İçeriğe atla

Stegosauridae

Stegosauridler
Yaşadığı dönem aralığı: 168-100 myö
Batoniyen-Turoniyen 
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Şube:Chordata
Klad:Dinosauria
Takım:Ornithischia
Alt takım:Stegosauria
Familya:Stegosauridae
Marsh, 1880
Subgroups[5]

Stegosauridae, Stegosauria alt takımı içindeki bir thyreophoran dinozor familyasıdır. Sınıf, Stegosaurus'a Huayangosaurus'tan daha yakın akraba olan tüm dinozor türleri olarak tanımlanır.[6] Bu nedenle "Stegosauridae" adı, iyi temsil edilen cins Stegosaurus'tan alınan kök tabanlı bir addır.[7] Orta Jura'dan Erken Kretase'ye dek uzanan stegosauridlerin fosil kanıtları, Kuzey Amerika, Avrasya ve Afrika'da bulundu.[8][9]

Stegosauridae famolyası Stegosaurus, Dacentrurus, Miragaia, Loricatosaurus ve Kentrosaurus cinslerinden oluşur ve sonuncusu familyanın tabanında kabul edilir.[10] Diğer tüm stegosaurianlar gibi stegosauridler, karakteristik Stegosauria dorsal deri levhaları sergileyen dört ayaklı otçullardı. Bu büyük, ince, dik levhaların boyundan kuyruğun ucuna kadar parasagital olarak hizalandığı düşünülmektedir. Kuyruğun sonunda, bazen bir "parçalayıcı" olarak adlandırılan sivri çiftler bulunur.[7][9] Savunma, sıcaklık düzenleme ve teşhirin bu dorsal levhaların olası işlevleri olduğu savlanmışsa da levhalarım ve sivri uçların ontogenetik histolojisine ilişkin bir çalışma, plakaların stegosauridlerin yaşam öykülerinin farklı aşamalarında farklı işlevlere hizmet ettiğini göstermektedir. Kuyruktaki terminal sivri uçların, yaşlı yetişkinlerde en azından bir savunma silahı olarak kullanıldığı düşünülüyor.[11] Bununla birlikte, stegosaurid levhalqrının ve sivri uçlarının farklı yaşam evrelerindeki işlevi hâlâ büyük bir tartışma konusu olmaya devam ediyor.

Stegosauridler diğer stegosaurianlardan farklıdır, çünkü birincisi, plesiomorfik ön maksiller dişleri ve gövde boyunca yanal çıkıntılı sıraları kaybetmiştir.[12] Ayrıca stegosauridlerin ön ayaklarına göre uzun dar kafatasları ve daha uzun arka ayakları vardır.[9] Bununla birlikte, bu iki özellik Stegosauridae için tanımlayıcı değildir çünkü stegosaurid olmayan stegosaurianlarda da bulunabilirler.[6]

Kaynakça

  1. ^ Tumanova, T.A.; Alifanov, V.R. (2018). "First Record of Stegosaur (Ornithischia, Dinosauria) from the Aptian-Albian of Mongolia". Paleontological Journal. 52 (14): 1771-1779. doi:10.1134/S0031030118140186. 
  2. ^ Costa, F.; Mateus, O. (2019). "Dacentrurine stegosaurs (Dinosauria): A new specimen of Miragaia longicollum from the Late Jurassic of Portugal resolves taxonomical validity and shows the occurrence of the clade in North America". PLOS ONE. 14 (11): e0224263. doi:10.1371/journal.pone.0224263. PMC 6853308 $2. PMID 31721771. 
  3. ^ Maidment, Susannah C. R.; Norman, David B.; Barrett, Paul M.; Upchurch, Paul (1 Ocak 2008). "Systematics and phylogeny of Stegosauria (Dinosauria: Ornithischia)". Journal of Systematic Palaeontology. 6 (4). ss. 367-407. doi:10.1017/S1477201908002459. ISSN 1477-2019. 
  4. ^ Rauhut, O.W.M.; Carballido, J.L.; Pol, D. (2021). "First Osteological Record of a Stegosaur (Dinosauria, Ornithischia) from the Upper Jurassic of South America". Journal of Vertebrate Paleontology. 40 (6): e1862133. doi:10.1080/02724634.2020.1862133. 
  5. ^ Madzia, D.; Arbour, V.M.; Boyd, C.A.; Farke, A.A.; Cruzado-Caballero, P.; Evans, D.C. (2021). "The phylogenetic nomenclature of ornithischian dinosaurs". PeerJ. 9: e12362. doi:10.7717/peerj.12362. PMC 8667728 $2. PMID 34966571. 
  6. ^ a b David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska.
  7. ^ a b Billon-Bruyat (4 Eylül 2010). "Preface: Symposium on Stegosauria proceedings". Swiss Journal of Geosciences (İngilizce). 103 (2): 139-141. doi:10.1007/s00015-010-0027-z. ISSN 1661-8726. 
  8. ^ Ulansky R. E., 2014.
  9. ^ a b c "The Evolution of Dinosaurs". Science (İngilizce). 284 (5423): 2137-2147. 25 Haziran 1999. doi:10.1126/science.284.5423.2137. ISSN 0036-8075. PMID 10381873.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  10. ^ "Stegosauria: a historical review of the body fossil record and phylogenetic relationships". Swiss Journal of Geosciences (İngilizce). 103 (2): 199-210. 7 Eylül 2010. doi:10.1007/s00015-010-0023-3. ISSN 1661-8726.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  11. ^ Hayashi (1 Ocak 2012). "Ontogenetic histology of Stegosaurus plates and spikes". Palaeontology (İngilizce). 55 (1): 145-161. doi:10.1111/j.1475-4983.2011.01122.x. ISSN 1475-4983. 
  12. ^ Sereno, Paul C., and Dong Zhimin.

İlgili Araştırma Makaleleri

<i>Stegosaurus</i> Jura döneminde yaşamış kuş kalçalı dinozor

Stegosaurus, Stegosauridae familyasından Geç Jura döneminde Kuzey Amerika ve Avrupa'da yaşamış, bir kuş kalçalı dinozordur. Sırt levhaları ve kuyruk dikenleriyle ünlüdür.

<i>Pachycephalosaurus</i>

Pachycephalosaurus Pachycephalosauridae familyasından bir kuş kalçalı dinozor cinsidir. Tip türü, P. wyomingensis, bilinen tek türdür, ancak bazı araştırmacılar Stygimoloch cinsinin ikinci bir tür P. spinifer olduğunu veya P. wyomingensis'in genç bir örneği olduğunu öne sürmektedir. Geç Kretase döneminin Maastrihtiyen çağında, şu anda Batı Kuzey Amerika olan bölgede yaşamıştır. Kalıntıları Montana, Güney Dakota, Wyoming ve Alberta'da bulundu. Tür esas olarak tek bir kafatasından ve birkaç aşırı kalın kafatası çatısından bilinmektedir. Gelecek yıllarda daha eksiksiz fosillerin bulunacağı varsayılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kuş kalçalı dinozorlar</span> Dinozor takımı

Kuş kalçalı dinozorlar veya Ornithischia, kuşlarınkini andıran kalça yapılarıyla karakterize edilen ve çoğunlukla otçul dinozorlardan meydana gelen soyu tükenmiş bir klad. Ornithischia veya "kuş kalçalı" kelimesi Eski Yunanca "kuşa ait" anlamına gelen ornith- (ὀρνιθ-) ve "kalça eklemi" anlamına gelen ischion (ἴσχιον), çoğul haliyle ischia kelimelerinin birleşmesiyle oluşmuştur. Ancak kuşlar teropod dinozorlardan olduğu için bu grupla yalnızca uzaktan akrabadır.

<i>Chialingosaurus</i>

Chialingosaurus, Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde yer alan Geç Jura Devri yataklarından Yukarı Shaximiao Formasyonu'nda bulunmuş Kentrosaurus'lara benzer stegosaur cinsi bir dinozordur.

<span class="mw-page-title-main">Dinozorların sınıflandırılması</span>

Dinozorların sınıflandırılması, genel olarak ilk takson sınıflandırması Aristotales tarafından yapılmışken, “Sir Richard Owen”in korkunç güçlü kertenkele anlamına gelen “Dinosauria” (dinozor) terimini bilim dünyasına kazandırmasıyla ve Iguanodon, Megalosaurus ve Hylaeosaurusu ‘kertenkele sürüngenlerin familyası ve alt takımı’ şeklinde 1842 yılında ayırmasıyla başlamıştır. 1887 ve 1888 yıllarında Harry Seeley dinozorları kalça yapılarına göre kertenkele benzeri kalçalı Saurischia (Saurişya)dinozorlar ve kuş benzeri kalçalı Ornithischia (Ornitişya) dinozorlar olarak ikiye ayırmıştır. Bu ayrımlarla dinozorların taksonomisindeki pek çok sismik değişiklikleri içeren kalıcı bir form oluşturulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Stegosauria</span>

Stegosauria ,bir kuş kalçalı (Ornitischia) dinozor kladıdır. Stegosaurların boynundan kuyruğuna kadar uzanan kemik plakalara sahip olan, dört ayaklı bir otçuldur. Bu türün en tanınmış ve temsilcisi stegosaurustur.

<span class="mw-page-title-main">Tetanurae</span> ana teropod kladı

Tetanurae, günümüz kuşlarına Ceratosaurus'tan daha yakın akraba olan tüm teropod dinozorları içeren, geniş bir dinozor grubudur. Tetanurae, Triyas'ın sonlarında muhtemelen kardeş grubu Ceratosauria'dan ayrıldı. Tetanuranlar fosil kayıtlarında ilk olarak Erken Jura devri'nde, yaklaşık 190 myö, ortaya çıktı ve Orta Jura döneminde küresel olarak dağıldı.

<span class="mw-page-title-main">Coelurosauria</span> dinozor kladı

Coelurosauria, Carnosauria'dan kuşlarla daha yakın akraba olan tüm teropod dinozorları içeren bir kladdır.

<span class="mw-page-title-main">Tyrannoraptora</span> teropod kladı

Tyrannoraptora, "Tyrannosaurus rex ve Passer domesticus'un son ortak atasının tüm torunları" olarak tanımlanan bir teropod dinozor kladıdır. Klad, ilk kez 1999 yılında Amerikalı paleontolog Paul Sereno tarafından tanımlandı; ancak ilk başta Tyrannoraptora, sadece Tyrannosauroidea ve Pennaraptora'yı içeriyordu. Filogenetik analizlerle birklikte; Compsognathidae, Ornithomimosauria, Alvarezsauroidea ve Therizinosauria kladları da bu klada dahil edildi.

<span class="mw-page-title-main">Orionides</span> dinozor kladı

Orionides, Orta Jura'dan günümüze kadar gelmiş tetanuran teropod dinozorlarının bir kladıdır. Grup, kuşlar dahil olmak üzere çoğu teropod dinozoru içerir.

<span class="mw-page-title-main">Avetheropoda</span> Coelurosaurları ve carnosaurları içeren dinozor kladı

Avetheropoda veya "kuş teropodlar", Carnosauria ve Coelurosauria kladlarını içeren bir teropod dinozor kladıdır.

<span class="mw-page-title-main">Dracohors</span> arkozor kladı

Dracohors, dinozorları ve silesauridleri içeren dinosauriform arkozorların bir dalıdır. Bilinen en eski dracohortiyen, Orta Triyas döneminin Anisiyen çağında yaklaşık 245 milyon yıl öncesine tarihlenen Asilisaurus'tur. Andrea Cau'ya (2018) göre, dracohortiyenlerin sinapomorfileri şunlardır:

<span class="mw-page-title-main">Maniraptoromorpha</span> dinozor kladı

Maniraptoromorpha, Ornitholestes, Compsognathidae ve Maniraptoriformes gibi taksonları içeren coelurosaurian theropod dinozorlarının bir dalıdır. En azından yukarıda bahsedilen Ornitholestes ile Maniraptoriformes gruplandırmasında destek gösteren birkaç filogenetik analiz yapılmıştır. Bu grup, onu "Vultur gryphus 'u içeren ve Tyrannosaurus rex 'i hariç tutan en kapsayıcı klad" olarak tanımlayan Andrea Cau tarafından seçildi.

<i>Gasosaurus</i> Jura döneminde yaşamış teropod dinozor cinsi

Gasosaurus, Jura döneminin ortasında yaklaşık 171.6 ila 161.2 milyon yıl önce yaşamış bir tetanuran teropod cinsidir. "Gasosaurus" adı, İngilizce "benzin" ve Yunanca "sauros' ("kertenkele") kelimelerinden türetilmiştir. Şu anda cinse atanmış sadece bir tür tanınmaktadır, G. buildus; bu özel ad Çin'in Siçuan Eyaletindeki Dashanpu fosil ocağını bulan benzin şirketini onurlandırmaktadır.

<i>Eodromaeus</i> bazal dinozor cinsi

Eodromaeus, Arjantin'in Geç Triyas döneminde yaşamış, bazal teropod olduğu önerilmiş soyu tükenmiş bir dinozor cinsidir. Bilinen en eski dinozorların çoğu gibi, Kuzeybatı Arjantin'deki Ischigualasto-Villa Unión Havzası'nın Karniyen dönemindeki Ischigualasto Oluşumu'ndan geliyor. Keşfi üzerine, bir bazal sauropodomorf olarak yeniden yorumlanan çağdaş Eoraptor'un yerini alan en eski gerçek teropodlardan biri olduğu iddia edilmiştir.

<i>Bashanosaurus</i>

Bashanosaurus Çin'in Chongqing kentinde yer alan Orta Jura yaşlı Shaximiao Oluşumundan çıkarılan bir stegosaur cinsidir. Tip türü B. primitivus'tur. İlkin stegosaur cinslerinden biri olarak düşünülmektedir, bir önceki en yaşlı stegosaur olan Adratiklit'ten 1 milyon yıl daha yaşlıdır.

<i>Agilisaurus</i>

Agilisaurus, günümüz Doğu Asya'sının Orta Jura Dönemi'nden bir ornithischian dinozor cinsidir. Yaklaşık 1,2-1,7 m uzunluğunda, 0.6 m yüksekliğinde ve 40 kg ağırlığındadır.

<i>Sinraptor</i> Nesli tükenmiş bir dinozor cinsi

Sinraptor, Geç Jura döneminden bir metriacanthosaurid teropod dinozor cinsidir. Sinraptor adı, Çince anlamına gelen Latince "Sino" ön ekinden ve soyguncu anlamına gelen "raptor" sözcüğünden gelir. Dongi tür adı Dong Zhiming'i onurlandırıyor. Adına rağmen Sinraptor, Velociraptor gibi dromaeosauridlerle akraba değildir. Bunun yerine, Allosaurus ile uzaktan akraba olan bir carnosaur idi. Sinraptor ve yakın akrabaları, Jurassic carnosaur yayılımının en eski üyeleri arasındaydı. Sinraptor hala Metriacanthosauridae ailesinin en iyi bilinen üyesi olmaya devam ediyor, hatta bazı eski kaynaklar aile için "Sinraptoridae" adını kullanıyor.

<i>Wuerhosaurus</i>

Wuerhosaurus, kalıntıları batı Çin ve İç Moğolistan'dan bilinen Erken Kretase stegosauridi. Diğer çoğu stegosauridden farklı olarak Kretase'de yaşamış olup son stegosauridlerdendir.

<span class="mw-page-title-main">Ankylosauridae</span>

Ankylosauridae ( ), Ankylosauria'daki bir zırhlı dinozor ailesidir ve Nodosauridae'nin kardeş grubudur. Bilinen en eski Ankylosaurids, yaklaşık 122 milyon yıl öncesine aittir ve 66 milyon yıl önce Kretase-Paleojen yok olma olayı sırasında yok olmuştur. Bu hayvanlar çoğunlukla otçuldu ve zorunlu dört ayaklıydılar, yaprak şeklindeki dişleri ve sağlam, pullarla kaplı gövdeleri vardı. Ankylosaurids, belirgin bir şekilde kubbeli ve kısa bir buruna, kafataslarında kama şeklindeki osteodermlere, gövdeleri boyunca scutlara ve bir kuyruk sopasına sahiptir.