin sonuçları Orta ve Doğu Asya'yı Araştırma Komitesi tarafından yayımlandı.[1][2]

Stepan Maynagaşev Hakas Türklerinin “şamanistik” uygulamalarını, geleneksel yaşam tarzlarını yazıya geçirip Hakas Türklerinin geleneklerinin yok olmasını engellemiş, ayrıca derlenen bu malzemeler sayesinde genel olarak Türk kültürüne hizmet etmişlerdir. Maynagaşev, 34 yaşında kurşuna dizilerek öldürülmüştür.[3] Hakasça'nın ağzı çalışmalarında önemli kayıtlar almıştır.[4]

Önemli eserleri

  • İz materialov po şamanstvu u sagaytsev i sosednih plemyon. // Jivaya starina. — Vıpusk III—IV. — Petrograd, 1913.
  • Borba s şamanstvom v Minusinskom kraye. // «Sibir», 20 dekabrya, 1913.
  • Otçyot po poyezdke k turetskim plemenam dolinı reki Abakan letom 1913 goda // İzvestiya russkogo komiteta dlya izuçeniya Sredney i Vostoçnoy Azii v istoriçeskom, arheologiçeskom i etnografiçeskom otnoşeniyah. — Seriya II, № 3. — Petrograd, 1914.
  • Otçyot po poyezdke k turetskim plemenam Minusinskogo i Açinskogo uyezdov Eniseyskoy gub. letom 1914 goda S. D. Maynagaşeva // Tam je. S. 117—128.
  • Oçerednıe itogi pozemelnogo ustroystva inorodtsev Minusinskogo uyezda // «Minusinskiy listok», 24 maya, 1914.
  • Skazka о kupeçeskom sıne i boyarskom sıne // Jivaya starina. Prilojenie № 3, Petrograd, 1915. S. 45—50.
  • Pesnya duhu ognya // «Minusinskiy listok», 1 marta, 1915.
  • Zagrobnaya jizn po predstavleniyu turetskih plemyon Minusinskogo kraya // İzvestiya Russkogo Geografiçeskogo obşçestva. / Jivaya starina. — Tom XXIV, Vıpusk 3. — Moskva, 1915. S. 275—292.
  • K voprosu о sokraşçenii skotovodçeskogo hozyaystva Minusinskih inorodtsev // «Trud». — № 148, 1916.
  • Jertvoprinoşenie Nebu u beltirov // Sbornik muzeya antropologii i etnografii. — Tom XIV, Vıpusk 3, Petrograd, 1916. S. 93—102.
  • Melkiy kredit sredi inorodçeskogo naseleniya Minusinskogo kraya // «Trud», 14,16,19,21 iyunya, 1916.

Maynagaşev hakkında çalışmalar

  • Gladışevskiy А. N. Stepan Dmitrieviç Maynagaşev. 1886—1920: Oçerk jizni i deyatelnosti. Abakan, 1999
  • Gladışevskiy А. N. Uçenıy i obşçestvennıy deyatel S. D. Maynagaşev // Vest. HGU im. N. F. Katanova. Vıp. III. Ser.3. İstoriya. Pravo. — Abakan, 1997. — S. 27-31
  • Maynagaşev Stepan Dmitrieviç 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. // Lyudi i sudbı. Biobibliografiçeskiy slovar vostokovedov — jertv politiçeskogo terrora v sovetskiy period (1917—1991). İzd. podgotovili Ya. V. Vasilkov, M. Yu. Sorokina. SPb.: Peterburgskoе Vostokovedenie, 2003. 496 s (Sotsialnaya istoriya oteçestvennoy nauki о Vostoke)
  • Mamışeva Е. P. Obşçestvenno-politiçeskaya deyatelnost S. D. Maynagaşeva // Rossiya i Hakasiya: 290 let sovmestnogo razvitiya. — Abakan, 1998. — S. 126—131
  • Kniga pamyati Respubliki Hakasiya. Abakan, 2000. S. 130.
  • Şekşeev А. P. «Banditskoе dvijenie» i borba s nim na territorii Açinsko-Minusinskogo rayona // Ejegodnik İSAT HGU im. N. F. Katanova. Vıp. I. — Abakan, 1997.

Kaynakça

  1. ^ Biyobibliyografiçeskiy Slovary Oteçestvennıh Türkologov Dooktyabryskiy Periyod Pod Redaktsiyey i s Vvedeniyem A. N. Kononova. s. 208
  2. ^ Avrasya Türkologları / Rusya Türkologları (XX. Yüzyıl). Türksoy yayınları. Basım yılı 2011, sayfa. 108-209
  3. ^ dergipark.ulakbim.gov.tr/gaziturkiyat/article/viewFile/5000108939/5000101412
  4. ^ Stepan Dimitriyeviç Maynagaşev'in dil kayıt çalışmaları http://mtad.humanity.ankara.edu.tr/IV-3_Eylul2007/236_43_MTAD_4-3_GKilliYilmaz.pdf 10 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Mustafa Suphi</span> Türk gazeteci, yazar ve komünist siyasetçi

Mehmed Mustafa Subhi, kısaca Mustafa Suphi veya bazı kaynaklarda kullanıldığı haliyle Osmanlıca yazıma göre Mustafa Subhi, Türk komünist ve Türkiye Komünist Partisinin ilk Merkez Komitesi Başkanı.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği</span> Avrasyada hüküm sürmüş eski bir federasyon (1922–1991)

Sovyetler Birliği, resmî adıyla Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (Rusça:

<span class="mw-page-title-main">Hakasya</span> Sibirya bölgesinde Rusyaya bağlı özerk cumhuriyet

Hakas Cumhuriyeti veya Hakasya Rusya Federasyonu'na bağlı Türk soylu Hakas Türklerinden adını alan özerk bir cumhuriyet.

<span class="mw-page-title-main">Tuvaca</span> Rusyada bir Türk dili

Tuvaca, Tuva Türkçesi, Tuva dili, Rusya'ya bağlı özerk Tuva Cumhuriyetinde Tuvalar tarafından konuşulan Sayan dilleri grubundan çağdaş Türk yazı dillerinden biridir. Tuva Cumhuriyeti'ndeki 250.000 civarındaki Tuva nüfusunun yanı sıra, kuzey-batı Moğolistan'da 27.000 kişi ve Çin'in adlandırmasıyla Sincan Uygur Özerk Bölgesi'ne Türk Dünyasındaki adlandırmayla Doğu Türkistan'a bağlı Altay İli'nde 2.400 kişi bu dili konuşmaktadır. Ayrıca Buryat Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde ve Kazakistan'da az sayıda Tuvaca konuşanlar vardır.

<span class="mw-page-title-main">Tuvalar</span> Türk etnik grubu

Tuvalar veya Tıvalar, Rusya'nın Tuva Cumhuriyeti'nde ve Moğolistan'ın kuzeyinde yaşayan bir Türk halkıdır. Dilleri Türk dilleri'nin Sibirya grubu'na ait Tuvaca'dır. Toplam nüfusları 350.000 civarındadır. Tuvalara bazı dönemlerde Soyon, Sayan, Soyot, Uranhay adları verilmiştir. Boy esasında ise Tuvaların Kırgız boyundan bazıları da Tuvaların Uygur boyundan olduğu bilinmektedir. Üst kimlik olarak Tuva adı benimsenmiştir. Moğolistan'da yaşayan Duhalar Tuvaların ayrıksı kabilesidir.

Tubalar, Rusya'da Altay Cumhuriyetinde Altay Türkleri arasında bir Türk boyudur. Rusya'da 2002 yılında yapılan nüfus sayımına göre sayıları 2000'e yakın Tuba Türkleri yaşarlar. Tubaların en fazla yoğun nüfusu Artıbash, Iogach, Novotroitsk, Tuloi, Tondoshka, Kebezen, Ust-Pyzha, Biyka, Yailu, Chuyka, Torochak, Paspaul, Salganda, Karakoksha, Tunzha, Krasnoselskoye, Uskuch, Uimen ve Karasuk gibi kasaba ve köylerdir.

Hakasça veya Hakas Türkçesi Hakas Türklerinin dili. çağdaş Türk yazı dillerinden Sibirya kesiminde konuşulup yazılan kollarından biridir. Hakas eski Kırgız devletinin ismidir. Hakas Türkleri tarafından konuşulmaktadır. Hakaslar Hakasya adı verilen ülkede yaşamakta olup, Güney Sibirya bölgesindedir. Hakas Cumhuriyeti veya Hakasya, Rusya'da yer alır. Hakasların nüfusu 78,500 olup, bunun 60,168 kadarı Hakasça konuşmayı bilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Rus-Çerkes Savaşı</span> Ruslar ve Kafkaslar, özellikle Çerkesler arasında yaşanan ve soykırımla sonlanan savaş

Rus-Çerkes Savaşı, 17 Temmuz 1763'te (E.U.) Rusya'nın Çerkesya'da hak iddia etmesi ve Çerkeslerin bunu reddetmesi ile başlayan, 21 Mayıs 1864'te (E.U.) son Çerkes ordusunun mağlup edilmesiyle sona eren askerî mücadele. Savaş 101 yıl sürmesi sebebiyle hem Rusya hem de Çerkesya tarihindeki en uzun savaştı.

<span class="mw-page-title-main">Şira aymağı</span>

Şira aymağı — Rusya Federasyonu'na bağlı özerk Türk cumhuriyetlerinden Hakasyanın belediyeli olan bir aymağı. Aymak merkezi — 2009 yılından beri Şira köyüdür.

Leonid Romanoviç Kızlasov 24 Mart 1924 - 24 Temmuz 2007; Sovyet Rus arkeolog-şarkiyatçı. Sibirya ve Orta Asya tarihi, etnografyası uzmanı. Tarih bilimi doktoru 15.04.1967), (profesör. Moskova Devlet Üniversitesi onur almış profesörü.

Pıdırah — Rusya'da Hakas Cumhuriyetinde Taştıp rayonunda bir köy. Yönetim merkezi Pıdırah (Butrah) köy beldesidir.

Karagay — Rusya'da Hakas Cumhuriyetinde Taştıp rayonunda bir köy. Yönetim merkezi Pıdırah (Butrah) köy beldesidir. Taştıp köyüne 18 km uzaklıktadır. En yakın demiryolu durağı Abaza — 43 km. Nüfus- 91 kişi, hepsi — Hakas Türkleri (01.01.2004). Kuruluş — 1680. Karagay'da ilkokul, kütüphane bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Taştıp (köy)</span>

Taştıp — Rusya'ya bağlı özerk cumhuriyet Hakasyada Taştıp aymağının yönetim merkezi olan köy. Aynı adı taşıyan Taştıp özeninin yanıbaşındadır.

Karlıgan veya Karlığan, Tuva Cumhuriyeti'nin Baytayga bölgesinin batısı ile Hakasyanın güneydoğusunda Taştıp ilinde Batı Sayan dağları silsilesinde bir dağ.

<span class="mw-page-title-main">Nikolay Katanov</span>

Nikolay Fyodroviç Katanov,, Hakas, filolog, Türkolog.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.