İçeriğe atla

Stepan Malhasyants

Stepan Malkhasyants
Doğum7 kasım 1857
Ahıska, Rus Gürcistanı
Ölüm21 Temmuz 1947 (89 yaşında)
Erivan, Ermenistan SSC
MilliyetRus
Mezun olduğu okul(lar)Sankt-Peterburg Devlet Üniversitesi
ÖdüllerStalin Ödülü (1946)
Kariyeri
DalıFiloloji, Ermeni çalışmaları, Doğu çalışmaları
Çalıştığı kurumlarErmeni Bilimler Akademisi

Stepanos Sargsi Malkhasyants (ErmeniceՍտեփան Սարգսի Մալխասյանց; 7 Kasım 1857 – 21 Temmuz 1947) Ermeni bir akademisyen, filolog, dilbilimci ve sözlük yazarıydı. Uzman bir klasik Ermeni edebiyatçısı olarak, Malkhasyants pek çok klasik Ermeni tarihçinin eserini modern Ermeniceye çevirip onlar hakkında incelemeler yazmıştır, hayatının 70 yılını Ermeni dilinin gelişimine adamıştır.

Gençlik yılları ve eğitimi

Malkhasyants 1857'de o Rus Gürcistan'ında bulunan Ahıska'da doğmuştur. İlk eğitimini Ahıska'daki Karapetyan kilise okulunda görmüştür. 1874 ile 1878 arasında Vagarşapat (günümüzde Eçmiadzin)'deki Gevorkyan İlahiyat Fakültesi'nde bulundu. Vagarşapat'taki son yılında Malkhasyants Sankt Petersburg Devlet Üniversitesi'nın Doğu Çalışmaları bölümüne kabul edildi. 1889'da, Ermenice-Sanskritçe ve Ermenice-Gürcüce çalışmaları üzerinde yoğunlaşmış olarak, üniversiteden mezun oldu.[1]

Eğitimini tamamladıktan sonra Malkhasyants okullarda Ermenice öğretti ve dergi ve akademik jurnallerde düzenli katkılar yaptı. Transkafkasya geri dönüp Karapetyan kilise okulunda ve daha sonra Ahıska'da Yeğiazaryan Jimnazyum'umunda, Tiflis'te Nersisyan, Hovnanyan ve Gayanyan İlahiyat Fakültelerinde ve Vagarşapat'ta Gevorkyan İlahiyat Fakültesi'nde ders verdi. Şubat 1920'de, Erivan Üniversitesi'nin kurulmasının ardından, Malkhasyants oranın Tarih ve Dilbilim bölümünün eğitim kadrosuna katıldı ve orada ilk ders veren eğitmen oldu.[2] 1940'ta Malkhasyants filolojide onursal doktor nauk (bilim doktoru) unvanını aldı. 1943'te Ermeni Bilimler Akademisi'nin kurulmasına yardımcı oldu ve resmen bu kuruma üye seçildi.[3]

Çalışmaları

Stepan Malkhasyants

Malkhasyants Sankt Petersburg Devlet Üniversitesi'nden daha mezun olmadan klasik ve Orta Çağ Ermeni tarihçilik bilimine (historiografisine) büyük ilgi duydu. Malkhasyants, 11. yüzyıl tarihçisi Stepanos Taronetsi'nin Evrensel Tarih'inin ilk incelemesini 1885'te yayımladı. Daha sonra başka Ermeni tarihçiler hakkında çeşitli inceleme yazıları yayımladı, bunlar arasında Bizantionlu Faustus (Pavstos Buzand) (1896), Sebeos (1899), Ghazar Parpetsi (1904) ve Movses Khorenatsi (1940) bulunmaktadır. Malkhasyants Movses'e özel bir ilgi duymuş ve "Ermeni Tarihinin Babası" hakkında 50'nin üzerinde eser yazmıştır, bunların arasında kitaplar, makaleler ve monograflar bulunur.[4] Daha sonraki çalışmaları arasında klasik Ermenice ve aşkarabar (modern Ermenice)'nin grameri üzerine odaklanmıştır.[1] 18. yüzyıl Katolikos'u Simeon Yerevantsi'nin tarih eseri Jambr'ın Rusçadan çevirisi 1958'de yayımlanmıştır.[5]

1944-1945'te Malkhasyants, dört ciltlik Açıklamalı Ermenice Sözlük (Hayeren Batsadrakan Barraran) adlı muazzam eserini nihayet tamamladı. Sözlük, 1946'da Stalin Ödülü'nü kazandı.[1] Malkhasyants'ın 1922'de yazmaya başlamış olduğu bu sözlük, klasik, orta ve Modern Ermenice için eksiksiz bir sözcük listesi sunmakta, ayrıca Ermenilerce konuşulan çeşitli lehçeleri incelemektedir.[3][6]

Malkhasyants ayrıca bazı yabancı eserleri Ermeniceye çevirmiştir. Aralarında King Lear ve Macbeth'in de bulunduğu William Shakespeare'in oyunlarının yanı sıra, Georg Ebers'in yazılarını da çevirmiştir. Malkhasyants 1947'de, 89 yaşında, Erivan'da öldü.

Kaynakça

  1. ^ a b c (Ermenice) Durgaryan, Karapet G. «Մալխասյանց, Ստեփան Սարգսի» (Malkhasyants, Stepan Sargsi). Soviet Armenian Encyclopedia. vol. vii. Yerevan, Armenian SSR: Armenian Academy of Sciences, 1981, p. 162.
  2. ^ Anon. Brief historical review 4 Temmuz 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Yerevan State University. Accessed March 8, 2009.
  3. ^ a b (Ermenice) Grigoryan, A. V. "Ստեփան Մալխասյանցի ծննդյան 125-ամյակի առթիվ" ("In Honor of the 125th Anniversary of Stepan Malkhasyants' Birthday"). Patma-Banasirakan Handes. № 1 (100), 1983, pp. 3-15.
  4. ^ (Ermenice) Hovhannisyan, Petros. Մովսես Խորենացու Մատենագիտությունը (Bibliography of Movses Khorenatsi). Yerevan: Yerevan State University Press, 1991, p. 84.
  5. ^ (İngilizce) Hovhannisyan. Bibliography of Movses Khorenatsi, p. 84.
  6. ^ Anon. "Malkhasyants, Stepan Sarkisovich[]." Caucasian Knot. Accessed June 25, 2008.

Konuyla ilgili yayınlar

  • (Ermenice) Badikyan, Khachik. "Ստեփան Մալխասյանց" ("Stepan Malkhasyants"). Azg. November 1, 2007.
  • (İngilizce) Garibyan A. "Armenia's Greatest Philologist: To the Centennial of S.S. Malkhasyants." Communist. December 26, 1957.
  • (Ermenice) Malkhasyants, Stepan. Material for Armenian Intelletuals' Biographies and Bibliographies. Yerevan, 1962.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ermenice</span> Hint-Avrupa dili

Ermenice, Ermeniler tarafından kullanılan Hint-Avrupa dil ailesinden bir dildir. Kendi alfabesi ve Doğu Ermenicesi ve Batı Ermenicesi olarak iki lehçesi vardır. Doğu Ermenicesi Ermenistan'ın resmî dilidir. Türkiye'de ve Ermeni diasporasında çoğunlukla Batı Ermenicesi kullanılır. Hint-Avrupa dil ailesi'nin bağımsız bir alt grubudur.

<span class="mw-page-title-main">Ovannes Kaçaznuni</span> Ermeni siyasetçi (1867-1938)

Hovhannes Kaçaznuni, Ermeni siyasetçi ve Ermenistan'ın ilk başbakanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Ermeni mutfağı</span>

Ermeni mutfağı, Ermeni kültürü ve çevre kültürlere bağlı olarak gelişmiş Ermenilere özgü bir mutfaktır.

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan'daki Yahudilerin tarihi</span>

Ermenistan'daki Yahudilerin tarihi 2000 yıl öncesine dayanır.

<span class="mw-page-title-main">Horenli Musa</span> Ermeni tarihçi

Horenli Musa (410-490), Ermenice: Մովսես Խորենացի. Antik Çağ Ermeni tarihçisi ve Ermenistan Tarihi adlı eserin yazarı. Ermeni tarihçiliğinin babası olarak kabul edilir ve Ermeni Herodot olarak adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Karen Demirciyan</span>

Karen Demirciyan, Sovyet ve Ermeni siyasetçidir. 1974 ile 1988 yılları arasında Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin genel sekreterliğini yapmıştır. 1990'ların sonlarında tekrar politikaya atılan Demirciyan, Ermenistan Millî Meclisi'nde meclis başkanı seçildiği 1999 yılında meclisi basan silahlı bir grup tarafından öldürülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Erivan'ın ilçeleri</span>

Erivan'ın ilçeleri, Ermenistan'ın başkenti Erivan'ın idari bölümleridir.

<span class="mw-page-title-main">Nerses Hovhannisyan</span> Nerses Hovhannisyan (Ermenice: Ներսես Գեդեոնի Հովհաննիսյան ; d

Nerses Hovhannisyan, Ermeni film yönetmeni, senarist ve aktördür. Erivan Tiyatro ve Sinema Enstitüsü'nü 1959'da bitirmiştir. Daha sonra Ermenistan Film Stüdyolarında görev alarak yönetmen asistanı olarak sinema dünyasına girmiştir. 1966-1967 yılları arasında Rus yönetmen Yuli Raizman'ın yardımcılığını yaptıktan sonra 1967 yapımı ilk filmi Tvoy sovremennik çekmiştir. Yönetmenliği yanında birçok Ermenistan yapımı filmde rol almıştır.

Aram Ter-Ghevondyan, en önde gelen Ermeni tarihçi ve tarihi kaynakların araştırmaları, Orta Çağ Ermenistan'ın İslam dünyası ile ilişkileri ve Şarkiyat araştırmaları konusunda uzmanlaşmış bir bilim adamıdır. Çığır açıcı çalışması, Bagratuni Ermenistan'da Arap Emirlikleri, Ermenistan'ın Bagratuni Krallığı üzerine yapılmış en önemli araştırmadır. 1981 yılından ölümüne kadar, Ter-Ghevondyan, Ermeni Bilimler Akademisi'nde Şarkiyat Araştırmaları Enstitüsü başkanlığına ek ayrıca Halep Üniversitesi'nden fahri doktora unvanını taşımış ve Roma Tiberian Akademisi'nde ortak üyeliği yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Samvel Karapetyan</span> Ermeni tarihçi

Samvel Karapetyan, Ermeni tarihçi, araştırmacı, yazar ve Orta Çağ mimarisi uzmanı.

<span class="mw-page-title-main">Mhitar Heratsi</span>

Mıkhitar Heratsi, 12. yüzyıl Ermeni hekimi. Günümüzde İran'ın kuzeybatısında yer alan Hoy'da doğdu. Farsça, Yunanca ve Arapça biliyordu. Heratsi Ermeni tıbbiyatının kurucusu olarak kabul görmektedir. Relief of Fevers adlı ansiklopedik eserin yazarıyken bu eserde cerrahi, psikoterapi ve diyet gibi konular tartışılmaktadır. Hatırasını yaşatmak adına Erivan Devlet Tıp Üniversitesi'ne 25 Mayıs 1989'de Heratsi'nin adı verildi ve başarılı öğrencilere onun adını taşıyan burs imkânı tanındı. Ermenistan Cumhurbaşkanlığı da onun adını taşıyan yüksek bir madalyayı ülkede öne çıkan sağlık çalışanları ve hayırseverler için takdim etmektedir..

Smbat Şahaziz Ermeni eğitimci, yazar ve gazeteci.

<span class="mw-page-title-main">Gazaros Ağayan</span> Rus yazar (1840-1911)

Gazaros Ağayan Ermeni yazar, eğitimci, dilbilimci ve tarihçi.

<span class="mw-page-title-main">Ana Ermenice</span>

Ana Ermenice, Ön-Ermenice veya Proto-Ermenice) Ermenice: նախահայերեն

Ermenistan kültürü, Ermenistan'da yaşayan halkların ve Ermenistan tarihinde yer alan devletlerin kültürü.

<span class="mw-page-title-main">Rober Haddeciyan</span>

Rober Haddeciyan ya da Rober Haddeler, Ermeni yazar, oyun yazarı ve 1967'den beri Nor Marmara'nın sorumlu müdürüdür.

<span class="mw-page-title-main">Armen Şekoyan</span> Ermeni yazar ve gazeteci

Armen Şekoyan, Ermeni yazar, şair ve gazeteci.

<span class="mw-page-title-main">Sergo Karapetyan</span>

Sergo Karapetyan, Ermeni siyasetçi. Karapetyan, 6 Ağustos 1948'de Erivan, Ermenistan'da doğdu. 2010 ile 2016 yılları arasında Ermenistan Turizm Bakanı olarak görev aldı.

<span class="mw-page-title-main">Şahan Arzruni</span> Türkiye Ermenisi piyanist ve besteci

Şahan Arzruni veya Şahan Ardzruni Türkiye Ermenisi klasik piyanist, etnomüzikolog, akademisyen, besteci, yazar ve plak yapımcısı.

Momik, 13. ve 14. yüzyıllarda yaşamış bir Ermeni mimar, heykeltıraş ve Ermeni tezhipli el yazmalarının usta sanatçısıydı. Bir heykeltıraş olan Momik, aynı zamanda öncelikle Noravank'taki manastır kompleksinde bulunan haçkarların ince oymalarıyla da tanınıyor. Orbelian ailesinin tarihçisi Stepanos Orbelian'ın himayesinde Vayots Dzor'da kurulan Sünik'teki Gladzor Tezhipli El Yazmaları Okulu'nda seçkin bir pozisyonda bulunuyordu. Momik tarafından yazılan elyazmalarından sadece birkaçı hayatta kaldı: biri Viyana'daki Mıhitaryan Tarikatı'nın deposunda, diğer üçü ise Ermenistan'ın Erivan kentindeki Maştots Eski El Yazmaları Enstitüsü'nde bulundu.